Giáo trình mô đun Lắp mạch điện điều khiển máy sản xuất - Nghề: Điện dân dụng
ỦY BAN NHÂN DÂN TỈNH LÀO CAI
TRƯỜNG CAO ĐẲNG LÀO CAI
GIÁO TRÌNH
NỘI BỘ
MÔ ĐUN: LẮP MẠCH ĐIỆN ĐIỀU KHIỂN
MÁY SẢN XUẤT
NGHỀ: ĐIỆN DÂN DỤNG
(Áp dụng cho trình độ: Trung cấp)
LƯU HÀNH NỘI BỘ
NĂM 2019
LỜI GIỚI THIỆU
Bài giảng mô đun Lắp mạch điện điều khiển máy sản xuất là một trong những
mô đun đào tạo của nghề Điện dân dụng được biên soạn dựa theo nội dung chương trình
khung được Bộ Lao động Thương binh và Xã hội phê duyệt.
Bài giảng được biên soạn làm tài liệu học tập, giảng dạy nên giáo trình đã được
xây dựng ở mức độ đơn giản và dễ hiểu nhất, nội dung lý thuyết và thực hành được biên
soạn gắn với nhu cầu thực tế trong sản xuất đồng thời có tính thực tiễn cao.
Khi biên soạn, tác giả đã dựa trên kinh nghiệm giảng dậy, tham khảo đồng nghiệp
và tham khảo ở nhiều giáo trình hiện có để phù hợp với nội dung chương trình đào tạo và
phù hợp với mục tiêu đào tạo và đối tượng học sinh sinh viên.
Bài giảng cũng là tài liệu giảng dạy và tham khảo tốt cho các ngành thuộc lĩnh vực
điện dân dụng, điện cộng nghiệp, cơ khí và cán bộ vận hành sửa chữ máy điện.
Tôi xin chân thành cảm ơn các bạn đồng nghiệp, cảm ơn Khoa Điện-Điện tử,
Trường Cao đẳng Lào Cai đã tạo điều kiện và giúp đỡ cho tôi hoàn thành bài giảng này.
Lào Cai, ngày .... tháng .... năm 2020
Tham gia biên soạn
GV Nguyễn Thị Thanh Hoa
MỤC LỤC
Lời giới thiệu
2
5
Bài 1: Lắp mạch đảo chiều quay động cơ điện xoay chiều KĐB một pha
có cuộn phụ bằng cầu dao đảo chiều.
1. Sơ đồ mạch
5
6
2. Đấu nối dây
3. Kiểm tra, sửa chữa và vận hành
8
Bài 2: Lắp mạch đảo chiều quay động cơ điện xoay chiều KĐB một pha
có cuộn phụ bằng khởi động từ kép
1. Sơ đồ mạch
2. Đấu nối dây
3. Kiểm tra, sửa chữa và vận hành
10
11
12
13
15
Bài 3: Đấu dây, kiểm tra, sửa chữa và vận hành mạch điện điều khiển
động cơ điện xoay chiều KĐB ba pha bằng cầu dao
1. Sơ đồ mạch
2. Đấu nối dây
3. Kiểm tra, sửa chữa và vận hành
15
15
16
22
Bài 4: Đấu dây, kiểm tra, sửa chữa và vận hành mạch điện điều khiển
động cơ điện xoay chiều KĐB 3 pha bằng khởi động từ đơn
1. Sơ đồ mạch
2. Đấu nối dây
3. Kiểm tra, sửa chữa và vận hành
22
23
24
27
Bài 5: Đấu dây, kiểm tra, sửa chữa và vận hành mạch điện khởi động
gián tiếp động cơ điện xoay chiều KĐB ba pha theo phương pháp đổi
nối Y/Δ bằng cầu dao 2 ngả
1. Sơ đồ mạch
2. Đấu nối dây
3. Kiểm tra, sửa chữa và vận hành
27
28
28
31
Bài 6: Đấu dây, kiểm tra, sửa chữa và vận hành mạch điện điều khiển
khởi động gián tiếp động cơ điện xoay chiều KĐB 3 pha theo phương
pháp đổi nối Y/ Δ bằng khởi động từ kép
1. Sơ đồ mạch
2. Đấu nối dây
3. Kiểm tra, sửa chữa và vận hành
Bài 7: Đấu dây, kiểm tra, sửa chữa và vận hành mạch điện điều khiển
đảo chiều quay động cơ điện xoay chiều KĐB ba pha bằng cầu dao 2
ngả
31
32
33
37
1. Sơ đồ mạch
2. Đấu nối dây
37
38
38
40
3. Kiểm tra, sửa chữa và vận hành
Bài 8: Đấu dây, kiểm tra, sửa chữa và vận hành mạch điện điều khiển
3
đảo chiều quay động cơ điện xoay chiều KĐB ba pha bằng khởi động từ
kép
1. Sơ đồ mạch
2. Đấu nối dây
40
41
42
46
3. Kiểm tra, sửa chữa và vận hành
Bài 9: Đấu dây, kiểm tra, sửa chữa và vận hành mạch tự động đảo
chiều quay động cơ điện xoay chiều ba pha khống chế bằng công tắc
hành trình
1. Sơ đồ mạch
2. Đấu nối dây
3. Kiểm tra, sửa chữa và vận hành
Bài 10: Đấu dây, kiểm tra, sửa chữa và vận hành mạch tự động đảo
chiều quay động cơ điện xoay chiều ba pha theo thời gian chỉnh định
1. Sơ đồ mạch
2. Đấu nối dây
3. Kiểm tra, sửa chữa và vận hành
Bài 11: Đấu dây, kiểm tra, sửa chữa và vận hành mạch mở máy trình tự
2 động cơ điện xoay chiều ba pha theo nguyên tắc thời gian.
