Xây dựng mô hình điểm du lịch cộng đồng bản Kho Mường, xã Thành Sơn, huyện Bá Thước, tỉnh Thanh Hoá
TẠP CHÍ KHOA HỌC TRƢỜNG ĐẠI HỌC HỒNG ĐỨC - SỐ 53.2021
XÂY DỰNG MÔ HÌNH ĐIỂM DU LỊCH CỘNG ĐỒNG
BẢN KHO MƢỜNG, XÃ THÀNH SƠN, HUYỆN BÁ THƢỚC,
TỈNH THANH HOÁ
Đào Thu Trà1
TÓM TẮT
Với sự phát triển của ngành du lịch nói chung, sự lan tỏa của xu hướng du lịch
cộng đồng nói riêng, nhu cầu tăng cao của khách du lịch trong những năm gần đây, cùng
với sự quan tâm, đầu tư của các cơ quan ban ngành, tỉnh Thanh Hóa chủ chương xây
dựng mô hình điểm du lịch cộng đồng bản Kho Mường tạo bước đà giúp du lịch trở thành
ngành kinh tế mũi nhọn, là điều kiện thuận lợi cho phát triển kinh tế - xã hội tại bản Kho
Mường, xã Thành Sơn, huyện Bá Thước, tỉnh Thanh Hóa. Trên cơ sở phân tích thực trạng
các điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội của bản Kho Mường, bài viết đề xuất 8 nhóm giải
pháp cụ thể nhằm xây dựng thành công mô hình điểm du lịch cộng đồng bản Kho Mường,
xã Thành Sơn, huyện Bá Thước, tỉnh Thanh Hoá.
Từ khoá: Du lịch cộng đồng, bản Kho mường, điểm du lịch cộng đồng, tỉnh Thanh Hoá.
1. ĐẶT VẤN ĐỀ
10 năm gần đây ngành du lịch Việt Nam đã tăng trƣởng không ngừng và trở thành
một bộ phận quan trọng của nền kinh tế [9]. Vị thế và vai trò của ngành du lịch đƣợc thể
hiện rõ ràng qua Nghị quyết của Bộ Chính trị về xây dựng và phát triển tỉnh Thanh Hoá
đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2040. Trong đó xác định ngành du lịch cơ bản trở thành
ngành kinh tế mũi nhọn tạo động lực thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội; Gắn phát triển du
lịch với bảo tồn và phát huy các giá trị văn hoá, dân tộc; giữ gìn cảnh quan, bảo vệ môi
trƣờng; bảo đảm quốc phòng, an ninh và trật tự, an toàn xã hội với 3 loại hình mũi nhọn
gồm: Du lịch biển, du lịch sinh thái cộng đồng và du lịch di sản văn hoá, tâm linh. “Phát
triển du lịch hài hòa, hợp lý giữa các khu vực của tỉnhꢀ Đặc biệt, chú trọng đầu tƣ phát
triển, khai thác các giá trị văn hóa dân tộc khu vực miền núi phía Tây tỉnh Thanh Hóa, góp
phần xóa đói giảm nghꢁo và giảm dần khoảng cách giữa khu vực miền núi và đồng bằng”ꢀ
Trong bối cảnh đó, nhiều loại hình du lịch đã đƣợc xây dựng và phát triển trên địa bàn
Thanh Hóa và một trong những loại hình có nhiều tác động tích cực, mang lại lợi ích xã
hội, môi trƣờng và kinh tế cho các cộng đồng địa phƣơng chính là du lịch cộng đồngꢀ Đây
là loại hình du lịch do ngƣời dân địa phƣơng tham gia tổ chức kinh doanh, quản lý và đem
lại lợi ích trực tiếp cho cộng đồng [4]ꢀ Nhiều mô hình phát triển du lịch cộng đồng trên thế
giới, tại Việt Nam và ngay tại tỉnh Thanh Hóa đã cho thấy hiệu quả tích cực của du lịch
cộng đồng trong phát triển kinh tế, xã hội của địa phƣơng, hƣớng tới phát triển bền vững.
1 Khoa Kinh tế - Quản trị kinh doanh, Trường Đại học Hồng Đức; Email: daothutra@hdu.edu.vn
101
TẠP CHÍ KHOA HỌC TRƢỜNG ĐẠI HỌC HỒNG ĐỨC - SỐ 53.2021
Bản Kho Mƣờng thuộc xã Thành Sơn, huyện Bá Thƣớc là một trong những bản
ngƣời dân tộc Thái, có điều kiện kinh tế gặp nhiều khó khănꢀ Nằm trong vùng đệm của
Khu bảo tồn Thiên nhiên Pù Luông, giao thông không thuận lợi, điều kiện canh tác của bà
con gặp nhiều khó khănꢀ Tuy vậy, bản Kho Mƣờng thừa hƣởng cảnh quan đꢂp trong Khu
bảo tồn cùng với truyền thống văn hóa lâu đời của bà con nơi đây, là một tiềm năng năng
du lịch lớnꢀ Phát triển du lịch cộng đồng tại bản Kho Mƣờng là hƣớng đi bền vững cho
phát triển kinh tế - xã hội của địa phƣơng nàyꢀ
Du lịch đã đƣợc giới thiệu tại bản Kho Mƣờng từ gần 10 năm trở lại đây dƣới hình
thức du lịch cộng đồngꢀ Tuy vậy, đến thời điểm hiện tại, quy mô và hoạt động du lịch ở đây
còn rất nhỏꢀ Số lƣợng khách tới Kho Mƣờng hàng năm còn rất hạn chếꢀ Các điều kiện cơ sở
hạ tầng phục vụ du lịch, đặc biệt là đƣờng tới bản chƣa đƣợc xây dựngꢀ Các dịch vụ phục vụ
khách du lịch còn rất sơ khaiꢀ Du lịch tại bản Kho Mƣờng mới chỉ đem lại thu nhập cho một
vài hộ dân và chƣa có đóng góp đáng kể nào trong phát triển kinh tế - xã hội của địa phƣơng.
2. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
2.1. Mô hình phát triển du lịch cộng đồng
Theo Tổ chức Du lịch Thế giới (UNWTO, 2007), để phát triển một điểm du lịch
cần có 6 yếu tố là Tài nguyên du lịch, Cơ sở cơ sở vật chất kỹ thuật phục vụ du lịch, Khả
năng tiếp cận, Nguồn nhân lực, Hình ảnh thƣơng hiệu và giá cả [9].
Điểm đến du lịch
Nguồn
nhân lực
CSVCKT phục
vụ du lịch
Hình ảnh,
Khả năng
tiếp cận
Tài nguyên
Giá cả
thƣơng hiệu
Sơ đồ 1. Các yếu tố cấu thành điểm du lịch
Xây dựng
webside, ứng
dụng công nghệ
Hoạt động
quảng bá
liên kết
Cơ sở hạ
tầng khác
Cơ sở vật
chất du lịch
Đƣờng giao
Nhà văn
hóa
Đăng ký
OCOP
thông
Xây dựng
thƣơng hiệu
Cơ sở
hạ tầng
Phát triển
du lịch
Chƣơng trình
Ban quản lý
du lịch
Hỗ trợ phát triển
trải nghiệm và
dịch vụ du lịch
Hỗ trợ phát triển
các sản phầm
nông nghiệp
Đào tạo
kỹ năng
Xây dựng ban
quản lý du lịch
Sơ đồ 2. Mô hình phát triển du lịch cộng đồng
102
TẠP CHÍ KHOA HỌC TRƢỜNG ĐẠI HỌC HỒNG ĐỨC - SỐ 53.2021
2.2. Điều kiện phát triển du lịch bản Kho Mƣờng
2.2.1. Tài nguyên du lịch tự nhiên
Vị trí địa lý: Nằm tại vùng đệm của Khu Bảo tồn Thiên nhiên Pù Luông, bản Kho
Mƣờng có thể khai thác những giá trị thiên nhiên đặc sắc của khu bảo tồn này cho việc
phát triển du lịchꢀ Bản Kho Mƣờng cũng nằm tại khu vực đang có hoạt động du lịch phát
triển dọc theo tuyến quốc lộ 15C với các điểm du lịch đã thu hút đông khách và có thƣơng
hiệu nhất định nhƣ bản Hang, bản Đônꢀ Khu vực này đang dần trở thành một điểm đến du
lịch cộng đồng phát triểnꢀ
Cảnh quan: Cảnh quan thiên nhiên bản Kho Mƣờng là sự kết hợp rất đꢂp giữa cảnh
quan núi rừng, hệ thống suối, hang động và cảnh quan làng bản, những cánh đồng lúa
không lớn song vẫn tạo đƣợc điểm nhấn cho cảnh quan của bản, những cảnh quan này tạo
nên hấp dẫn nhất định cho khách tham quan, là cơ sở để phát triển du lịchꢀ Tất cả khu vực
Kho Mƣờng tạo nên một khung nhìn rất vừa vặn, đƣợc hạn chế bởi khung cảnh núi cao
xung quanh nên các khu vực cảnh quan đều đƣợc hiển thị trọn vꢂn trong một hƣớng nhìn,
tầm nhìn mà khách tham quan có thể bắt gặp ngay ở hƣớng tiếp cận đầu tiên với bản Kho
Mƣờng và thung lũng lúa nƣớc là điểm thu hút ấn tƣợng nhấtꢀ Nhìn từ trên cao, bản Kho
Mƣờng hiện ra nhƣ một sự hòa quyện hài hòa rất riêngꢀ Những cảnh quan này tạo ra
những điểm hấp dẫn cho du khách, là cơ sở để xây dựng các tuyến du lịch ngắm cảnh, dã
ngoại leo núi đặc trƣngꢀ
Giá trị sinh học gắn với khu bảo tồn: Bản Kho Mƣờng nằm tại vùng đệm của khu
bảo tồn Pù Luông, khu vực có những giá trị sinh học đặc sắcꢀ Khu bảo tồn Pù Luông hiện
có 1ꢀ542 loài thực vật và 908 loài động vật, trong đó có nhiều loài động thực vật quý hiếm
đƣợc xếp trong Sách đỏ Việt Nam và Sách đỏ thế giới nhƣ các loài thông, tùng, nghiến,
lan hải, kim tuyến,ꢀꢀꢀ các loại động vật nhƣ vọoc, khỉ, nhím, cầy hƣơng, báo gấmꢀꢀꢀ [1]
2.2.2. Tài nguyên du lịch nhân văn
Văn hóa dân tộc: Bản Kho Mƣờng là địa bàn tập trung sinh sống của ngƣời dân
thuộc dân tộc Thái, với lịch sử sinh sống hơn 200 năm, ngƣời dân tại bản Kho Mƣờng vẫn
lƣu giữ đƣợc những nét đặc sắc trong đời sống sinh hoạt, với nhiều ngôi nhà sàn gỗ cổꢀ
Văn hóa hát Khặp là một hình thức dân ca mang nội dung rất phong phú về lịch sử,
