Giáo trình mô đun Lắp ráp hệ thống khởi động và hệ thống đảo chiều

CỤC HÀNG HẢI VIỆT NAM

TRƯỜNG CAO ĐẲNG HÀNG HẢI I

GIÁO TRÌNH

MÔ ĐUN: LẮP RÁP HỆ THỐNG KHꢀI

ĐꢁNG VÀ HỆ THỐNG ĐẢO CHIꢂU

NGHỀ: LẮP RÁP HỆ THỐNG ĐỘNG LỰC TÀU

THỦY

TRÌNH ĐỘ: CAO ĐẲNG

( Ban hành kèm theo Quyết định số…..QĐ/ ngày…..tháng….năm của….)

Hải Phòng, năm 2018

TUYÊN BỐ BẢN QUYꢂN

Tài liệu này thuộc loại sách giáo trình nên các nguồn thông tin có thể được phép

dùngnguyên bản hoặc trích dùng cho các mục đích về đào tạo và tham khảo.

Mọi mục đích khác mang tính lệch lạc hoặc sử dụng với mục đích kinh doanh thiếu

lànhmạnh sẽ bị nghiêm cấm.

1

LỜI GIỚI THIỆU

Giáo trình mô đun “Lắp ráphệ thống khởi động và hệ thống đảo chiều”được biên

soạntrên cơ sở tham khảo một số tài liệu củaNguyễn Đăng Cường (2000), “Thiết

kế và lắpráp thiết bị tàu thủy”, Nhà xuất bản Khoa học và Kỹ thuật; Đặng Hộ,

Thiết kế trang tríđộng lực tàu thủy nhà xuất bản giao thông vận tải;Phạm Văn

Thể, “Trang trí động lựcDiesel tàu thủy”, Nhà xuất bản Khoa học và Kỹ thuật

(2006); “Kỹ thuật đo”, NguyễnNgọc Tân, Nhà xuất bản Khoa học và Kỹ thuật, Hà

Nội (2002);Bài giảng Công nghệ lắpráp hệ thống động lực tàu thủy, Đại học Hàng

hải (2008).Căn cứ mục tiêu và nội dung của mô đun trong chương trình dạy nghề

trình độ cao đẳngnghề Lắp ráp hệ thống động lực tàu thủy trường cao đẳng Hàng

hải I.

Giáo trình phục vụ cho việc giảng dạy, học tập của giảng viên, học sinh sinh viên

trườngCao đẳng Hàng hải I. Đồng thời là tài liệu tham khảo cho công nhân đang

làm tại cácnhà máy đóng mới và sửa chữa tàu thủy.

Trong quá trình biên soạn chúng tôi cố gắng nêu ra nhừng quy trình công nghệ,

các côngđoạn và nguyên công cơ bản nhất trong công tác lắp ráp hệ thống khởi

động và hệ thốngđảo chiềuđược thực hiện trong ngành công nghiệp tàu thủy tại

Việt Nam.

Mặc dù đã rất cố gắng, tuy nhiên trong quá trình biên soạn chắc chắn không tránh

khỏi những thiếu sót, chúng tôi rất mong được sự góp ý của các đồng nghiệp và

bạn đọcgóp ý, bổ sung cho cuốn giáo trình mô đun “Lắp ráp hệ thống khởi động

và hệ thống đảochiều” được hoàn thiện hơn.

Xin chân thành cảm ơn!

