Giáo trình Lắp ráp hệ trục chong chóng - Nghề: Lắp ráp hệ thống động lực tàu thủy

CỤC HÀNG HẢI VIỆT NAM

TRƯỜNG CAO ĐẰNG HÀNG HẢI I

GIÁO TRÌNH

MÔN HỌC: LꢀP RꢁP Hꢂ TRꢃC

CHONG CHꢄNG

NGHỀ: LẮP RÁP HỆ THỐNG ĐỘNG LỰC

TÀU THỦY

TRÌNH ĐỘ: CAO ĐẲNG

Hꢅi phꢆng, năm 2017

TUYÊN BỐ BẢN QUYỀN

Tài liệu này thuộc giáo trình nên các nguồn thông tin có thể được phép dùng

nguyên bản hoặc trích dùng cho các mục đích về đào tạo và tham khảo.

Mọi mục đích khác mang tính lệch lạc hoặc sử dụng với mục đích kinh doanh

thiếu lành mạnh sẽ bị nghiêm cấm.

LỜI GIỚI THIꢂU

Cùng với xu hướng hội nhập, ngành hàng hải nước ta đã và đang phát triển

cả về số lượng và chất lượng, ngày càng khẳng định được vị thế của mình trong

ngành hàng hải khu vực cũng như trên thế giới.

Nhằm đáp ứng nhu cầu đào tạo thuyền viên ngay từ khi còn học tập tại ghế

nhà trường cũng như việc cung cấp cho học sinh, sinh viên vốn kiến thức nhất định để

vận dụng vào khai thác hệ động lực tàu thủy một cách an toàn, tin cậy và đạt hiệu quả

kinh tế cao, Mô đun “Lắp ráp hệ trục chong chóng” được biên soạn trên cơ sở các

giáo trình lắp ráp hệ thống động lực tàu thủy trong và ngoài nước.

Mô đun “Lắp ráp hệ trục chong chóng” được biên soạn bởi nhóm tác giả là

những Thạc sỹ, Kỹ sư có nhiều kinh nghiệm thực tiễn và nhiều năm tham gia giảng

dạy, huấn luyện trong nhà trường, mong muốn cung cấp cho người học những kiến

thức và kỹ năng về lắp ráp hệ trục chong chóng định bước, yêu cầu kỹ thuật và điều

kiện làm việc của chong chóng định bước, các biện pháp an toàn và vệ sinh công

nghiệp, từ đó người học có thể vận dụng vào thực tiễn nhằm đáp ứng nghề lắp ráp hệ

thống động lực tàu thủy nói riêng và con tàu nói chung một cách an toàn, tin cậy và

đạt hiệu quả kinh tế cao.

Vì thời gian biên soạn có hạn nên không thể tránh khỏi những khiếm khuyết,

tác giả rất mong nhận được ý kiến tham gia, đóng góp quý báu của các Thầy cô, bạn

bè, đồng nghiệp để cuốn sách ngày càng hoàn thiện hơn, phục vụ tốt hơn cho sự phát

triển chung của nhà trường.