dân tộc với những quan niệm tín ngƣỡng của ngƣời Thái về cuộc sống và con ngƣờiꢀ
Khặp Thái còn là cái tình sâu sắc đối với quê hƣơng đất nƣớc, là những lời cầu mong
hạnh phúc, những lời khuyên bảo, nhắn nhủ nhau giữ gìn nƣơng rẫyꢀ Văn hóa Cồng
Chiêng, Khꢁn Bꢁ, múa Sạp,ꢀꢀꢀ đặc biệt là các câu chuyện dân gian về quá trình hình thành
bản Kho Mƣờngꢀ Theo đó, “Kho” nghĩa là cái gốc, “Mƣờng” là làngꢀ “Kho Mƣờng” chính
là nơi đầu tiên mà con ngƣời lập nghiệp tại khu vực nàyꢀ Khoảng 300 năm trƣớc, một số
ngƣời xã Lũng Cao đi săn bắn, thấy thung lũng này khá bằng phẳng, lại có nguồn nƣớc
dồi dào từ các con suối nên quyết định đến đây phát nƣơng làm rẫyꢀ Thấy làm ăn đƣợc,
các hộ đã về rủ thêm những hộ khác cùng đến lập bản làng, sinh sốngꢀ
Các lễ hội truyền thống: Lễ hội Mƣờng Khô; Lễ tục Kin Chiêng Bọoc Mạy; Lễ
Cúng Cơm Mới; Lễ tục cúng thần bản Kho Mƣờng; Văn hóa ẩm thực , trang phục, tôn
103
TẠP CHÍ KHOA HỌC TRƢỜNG ĐẠI HỌC HỒNG ĐỨC - SỐ 53.2021
giáo, tín ngƣỡng của ngƣời dân bản Kho Mƣờng mang đậm những nét đặc trƣng hình
thành hệ thống tài nguyên du lịch văn hóa tƣơng đối phong phú, đa dạng và tạo nên hình
ảnh thƣơng hiệu cho bản Kho Mƣờngꢀ Trong quá trình phát triển, những đặc điểm về văn
hóa này tạo nên những điểm nhấn, điểm khác biệt so với những khu vực khácꢀ Đây là một
trong những điều kiện thuận lợi để phát triển du lịch cộng đồngꢀ Tuy nhiên, cần có những
giải pháp phục dựng, bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống của ngƣời dân
bản Kho Mƣờng để đảm bảo tính bền vững trong phát triển du lịch [1].
2.2.3. Hệ thống cơ sở hạ tầng phục vụ du lịch
Hệ thống giao thông
Hệ thống giao thông trên khu vực bản Kho Mƣờng chƣa đƣợc hoàn thiệnꢀ Tuyến
đƣờng chính từ quốc lộ 15C dẫn xuống trung tâm bản Kho Mƣờng là đƣờng bê tông
nhƣng vẫn chƣa làm xongꢀ Đoạn đƣờng này dài 2,5 kmꢀ Đoạn đã hoàn thành 1,1 km, loại
đƣờng bê tông rộng 3m, đã đƣợc kꢁ chắc chắn với một bên vách núi và một bên là vực
sâu khoảng 100mꢀ Đoạn tiếp theo dài 350m đã rải đá nhƣng chƣa làm đƣờngꢀ Tiếp theo là
350m là đƣờng đất rộng khoảng 3mꢀ Đoạn đƣờng cuối dài 700m là đƣờng bê tông, mặt
đƣờng rộng 2m tới trung tâm bảnꢀ Trục đƣờng bê tông nội bản đƣợc hoàn thiện một phần,
đƣờng rộng 3mꢀ Phần đƣờng còn lại chƣa đƣợc nâng cấp, loại đƣờng đất, hꢂp khoảng 1m,
đang có biểu hiện bị xuống cấp nghiêm trọng [2].
Hệ thống điện, nước, viễn thông
Hệ thống điện và mạng lƣới viễn thông trên địa bàn huyện đã cung cấp đƣợc phần
lớn nhu cầu sử dụng điện và trao đổi thông tin của ngƣời dân bản Kho Mƣờng, số lƣợng
thuê bao điện thoại đạt ở mức cao và đa phần các hộ gia đình đều sử dụng đài phát thanhꢀ
Với dự án thủy điện Song Lò, ngƣời dân bản Kho Mƣờng đƣợc cung cấp đầy đủ điện sinh
hoạt với hệ thống điện trung thế 35kV và trạm biến áp có công suất 50KVA-35/0ꢀ4KVꢀ
Ngƣời dân cơ bản đƣợc tiếp cận với các dịch vụ viễn thông [2].
Hệ thống cấp nƣớc trên địa bàn đã và đang đƣợc triển khai với các dự án cung cấp
nƣớc sạch, đảm bảo nhu cầu sử dụng cho ngƣời dân tại bản Kho Mƣờngꢀ Tuy nhiên, cần
đầu tƣ hệ thống xử lý nƣớc thải và hệ thống thu gom rác thải sinh hoạt tại các điểm phát
triển du lịch.