Hải Phòng, ngày 04 tháng 06 năm 2018

Tham gia biên soạn

Chủ biên: ThS. Bùi Trung Dũng

2

MỤC LỤC

STT NỘI DUNG

TRANG

1

2

3

4

5

Lời giới thiệu

Mục lục

3

4

5

6

8

Danh mục ký hiệu, từ viết tắt, thuật ngữ chuyên ngành

Danh mục hình vẽ

Nội dung

Bài 1: Công tác chuẩn bị lắp ráp hệ thống khởi động và hệ

thống đảo chiều

10

1. Chuẩn bịtài liệu, bản vẽ kỹ thuật.

10

14

17

18

22

29

2. Chuẩn bị các điều kiện phục vụ cho việc lắp ráp

3. Chuẩn bị dụng cụ, trang thiết bịtrước khi lắp ráp hệ thống

Bài 2: Lắp ráp hệ thống khởi động động cơ bằng điện

1. Gá lắp thiết bị và phụ kiện vào vị trí

2. Khảo nghiệm máy khởi động

3. Thử hệ thống

Bài 3: Lắp ráp hệ thống khởi động động cơ bằng khí nén

1. Lắp ráp hệ thống khởi động động cơ bằng mô tơ gió

2.Lắp ráp hệ thống khởi động động cơ bằng van phân phối khí

dạng đĩa chia gió

3. Lắp ráp hệ thống khởi động động cơ bằng van phân phối khí

dạng piston trượt

35

38

44

46

48

Bài 4: Lắp ráp hệ thống đảo chiều động cơ bằng khí nén

1.Giới thiệu về hệ thống đảo chiều bằng khí nén

2. Gá lắp thiết bị và phụ kiện vào vị trí.

3. Điều chỉnh và xiết chặt.

4. Thử hệ thống.

Bài 5: Lắp ráp hệ thống đảo chiều động cơ bằng hộp số

1. Gá lắp thiết bị và phụ kiện vào vị trí

3

2. Điều chỉnh và xiết chặt.

53

54

56

3. Thử hệ thống.

4. Một số sự cố thường gặp đối với hệ thống khởi động đảo

chiều bằng khí nén, nguyên nhân và biện pháp khắc phục

6

Tài liệu tham khảo

69

4

DANH MỤC KÝ HIỆU, TỪ VIẾT TẮT, THUẬT NGỮ

CHUYÊN NGÀNH

Ký hiệu, từ viết tắt, thuật ngữ chuyên Gỉải thích

ngành

MĐ

Mô đun

MNK

VIA

Máy nén khí

Quay

ĐC

Động cơ

Bầu làm mát

BLM

Mô tơ (Củ đề)

Động cơ điện khởi động động cơ

Diesel

KT

Kiểm tra

Giắc co

TCVN

HT

Đầu nối có ren

Tiêu chuẩn Việt Nam

Hệ thống

Xu páp

KĐ

Van

Khởi động

Ví dụ

VD

DO

Dầu nhẹ

FO

Dầu nặng

5

DANH MỤC HÌNH VẼ

Tên hình vẽ

STT

Trang

13

1

2

3

4

5

6

Hình 2.1. Sơ đồ khối hệ thống khởi động điện

Hình 2.2. Các bộ phận cơ bản của máy khởi động điện

Hình2.3. Sơ đồ đấu dây hệ thống khởi động điện

Hình 3.1. Hình cắt cấu tạo của mô tơ gió

Hình 3.2. Mô tơ gió sau khi được tháo ra khỏi động cơ

14

17

23

Hình 3.3. Phần chủ động(bên phải) được tháo khỏi phần bị

23

động(bên trái)

