Xác định các tác động môi trường ảnh hưởng đến sinh thái trong hoạt động du lịch hiện hữu tại Vườn Quốc gia Tràm Chim và đề xuất sơ bộ các giải pháp giải quyết
Hội thảo Môi trường và Phát triển bền vững, Vườn Quốc gia Côn Đảo, 18/06/2010 – 20/06/2010
Workshop on Environment and Sustainable Development, Con Dao National Park, 18th – 20th June 2010
XÁC ĐỊNH CÁC TÁC ĐỘNG MÔI TRƯỜNG ẢNH HƯỞNG ĐẾN
SINH THÁI TRONG HOẠT ĐỘNG DU LỊCH HIỆN HỮU
TẠI VƯỜN QUỐC GIA TRÀM CHIM
VÀ ĐỀ XUẤT SƠ BỘ CÁC GIẢI PHÁP GIẢI QUYẾT
Nguyễn Thiên Di, Nguyễn Kim Huệ1
Nguyễn Hiền Thân, Nguyễn Thị Thanh Huệ, Nguyễn Thị Hà Vy,
Trương Nguyệt Giang, Trịnh Thị Ngọc Hiện2
1 Khoa Môi trường và Tài nguyên, Đại học Nông Lâm TPHCM
2 Sinh viên Khoa Môi trường và Tài Nguyên, Đại Học Nông Lâm TPHCM
Email: nhomtramchimdlst@yahoo.com
1. ĐẶT VẤN ĐỀ
Vườn quốc gia Tràm Chim với sự đa dạng sinh học cao là nguồn gen quý hiếm của thế giới. Mô
hình du lịch sinh thái tại VQG Tràm Chim mới đang hình thành và còn trong giai đoạn sơ khai
nên cần có quy hoạch phù hợp để phát huy hiệu quả vai trò bảo tồn ĐDSH và phát triển bền vững
có sự tham gia của cộng đồng. Để có kế hoach quy hoạch phù hợp thì trước tiên phải xác định
được các tác động môi trường ảnh hưởng đến các hệ sinh thái từ hoạt động du lịch hiện tại của
VQG là như thế nào. Từ đó có những biện pháp khắc phục và đưa ra chiến lược phát triển bền
vững. Nhằm góp phần vào sự phát triển bền vững đó, nhóm chúng tôi đã tiến hành thực hiện đề
tài “ Xác định các tác động môi trường ảnh hưởng đến sinh thái trong hoạt động du lịch
hiện hữu tại vườn quốc gia Tràm Chim và đề suất sơ bộ các giải pháp giải quyết”
2. VẬT LIỆU VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
- Phương pháp quan sát thực địa:
- Phương pháp phân tích SWOT: (S: Strenghts, W: Weakness, O: Opportunities, T:
Threats)
- Phương pháp dự báo lượng du khách và tính toán sức chịu tải
- Phương pháp đánh giá môi trường đang được áp dụng như bảng liệt kê (checklist), ma
trận (matrix)
- Các phương pháp điều tra sinh thái học
- Phương pháp thu thập số liệu từ tham khảo tài liệu
- Phương pháp phỏng vấn – bảng câu hỏi.
3. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN
__________________________________________________________________________________________
Xác định các tác động môi trường ảnh hưởng đến sinh thái trong hoạt động du lịch hiện hữu tại VQG Tràm Chim và
đề xuất sơ bộ các giải pháp giải quyết
186
Nhóm sinh viên DH06DL – Khoa Môi trường và Tài nguyên, Đại học Nông Lâm Tp. HCM
Hội thảo Môi trường và Phát triển bền vững, Vườn Quốc gia Côn Đảo, 18/06/2010 – 20/06/2010
Workshop on Environment and Sustainable Development, Con Dao National Park, 18th – 20th June 2010
3.1 Xác định các tác động của hoạt động du lịch đến hệ sinh thái tại VQG Tràm Chim
Trong các tuyến tham quan hiện nay có một số vấn đề ảnh hưởng đến môi trường và ảnh
hưởng đến công tác bảo tồn như sau:
Đối với tuyến tham quan cảnh quan Đồng Tháp Mười: Phương tiện vận chuyển du khách gây ra
tiếng ồn, cùng với sự xuất hiện của con người là nguyên nhân làm cho các loài động vật hoảng
sở, Phát sinh rác thải từ việc ăn uống của du khách..