2.3. Đánh giá thuận lợi và khó khăn, cơ hội và thách thức đối với sự phát triển
du lịch bản Kho Mƣờng
2.3.1. Đánh giá những thuận lợi cho việc phát triển du lịch cộng đồng
Vị trí địa lý của bản Kho Mƣờng cách thị trấn Cành Nàng 25km, nằm trên cung
đƣờng di chuyển từ khu du lịch Mai Châu, Hòa Bình là điều kiện thuận lợi thu hút nguồn
khách từ những thị tƣờng tiềm năng tới bảnꢀ
Nguồn tài nguyên du lịch văn hóa bản Kho Mƣờng đậm đà bản sắc dân tộc ngƣời
Thái, các giá trị văn hóa truyền thống nhƣ Khặp, khua luống, cồng chiêngꢀꢀꢀ vẫn đang
104
TẠP CHÍ KHOA HỌC TRƢỜNG ĐẠI HỌC HỒNG ĐỨC - SỐ 53.2021
đƣợc giữ nhiều nét đặc trƣngꢀ Cảnh quan văn hóa các bản làng gắn với đặc trƣng thiên
nhiên theo từng khu vực còn đƣợc giữ gìn khá tốt trong bản Kho Mƣờngꢀ
Nguồn tài nguyên du lịch tự nhiên bản Kho Mƣờng đa dạng và phong phú với Khu
bảo tồn thiên nhiên Pù Luông tạo nên cảnh quan đa dạng là điều kiện quan trọng trong
xây dựng các sản phẩm du lịch cộng đồng nổi bật của bảnꢀ
Do sự phân hóa địa hình cao đã chi phối mạnh mẽ điều kiện khí hậu, hình thành nên
tiểu vùng với những đặc trƣng khác biệt, khí hậu dễ chịu, mát mẻ quanh năm là điều kiện
thuận lợi cho phát triển du lịchꢀ
Nhận đƣợc sự quan tâm chỉ đạo của các cấp chính quyền địa phƣơng nên du lịch
nói chung và du lịch cộng đồng nói riêng đƣợc thúc đẩy phát triển một cách mạnh mẽ.
An ninh, chính trị ổn định là điều kiện thuận lợi cho phát triển du lịchꢀ
Du lịch đã bƣớc đầu đƣợc xây dựng và phát triển tại bản Kho Mƣờngꢀ Hiện tại bản
đang đón khách du lịch nội địa và quốc tế, mang lại thu nhập cho một số hộ dânꢀ
2.3.2. Đánh giá những khó khăn cho việc phát triển du lịch cộng đồng
Hệ thống giao thông chƣa đƣợc đầu tƣ phát triển, khả năng kết nối các đểm du lịch
có tiềm năng phát triển còn hạn chế, nhất là vào mùa mƣaꢀ
Hạ tầng viễn thông, điện, nƣớc sạch chƣa phát triển, chƣa đủ điều kiện đáp ứng nhu
cầu phục vụ khách du lịchꢀ
Sản phẩm du lịch cộng đồng trên địa bàn huyện chƣa đƣợc hình thành rõ rệt, các
hoạt động của khách du lịch cộng đồng chƣa đƣợc phong phú, đặc sắc, chƣa khai thác
đúng với tiềm năng của bảnꢀ
Phát triển du lịch cộng đồng chƣa đƣợc nhận diện đúng mức để có đƣợc định hƣớng
phát triển phù hợp và tổng thểꢀ
Hệ thống cơ sở vật chất chƣa phát triển, trong bản đã hình thành dịch vụ lƣu trú
nhƣng chất lƣợng cơ sở lƣu trú chƣa đảm bảo đón khách du lịchꢀ
Việc phát triển sản phẩm du lịch chƣa khai thác tiềm năng vị thế của huyện, chƣa có
các tuyến du lịch mang tính liên kết với các khu vực lân cận và trong vùngꢀ
Nguồn nhân lực phục vụ cho du lịch tại bản Kho Mƣờng còn yếuꢀ Các hộ gia đình
kinh doanh du lịch tự phát, chƣa có những khóa tập huấn, đào tạo kỹ năng kinh doanh,
làm dịch vụ du lịch cho cộng đồngꢀ
2.3.3. Cơ hội cho việc phát triển du lịch cộng đồng
Du lịch đang đƣợc quan tâm phát triển để trở thành ngành kinh tế mũi nhọn tại Việt
Nam và phát triển du lịch cộng đồng là một trong những nhiệm vụ trọng tâm cần thực hiệnꢀ
Tại tỉnh Thanh Hóa, du lịch cộng đồng đƣợc xác định là một trong những sản phẩm
chủ đạo, cần quan tâm, xúc tiến đầu tƣ phát triểnꢀ
Định hƣớng của Nhà nƣớc trong công tác xóa đói giảm nghꢁo gắn với phát triển du
lịch cộng đồngꢀ Do đó, du lịch cộng đồng nhận đƣợc sự quan tâm, hỗ trợ của nhiều
chƣơng trình, chính sách phát triểnꢀ
Loại hình du lịch cộng đồng ngày càng mở rộng nhanh ở Việt Nam, xu hƣớng du
lịch gắn với trải nghiệm văn hóa cộng đồng đang lan tỏa mạnh mẽꢀ
105
TẠP CHÍ KHOA HỌC TRƢỜNG ĐẠI HỌC HỒNG ĐỨC - SỐ 53.2021
Du lịch Thanh Hóa có xu hƣớng chuyển dịch mạnh mẽ trong thời gian vừa quaꢀ Sự
tăng trƣởng du lịch không còn tập trung ở một số điểm du lịch truyền thống mà đang lan
tỏa đến các điểm du lịch mới theo chiều từ Đông sang Tâyꢀ
Cơ sở hạ tầng trong toàn khu vực nhất là các trục giao thông huyết mạch kết nối các
vùng, khu vực là điều kiện thuận lợi kết nối các điểm du lịch tại bản Kho Mƣờngꢀ