7

Hình 3.4. Nắp, trục, bộ lá gió phần chủ động được tháo ra

khỏi vỏ

24

8

9

Hình 3.5. Nắp bên phải phần bị động khi được tháo ra

24

Hình 3.6. Trục, bạc trục, lò xo khi được tháo khỏi phần bị

động

10 Hình 3.7. Trục bị động khi được tháo ra khỏi bạc

11 Hình 3.8. Bạc khi được tháo và tách khỏi trục bị động

12 Hình 3.9. Lò xo khi được tháo ra khỏi trục bị động

13 Hình 3.10. Cụm bánh cóc khi được tháo khỏi trục bị động

14 Hình 3.11. Trục bị động khi được tháo ra

25

26

27

29

15 Hình 3.12. Một số loại mô tơ gió được lắp xong

16 Hình 3.13. Cấu tạo của đĩa chia gió

17 Hình 3.14. Các đường ống khí vào và ra của đĩa chia gió

đang được tháo

18 Hình 3.15. Các bu lông liên kết giữa đĩa chia gió và thân

30

động cơ đang được tháo

19 Hình 3.16. Đĩa chia gió khi được tháo đưa ra ngoài

20 Hình 3.17. Nắp đậy đĩa chia gió khi được tháo ra

30

31

6

21 Hình 3.18. Trục và vòng bi đĩa chia gió khi được tháo ra

31

khỏi vỏ

22 Hình 3.19. Cấu tạo của xu páp khởi động

23 Hình 3.20. Đĩa chia gió được lắp xong

24 Hình 3.21. Lắp lò xo xu páp khởi động

32

33

34

35

36

25

Hình 3.22. Xu páp khởi động của hãng MAN BW

26 Hình 3.23. Van phân phối khí kiểu piston trượt hình trụ

27 Hình 3.24. Hệ thống khởi động bằng van phân phối khí

kiểu piston trượt vừa được lắp xong

28 Hình 4.1. Các dạng cam

40

41

42

29 Hình 4.2. Hệ thống phân phôi khí

30 Hình 4.3. Cơ cấu đảo chiều trực tiếp bằng cách dịch trục

cam

31 Hình 4.4. Sơ đồ hệ thống đảo chiều động cơ diesel 2 kỳ

32 Hình 4.5. Cơ cấu cam ở vị trí tiến và lùi

43

49

33 Hình 5.1. Các kích thước và khoảng cách chính cần chú ý

khi lắp ráp tổ hợp: Hệ trục chân vịt - Hộp số - Động cơ

diesel

34 Hình 5.2. Lắp chân vịt

50

51

52

35 Hình 5.3. Hộp số đang được vận chuyển về vị trí lắp đặt

36 Hình 5.4. Hộp số thủy lực đang được lắp vào hệ trục chân

vịt

37 Hình 5.5. Động cơ diesel đang được cẩu vào vị trí lắp đặt

38 Hình 5.6. Bộ gá để nâng bánh đà

53

54

55

39 Hình 5.7. Bộ kim chỉ độ lệch tâm và độ gãy khúc

40 Hình 5.8. Tổ hợp động cơ diesel – Hộp số - Trục chân vịt

7

GIÁO TRÌNH MÔ ĐUN

Tên mô đun: Lắp ráp hệ thống khởi động và hệ thống đảo chiều

Mã mô đun: MĐ.6520112.28

Vị trí, tính chất, ý nghĩa và vai trò của mô đun:

- Vị trí: Mô đun được học sau khi đã học xong các môn học cơ sở và các mô đun,

môn học: ”Thựctập cơ bản”,”Máy phụ tàu thủy”,”Thủy lực và truyền động thủy

lực”,”Lắp đặt máychính”, ”Lắp ráp trục chân vịt”, ”Lắp ráp hệ thống nhiên liệu”.

- Tính chất:Mô đun trang bị cho sinh viên các kiến thức cơ bản và hình thành

kỹ năng lắp ráp ống,các thiết bị của hệ thống khởi động và hệ thống đảo chiều

động cơ diesel trên tàu thuỷ.

- Ý nghĩa và vai trò:: Mô đun này trang bị cho người học những kiến thức và kỹ

năng về quy trình,nguyên lí hệ thống khởi động và hệ thống đảo chiều

Mục tiêu mô đun:

- Kiến thức:

Trình bày được quy trìnhlắp ráp ống và thiết bị của hệ thống khởi động,

đảochiều độngcơ diesel tàu thủy.

- Kỹ năng:

+ Lập được quy trình công nghệ lắp ráp ống, thiết bị của hệ thống khởi động, đảo

chiều động cơ diesel tàu thủy.

+ Thực hiện được việc lắp ráp ống và thiết bị của hệ thống khởi động, đảo chiều ở

trên.

- Năng lực tự chủ và trách nhiệm:

+ Rèn luyện tính kỷ luật, kiên trì, cẩn thận, nghiêm túc, chủ động sáng tạo trong

học tậpvà rèn luyện, phát huy khả năng làm việc theo nhóm.