Hải Phòng, ngày 21 tháng 11 năm 2017

Tham gia biên soạn

1. Chủ biên: Kỹ sư Đinh Như Hải

MꢃC LꢃC

TT Nội dung

Trang

1

2

3

4

5

Lời giới thiệu

3

4

5

6

Mục lục

Danh mục bảng

Danh mục hình vẽ

Nội dung

10

11

12

14

Bài 1. Công tác chuẩn bị tháo lắp hệ trục chong chóng

1.Lꢀ thuyết căn bản

2. Yêu cꢁu chung

3. Chuꢂn bị các điều kiện phục vụ việc căng tâm

4. Xác định cân bꢃng tàu bꢃng ꢄng thủy lꢅc và dây dọi theo phương

pháp nꢃm ngang

17

19

20

24

25

27

28

29

31

32

Bài 2. Xác định đường tâm hệ trục

1. Xác định đường tâm hệ trục bꢃng phương pháp căng dây

2. Xác định đường tâm hệ trục bꢃng ánh sáng

3. Xác định đường tâm hệ trục bꢃng dụng cụ quang học

Bài 3. Lắp ráp các thành phần hệ trục chong chóng

1. Yêu cꢁu chung

2 Lꢆp ráp ꢄng trục

3 Doa ꢄng bao trục

4. Lꢆp ráp bạc đỡ trục chong chóng

5. Lꢆp trục chong chóng

6. Lꢆp ráp chong chóng

7. Lꢆp ráp cụm làm kín ꢄng bao và cụm làm kín vách ngăn

4

DANH MꢃC BẢNG

TT

1

Tên bảng

Trang

29

Bảng 1.1 Thời gian làm lạnh và nhả lạnh bạc

Bảng 1.2. Các nguyên công lắp ráp chong chóng

2

31

5

DANH MꢃC HÌNH VẼ

TT

1

Tên hình vẽ

Trang

11

12

13

15

17

20

21

22

27

28

29

30

31

32

33

Hình 1.1. Kết cấu trục chong chóng

2

Hình 1.2. Bộ chỉnh tâm

3

Hình 1.3. Dây dọi

4

Hình 1.4. Cân tàu bꢃng dây dọi và ꢄng thuỷ.

Hình 2.1. Xác định điểm chuꢂn căng tâm

Hình 2.2. Căng tâm hệ trục bꢃng ánh sáng

Hình 2.3. Cấu trúc và nguyên lý ꢄng ngꢆm

Hình 2.4. Căng tâm hệ trục bꢃng quang học

Hình 3.1. Cꢄ định ꢄng bao

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

Hình 3.2.Sơ đồ nguyên công doa ꢄng bao trục

Hình 3.3.Sơ đồ nguyên công lꢆp ráp bạc trục chong chóng

Hình 3.4.Khe hở lꢆp ráp khi cổ trục tiếp xúc bạc đỡ

Hình 3.5.Lꢆp ráp trục chong chóng

Hình 3.6.Sơ đồ gá đặt thiết bị lꢆp ráp chong chóng

Hình 3.7.Lꢆp ráp bộ phận làm kín nước

6

CHƯƠNG TRÌNH MÔ ĐUN

Tênmôđun: Lắpráphệtrụcchongchꢇng

Mã mô đun: MĐ 6520112.22

Thời gian thực hiện mô đun: 64 giờ; (Lý thuyết: 20 giờ; Thꢅc hành, thí nghiệm,

thảo luận, bài tập: 36 giờ; Kiểm tra: 8 giờ)

Vị trí, tính chất của mô đun:

- Vị trí: Mô đun này học sau các mô đun môn học sau: Công nghệ lꢆp ráp, Nguội cơ

bản, Vật liệu cơ khí, Dung sai và kỹ thuật đo, Vẽ kỹ thuật.

- Tính chất: Mô đun này bꢆt buộc học của chương trình đào tạo nghề lꢆp ráp hệ thꢄng

động lꢅc tàu thủy;

- Ý nghĩa và vai trò của mô đun: Mô đun trang bị cho sinh viên các kiến thức và kỹ

năng về lꢆp ráp hệ trục chong chóng định bước, nguyên lý, yêu cꢁu kỹ thuật và điều

kiện làm việc của chong chóng định bước, các biện pháp an toàn và vệ sinh công

nghiệp.

Mục tiêu của mô đun:

- Kiến thức:

+ Trình bày được sơ đồ kết cấu của hệ trục chong chóng;

+ Trình bày được quy trình tháo lꢆp các bộ phận trên hệ trục chong chóng theo

đúng quy trình, đảm bảo an toàn;

- Kỹ năng:

+ Thꢅc hiện được phân tích và đưa ra các phương án lꢆp ráp;

+ Thꢅc hiện các phương án đã chọn để lꢆp ráp các bộ phận trên trục chong

chóng đạt được các thông sꢄ kỹ thuật;

+ Thꢅc hiện được kiểm tra và lꢆp đặt các mꢄi lꢆp ghép;

7

- Năng lꢅc tꢅ chủ và trách nhiệm:

Rèn luyện tính kỷ luật, kiên trì, cꢂn thận, nghiêm túc, chủ động sáng tạo trong

học tập và rèn luyện, phát huy khả năng làm việc theo nhóm.