Bản Kho Mƣờng hiện đã đƣợc quy hoạch thành khu du lịch trọng điểm của huyện
Bá Thƣớc, đã có quy hoạch 1/500 cho khu vực bản Kho Mƣờngꢀ
Một số điểm du lịch cộng đồng phát triển trƣớc đã đến ngƣỡng của sức tảiꢀ Xu
hƣớng tìm kiếm những điểm du lịch mớiꢀ
Thị trƣờng khách du lịch chung của Việt Nam tăng trƣởng nhanh là nguồn thị
trƣờng tiềm năng trong tƣơng lai cho phát triển du lịch cộng đồngꢀ
Nhiều chính sách hƣớng tới xóa đói giảm nghꢁo, bảo tồn văn hóa các dân tộc đƣợc
ban hành là điều kiện thuận lợi cho phát triển du lịch cộng đồng, hƣớng tới mục tiêu phát
triển bền vững, góp phần xóa đói giảm nghꢁo, đồng thời bảo tồn và phát triển các giá trị
văn hóa truyền thốngꢀ
2.3.4. Thách thức cho việc phát triển du lịch cộng đồng
Sự cạnh tranh từ các khu vực lân cận trong việc thu hút khách du lịch và nhà đầu tƣꢀ
Thách thức trong việc đầu tƣ phát triển các loại hình du lịch khác với việc bảo tồn
cảnh quan tự nhiên, cảnh quan văn hóaꢀ
Thách thức trong việc bảo tồn và phát huy các giá trị bản sắc dân tộc trong phát
triển du lịch cộng đồngꢀ
Thách thức cho việc huy động, thu hút ngƣời dân tham gia, đem lại lợi ích cho
ngƣời dânꢀ
Cân bằng lợi ích của các bên tham gia trong hoạt động du lịchꢀ
2.4. Giải pháp pháp triển mô hình du lịch cộng đồng bản Kho Mƣờng
2.4.1. Giải pháp về quy hoạch, đầu tư
Đẩy nhanh tiến độ thực hiện công tác xây dựng hạ tầng tới các điểm du lịch trong
bản và các quy hoạch về hạ tầng khác đang triển khaiꢀ
Lồng ghép các mục tiêu phát triển du lịch trên địa bàn vào các nội dung về quy
hoạch ngành, lĩnh vực nhằm nâng cao hiệu quả khai thác và phát huy tài nguyênꢀ
Đầu tƣ vốn từ nguồn ngân sách thỏa đáng ƣu tiên đầu tƣ phát triển các sản phẩm,
dịch vụ du lịch tại bảnꢀ
2.4.2. Giải pháp về nguồn lực
Tạo điều kiện thuận lợi, đơn giản hóa các thủ tục hành chính để thu hút các doanh
nghiệp tham gia đầu tƣ vào phát triển du lịchꢀ
Tạo hành lang thông thoáng, bình đẳng giữa các nhà đầu tƣ trong và ngoài tỉnh, nhà
nƣớc và tƣ nhân; Mở rộng các hình thức thu hút đầu tƣ, tận dụng nguồn vốn của các tổ
chức quốc tếꢀ
106
TẠP CHÍ KHOA HỌC TRƢỜNG ĐẠI HỌC HỒNG ĐỨC - SỐ 53.2021
Huy động nguồn vốn của doanh nghiệp thông qua kêu gọi đầu tƣ phát triển du lịch,
liên kết liên doanh, huy động nguồn vay qua tín dụng ngân hàng, trái phiếu chính phủ
hoặc có cơ chế ƣu đãi cho các doanh nghiệp đầu tƣ phát triển du lịch tại bản Kho Mƣờngꢀ
Có chính sách giảm thuế, ƣu đãi về tài chính đối với các doanh nghiệp đầu tƣ phát
triển du lịchꢀ Có chính sách khuyến khích sử dụng các nguyên, vật liệu địa phƣơng trong
xây dựng các công trình dịch vụ phục vụ du lịchꢀ
Có chính sách khuyến khích đào tạo và sử dụng nguồn nhân lực địa phƣơng phục
vụ trong các hoạt động du lịchꢀ
Ban quản lý du lịch của huyện, xã cần chủ động xin tài trợ từ các tổ chức phi chính
phủ thông qua các dự án nâng cao năng lực cộng đồng, phát triển sinh kế bền vững cho
cộng đồng các hộ dân tham gia du lịchꢀ
Tranh thủ nguồn vốn từ ngân sách tỉnh với ngân sách địa phƣơng, thực hiện xã hội
hóa để đầu tƣ phát triển cơ sở hạ tầng, các sản phẩm, dịch vụ du lịchꢀ
Cộng đồng dân cƣ tại bản cần tích cực, chủ động, chung tay với chính quyền và
doanh nghiệp trong đầu tƣ phát triển thông qua hình thức đóng góp về vốn, sức lao độngꢀꢀꢀ
2.4.3. Giải pháp phát triển sản phẩm
Liên kết với các công ty lữ hành trong việc xây dựng kế hoạch và tổ chức các hoạt
động quảng bá, xúc tiến, tổ chức tour và cung cấp sản phẩm du lịch trong bản, liên kết
tour, thu hút du khách, chia sẻ kinh nghiệm quản lý sản phẩm, cung cấp dịch vụ du lịchꢀ
Thu hút các dự án đầu tƣ du lịch và tạo dựng thƣơng hiệu gắn với đặc trƣng về tự
nhiên, văn hóa dân tộc, hoạt động sinh kế của bảnꢀ
Xây dựng chính sách phát triển sản phẩm đặc trƣng, hỗ trợ các nguồn lực từ Trung
ƣơng tới địa phƣơng trong xây dựng sản phẩm du lịchꢀ
Thúc đẩy các nhiệm vụ đầu tƣ về xây dựng sản phẩm, dịch vụ du lịch, đa dạng trải
nghiệm cho khách du lịch.