Nội dung của mô đun:

8

BÀI 1: CÔNG TÁC CHUẨN BỊ LẮP RÁP HỆ THỐNG KHꢀI ĐꢁNG VÀ

HỆ THỐNG ĐẢO CHIꢂU

Mã bài: MĐ.6520112.28.1

Giới thiệu:

Đại bộ phận động cơ Diesel loại vừa và lớn trên tàu thủy đều khởi động bằng

không khí cao áp. Vì vậy trang trí hệ thống động lực tàu thủy đều phải có hệ thống

khởi động và hệ thống đảo chiều áp lực cao. Ngoài ra với các động cơ Diesel loại

nhỏ ( đặc biệt là các loại động cơ lai máy phát điện) được khởi động bằng động cơ

điện. Khi lắp ráp loại nào ta cũng phải chuẩn bị đầy đủ theo các nội dung sẽ trình

bày dưới đây.

Mục tiêu của bài:

- Mô tả được công việc chuẩn bị lắp ráp hệ thống thống khởi động và hệ

thống đảo chiều;

- Thực hiện được công việc chuẩn bị lắp ráp hệ thống khởi động và hệ thống

đảo chiều theo quy trình, đảm bảo yêu cầu kỹ thuật;

- Rèn luyện tính kỷ luật, kiên trì, cẩn thận, nghiêm túc, chủ động sáng tạo

trong học tập và rèn luyện, phát huy khả năng làm việc theo nhóm.

Nội dung bài:

1. Chuẩn bị tài liệu, bản vẽ kỹ thuật.

- Bản vẽ thuyết minh quy trình lắp ráp hệ thống khởi động và hệ thống đảo chiều.

- Bản vẽ lắp.

- Bản vẽ kết cấu.

- Sơ đồ nguyên lý hoạt động.

2. Chuẩn bị các điều kiện phục vụ cho việc lắp ráp

- Chuẩn bị nhân lực cho việc lắp ráp.

- Chuẩn bị hồ sơ phục vụ cho quá trình thi công.

- Chuẩn bị bản vẽ nguyên công.

- Hồ sơ hoàn công lắp ráp hệ thống khởi động và hệ thống đảo chiều.

3. Chuẩn bị dụng cụ, trang thiết bị trước khi lắp ráp hệ thống

3.1. Chuẩn bị dụng cụ:

- Các dụng cụ tháo, lắp như Clê các loại, mỏ lết, kìm, tô vít...V.V...

9

- Thước lá.

- Thước Rơ đờ căn.

- Bu lông, ê cu.

- Mặt bích nối ống.

- Các loại đường ống.

- Đèn khò.

- Que hàn.

- Bìa canh cơ rít.

- Cao su tấm chịu dầu.

- Mỡ công nghiệp.

- Khí nén.

3.2. Trang thiết bị trước khi lắp ráp hệ thống

- Thiết bị nâng hạ và vận chuyển phải được kiểm tra kỹ lưỡng và phải đảm bảo

tuyệt đối an toàn.

- Van thông.

- Bơm làm mát độc lập.

- Máy nén khí.

- Bình tích áp.

- Các chai gió.

- Động cơ lai máy nén khí.

- Mô tơ điện lai động cơ Diesel (củ đề)

- Bình ắc quy12 v

- Các van phục vụ cho hệ thống.

- Van giảm áp.

- Phin lọc khí và tách ẩm.

- Bộ sấy khí.

- Van một chiều.

- Van an toàn.

- Các áp kế.

10

- Các chi tiết sau khi gia công, chế tạo, sửa chữa phải được vệ sinh sạch sẽ và xếp

thành từng nhóm, từng cụm để tiện cho quá trình lắp ráp.

Câu hỏi ôn tập và bài tập thực hành bài 1

CÂU HỎI ÔN TẬP

1.Nêu các bước chuẩn bị hồ sơ tài liệu phục vụ công tác lắp ráp hệ thống khởi

động và hệ thống đảo chiều ?

2. Nêu các bước chuẩn bị dụng cụ cho công tác lắp ráp hệ thống khởi động và hệ

thống đảo chiều ?

3. Nêu các bước chuẩn bị trang thiết bị cho công tác lắp ráp hệ thống khởi động và

hệ thống đảo chiều ?

BÀI TẬP THỰC HÀNH

1.Thực hiện các bước chuẩn bị hồ sơ tài liệu phục vụ công tác lắp ráp hệ thống

khởi độngvà hệ thống đảo chiều ?

2. Thực hiện các bước chuẩn bị dụng cụ cho công tác lắp ráp hệ thống khởi động

và hệ thống đảo chiều ?