Nội dung mô đun:

Số

Thời gian

TT

Tên các bài trong mô đun

Tổng

số

Lý

thuyết

Thực

hành/thí

Kiểm

tra

nghiệm/thꢅo

luận/bài tập

1

2

3

Bài 1: Công tác chuẩn bị tháo

lắp hệ trục chong chóng

16

5

6

2

8

3

2

3

2

1. Chuꢂn bị tài liệu, bản vẽ kỹ

thuật.

2. Chuꢂn bị các điều kiện phục vụ

cho việc căng tâm

4

3. Chuꢂn bị dụng cụ, trang thiết bị

trước khi lꢆp ráp hệ trục

5

2

Kiểm tra

2

Bài 2: Xác định đường tâm hệ

trục

21

7

3

2

12

6

2

1. Xác định đường tâm hệ trục

bꢃng phương pháp căng dây.

9

5

2. Xác định đường tâm hệ trục

bꢃng ánh sáng

3

3. Xác định đường tâm hệ trục

bꢃng dụng cụ quang học

5

2

3

Kiểm tra

2

Bài 3: Lắp ráp các thành phần

hệ trục chong chóng

27

7

16

4

8

Số

Thời gian

TT

Tên các bài trong mô đun

Tổng

số

Lý

thuyết

Thực

hành/thí

Kiểm

tra

nghiệm/thꢅo

luận/bài tập

1. Lꢆp ráp ꢄng bao trục

3

6

1

2

4

2. Lꢆp ráp bạc đỡ trục chong

chóng

3. Lꢆp ráp chong chóng vào trục

chong chóng

6

5

3

2

1

4

2

4. Lꢆp ráp trục chong chóng

5. Lꢆp ráp cụm làm kín ꢄng bao

và cụm làm kín vách ngang

Kiểm tra

4

Tổng cộng

64

20

36

8

9

BÀI 1: CÔNG TÁC CHUẨN BỊ THÁO LꢀP Hꢂ TRꢃC CHONG CHÓNG

MĐ: 6520112.22.01

Giới thiệu:

Chất lượng thi công đóng mới hay sửa chữa 1 con tàu: phụ thuộc vào trình độ

chuyên môn, máy móc thiết bị dùng để đóng mới, kiểm tra, sửa chữa từng bộ phận

của con tàu. Vì vậy công tác chuꢂn bị là đặc biệt quan trọng, nó quyết định hiệu quả

của công việc cũng như chất lượng của sản phꢂm.

Mục tiêu của bài:

- Trình bày được công tác chuꢂn bị trước khi tháo lꢆp hệ trục chong chóng;

- Thꢅc hiện được công tác chuꢂn bị trước khi tháo lꢆp hệ trục chong chóng,

đảm bảo yêu cꢁu kỹ thuật

- Rèn luyện tính kỷ luật, kiên trì, cꢂn thận, nghiêm túc, chủ động sáng tạo trong

học tập và rèn luyện, phát huy khả năng làm việc theo nhóm.

Nội dung:

1. Lý thuyết căn bꢅn

Trục chong chóng : là trục cuꢄi cùng mang chong chóng. Đây là trục làm việc

nặng nề nhất so với các trục khác, vì phải chịu tải trọng trꢅc tiếp của chong chóng và

1 đꢁu hoạt động trong môi trường nước biển, đꢁu kia nꢄi với trục trung gian bên trong

tàu.

Trục chong chóng là trục quan trọng nhất, chịu nhiều tải trọng phức tạp, vì các

nguyên nhân sau :

- Quá trình làm việc trong nước biển, bị han gỉ, hao mòn.

- Chịu lꢅc uꢄn của chong chóng.

- Hao mòn ổ đỡ nhất là ổ đỡ cuꢄi cùng có thể gây ứng suất lớn trên trục, gây

hư hỏng. Mọi hư hỏng của trục chong chóng và chong chóng đều phải đưa tàu lên

10

triền đà để sửa chữa.