Nghiên cứu, khôi phục và phát huy các điệu múa hát truyền thống là nguồn lực cho
phát triển sản phẩm trải nghiệm văn hóa nghệ thuậtꢀ
Hiện thực hóa các dịch vụ bằng cách thực hiện song song công tác đầu tƣ trang thiết
bị, hạ tầng và nâng cao năng lực cho cộng đồngꢀ
2.4.4. Giải pháp về xúc tiến, quảng bá
Quảng bá hình ảnh du lịch tại bản Kho Mƣờng thông qua các chƣơng trình quảng
cáo có tính chất chuyên nghiệp bằng hình ảnh, đa dạng hóa các hình thức thông tin tuyên
truyền một cách thƣờng xuyênꢀ
Tham gia thƣờng xuyên các hội chợ triển lãm, hội nghị, hội thảo du lịchꢀꢀꢀ Xây
dựng và hoạt động chuyên mục về du lịch trên Đài truyền hình huyệnꢀ
Khuyến khích các cơ sở kinh doanh, các nhà đầu tƣ, các tổ chức và nhân dân trong
huyện tích cực tham gia công tác tuyên truyền quảng bá xúc tiến du lịchꢀ
Xây dựng nội dung thuyết minh, hƣớng dẫn tại các điểm tham quan trên địa bàn bảnꢀ
Phát hành các ấn phẩm quảng bá về du lịch tại bản và đặc sắc văn hóa địa phƣơng
dƣới hình thức sổ tay du lịch, video, bản đồꢀꢀꢀ
107
TẠP CHÍ KHOA HỌC TRƢỜNG ĐẠI HỌC HỒNG ĐỨC - SỐ 53.2021
Xây dựng các kế hoạch nghiên cứu về đối tƣợng khách du lịch đến địa bàn bản, xây
dựng cơ sở dữ liệu để nghiên cứu thị trƣờng kháchꢀ
Liên kết với các bản làm du lịch khác trong xã, trong huyện nhƣ bản Đôn, bản Hiêu,
bản Sonꢀꢀꢀ trong việc xây dựng kế hoạch và tổ chức hoạt động quảng bá, hình thành tour
du lịch liên bản, liên huyệnꢀ
Liên kết với các hiệp hội và các công ty du lịch lữ hành trong và ngoài tỉnh để giới
thiệu sản phẩm du lịch của bản, tổ chức các tour kết nối du lịch cộng đồng bản với các
điểm du lịch sinh thái - văn hóa nổi tiếng vùng lân cậnꢀ
Phối hợp các ngành văn hóa và các ngành liên quan nghiên cứu, khôi phục và phát
triển các giá trị văn hóa của bản để phát triển sáng tạo các sản phẩm du lịchꢀ
Phát triển du lịch tình nguyện với định hƣớng trở thành một công cụ quảng bá hữu
hiệu cho hình ảnh du lịch bản Kho Mƣờngꢀ
2.4.5. Giải pháp về đảm bảo môi trường, phát triển bền vững
Xây dựng các quy định chung về bảo tồn văn hóaꢀ bảo tồn cảnh quan môi trƣờng
trong phát triển du lịch, đƣa nội dung quy định vào quy chế hoạt động và quản lý của bản
Kho Mƣờng [6].
Phối hợp với Ban Quản lý Khu bảo tồn thiên nhiên Pù Luông để rà soát lại các mục
tiêu, giải pháp thực hiện dự án đảm bảo đúng các quy định của pháp luật về bảo tồn thiên
nhiên và đa dạng sinh họcꢀ
Phối hợp với các ban ngành, đoàn thể và các bên liên quan trong việc quản lý có
hiệu quả một cách bền vững tại các khu vực cần đƣợc bảo tồn trong Khu bảo tồn thiên
nhiên Pù Luông
Tiến hành bảo tồn các giá trị văn hóa truyền thống của cộng đồng dân tộc Thái tại
bản Kho Mƣờng, từ đó sáng tạo, phát triển trở thành các sản phẩm phục vụ du lịchꢀ
Phối hợp với các ban, ngành, các nhà khoa học và các bên liên quan nghiên cứuꢀ
phục dựng các giá trị văn hóa dân gian truyền thống đã bị mai mộtꢀ
Phối hợp với các ban ngành, đoàn thể, và các bên liên quan trong kiểm soát các
nguồn tài nguyên, cải thiện môi trƣờng sinh thái, cải thiện nguồn nƣớc, không gian sinh
hoạt, không gian vệ sinh đạt tiêu chuẩn về y tếꢀ
Xây dựng và phổ biến các hƣớng dẫn du khách và ngƣời địa phƣơng trong các hoạt
động du lịch tại các điểm du lịch, đặc biệt là các hoạt động du lịch trong không gian hang
Kho Mƣờngꢀ Chú ý tới các hành vi vẽ, khắc, đập phá trong hang động và có biện pháp
ngăn chặn các hành động nàyꢀ
Phát triển các chƣơng trình giáo dục toàn dân và giáo dục trong các trƣờng học về
tầm quan trọng của việc bảo vệ môi trƣờng và văn hóa, lồng ghép giáo dục văn hóa, môi
trƣờng trong chƣơng trình giáo dục bậc tiểu học và mầm non tại bảnꢀ
Đƣa nội dung giám sát tài nguyên và môi trƣờng du lịch (bao gồm cả tự nhiên và
nhân văn) vào các nội dung báo cáo định kỳ của huyệnꢀ
2.4.6. Giải pháp về nâng cao chất lượng nguồn nhân lực
Phối hợp với các đơn vị khác trên địa phƣơng xây dựng chƣơng trình đào tạo riêng
cho ngƣời dân làm du lịch đảm bảo phát triển du lịch bền vững trên cơ sở phối hợp, liên
kết, từng bƣớc chuyển giao chƣơng trình đào tạo [8].