Hoạt động câu cá: phát sinh nhiều vấn đề nguy cơ ảnh hưởng đến tài nguyên. Du khách câu cá
không được giám sát chặt chẽ bởi các cán bộ quản lý. Đối tượng câu cá thường là các phái nam,
nếu họ biết hút thuốc thì đây là nguy cở dễ gây cháy rừng, phát sinh rác thải.
Đánh giá chung về tác động của hoạt động tour – tuyến du lịch của vườn quốc gia Tràm Chim
thể hiện qua bảng sau:
Bảng 1: Tác động của hoạt động du lịch đến tài nguyên và môi trường
Tác động
Số
TT
Hoạt động
Không
khí
Động
vật
Nước
Đất
Rác thải
Thực vật
Tham quan sinh cảnh Đồng Tháp
Mười tại khu A1
Xem sếu đầu đỏ
1
+
+
-
+
+++
+++
++
2
3
+
+
-
+
+
++
++
+++
+
+
Câu cá
Xem chim sinh sản
4
+
-
-
+
+++
-
5
6
Cắm trại
Nấu ăn phục vụ khách
+
+
+
++
++
-
-
++
+
+
++
+
Đánh giá các tác động bằng cách cho điểm:
+
Ít tác động
++
Tác động trung bình
+++ Tác động mạnh
Tình hình về nguồn nước hiện tại của VQG được thể hiện qua bảng sau:
__________________________________________________________________________________________
Xác định các tác động môi trường ảnh hưởng đến sinh thái trong hoạt động du lịch hiện hữu tại VQG Tràm Chim và
đề xuất sơ bộ các giải pháp giải quyết
187
Nhóm sinh viên DH06DL – Khoa Môi trường và Tài nguyên, Đại học Nông Lâm Tp. HCM
Hội thảo Môi trường và Phát triển bền vững, Vườn Quốc gia Côn Đảo, 18/06/2010 – 20/06/2010
Workshop on Environment and Sustainable Development, Con Dao National Park, 18th – 20th June 2010
Bảng 2: Thông số các chỉ thị trong nước tại VQG Tràm Chim năm 2009
Chỉ tiêu Đợt 1( 18/9/2009 )
Đợt 2( 09/12/2009 )
đo
Ghi
chú
Ghi
chú
Địa điểm
pH
EC
DO
To
pH EC
DO To
Trong
(cách cống 6,14
109,4 11,94 30,1
50m)
Nước
chảy
vào
Đã
đóng
cống
6,3
3.35 0,55 30,9
Trạm
C1
Trong
(cách cống 6,39
100m)
Vườn
112,5 11,72 30,5
Ngoài
Trong
(cách cống 6,57
50m)
Trong
(cách cống 6,65
100m)
Ngoài
Trong
(cách cống 6,61
50m)
Trong
(cách cống 6,6
100m)
6,2
109,5 5,25
111,8 7,23
29
6,42 567
6,46 580
6,39 495
3,35 30,7
3,58 29,8
2,1 30,6
30,1
Nước
chảy
vào
Đã
đóng
cống
Trạm
C2
113,2 6,23
30,6
Vườn
6,44
111,1 10,87 30,5
113,8 4,93 31,2
Nước
chảy
vào
Đã
đóng
cống
6,41 181,8 2,1 32,4
Trạm
C3
114
24,89 31,8
Vườn
Ngoài
Trong
Ngoài
6,43
6,42
111,7 11,1
108,5 1,74
30,7
31
6,54 238
6,53 489
1,76 30,3
3,75 31,3
(cách cống 6,15
50m)
Ngoài
(cách cống 6,16
100m)
112,2 2,99
112,6 3,58
30,1
30,2
Nước
chảy
ra sông
Đã
đóng
cống
Trạm
C4
6,29 7.13 4,16 30,6
(Nguồn: Phòng khoa học kỹ thuật VQG Tràm Chim)
Qua bảng số liệu đo đạc ghi nhận như sau:
• pH nước giữa các đợt quan trắc không có sự biến đổi lớn từ ( 6,14 – 6,54) và luôn đạt
mức cho phép ( 6,0 – 8,5 cho nước sinh hoạt, 6,5 – 8,5 cho nước uống ). Như vậy về mặt tính
chất axit và tính chất bazơ luôn nằm trong mức cho phép theo tiêu chuẩn. Thích hợp cho các loài
thủy sản sinh sống.