- Điều kiện kiểm tra trục chong chóng trong quá trình vận hành hết sức khó

khăn, thậm chí không thꢅc hiện được.

Cho nên đòi hỏi trục chong chóng phải được gia công lꢆp ráp đảm bảo bền vững

và hoạt động tin cậy gꢁn như tuyệt đꢄi

Hình 1.1 Kết cấu hệ trục chong chóng

1. Nắp bảo vệ đai ốc chong chóng. 2. Đai ốc chong chóng 3. Then; 4. Chong chóng,

5. Nắp che. 6. Đai ốc ống bao: 7. Sống đuôi. 8. Trục chong chóng. 9. Áo trục. 10. Bạc

đỡ (phía lái): 11. Lớp bảo vệ trục 12. ống bao trục, 13. Bạc đỡ (phía mũi): 14. Tấm

gia cường. 15. Cụm kín ống bao; 16. Bích nén. 17. Bích nối trục

2.Yêu cầu chung

2.1 Đối với công tác chuẩn bị

Phải có đꢁy đủ bản vẽ, thuyết minh để thꢅc hiện quy trình lꢆp ráp, trong đó

gồm bản vẽ lꢆp và bản vẽ kết cấu.

Các chi tiết đã được sửa chữa đảm bảo tiêu chuꢂn kỹ thuật.

Nguyên liệu (dꢁu, mỡ, giẻ lau…) phải được chuꢂn bị đꢁy đủ và phù hợp với các

công việc.

Đã hoàn thành cơ bản sửa chữa vỏ tàu. Tuyệt đꢄi không gây chấn động trong

quá trình thi công.

Tàu hoàn toàn cân bꢃng trên đà: cân bꢃng ngang, sai lệch không vượt quá ±

2mm; sai lệch dọc không vượt quá ± 3mm.

2.2. Đối với công nhân

Phải trang bị đꢁy đủ quꢁn áo bảo hộ, mũ bảo hộ, đeo giꢁy và gang tay…

11

Vận hành máy móc, thiết bị phục vụ cho quá trình lꢆp ráp theo đúng quy trình

của nhà chế tạo cung cấp.

Tuân thủ quy trình lꢆp ráp.

Đảm bảo những nguyên tꢆc an toàn về phòng chꢄng cháy nổ.

2.3. Đối với máy móc, trang thiết bị phục vụ

Các thiết bị nâng hạ, vận chuyển… phải được kiểm tra kỹ lưỡng và đảm bảo

tuyệt đꢄi an toàn.

Các trang thiết bị phục vụ cho quá trình định tâm hệ trục phải đꢁy đủ, đảm bảo

chính xác an toàn.

3 Chuân bị các điều kiện phục vụ việc căng tâm.

3.1. Dây căng tâm.

Vật liệu làm dây căng tâm thường dùng là loại dây thép nhiều cacbon, dây thép

lò xo...

3.2. Bộ chỉnh tâm dây.

Bộ chỉnh tâm dây là đồ gá đặc biệt, dùng để điều chỉnh dây căng tâm đảm bảo

cho dây trùng với đường tâm tại các mặt chuꢂn.

-

Cấu tạo: Bệ đỡ 4 có 4 lỗ bꢆt bulông cꢄ định bộ chỉnh tâm dây ở vị trí cꢁn

thiết khi tiến hành căng tim, dây tim 8 được gꢆn vào móc của con trượt 7. Để điều

chỉnh dây căng tim 8 ta dùng các tay vặn của thanh con trượt 3. Khi vặn tay vặn của

thanh ren trượt 3 nhờ kết ren nên con trượt 7 sẽ chuyển động. Điều chỉnh sao cho dây

căng tim 8 nꢃm ở vị trí cꢁn thiết.Sꢄ lượng bộ chỉnh tâm phục vụ cho việc căng dây là

2 bộ.

Hình 1.2. Bộ chỉnh

tâm

12

1. Bulông.

2. Vòng đệm.

3. Thanh ren trượt.

5. Thanh trượt.

7. Con trượ

t.