1. Sơ đồ mạch
2. Đấu nối dây
3. Kiểm tra, sửa chữa và vận hành
46
47
48
52
52
53
54
57
57
58
69
62
Tài liệu tham khảo
4
BÀI 1:
LẮP MẠCH ĐẢO CHIỀU QUAY ĐỘNG CƠ ĐIỆN XOAY CHIỀU KĐB
MỘT PHA CÓ CUỘN PHỤ BẰNG CẦU DAO ĐẢO CHIỀU.
PHẦN 1: KIẾN THỨC LÝ THUYẾT
* Phương pháp đảo chiều quay:
Đảo chiều quay động cơ điện KĐB một pha điện dung, ta tiến hành đảo chiều
dòng điện chạy qua 1 trong 2 cuộn dây quấn của động cơ.
Có hai phương pháp đảo chiều quay:
- Phương pháp đảo chiều dòng điện chạy trong cuộn dây làm viêc (hình 1.2a).
- Phương pháp đảo chiều dòng điện chạy trong cuộn dây khởi động (hình 1.2b).
1. SƠ ĐỒ MẠCH ĐIỆN .
1.1: SƠ ĐỒ NGUYÊN LÝ:
Hình 1.3: Sơ đồ nguyên lý mạch điện đảo chiều quay động cơ điện xoay chiều
KĐB một pha có cuộn phụ bằng cầu dao đảo chiều.
5
Trang bị điện trong mạch:
CD: Cầu dao ba pha hai ngả.
C: Tụ điện
A-X: Cuộn dây làm việc
B-Y: Cuộn dây khởi động.
1.2.NGUYÊN LÝ HOẠT ĐỘNG:
* Động cơ quay thuận :
Đóng cầu dao lên vị trí I dòng điện chạy từ
* Dừng động cơ: Ngắt cầu dao đưa về vị trí 0.
* Động cơ quay ngược:
Đóng cầu dao xuống vị trí II dòng điện chạy từ
2. ĐẤU NỐI DÂY : (Hình 1.4)
Hình 1.4: Sơ đồ nối dây mạch điện đảo chiều quay động cơ điện xoay chiều KĐB
một pha có cuộn phụ bằng cầu dao đảo chiều.
6
Trình tự đấu dây:
- Đấu cuộn dây làm việc:
- Đầu A vào vị trí số 5 của cầu dao; đầu X vào vị trí số 4 của cầu dao.
- Đấu cuộn dây khởi động:
- Đầu B vào vị trí số 2 & 3 của cầu dao; đầu Y vào một đầu tụ điện.
- Đấu đầu tụ điện còn lại vào vị trí số 1 của cầu dao.
- Đấu số 7 với số 2 và số 9; Đấu số 1 với số 8
- Đấu số 1 với trung tính (N) và số 6 với dây pha (L).
3. KIỂM TRA, SỬA CHỮA, VẬN HÀNH.
3.1. KIỂM TRA THIẾT BỊ, KHÍ CỤ ĐIỆN:
- Kiểm tra thông mạch cuộn dây làm việc, cuộn dây khởi động.
- Kiểm tra chạm vỏ của động cơ.
- Kiểm tra tụ điện.
- Kiểm tra cầu dao.
3.2. KIỂM TRA NGUỘI MẠCH ĐIỆN:
- Dựa vào sơ đồ nguyên lý , dùng đồng hồ vạn năng để tiến hành kiểm tra nguội.
3.3. VẬN HÀNH MẠCH ĐIỆN:
- Cấp nguồn cho động cơ hoạt động :
- Điều khiển động cơ chạy theo chiều thuận: Đóng cầu dao lên vị trí I.