108
TẠP CHÍ KHOA HỌC TRƢỜNG ĐẠI HỌC HỒNG ĐỨC - SỐ 53.2021
Thực hiện các chƣơng trình đào tạo cho lao động du lịch cộng đồng trong bảnꢀ Huy
động vốn trong việc đào tạo, giải quyết việc làm cho lao động nông thôn để đào tạo du
lịch trong quá trình chuyển đổi nghề nghiệp từ sản xuất nông nghiệp chủ đạo sang phát
triển du lịchꢀ
Xây dựng các chƣơng trình đào tạo du lịch bền vững, bảo vệ môi trƣờng, bảo vệ
văn hóa và lồng ghép các chƣơng trình này vào hệ thống đào tạoꢀ
Tăng cƣờng sự hợp tác trao đổi học tập kinh nghiệm thông qua các chuyến khảo sát,
học hỏi mô hình du lịch của các địa phƣơng khác nhƣ Bá Thƣớc, Mai Châu trong thời
gian đầu triển khaiꢀ xây dựng sản phẩmꢀ
2.4.7. Giải pháp về quản lý nhà nước
Tăng cƣờng hợp tác, liên kết với các địa phƣơng trong và ngoài tỉnh trao đổi nâng
cao năng lực kinh nghiệm nguồn nhân lực quản lý [8].
Thƣờng xuyên nắm bắt, phân tích các kỹ năng cần thiết của các đội ngũ cán bộ
quản lý, hoàn thiện và chấn chỉnh các điểm còn yếu kémꢀ
2.4.8. Giải pháp về gìn giữ bản sắc, bảo tồn và phát triển các giá trị văn hóa truyền
thống của đồng bào các dân tộc
Xác định rõ những giá trị truyền thống của bản Kho Mƣờng trong không gian văn
hoá, cảnh quan văn hoá và diện mạo văn hoá, các sắc thái thể hiện giá trị văn hoá truyền
thống hay bản sắc văn hoá vùng miền, để định hƣớng bảo tồn, phát huy [4].
Phong trào xây dựng nông thôn mới hàng ngày đang tác động đến không gian văn
hóa của những sinh hoạt văn hóa truyền thốngꢀ Không nên bê tông hoá hoàn toàn, cần giữ
lại môi trƣờng cảnh quan tạo nên diện mạo văn hoá “làng bản” với cây xanh bóng mát,
nhiều ao hồ, không khí trong lànhꢀ
Nâng cao hiệu quả các hoạt động văn hóa thông tin ở các địa phƣơng; Bảo tồn, tôn tạo
các di tích lịch sử - văn hóa theo chiều hƣớng tối ƣu nhất; Phát triển các loại hình văn hóa
nghệ thuật; Sƣu tầm, khai thác các vốn văn hóa dân tộc; Phục hồi các lễ hội dân gian truyền
thống, đa dạng về hình thức tổ chức hoạt động, giữ đúng nguyên bản nội dung lễ hộI [7].
Thực hiện chủ trƣơng “kinh tế trong văn hóa và văn hóa trong kinh tế”, có chính
sách đầu tƣ hợp lý, chính sách bồi dƣỡng cán bộ làm văn hoá và những nghệ nhân văn
hoá dân gianꢀ Làm kinh tế để có kinh phí hoạt động, bảo tồn những giá trị văn hoá truyền
thống, mở rộng hợp tác quốc tế về văn hoáꢀ
Xây dựng nếp sống văn hoá mới ở nông thôn, vận động ngƣời dân giữ gìn nét đꢂp
văn hoá, những thuần phong mỹ tục, bài trừ những hủ tục lạc hậu, mê tín, dị đoan; có
bƣớc đi phù hợp để nuôi dƣỡng và phát huy các giá trị văn hoá cộng đồng nông thônꢀ [7]
Xây dựng NTM gắn với phát triển du lịch nông thôn, chủ yếu dựa trên nền tảng của
hoạt động không gian sản xuất nông nghiệp với quan điểm phát triển bền vững về môi
trƣờng sinh thái và văn hoáꢀ Phát triển du lịch nông thôn phải gắn với việc khai thác các giá
trị của nông nghiệp truyền thống gắn với bảo tồn, phát huy truyền thống văn hoá bản địaꢀ
Xây dựng NTM, giữ gìn bản sắc văn hoá dân tộc đóng vai trò quan trọng, góp phần
nâng cao đời sống tinh thần của ngƣời dânꢀ Ngƣời dân đóng vai trò quan trọng trong việc
109
TẠP CHÍ KHOA HỌC TRƢỜNG ĐẠI HỌC HỒNG ĐỨC - SỐ 53.2021
giữ gìn phát huy nét đꢂp văn hoá, phong tục tập quán, tín ngƣỡng [6]. Vì vậy, khi xây dựng
đời sống văn hoá NTM cần phải gắn kết chặt chẽ với nền tảng văn hoá của địa phƣơng.