4. Bệ đỡ.

6. Khung dịch chuyển.

8. Dây

căng tim.

Cấu tạo gồm hai ꢄng thủy tinh hở cả hai đꢁu, dùng để kiểm tra độ cân bꢃng của tàu

theo mặt cꢆt ngang của tàu.

+ Đường kính ꢄng Ø10 ÷ Ø16mm.

+ Chiều dài khoảng 200 ÷ 250mm.

+ Được vạch dấu và vạch sꢄ giꢄng nhau.

+ Hai ꢄng được nꢄi với nhau bꢃng một ꢄng nhꢅa mềm.

3.3. Dụng cụ căng dây.

Do dây căng có độ võng nên cꢁn có lꢅc căng dây, có lꢅc kế để đo. Dùng trọng

vật khꢄi lượng 30kg để làm căng dây. Phải có những giá đỡ vững chꢆc để gá hai bộ

chỉnh tâm dây.

3.4. Dây dọi.

Dùng để kiểm tra độ cân bꢃng ngang của tàu, quả dọi thường được làm bꢃng

đồng. Kết cấu của quả dọi được chia làm hai phꢁn, phꢁn trên có ren để bꢆt chặt với

phꢁn dưới, ở giữa có lỗ để buộc dây.

Hình 1.3. Dây dọi

3.5. Dụng cụ đo, kiểm tra.

Đồng hồ compa ra-tơ, compa đo, compa quay, thước lá, thước thẳng, dụng cụ

đo độ lệch tâm, độ gãy khúc …

13

3.6. Các dụng cụ đồ nghề, máy móc phục vụ.

Kìm, búa, đột, máy hàn, máy doa …

3.7.Chuân bị hiện trường.

Để phục vụ công việc căng tâm, định tâm và lꢆp ráp hệ trục đạt kết quả cao với

chất lượng tꢄt, trước khi căng tâm con tàu phải ở mức độ thi công sau:

Mọi công việc hàn vỏ và boong cơ bản đã xong (từ giữa tàu về lái).

Các khoang đuôi và bên cạnh, các két trong vùng hệ trục và khoang máy đều đã

được thử kín nước xong.

Củ lỗ sꢄng đuôi, tôn bao khu vꢅc đuôi tàu, tấm đệm đỡ đꢁu ꢄng bao,bệ máy

chính, bệ đỡ ổ trục trung gian đã được gia công và lꢆp đặt hoàn chỉnh.

Khu vꢅc gia công lꢆp đặt hệ trục, máy chính phải hoàn chỉnh phꢁn vỏ tàu kể cả

cabin tham gia chịu lꢅc phải xong, việc hỏa công ở vùng lân cận gây chấn động phải

ngừng.

Các lỗ khoét ở các vách ngang phục vụ cho lꢆp ráp ꢄng bao và hệ trục có độ

ôvan Ø 2mm. Phải lꢆp hàn hoàn chỉnh bệ máy, củ đỡ ꢄng bao, tôn bao.

Vị trí của tàu phải chuꢂn xác, sai lệch dọc ≤ 3mm, sai lệch ngang ≤ 2mm so với

chuꢂn lꢆp ráp phꢁn vỏ ban đꢁu.

Tất cả các thanh chꢃng, dàn giáo, đồ gá tại vùng đuôi tàu phải được tháo bỏ.

Toàn bộ thiết bị, dụng cụ để căng tâm phải đꢁy đủ. Các dấu chuꢂn phải được xác

định sẵn sàng.

Công tác chuꢂn bị và yêu cꢁu nêu trên phải được phòng KCS và cán bộ Đăng

kiểm kiểm tra, cho phép chuyển bước công nghệ.

4. Xác định cân bằng tàu bằng ống thủy và dây dọi theo phương nằm ngang.

4.1. Dụng cụ đồ nghề, máy móc phục vụ.

Ống thủy, con đội, các tấm nêm đệm gỗ, mũi vạch, dây dọi, dây thép….

4.2. Quy trình thực hiện:

- Bước 1: Đặt ꢄng thủy ngay đường mớn nước tại mặt cꢆt ngang. Đường mớn

nước được xác định và đánh dấu dọc theo hai bên mạn tàu khi dꢅng khung xương.