3. Thực hiện các bước chuẩn bị trang thiết bị cho công tác lắp ráp hệ thống khởi

động và hệ thống đảo chiều ?

Yêu cầu về đánh giá kết quả học tập của bài

- Đánh giá vể kiến thức: Tự luận

- Đánh giá về kỹ năng: Làm bài tập thực hành

11

BÀI 2: LẮP RÁP HỆ THỐNG KHꢀI ĐꢁNG ĐꢁNG CƠ BẰNG ĐIỆN

Mã bài: MĐ.6520112.28.2

Giới thiệu:

Việc khởi động bằng động cơ điện chỉ áp dụng với các động cơ Diesel loại nhỏ

(đặc biệt là các loại động cơ lai máy phát điện). Nguyên tắc của HT khởi động

bằng điện là dùng một mô tơ lắp trên động cơ có kích thước nhỏ, có điện áp thấp

và mômen lớn để khởi động động cơ trong một thời gian ngắn.Mô tơ dùng điện

một chiều có điện áp U = 12 đến 24 vôn. Ắc quy dùng để cung cấp điện cho môtơ,

điện áp hai cực ắc quy từ 12 đến 24 vôn, dung lượng điện chừng 150 ampe giờ.

Sau khi khởi động xong điện lượng trong ắc quy giảm xuống rất nhiều, nên phải

dùng một máy phát điện để nạp điện vào ắc quy. Máy phát điện này do động cơ

trực tiếp lai. Công việc lắp ráp HT khởi động động cơ bằng điện chủ yếu là lắp các

chi tiết của mô tơ, lắp mô tơ vào động cơ, lắp HT dây dẫn điện từ ắc quy vào mô tơ

và lắp ráp máy phát điện để nạp điện cho ắc quy.

Mục tiêu của bài:

- Lập được quy trình lắp ráp hệ thống khởi động động cơ diesel bằng điện.

- Lắp ráp hệ thống khởi động động cơ dieselbằng điện đúng yêu cầu kỹ thuật.

- Rèn luyện tính kỷ luật, kiên trì, cẩn thận, nghiêm túc, chủ động sáng tạo trong

học tập và rèn luyện, phát huy khả năng làm việc theo nhóm.

Nội dung bài:

1.Gá lắp thiết bị và phụ kiện vào vị trí

1.1. Lắp các chi tiết của mô tơ

a. Cấu tạo của mô tơ

Hình 2.1. Sơ đồ khối hệ thống khởi động điện.

12

1. công tắc khởi động, 2.bình ắc quy chì-axít, 3.máy khởi động

4. mạch điện, 5. động cơ.

b. Lắp ráp máy khởiđộng

Quá trình lắp ráp máy khởi động cần phải chú ý những nội dung sau:

-

Khi bắt bulông bắt nắp máy khởi động, phải có vòng đệm vênh để tránh bị

nới lỏng khi động cơ làm việc.

Chổi than phải di động lên xuống dễ dàng, không bị kẹt. Lúc lắp chổi

than phải dùng móc thép móc lò xo, không dùng kìm kẹp lò xo để tránh lò xo bị

biến dạng sẽ ảnh hưởng đến độ đàn hồi của nó.

-

Đinh ốc bắt chụp phòng bụi của máy khởi động phải hướng ra ngoài,

không được nằm về phía thân động cơ vì như thế sẽ đè vào thân động cơ dễ bị hư

hỏng và khó khăn trong tháo lắp.

Hình 2.2. Các bộ phận cơ bản của máy khởi động điện

1. vỏ ngoà; 2. lắp trước; 3. lắp sau; 4. chổi than; 5. khối cực;

6. cuộn cảm; 7-rôto; 8. khớp ly hợp một chiều;

9. solenoid; 10.ốc

-

Các bulông nối đều có vòng đệm, tốt nhất là dùng vòng đệm vênh.Mặt

tiếp

xúc giữa vòng đệm và đai ốc phải rà phẳng và sạch để bảo đảm dẫn điện tốt.