Một số giải pháp cụ thể
Tổ chức các lớp tập huấn ngắn hạn và dài hạn về bảo tồn văn hóa truyền thống dân tộcꢀ
Lồng ghép các chƣơng trình học nghề truyền thống, văn hóa bản địa vào chƣơng
trình học chính quy của học sinhꢀ
Xây dựng phim tài liệu về văn hóa dân tộc, đồng thời tuyên truyền để ngƣời dân
nâng cao ý thức giữ gìn văn hóa truyền thốngꢀ
Tổ chức các lễ hội văn hóa, giao lƣu, hội thi để giữ gìn và phát triển giá trị truyền thốngꢀ
3. KẾT LUẬN
Du lịch đã đƣợc giới thiệu tại bản Kho Mƣờng từ gần 10 năm trở lại đây dƣới hình
thức du lịch cộng đồng, Tuy vậy, đến thời điểm hiện tại, quy mô và hoạt động du lịch ở
đây còn rất nhỏꢀ Du lịch tại bản Kho Mƣờng mới chỉ đem lại thu nhập cho một vài hộ dân
và chƣa có đóng góp đáng kể trong phát triển kinh tế - xã hội của địa phƣơngꢀ Bài viết đã
nghiên cứu về mô hình phát triển du lịch cộng đồng, đánh giá những điều kiện để phát
triển du lịch từ đó tác giả đề xuất một số giải pháp mang tính khả thi cao nhằm xây dựng
bản Kho Mƣờng, xã Thành Sơn, huyện Bá Thƣớc trở thành điểm du lịch cộng đồng, góp
phần phát triển kinh tế hộ gia đình và kinh tế địa phƣơngꢀ
TÀI LIỆU THAM KHẢO
tri/den-voi-kho-muong/127578.htm.
[2] Cổng thông tin điện tử tỉnh Thanh Hóa - Huyện Bá Thƣớc (2019), Điểm du lịch bản
portal/Pages/2019-9-23/Diem-du-lich-ban-Kho-Muong-xa-Thanh-Son-huyen-Ba-
Tzdu3qw.aspx.
[3] IUCN Việt Nam (2008), Hướng dẫn quản lý khu bảo tồn thiên nhiên: Một số kinh
nghiệm và bài học quốc tế.
[4] Võ Quế (2006), Du lịch cộng đồng - Lý thuyết và vận dụng, Tập 1, Nxb. Khoa học
và Kỹ thuật, Hà Nội.
[5] Phạm Ngọc Thắng (2009), Vai trò du lịch cộng đồng trong xóa đói giảm nghèo, Tạp
chí Du lịch Việt Nam, số 6, tr18-19.
[6] Bùi Thị Hải Yến (2012), Du lịch cộng đồng, Nxb. Giáo dục, Hà Nội.
[7] REST (2017), Community based Tourism: Principles and Meaning, Community
based tourism handbook.
[8] Sue BeeTon (2016), Commumnity Development through Tourism, LanhLinks Press,
1500 Xford street (POBOX 1139) Colung woodvic 3006, Australia.
[9] UNWTO (2007), A Practical Guide to Tourism Destination Management.
110
TẠP CHÍ KHOA HỌC TRƢỜNG ĐẠI HỌC HỒNG ĐỨC - SỐ 53.2021
BUILDING A MODEL OF COMMUNITY TOURISM
DESTINATIONS FOR KHO MUONG VILLAGE, THANH SON
COMMUNE, BA THUOC DISTRICT, THANH HOA PROVINCE
Dao Thu Tra
ABSTRACT
In recent years, the tourism industry has been developed, increasing the demand of
tourists in accordance with the interest and investment of the Goverment. Thanh Hoa is
planning to build the model of community tourism in Kho Muong village, creating a
momentum to help develop tourism to become a spearhead economic sector, a favorable
condition for socio-economic development in Kho Muong village, Thanh Son commune,
Ba Thuoc district, Thanh Hoa province. Based on the analysis of the current natural,
socio-economic conditions of Kho Muong village, the article proposes 8 groups of
specific solutions to successfully build a community tourism model in Kho Muong village.
Keywords: Community tourism, Kho Muong village, community tourism points,
Thanh Hoa province.
* Ngày nộp bài:6/1/2021; Ngày gửi phản biện: 8/1/2021; Ngày duyệt đăng: 29/1/2021
111
11 trang
16/04/2022
4580
Bạn đang xem tài liệu "Xây dựng mô hình điểm du lịch cộng đồng bản Kho Mường, xã Thành Sơn, huyện Bá Thước, tỉnh Thanh Hoá", để tải tài liệu gốc về máy hãy click vào nút Download ở trên
File đính kèm:
- xay_dung_mo_hinh_diem_du_lich_cong_dong_ban_kho_muong_xa_tha.pdf