__________________________________________________________________________________________
Xác định các tác động môi trường ảnh hưởng đến sinh thái trong hoạt động du lịch hiện hữu tại VQG Tràm Chim và
đề xuất sơ bộ các giải pháp giải quyết
188
Nhóm sinh viên DH06DL – Khoa Môi trường và Tài nguyên, Đại học Nông Lâm Tp. HCM
Hội thảo Môi trường và Phát triển bền vững, Vườn Quốc gia Côn Đảo, 18/06/2010 – 20/06/2010
Workshop on Environment and Sustainable Development, Con Dao National Park, 18th – 20th June 2010
• DO cao vào đầu mùa lũ do điều kiện chảy tràn trên bề mặt và đạt từ 1,74 – 24,89 và giảm
dần vào cuối mùa đạt mức từ 0,55 – 3,75 do các hệ thống cống đã đóng, sự chảy tràn trên bề mặt
thấp hơn vào đầu mùa lũ. Tuy nhiên, với điều kiện như vậy vẫn đảm bảo cho sự sinh trưởng và
phát triển của các loài thủy sản.
• Độ dẫn điện (EC) ít biến động vào đầu mùa lũ từ 108,5 – 113,2 tăng dần vào cuối mùa.
Các chỉ số này cũng cho thấy nước tại VQG Tràm Chim vẫn bình thường, chưa có vấn đề ô
nhiễm từ hoạt động du lịch.
Cơ sở vật chất phục vụ du lịch, sinh hoạt của du khách cũng gây ra các tác động
Bảng 3: Tác động của cơ sở vật chất đến môi trường và tài nguyên
Cơ sở vật chất
Hiện tại trung tâm hành chính có 07
phòng đón khách.
Tác động đến sinh thái
Phát sinh lượng nước thải ảnh hưởng đến các loài
động vật.
03 đài quan sát
Xả thải rác bừa bãi ảnh hưởng đến cảnh quan ảnh
01 trạm dừng chân ở khu A1 thuộc hưởng đến sự sinh sống của thực vật nước và các loại
phân khu bảo vệ nghiêm ngặt.
03 thuyền đưa khách đi tham quan.
Sản phẩm du lịch
động vật.
Các hoạt động tham quan ảnh hưởng đến sinh thái rất
lớn vì có sự xuất hiện của du khách ở nơi sống của
các loài động vật.
Nhu cầu sử dụng nước của VQG Tràm Chim là: 30,862 (m3/ngày đêm). Tải lượng các chất ô
nhiễm trong nước thải sinh hoạt tại VQG Tràm Chim được thể hiện qua bảng sau:
Bảng 4: Tải lượng các chất ô nhiễm trong nước thải sinh hoạt tại VQG Tràm Chim
Số TT Chất ô nhiễm
Khối lượng (kg/ngày)
5,3 – 6,32
8,424 – 11,934
8,2 – 14,04
1,2 – 3,5
0,702 – 1,404
0,28 – 0,562
1
2
3
4
5
6
BOD5
COD (Dicromate)
Chất rắn lơ lửng (SS)
Dầu mỡ
Tổng Nitơ
Amôni
7
8
Tổng Phốt Pho
Tổng Coliform (MPN/100ml)
0,094 – 0,468
117.103 – 117.106
(Nguồn: dựa theo WHO, 1993)
Vườn vẫn chưa có hệ thống xử lý nước thải, toàn bộ nước thải đều được thải xuống kênh gây ô
nhiễm nguồn nước, tại khu vực Trụ sở còn gây mùi hôi thối tại các hầm chứa nước.
__________________________________________________________________________________________
Xác định các tác động môi trường ảnh hưởng đến sinh thái trong hoạt động du lịch hiện hữu tại VQG Tràm Chim và
đề xuất sơ bộ các giải pháp giải quyết
189
Nhóm sinh viên DH06DL – Khoa Môi trường và Tài nguyên, Đại học Nông Lâm Tp. HCM
Hội thảo Môi trường và Phát triển bền vững, Vườn Quốc gia Côn Đảo, 18/06/2010 – 20/06/2010
Workshop on Environment and Sustainable Development, Con Dao National Park, 18th – 20th June 2010
Lượng rác thải tại vườn một ngày là 117 x 0,5 = 58,5 kg/ ngày. Tình trạng xả rác bừa bãi của du
khách vẫn diễn ra thường xuyên, gây mất cảnh quan tại các điểm tham quan.