- Điều khiển động cơ chạy theo chiều ngược: Đóng cầu dao xuống vị trí II.
- Muốn dừng động cơ: Cắt cầu dao đưa về vị trí 0 .
3.4. CÁC HƯ HỎNG THƯỜNG GẶP, NGUYÊN NHÂN VÀ CÁCH KHẮC
PHỤC:
CÁCH
KHẮC PHỤC
CÁC HƯ HỎNG
NGUYÊN NHÂN
TT
Đóng cầu dao lên vị trí I - Các đầu tiếp xúc(lưỡi dao
1
động cơ quay thuận , và ngàm) tại vị trí số 4-7, 5- Kiểm tra và sửa lại
Đóng cầu dao lên vị trí II 8, 6-9 không tốt.
động cơ không quay
- Các đầu nối tại vị trí số
4,5,6,7,8,9
Đóng cầu dao lên vị trí I Đầu dây B cuộn khởi động
2
hoặc xuống vị trí II động đấu vào vị trí số 2 và số 3 Kiểm tra và sửa lại
cơ không quay nhưng có hoặc đầu tụ điện đấu vào vị
tiếng kêu
trí số 1 tiếp xúc không tốt
7
PHẦN 2: HƯỚNG DẪN THỰC HÀNH
Lắp đặt và vận hành mạch điện đảo chiều quay động cơ điện xoay chiều KĐB
một pha có cuộn phụ bằng cầu dao đảo chiều.
PHIẾU HƯỚNG DẪN THỰC HÀNH
CÔNG VIỆC: Lắp đặt và vận hành mạch điện đảo chiều quay động cơ điện 1/B1/
xoay chiều KĐB một pha có cuộn phụ bằng cầu dao đảo chiều
MĐ18
Ghi
chú
Bước
công
việc
Nội dung
Yêu cầu kĩ thuật
Dụng cụ, trang
thiết bị
Chuẩn bị :
- Đúng chủng loại, - Động cơ 1 pha điện
đầy đủ số lượng và dung
còn tốt
- Tụ điện 10μF-
220÷350V
1
- Cầu dao đảo chiều
- Cầu nối dây
- Đầu cốt
- Dây dẫn điện
Kiểm tra các trang - Các tiếp điểm cầu - Dùng đồng hồ vạn
thiết bị: dao tiếp xúc tốt. năng VOM
- Điện áp và dòng - Cuộn dây còn tốt, - Cầu dao
điện định mức. thông mạch. - Tụ điện
2
-Tình trạng hoạt - Đúng điện áp, đúng - Động cơ 1 pha
động của thiết bị (tốt dòng điện định mức.
hay hỏng)...
Gá lắp các khí cụ - Chắc chắn, vị trí các - Bộ dụng cụ cầm tay
3
4
điện lên panel
khí cụ điện hợp lý
nghề
tuocnovit…
- Dây đi chắc chắn, - Bộ dụng cụ cầm tay
điện:
Kìm,
Đấu dây mạch điện
gọn, đúng sơ đồ nối nghề
dây
Kiểm tra nguội - Thao tác chính xác
mạch điện - Mạch tác động tốt.
Cấp nguồn và vận - Mạch vận hành tốt, Nguồn xoay chiều 1
điện:
tuocnovit…
Kìm,
- Đồng hồ VOM
5
6
hành mạch điện
động cơ chạy đúng pha 220V.
yêu cầu kỹ thuật.
8
BÀI TẬP MỞ RỘNG:
1. Vẽ sơ đồ và trình bày nguyên lý hoạt động của mạch đảo chiều quay động
cơ điên xoay chiều KĐB 1 pha điện dung bằng cầu dao đảo 1 pha?
2. Vẽ sơ đồ và trình bày nguyên lý hoạt động của mạch đảo chiều quay động
cơ 1 pha điện dung bằng phương pháp đảo chiều dòng điện chạy trong cuộn dây khởi
động?
9
BÀI 2: LẮP MẠCH ĐẢO CHIỀU QUAY ĐỘNG CƠ ĐIỆN XOAY
CHIỀU KĐB MỘT PHA CÓ CUỘN PHỤ BẰNG KHỞI ĐỘNG TỪ KÉP.
PHẦN 1: KIẾN THỨC LÝ THUYẾT
1. SƠ ĐỒ MẠCH ĐIỆN .
1.1. SƠ ĐỒ NGUYÊN LÝ:
Hình 2.1: Sơ đồ nguyên lý mạch điện đảo chiều quay động cơ điện xoay chiều
KĐB một pha có cuộn phụ bằng khởi động từ kép.