- Bước 2: Dùng con đội và các tấm nêm chèn hai bên mạn tàu kê kích cho đến khi

mꢅc nước trong hai ꢄng thủy cùng một vạch dấu.

14

- Bước 3: Thꢅc hiện tại một sꢄ mặt cꢆt ngang để việc cân bꢃng được chính xác.

Khi mꢅc nước trong hai ꢄng thủy cùng một vạch dấu là tàu đã được cân bꢃng.

- Bước 4: Theo phương dọc, căng một sợi dây thép từ điểm giữa ở phía mũi đến

điểm giữa phía lái.

- Bước 5: Thả dây dọi từ dây thép được căn xuꢄng tàu, nếu thấy trùng với tim tàu

theo hai trụ hay theo xà ngang đã được vạch dấu khi dꢅng khung xương là quá trình

cân bꢃng đã chính xác.

Hình 1.4. Cân tàu bꢃng dây dọi và ꢄng thuỷ.

4.3.Thành phần tham gia.

Cán bộ kỹ thuật phụ trách công việc lꢆp đặt.

Cán bộ kiểm tra chất lượng sản phꢂm.

Cán bộ Đăng kiểm.

Công nhân đã quen với công việc lꢆp đặt khoảng 3 đến 4 người. Cꢁn phải có

một người thợ bậc cao.

Một sꢄ công nhân phục vụ.

BÀI TẬP THỰC HÀNH

1. Thꢅc hiện việc xác định cân bꢃng tàu bꢃng ꢄng thủy và dây dọi theo phương nꢃm

ngang.

Hướng dẫn ôn tập:

- Nghiên cứu bản vẽ toàn đồ hệ trục chong chóng, bản vẽ lꢆp.

- Tìm hiểu phương pháp sử dụng ꢄng ngꢆm

15

- Tìm hiểu kỹ các tài liệu hướng dẫn, của nhà sản xuất để nꢆm chꢆc các thông

sꢄ kỹ thuật của hệ trục chong chóng;

- Nghiên cứu kết cấu của hệ trục và các mꢄi lꢆp ghép để chuꢂn bị các dụng cụ

tháo lꢆp

Câu hỏi ôn tập:

1. Trình bày các công tác chuꢂn bị các điều kiện phục vụ cho việc căng tâm?

2. Trình bày các công tác chuꢂn bị các dụng cụ, trang thiết bị trước khi lꢆp ráp

hệ trục?

2. Thꢅc hiện việc xác định cân bꢃng tàu bꢃng ꢄng thủy và dây dọi theo phương

nꢃm ngang.

Yêu cầu về đánh giá kết quꢅ học tập của bài

- Đánh giá vể kiến thức: Tꢅ luận

- Đánh giá về kỹ năng: Thꢅc hành

16

Bài 2: XꢁC ĐỊNH ĐƯỜNG TÂM Hꢂ TRꢃC

MĐ: 6520112.22.02

Giới thiệu:

Sau khi chuꢂn bị đꢁy đủ các điều kiện trên mới tiến hành căng tâm hệ trục, để

xác định đường tâm lý thuyết của hệ trục. Trên cơ sở đường tâm lý thuyết được xác

định, mới tiến hành vạch dấu doa các lỗ ꢄng bao, vách ngang, đồng thời xác định vị

trí và chiều cao các bệ đỡ một cách chính xác.

Mục tiêu của bài:

- Trình bày được các phương pháp xác định đường tâm hệ trục;

- Trình bày được quy trình xác định đường tâm hệ trục bꢃng phương pháp

căng dây;

- Thꢅc hiện được việc xác định đường tâm hệ trục bꢃng phương pháp căng

dây, bꢃng ánh sáng, dụng cụ quang học;

- Rèn luyện tính kỷ luật, kiên trì, cꢂn thận, nghiêm túc, chủ động sáng tạo

trong học tập và rèn luyện, phát huy khả năng làm việc theo nhóm.