Hình 1 Rác tại tháp quan sát
Hình 2 Rác tại trung tâm DLST
Công tác quản lý cũng là nguyên nhân gây nên các tác động đến hệ sinh thái. Đội ngũ
nhân viên hoạt động trong du lịch sinh thái tại Vườn thiếu và yếu, trong đó thiếu các cán bộ có
chuyên môn và am hiểu về DLST là nhiều nhất. Việc lồng ghép công tác giáo dục môi trường
vào DLST tại VQG Tràm Chim còn nhiều hạn chế nên các tác động của du khách đến môi trường
còn cao.
Các áp lực của cộng đồng địa phương dân cư lên vườn quốc gia Tràm Chim cao vì đời
sống của cộng đồng địa phương xung quanh Vườn còn rất khó khăn. Phần lớn họ đều phải dựa
vào tài nguyên rừng để sống cho nên áp lực của họ đối với VQG Tràm Chim là rất lớn. Hoạt
động DLST tại Vườn chưa có sự tham gia của cộng đồng và đem lại lợi ích cho họ.
3.4 Đề xuất giải pháp giảm thiểu các tác động và phát triển du lịch sinh thái
Để đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của du khách Vườn cần mở thêm một số tuyến như
xem hệ sinh thái: lúa ma, cỏ năng, hoa hoàng đầu ấn, điên điển và các loại sinh thái khác mà
Vườn có theo mùa cho mà điều kiện tài nguyên cho phép. Phát triển hoạt động cắm trại và nghỉ
qua đêm tại các tháp quan sát, đi bộ (trecking), đàn ca tài tử, chèo thuyền ngắm cảnh Đồng Tháp
Mười. Để hạn chế các tác động cần tính sức chịu tải cho các điểm tham quan hiện tại:
9 Khu vực cấm trại: 5 người/ngày.
__________________________________________________________________________________________
Xác định các tác động môi trường ảnh hưởng đến sinh thái trong hoạt động du lịch hiện hữu tại VQG Tràm Chim và
đề xuất sơ bộ các giải pháp giải quyết
190
Nhóm sinh viên DH06DL – Khoa Môi trường và Tài nguyên, Đại học Nông Lâm Tp. HCM
Hội thảo Môi trường và Phát triển bền vững, Vườn Quốc gia Côn Đảo, 18/06/2010 – 20/06/2010
Workshop on Environment and Sustainable Development, Con Dao National Park, 18th – 20th June 2010
9 Tuyến 1 (từ trung tâm du lịch- tuyến kênh số 01 dừng lại đài vọng cảnh C4 dọc theo tuyến
kênh ông Mười Nhẹ theo tuyến kênh số 04 về trung tâm du lịch ): 116 người/ngày.
9 Tuyến 2 Từ trung tâm du lịch- kênh số 01 dừng chân tại đài vọng cảnh C4 dọc theo tuyến
kênh Mười Nhẹ 1/3 đoạn kênh rẽ phải đến đài vọng cảnh số 3 theo kênh số 3 - kênh số 4
về Trung tâm du lịch): 260 người.
Trên cơ sở lồng ghép công tác giáo dục môi trường vào DLST tại VQG Tràm Chim: thực
hiện đúng nội quy tham quan VQG Tràm Chim, thực hiện công tác diễn giải cho du khách khi
tham quan. Cần tổ chức quản lý và nhân lực: (1)Tăng cường nâng cao năng lực cho cán bộ quản
lý và nguồn nhân lực hoạt động trong lĩnh vực DLST vườn quốc gia, (2)Thu hút nhân tài về làm
việc tại vườn thông qua các hình thức hỗ trợ ưu đãi và lương hấp dẫn, nâng cao hình ảnh vườn để
tạo niềm đam mê, lôi cuốn nghề nghiệp.
Xây dựng các chương trình, chính sách và quy hoạch phát triển trong du lịch sinh thái.
Đẩy mạnh công tác quản lý và xử lý các chất thải và rác thải phát sinh từ hoạt động du lịch: sử
dụng nước tiết kiệm, hạn chế phát sinh rác thải bằng việc nâng cao ý thức khi sử dụng và thu gom
và xử lý nước thải, rác thải.
Tăng cường hơn nữa công tác tuyên truyền và giáo dục môi trường cho du khách và cộng
đồng địa phương. Thu hút sự tham gia của cộng đồng địa phương vào hoạt động du lịch sinh thái
của Vườn.
4. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
Kết quả điều tra và khảo sát ban đầu cho thấy tài nguyên du lịch thì phong phú đa dạng có
sức hấp dẫn cao, tuy nhiên hoạt động du lịch sinh thái tại vườn quốc gia Tràm Chim còn rất yếu,
tài nguyên du lịch thì phong phú đa dạng có sức hấp dẫn cao. Hoạt động du lịch tại đây đang gây
tác động lớn nhất là vấn đề rác thải và nước thải, ảnh hưởng đến đời sống của động vật. Trong đó
vấn đề rác thải đang gây tác động xấu nhất đến công tác quản lý. Áp lực của cộng đồng địa
phương là vấn đề đang gây nhiều khó khăn cho công tác bảo tồn và sự kết hợp của việc phát triển
du lịch sinh thái với cộng đồng. Theo đề tài, nguyên nhân gây nên các tác động tiêu cực đến hệ
sinh thái của Vườn là ý thức của du khách còn thấp, năng lực quản lý của Vườn còn yếu, đời
sống cộng đồng địa phương còn quá khó khăn.
__________________________________________________________________________________________
Xác định các tác động môi trường ảnh hưởng đến sinh thái trong hoạt động du lịch hiện hữu tại VQG Tràm Chim và
đề xuất sơ bộ các giải pháp giải quyết
191
Nhóm sinh viên DH06DL – Khoa Môi trường và Tài nguyên, Đại học Nông Lâm Tp. HCM
Hội thảo Môi trường và Phát triển bền vững, Vườn Quốc gia Côn Đảo, 18/06/2010 – 20/06/2010
Workshop on Environment and Sustainable Development, Con Dao National Park, 18th – 20th June 2010
Trên cơ sở xác định các tác động đến hệ sinh thái chúng tôi đã nêu ra một số giải pháp
mang tính tình thế nhằm hạn chế các tác động và giúp cho hoạt động du lịch sinh thái của Vườn
phát triển tốt hơn.
Để giải quyết triệt để các tác động tiêu cực đến môi trường và đảm bảo phát triển bền vững, đề
tài xin được đưa ra một số kiến nghị: Cần thực hiện tốt công tác quy hoạch phát triển du lịch sinh thái
cho VQG Tràm Chim gắn liền với công tác bảo vệ môi trường; Chú trọng xây dựng nguồn nhân lực
cho VQG đáp ứng yêu cầu cả về lượng và chất. Xây dựng và thực hiện hiệu quả các chương trình
hành động nhằm nâng cao nhận thức về bảo vệ môi trường và nâng cao chất lượng cuộc sống cho
cộng đồng địa phương.
.
TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Chế Đình Lý, 2009. Phân tích hệ thống môi trường. Nhà xuất bản đại học Quốc Gia TP.
HCM.
2. Lê Huy Bá, 2007. Du lịch sinh thái. Nhà xuất bản đại học Quốc Gia TP. HCM.
3. Lê Trình, 2000. Đánh giá tác động môi trường phương pháp và ứng dụng. NXB khoa học
và kỹ thuật.
4. Ngô An, 2009. Du lịch sinh thái. ĐH Nông Lâm TP. HCM. (Lưu hành nội bộ)
5. Nguyễn Bảo Vệ và Lê Vĩnh Phúc, 2005. Giáo trình seminar 1. Tủ sách đại học Cần Thơ.
6. Trần Văn Thông, 2003. Quy hoạch du lịch những vấn đề lý luận và thực tiễn. Khóa du
lịch, ĐH Dân Lập Văn Lang. (Lưu hành nội bộ)
7. Trần Văn Thông. Tổng quan du lịch. Khóa du lịch, ĐH Dân Lập Văn Lan. (Lưu hành nội
bộ).
__________________________________________________________________________________________
Xác định các tác động môi trường ảnh hưởng đến sinh thái trong hoạt động du lịch hiện hữu tại VQG Tràm Chim và
đề xuất sơ bộ các giải pháp giải quyết
192
Nhóm sinh viên DH06DL – Khoa Môi trường và Tài nguyên, Đại học Nông Lâm Tp. HCM
7 trang
22/04/2022
880
Bạn đang xem tài liệu "Xác định các tác động môi trường ảnh hưởng đến sinh thái trong hoạt động du lịch hiện hữu tại Vườn Quốc gia Tràm Chim và đề xuất sơ bộ các giải pháp giải quyết", để tải tài liệu gốc về máy hãy click vào nút Download ở trên
File đính kèm:
- xac_dinh_cac_tac_dong_moi_truong_anh_huong_den_sinh_thai_tro.pdf