Trang bị điện trong mạch:
- AT : Aptomat 1 pha, đóng cắt không tải toàn bộ mạch.
- CC: Cầu chì, bảo vệ ngắn mạch ở mạch điều khiển.
- RN: Rơ le nhiệt, bảo vệ quá tải cho động cơ (Đ).
- KT, KN: Công tắc tơ, điều khiển động cơ quay thuận, nghịch.
- MT; MN: Nút bấm thường mở, điều khiển động cơ quay thuận, quay nghịch.
- D: Nút bấm thường đóng, điều khiển dừng động cơ.
- C: Tụ điện
- Đ: Động cơ 1 pha (A-X: Cuộn dây làm việc; B-Y: Cuộn dây khởi động.)
1.2.NGUYÊN LÝ HOẠT ĐỘNG:
- Đóng aptomat 1 pha cấp nguồn cho mạch động lực và mạch điều khiển.
- Mở máy động cơ chạy theo chiều thuận: ta nhấn nút mở MT , cuộn dây KT có
điện nên các tiếp điểm thường mở KT ở mạch động lực đóng lại, động cơ quay theo
chiều thuận. Khi đó tiếp điểm thường mở KT ở mạch điểu khiển cũng đóng lại để tự duy
10
trì, đồng thời tiếp điểm thường đóng KT đấu gửi ở cuộn dây KN mở ra để khống chế
không cho cuộn dây KN có điện.
- Quá trình xảy ra tương tự khi nhấn nút mở MN .Cuộn dây KN được cấp nguồn,
thứ tự pha đưa vào động cơ được hoán đổi nên động cơ sẽ quay ngược chiều với ban đầu.
Lúc đó tiếp điểm thường mở KN ở mạch điểu khiển cũng đóng lại để tự duy trì, đồng thời
tiếp điểm thường đóng KN đấu gửi ở cuộn dây KT cũng mở ra và cuộn dây KT được cô
lập.
- Dừng máy thì ấn nút D, động cơ ngừng hoạt động, các tiếp điểm trở về tráng thái
ban đầu.
Chú ý là: phải dừng máy trước khi đảo chiều quay.
* Liên động và bảo vệ:
- Liên động về điện: Để tránh ngắn mạch hai pha khi cả hai công tơ KT và KN cùng
làm việc ta dùng các tiếp điểm thường đóng KT và KN. Tiếp điểm thường đóng KT đấu
gửi ở mạch cuộn dây KN và ngược lại.
- Bảo vệ quá tải: Khi động cơ có sự cố ( quá tải, mất pha..) làm cho dòng điện qua
phần tử đốt nóng của role nhiệt tăng cao, tác động nhả tiếp điểm thường đóng của role
nhiệt làm mạch điều khiển mất điện, bảo vệ an toàn cho động cơ.
2. ĐẤU NỐI DÂY: (Hình 1.6)
* Lắp mạch điều khiển theo sơ đồ nối dây:
- Liên kết bộ nút bấm, đánh số các đầu dây ra (có 5 đầu dây ra).
- Đấu 1 đầu của cuộn hút này với 1 cực tiếp điểm thường đóng của công tắc
tơ kia.
- Đấu cực còn lại của tiếp điểm thường đóng với các đầu dây ra từ bộ bấm.
- Đấu tiếp điểm duy trì, đầu còn lại của cuộn hút,...
* Lắp mạch động lực theo sơ đồ nối dây:
- Hoán vị hai đầu cuộn dây làm việc (xem sơ đồ nối dây).
11
Hình 2.2: Sơ đồ nối dây mạch điện đảo chiều quay động cơ điện xoay chiều KĐB
một pha có cuộn phụ bằng khởi động từ kép.
3. KIỂM TRA, SỬA CHỮA, VẬN HÀNH.
3.1. KIỂM TRA THIẾT BỊ, KHÍ CỤ ĐIỆN:
- Sử dụng đồng hồ VOM để kiểm tra chạm vỏ, thông mạch động cơ và xác định
cuộn dây làm việc, cuộn dây khởi động .
- Kiểm tra chất lượng tụ điện.
- Kiểm tra tiếp điểm các khí cụ điện: công tắc tơ, rơle nhiệt, nút nhấn thường mở
và thường đóng, Áp tô mát.
3.2. KIỂM TRA NGUỘI MẠCH ĐIỆN:
* Mạch điều khiển:
- Đặt que đo của ôm mét vào 2 đầu mạch điều khiển, mạch điều khiển sẽ nối đúng
nếu ôm mét chỉ giá trị vô cùng khi chưa tác động và chỉ giá trị tương đương với điện trở
cuộn hút của công tắc tơ trong các trường hợp sau:
+ Ấn nút MT
+ Ấn nút MN
+ Ấn vào vị trí tác động thử của công tăc tơ (để đóng tiếp điểm duy trì).