Vòng đệm bằng nhựa để cách điện trên cọc đấu dây lửa và cọc đấu dây

công

13

tắc khởi động phải bảo đảm có độ tin cậy cao. Nếu thiếu hoặc hỏng thì có thể dùng

bìa cách điện để thay thế chứ không được dùng đệm cao su.

-

Bạc đồng của trục máy khởi động chịu phụ tải va đập tương đối lớn, dễ

mòn, đặc biệt là khi dùng loại bạc bằng đồng thông thường (không phải đồng thanh

graphit), vì bôi trơn kém nên càng dễ bị mòn và lỏng. Để cải thiện điều kiện bôi

trơn, có trường hợp người ta tiện thêm một rãnh dầu sâu khoảng 1mm ở chính giữa

lỗ của bạc gần phía bánh răng. Trước khi lắp rôto dùng mỡ bôi vào bạc và rãnh.

Cũng có thể khoan một lỗ giữa bạc gần phía chổi than ở đầu trước của máy khởi

động và thường xuyên nhỏ một ít dầu cho bạc trong quá trình máy làm việc, nhưng

phải chú ý không được cho dầu nhiều quá vì như vậy dầu sẽ tràn ra làm bẩn cổ góp

điện.

-

Cổ góp điện thường được rà lại bằng vải ráp mịn số 00 bằng cách cho rô

to quay theo chiều quay trên , để vải ráp đứng yên ôm đều cổ góp. Rà xong lật

ngược vải ráp dùng mặt vải để lau sạch. Các rãnh của cổ góp điện có thể làm sạch

bằng bàn chải lông, hoặc thổi bằng khí nén. Nghiêm cấm dùng lưỡi thép cạo rãnh

vì như vậy dễ tạo ra ba via và sau này sẽ phát sinh tia lửa trên cổ góp.

c. Quy trình lắp máy khởi động

*Chú ý: Trước khi lắp máy khởi động phải dùng mỡ chịu nhiệt bôi vào các vòng bi

và bánh răng.

TT

Cách làm

Hình ảnh minh họa

Dụng cụ

-

Lắp khớp truyền

động vào bánh

răng giảm tốc

1.

Dùng tay

14

Dùng

tuốcnơ vit

2.

-

Lắp vít bắt với nắp

khớp truyền động

4 cạnh

3.

-

Lắp cụm khớp

truyền động vào

cuộn kích từ

-Dùng tay

4.

-

Lắp nắp phía khớp

truyền động vào

thân máy khởi

động

-Dùng clê

5.

- Lắp giá đỡ và rôto

-Dùng tay

vào cuộn kích từ

15

- Dùng kìm

chuyên

dụng, tuốc

nơ vít ấn

vào lò xo

chổi than

6.

7.

-

Lắp chổi than vào

giá đỡ

Lắp nắp phía cổ

góp điện vào máy

khởi động

-Dùng clê

8.

9.

-

Lắp rơle con chuột

vào máy khởi động

-Dùng clê

- Lắp máy khởi động

vào động cơ

1.2. Lắp hệ thống dây dẫn điện từ ắc quy vào mô tơ

16

Hình 2.3. Sơ đồ đấu dây hệ thống khởi động điện

1. solenoid; 2. cuộn dây kéo; 3. cuộn dây giữ; 4. càng cua; 5. vành răng

bánhđà; 6. ly hợp một chiều của khớp truyền động; 7. máy khởi động. 8.

công tắc máy; 9. bình ắcquy chì-axít; 10. chốt quay; 11.lò xo hồi vị.

2. Khảo nghiệm máy khởi động

* Sau khi sửa chữa lắp ghép và điều chỉnh cần khảo nghiệm máy khởi động để biết

tình trạng kĩ thuật của nó.