* Mạch động lực:
- Kiểm tra mạch động lực: ấn vào vị trí tác động thử của công tắc tơ, đo lần lượt
các cặp cuộn dây bằng đồng hồ vạn năng để thang điện trở x1, đồng hồ chỉ giá trị điện trở
bằng điện trở giữa hai đầu cực ra dây động cơ .
12
3.3. VẬN HÀNH MẠCH ĐIỆN:
- Cô lập mạch động lực.
- Cấp nguồn và vận hành mạch điều khiển:
- Ấn nút MT cuộn KT hút.
- Ấn nút D cuộn KT nhả.
- Ấn nút MN cuộn KN hút.
- Khi cuộn KT đang hút, ấn MN.Quan sát hiện tượng, giải thích?
- Tác động vào nút test ở RN. Quan sát hiện tượng, giải thích?
- Cắt nguồn, liên kết lại dây nối mạch động lực. Sau đó cấp nguồn cho mạch và
thực hiện lại các thao tác ở trên. Quan sát chiều quay, tốc độ, trạng thái khởi động của
động cơ.
3.4. CÁC HƯ HỎNG THƯỜNG GẶP, NGUYÊN NHÂN VÀ CÁCH KHẮC
PHỤC:
TT CÁC HƯ HỎNG
NGUYÊN NHÂN CÁCH KHẮC PHỤC
Khi vận hành có đánh - Các điểm đấu dây không - Kiểm tra lại các đầu dây,
1
2
lửa tại chỗ tiếp xúc
tốt, bắt vít không chặt
- Chưa đấu tiếp điểm duy
trì KT , KN.
- Đấu nhầm tiếp điểm duy
trì
chỗ tiếp xúc và đấu lại
Không duy trì nguồn
điện cho động cơ
- Kiểm tra lại mạch điều
khiển, đấu đúng tiếp điểm
duy trì
Khi mạch hoạt động
động cơ có tiếng kêu - Đầu dây tiếp xúc với
không bình thường
- Do động cơ bị mất pha
- Dùng đồng hồ vạn năng
kiểm tra mạch động lực
- Kiểm tra bộ phận cơ khí
của động cơ
3
4
nguồn điện không tốt
Động cơ không đảo
được chiều quay
- Do đấu nối dây phần
động lực chưa chính xác
- Kiểm tra lại dây đấu phần
động lực theo sơ đồ nối dây
PHẦN 2: HƯỚNG DẪN THỰC HÀNH
Lắp đặt và vận hành mạch điện đảo chiều quay động cơ điện xoay chiều KĐB
một pha có cuộn phụ bằng khởi động từ kép.
PHIẾU HƯỚNG DẪN THỰC HÀNH
CÔNG VIỆC: Lắp đặt và vận hành mạch điện đảo chiều quay động cơ 1/B2/
điện xoay chiều KĐB một pha có cuộn phụ bằng khởi động từ kép
MĐ18
Ghi
chú
Bước
công
việc
Nội dung
Yêu cầu kĩ thuật Dụng cụ, trang thiết bị
Chuẩn bị :
Đúng, đầy đủ số - Kìm, tuốc nơ vít đồng
lượng và còn tốt
hồ vạn năng
- Panel, dây dẫn, cầu
đấu, thanh cài, hộp nút
ấn, dây thít , cầu đấu,
1
13
đầu cốt
- Áp tô mát, công tắc tơ,
rơ le nhiệt, tụ điện, động
cơ
- Dây dẫn điện
Kiểm tra các trang - Các tiếp điểm tiếp - Dùng đồng hồ vạn
thiết bị:
- Điện áp và dòng - Cuộn dây và tụ - Aptomat
điện định mức. còn tốt, thông - Tụ điện
-Tình trạng hoạt mạch. - Contactor
động của thiết bị - Đúng điện áp, - Động cơ 1 pha
xúc tốt.
năng VOM
2
3
4
(tốt hay hỏng)...
đúng dòng điện
định mức.
- Bộ dụng cụ cầm tay
Gá lắp các khí cụ - Chắc chắn, vị trí nghề điện: Kìm,
điện lên panel các khí cụ điện hợp tuocnovit…
lý - Thanh cài,cầu đấu, hộp
nút ấn, Áp tô mát, công
tắc tơ, rơ le nhiệt, tụ
điện, động cơ
Đấu nối dây mạch - Dây nối phải chắc - Kìm, tuocnovit…
điện: chắn - Hộp nút ấn, Áp tô mát, đấu
- Mạch điều khiển - Thao tác chính công tắc tơ, rơ le nhiệt,
Chưa
phần
động
cơ
- Mạch động lực
xác
tụ điện, động cơ
- Đúng sơ đồ
Kiểm tra nguội - Mạch tác động - Đồng hồ VOM
mạch điện
tốt.
5
6
- Thao tác chính
xác
Cấp nguồn và vận - Mạch vận hành Nguồn xoay chiều 1
hành mạch điện
tốt, động cơ chạy pha 220V.
đúng yêu cầu kỹ
thuật.
BÀI TẬP MỞ RỘNG:
1. Vẽ sơ đồ và trình bày nguyên lý hoạt động của mạch đảo chiều quay động
cơ điên xoay chiều KĐB 1 pha điện dung bằng khởi động từ kép?
2. Vẽ sơ đồ và trình bày nguyên lý hoạt động của mạch đảo chiều quay động
cơ 1 pha điện dung bằng phương pháp đảo chiều dòng điện chạy trong cuộn dây khởi
động?
14
BÀI 3: ĐẤU DÂY, KIỂM TRA, SỬA CHỮA VÀ VẬN HÀNH MẠCH ĐIỆN
ĐIỀU KHIỂN ĐỘNG CƠ ĐIỆN XOAY CHIỀU KĐB 3 PHA BẰNG CẦU DAO
PHẦN 1: KIẾN THỨC LÝ THUYẾT
Đây là phương pháp điều khiển động cơ KĐB 3 pha đơn giản nhất chỉ việc
đóng điện tực tiếp động cơ vào lưới điện bằng cầu dao 3 pha. Khuyết điểm của
phương pháp này là dòng mở máy lớn làm sụt áp rất nhiều, nếu quán tính của máy
lớn thời gian mở máy sẽ rất lâu , có thể làm chảy cầu chì. Vì thế phương pháp này
dùng khi công suất mạng điện hoặc nguồn điện lớn hơn công suất động cơ rất nhiều
việc mở máy sẽ rất nhanh và đơn giản.
1. SƠ ĐỒ MẠCH ĐIỆN.
1.1.SƠ ĐỒ NGUYÊN LÝ:
b)
a)
c)
Hình 3.1: a) Hộp nối dây hình Y; b) Hộp nối dây hình ∆
c) Sơ đồ nguyên lý mạch điện điều khiển động cơ điện xoay chiều KĐB ba pha
bằng cầu dao.
Trang bị điện trong mạch:
- CD : Cầu dao 3 pha, cấp nguồn cho động cơ.
- CC: Cầu chì, bảo vệ ngắn mạch cho mạch điện.
- ĐC : Động cơ KĐB 3 pha roto lồng sóc.
1.2.NGUYÊN LÝ HOẠT ĐỘNG:
Mở máy: Đóng cầu dao CD, lúc này động cơ ĐC được cấp nguồn điện 3 pha và
hoạt động.
Dừng động cơ: Cắt cầu dao CD, động cơ ngừng hoạt động.
2. ĐẤU NỐI DÂY:
- Xác định giá trị điện áp định mức: Đọc giá trị điện áp định mức của động cơ
ghi trên nhãn máy và xác định kiểu đấu dây (Y hoặc ∆).
- Đấu dây vận hành:
15
+ Đấu dây theo sơ đồ đã xác định (Y hoặc ∆) tại hộp nối dây .
- Dựa vào sơ đồ để thực hiện đấu dây mạch điện: Đấu dây từ tải trở về nguồn, đấu theo
nhánh từ trái qua phải.
3. KIỂM TRA, SỬA CHỮA, VẬN HÀNH.
3.1. KIỂM TRA
Bước 1 : Kiểm tra thông mạch
Dùng đồng hồ đa năng kiểm tra từng cặp cuộn dây nếu kim đồng hồ lên thì cuộn
dây còn tốt, kim không lên thì cuộn dây bị đứt.
Bước 2: Kiểm tra cách điện giữa dây quấn stato và lõi thép (kiểm tra cách điện từng
cuộn dây một)
- Kim Mê gômmét chỉ 0.5MΩ trở lên thì đạt yêu cầu kỹ thuật.
- Kim Mêgômmét chỉ nhỏ hơn 0,5 MΩ thì không đạt yêu cầu kỹ thuật.
Hình 3.2: Kiểm tra cách điện giữa dây
quấn stato và lõi thép
Bước 3: Kiểm tra cách điện giữa các pha
- Kim Mê gômmét chỉ 0.2MΩ thì đạt yêu cầu kỹ thuật.
- Kim Mêgômmét chỉ nhỏ hơn 0,5 MΩ thì không đạt yêu cầu kỹ thuật.