- Yêu cầu máy khởi động phải quay đều đặn không có tiếng kêu va đập cơ khí

- Dòng điện lớn, mômen xoắn hoặc số vòng quay nhỏ, điện áp acquy thấp thì rôto

quá chặt hoặc ngắn mạch giữa rôto và cuộn kích từ

- Dòng điện, mômen xoắn, hoặc số vòng quay nhỏ, điện áp acquy thấp

- Dòng điện, mômen xoắn, điện áp acquy đều thấp do acquy hỏng

- Khi thử nghiệm lực xoắn mà rôto vẫn quay thì khớp nối bị trượt

- Nếu không có điều kiện thử nghiệm thì cho máy khởi động chạy không tải rồi so

sánh với máy khởi động còn tốt

* Kiểm tra độ sụt áp acquy

Để kiểm tra độ sụt áp dòng điện khởi động ta dùng đồng hồ V/M.Đấu V kế song

song với máy khởi động.Bình thường nếu bình điện tốt, điện áp đảm bảo thì khi

khởi động động cơ dòng điện tụt xuống còn khoảng 10-11(V)

-Nếu điện áp đo được dưới 9V thì hư hỏng do các cuộn dây máy khởi động,

rơle đóng mạch khởi động bị chập với vòng dây

17

- Nếu điện áp đo được không thay đổi hay thay đổi rất nhỏ và đồng thời máy

khởi động không quay thì cổ góp, chổi than bị hỏng, tiếp điểm đóng mạch bị cháy

* Kiểm tra cường độ dòng điện : Đo bằng cách mắc nối tiếp với máy khởi động

một Ampe kế. Nếu máy khởi động bình thường thì khi khởi động dòng điện khởi

động rất lớn khoảng 150 -250A

*Bình thường khi khởi động, bánh răng khởi động chạy vào ăn khớp với bánh đà

làm cho động cơ quay với số vòng quay 150- 350 v/p

* Cho động cơ chạy ở chế độ không tải nếu không có điều kiện thử nghiệm Acquy

phải đủ điện áp . Máy khởi động tốt thì thông số phải đạt I<90A ở điện áp 11, (V)

3. Thử hệ thống và khắc phục các sự cố khi khởi động thử

Trước khi khởi động bao giờ cũng phải dùng khóa điện để đóng mạch điện của

ắcquy để sẵn sàng phần nguồn đưa vào máy khởi động. Lúc này đèn báo có điện sẽ

bật sáng và ampe kế chỉ ở trị số bình thường. Khi thấy các tín hiệu trên ổn định mới

được bấm nút điện khởi động máy. Quá trình bấm nút khởi động máy quan sát

thấy:

-

Nếu kim của ampe kế chỉ về phía phóng điện hết cỡ thì chứng tỏ có sự

chạm mát ở khu vực từ chỗ nút bấm đến công tắc điện từ hoặc trong cuộn dây công

tắc điện từ. Gặp trường hợp này trước hết cần tháo đầu dây nhỏ ở công tắc điện từ

ra rồi ấn nút bấm xem còn hiện tượng chạm mát nữa hay không. Nếu còn chạm mát

thì chỉ cần kiểm tra dây nối từ công tắc bấm đến đầu nguồn, phát hiện ra chỗ chạm

mát thì dùng băng cách điện bọc lại. Nếu cuộn dây điện từ bị chạm mát thì tháo nắp

nhựa ra xem có phải đầu dây chạm ra mát không. Đầu dây vẫn cách điện tốt thì

phải tháo cuộn dây ra để kiểm tra và sửachữa.

-

Nếu kim của ampe kế vẫn đứng nguyên ở vị trí ban đầu thì chứng tỏ có

sự đứt mạch trong khoảng từ chỗ khóa điện đến nút bấm khởi động hoặc từ nút

bấm đến cuộn dây công tắc điện từ. Gặp trường hợp này có thể đóng phanh cho gài

vào số 0 rồi dùng tuanơvít nối thông từ cọc đấu dây của cuộn dây công tắc điện từ

đến dây lửa của ắcquy. Nếu có lực hút thì chứng tỏ phần đấu dây trên không thông

điện. Lúc này có thể mở khóa điện ra, tháo nút bấm nối hai cọc đấu dây nhỏ. Nếu

có dòng điện thì chứng tỏ nút bấm bị hỏng, ngược lại sẽ là dây dẫn bị đứt.

-

Nếu dùng tuanơvít nối như trên mà không có dòng điện thì chứng tỏ cuộn

dây công tác điện từ bị đứt. Tháo nắp nhựa ra xem đầu dây có bị đứt hoặc tuột ra

không, nếu vẫn bình thường thì phải tháo cuộn dây ra để đem đi sửa chữa.