Hình 3.3: Kiểm tra cách điện giữa các pha
Bước 4: Kiểm tra độ rò điện ra vỏ động cơ
- Cấp điện cho động cơ
- Đồng hồ V.O.M để ở thang đo điện áp xoay chiều 250 V
- Que đỏ của đồng hồ nối vào vỏ cuả động cơ, que đen nối đất , đồng hồ chỉ 0V
là đạt yêu cầu kỹ thuật
16
Bước 5: Kiểm tra dòng điện khởi động của động cơ ở chế độ có tải
- Đấu dây vận hành
- Dùng đồng hồ ampe kìm đo dòng điện khởi động. Tuỳ theo động cơ có trị số
dòng khởi động. Ví dụ động cơ 3 pha ký hiệu: A/Y - 220V/380V, hệ số công suất
Cosφ = 0.7,công suất P = 2,8 KW.
Hình 3.4: Kiểm tra dòng điện khởi động của
động cơ ở chế độ có tải
- Ampe kìm chỉ giá trị Ikđ = 30A thì đạt yêu cầu.
- Ampe kìm chỉ giá trị Ikđ = 45A thì đạt yêu cầu
Bước 6: Kiểm tra dòng điện định mức của động cơ ở chế độ có tải
Hình 3.5: Kiểm tra dòng điện định mức của
động cơ ở chế độ có tải
- Dùng Ampe kìm đo dòng định mức của động cơ khi có tải.
- Tuỳ theo công suất của động cơ ta có dòng định mức tương ứng. Ví dụ: động cơ
3 pha ký hiệu: ∆/Y - 220V / 380V, hệ số công suất 0.7, công suất P = 2,8 KW
- Ampe kìm chỉ giá trị 6A thì đạt yêu cầu
- Ampe kìm chỉ 8A thì không đạt yêu cầu
Bước 7: Kiểm tra tốc độ động cơ
- Kiểm tra tốc độ động cơ ở chế độ không tải.
- Tốc độ kế chỉ 1450 vòng / phút thì đạt yêu cầu kỹ thuật
- Tốc độ kế chỉ 1200 vòng / phút thì không đạt yêu cầu kỹ thuật
17
Hình 3.6: Kiểm tra tốc độ động cơ
Bước 8: Kiểm tra hát nhiệt của động cơ ở chế độ tải định mức
- Nhiệt kế chỉ = 600C thì đạt yêu cầu kỹ thuật
- Nhiệt kế chỉ > 600C thì không đạt yêu cầu kỹ thuật
3.2. VẬN HÀNH MẠCH ĐIỆN
Đóng cầu dao cấp nguồn cho động cơ với thời gian 5 phút, quan sát và sự nghe sự
hoạt động của động cơ. Sau đó cắt cầu dao để dừng động cơ.
3.3. CÁC HƯ HỎNG THƯỜNG GẶP, NGUYÊN NHÂN VÀ CÁCH KHẮC
PHỤC:
TT
CÁC HƯ HỎNG
Vận hành động cơ Tiếp xúc không tốt
không quay
NGUYÊN NHÂN
CÁCH KHẮC PHỤC
Kiểm tra và đấu lại tiếp
1
Chưa cấp nguồn cho điểm.
mạch.
Động cơ quay nhưng Đấu dây mạch động lực Kiểm tra lại mạch động lực
phát ra tiếng kêu lớn không chặt dẫn đến mất và đấu nối lại cho chắc
pha cấp vào động cơ. chắn
2
PHẦN 2: HƯỚNG DẪN THỰC HÀNH
1, Lắp đặt và vận hành mạch điện điều khiển động cơ điện KĐB xoay chiều ba pha
bằng cầu dao .
PHIẾU HƯỚNG DẪN THỰC HÀNH
CÔNG VIỆC: Lắp đặt và vận hành mạch điện điều khiển động cơ điện 1/B3/
xoay chiều KĐB ba pha bằng cầu dao
MĐ18
Ghi
chú
Bước
công
việc
Nội dung
Yêu cầu kĩ thuật Dụng cụ, trang thiết
bị
Chuẩn bị :
Đúng, đầy đủ số - Đồng hồ vạn năng
lượng và còn tốt
- Panel, dây dẫn, cầu
đấu, thanh cài, dây
thít , đầu cốt, dây dẫn.