-

Máy khởi động quay nhưng trục khuỷu không quay đồng thời có nghe

thấy tiếng va đập nhẹ của sự ăn khớp giữa bánh răng truyền động, điều này chứng

tỏ bộ li hợp của máy khởi động bị trượt, cần tháo ra để điều chỉnh lại.

18

-

Công tắc điện từ có hút nhưng máy khởi động không quay. Trường hợp

này phải nhanh chóng nhả nút bấm ra rồi phát hiện xem trong công tắc hoặc trong

máy khởi động có chỗ nào bốc khói hoặc phát nóng do chạm mát.

-

Ở công tắc thường bị chạm mát là do vòng đệm cách điện của tấm đồng

bị hỏng. Còn trong máy khởi động bị chạm mát thì phải tháo máy khởi động ra để

kiểm tra và sữa chữa như phần trên đã trình bày. Đôi khi hiện tượng này còn rơi

vào nguyên nhân do tấm đồng dẫn điện không thông điện. Để kiểm tra có thề dùng

tuanơvít nối hai cọc đấu dây của công tắc, nếu trục khuỷu quay thì chắc chắn tấm

đồng dẫn điện bị hỏng, cần tháo ra để thay thế.

-

Ampe kế chỉ cường độ phóng nhỏ hơn bình thường và bánh răng truyền

động không thể ăn khớp để truyền động tới trục khuỷu. Điều này chứng tỏ lực từ

yếu, máy khởi động quay với tốc độ thấp. Lúc này cần kiểm tra lại các đầu dây nối

của ắcquy hoặc ắcquy có ngăn nào đó hỏng.

-

Máy khởi động chạy tốt nhưng không thể kéo được trục khuỷu mặc dù

động cơ không ở tình trạng lắp chặt, trường hợp này có thể do các nguyên nhân

sau:

+ Do ốc điều chỉnh của công tắc khởi động điều chỉnh chưa tốt nên tấm đồng

dẫn điện tiếp xúc quá sớm, khi bánh răng truyền động của máy khởi động chưa ăn

khớp với bánh răng trục khuỷu thì rôto máy khởi động đã quay nhanh rồi, khi đó sẽ

có tiếng va nghiêm trọng. Lúc này phải nới ốc điều chỉnh về phía sau rối đóng

công tắc để điều chỉnh tiếp dần cho đến lúc đạt yêu cầu.

+ Răng của bánh răng trên trục khuỷu bị hỏng từng phần. Gặp trường hợp này

phải thay bánh răng mới, trường hợp chưa có điều kiện thay mà phần răng bị phá

hỏng chưa nghiêm trọng lắm thì có thề lật ngược vành răng cũ, dùng giũa làm sạch

ba via trên răng để dùng tạm.

+ Khớp nối (bộ tiếp hợp) bị trượt hoặc lò xo giảm xóc bị gãy. Khớp nối bị

trượt thường do con lăn bị mòn từng phần rồi dần dần sẽ trượt. Khi máy khởi động

quay không có tiếng va đập, bánh răng truyền lực chỉ trượt đi mà không kéo được

trục khuỷu. Lúc đó phải tháo máy khởi động ra, chỉ lắp riêng khớp nối lên trục

rôto. Một tay cầm rôto, tay kia quay bánh răng nếu quay theo chiều kim đồng hồ dễ

dàng nhưng quay ngược lại bị kẹt thì chứng tỏ khớp nối tốt, sau khi lau chùi có thể

tiếp tục sử dụng. Nếu quay theo chiều ngược cũng không thấy vướng mắc gì thì

chứng tỏ khớp nối bị hỏng cần phải thay thế. Điều kiện không có khớp nối thay thế

thì có thể tháo vỏ bánh răng lấy vành 4 mấu và con lăn ra.

Sau khi khắc phục hết các hư hỏng ta tiếp tục khởi động thử. Qúa trình lắp ráp và

khởi động thử đạt yêu cầu khi khởi động, trục khuỷu động cơ đạt tới tốc độ nhất

19

Giáo trình mô đun Lắp ráp hệ thống khởi động và hệ thống đảo chiều - Nghề: Lắp ráp hệ thống động lực tàu thủy