- Cầu dao, động cơ
1
18
Kiểm tra các trang - Các tiếp điểm tiếp - Dùng đồng hồ vạn
thiết bị: xúc tốt. năng VOM
- Điện áp và dòng - Cuộn dây còn tốt, - Cầu dao 3 pha
điện định mức. thông mạch. - Động cơ KĐB 3 pha
2
- Kiểm tra chạm vỏ, - Đúng điện áp,
xác định các cuộn đúng dòng điện
dây động cơ, đo định mức.
thông mạch 3 pha
Gá lắp các khí cụ - Chắc chắn, vị trí - Kìm, tuocnovit…
điện lên panel các khí cụ điện hợp - Thanh cài,cầu đấu,
lý cầu dao, động cơ
Đấu nối dây mạch - Dây nối phải chắc - Kìm, tuocnovit…
điện: chắn - Dây dẫn, cầu dao,
3
4
- Đấu theo sơ đồ ừ - Thao tác chính động cơ
nguồn về tải từ trái xác, đúng sơ đồ
qua phải
5
6
Kiểm tra nguội - Thao tác chính - Đồng hồ VOM
mạch điện
xác
- Mạch tác động
tốt.
Cấp nguồn và vận - Mạch vận hành - Nguồn xoay chiều
hành mạch điện
tốt, động cơ chạy 3 pha.
đúng yêu cầu kỹ
thuật.
2, Kiểm tra các thông số của động cơ KĐB xoay chiều 3 pha .
PHIẾU HƯỚNG DẪN THỰC HÀNH
CÔNG VIỆC: Kiểm tra các thông số của động cơ KĐB xoay chiều 3 pha 2/B3/
MĐ18
Bước
công
việc
Nội dung
Yêu cầu kĩ thuật Dụng cụ, trang thiết
bị
Ghi
chú
Chuẩn bị :
Đúng, đầy đủ số - Ccác đồng hồ:
lượng và còn tốt
VOM,
Megommet,
1
2
Amoe kìm, tốc độ
kế,nhiệt kế
- Động cơ KĐB 3 pha
Kiểm tra thông mạch Thao tác chính xác Đồng hồ vạn năng
VOM
19
Kiểm tra cách điện Thao tác chính xác Đồng hồ đo điện trở
3
giữa dây quấn stato
cách điện Megommet
và lõi thép
4
5
6
Kiểm tra cách điện Thao tác chính xác Đồng hồ đo điện trở
giữa các pha cách điện Megommet
Kiểm tra độ rò điện Thao tác chính xác Đồng hồ VOM
ra vỏ động cơ
Kiểm tra dòng điện Thao tác chính xác Đồng hồ Ampe kìm
khởi động của động
cơ ở chế độ có tải
7
8
Kiểm tra tốc độ Thao tác chính xác Đồng hồ tốc độ kế
động cơ
Kiểm tra hát nhiệt Thao tác chính xác Nhiệt kế
của động cơ ở chế
độ tải định mức
3, Hãy giải thích ý nghĩa của các thông số ghi trên nhãn động cơ KĐB 3 pha roto lồng
sóc có ghi: Pđm=10kW; ∆/Y=220/380V; 15,8/8,5A; nđm=1460 vòng/phút, 0,85;
cos = 0,8. f = 50Hz.
PHIẾU HƯỚNG DẪN THỰC HÀNH
CÔNG VIỆC: Hãy giải thích ý nghĩa của các thông số ghi trên nhãn 3/B3/
động cơ KĐB 3 pha roto lồng sóc
MĐ18
Ghi
chú
Bước
công
việc
1
Nội dung
Yêu cầu kĩ thuật Dụng cụ, trang thiết
bị
Giải thích các thông Giải thích đúng và Động cơ KĐB 3 pha
số ghi trên nhãn đủ các thông số
còn nhãn
động cơ
4, Hãy giải thích ý nghĩa của các thông số ghi trên nhãn động cơ KĐB 3 pha roto lồng
sóc có ghi: P =6kW;Y /∆ =380/220V; 6.5/12.6; n =1550 vòng/phút, 0,86; cos
=
đm
đm
0,8; f = 50Hz.
PHIẾU HƯỚNG DẪN THỰC HÀNH
CÔNG VIỆC: Hãy giải thích ý nghĩa của các thông số ghi trên nhãn 4/B3/
động cơ KĐB 3 pha roto lồng sóc MĐ18
Bước
công
việc
1
Nội dung
Yêu cầu kĩ thuật Dụng cụ, trang thiết
bị
Ghi
chú
Giải thích các thông Giải thích đúng và Động cơ KĐB 3 pha
số ghi trên nhãn đủ các thông số
còn nhãn
động cơ
20
Tải về để xem bản đầy đủ
62 trang
19/04/2022
3040
Bạn đang xem 20 trang mẫu của tài liệu "Giáo trình mô đun Lắp mạch điện điều khiển máy sản xuất - Nghề: Điện dân dụng", để tải tài liệu gốc về máy hãy click vào nút Download ở trên
File đính kèm:
- giao_trinh_mo_dun_lap_mach_dien_dieu_khien_may_san_xuat_nghe.pdf