Nội dung :

1. Xác định đường tâm hệ trục bằng phương pháp căng dây.

1.1. Quy trình xác định vị trí các điểm chuẩn tàu.( Giả sử ta có các thông sꢄ như

hình vẽ)

Hình 2.1: Xác định điểm chuꢂn căng tâm.

17

Lưu ý:

Phương pháp này thường áp dụng cho hệ trục có chiều dài dưới 15 m.

+ Các điểm chuꢂn cꢁn xác định.

- Bước 1: Điểm mꢄc phía mũi (điểm B): là điểm nꢃm trên mặt phẳng dọc tâm

tàu, thuộc vách trước buồng máy, cao hơn đường cơ bản 2100mm. Để tạo thuận lợi

cho quá trình căng tim, ta xác định điểm B trước, sau đó mới tiến hành xác định điểm

A.

- Bước 2: Điểm mꢄc phía lái (điểm A): là điểm nꢃm trên mặt phẳng dọc tâm tàu,

cao hơn đường cơ bản 2100mm, cách phía sau tâm trục lái 1000mm.

+ Xác định điểm chuꢂn A và B.

- Bước 3: Tại vách buồng máy trên mặt phẳng dọc tâm tàu, từ đường cơ bản lên

2100mm ta có điểm chuꢂn B.

- Bước 4: Căng tâm trục lái.

- Bước 5: Xác định khoảng cách từ mặt phẳng cơ bản tới mặt phẳng triền đà là a.

- Bước 6: Theo đường tâm trục lái, đo từ triền đà lên một khoảng cách là 2100 + a

sẽ được điểm A2. Đường thẳng BA2 chính là đường tâm lý thuyết của hệ trục.

- Bước 7: Kéo dài BA2 ra phía sau tâm trục lái 1000mm sẽ xác định được điểm

A.

1.2. Quy trình xác định đường tâm hệ trục bằng phương pháp căng dây.

Quá trình căng tâm được tiến hành như sau:

- Bước 1 : Điều chỉnh điểm chuꢂn phía trước vách buồng máy (điểm B) để

dây tâm đi qua điểm B sau đó cꢄ định điểm chuꢂn này.

- Bước 2: Làm giá đỡ puly phía lái sao cho puly cách đường tâm trục lái về

phía sau 1000mm.

- Bước 3: Dùng trọng vật kéo căng dây từ điểm B, điều chỉnh puly sao cho

dây tâm đi qua điểm A2. Vị trí vừa đạt được của dây cộng thêm độ võng chính là

đường tâm lý thuyết của hệ trục.

- Bước 4: Cꢄ định vị trí của puly.

1.2.1. Yêu cầu kỹ thuật:

18

- Đường tâm trục lái và đường tâm trục chân vịt phải giao nhau và vuông góc với

nhau trên mặt phẳng dọc tâm tàu.

- Giá trị sai sꢄ cho phép như sau:

+ Độ không giao nhau: 0,5mm.

+ Độ không vuông góc giữa hai đường tâm: 0.1mm/m.

2.Quy trình xác định đường tâm hệ trục bằng ánh sáng

Quy trình căng tâm bꢃng ánh sáng, được tiến hành sau khi công tác chuꢂn bị đã

được hoàn tất như nêu ở trên.

Tất cả các vị trí trục sẽ đi qua đã được khoét lỗ tạm thời, và bịt lại bꢃng gỗ chỉ

để chừa lỗ có đường kính 20÷ 25 mm .

Các bước tiến hành như sau : (h.4)

Bước 1: Xác định sơ bộ hai điểm chuꢂn A phía lái và B tại vách buồng

máy dùng dây căng từ A đến B.

Bước 2: Căn cứ vào tọa độ cho trên bản thiết kế tuyến hình, đo chính xác vị trí

chuꢂn A và B, còn ở các điểm trung gian tại giá treo, ꢄng bao trục, cách vách ngang,

các bệ đỡ chỉ là sơ bộ để gꢆn các đích ngꢆm mà thôi.

Bước 3:Tại điểm A phía lái điều chỉnh lỗ đích ngꢆm đúng vào vị trí điểm

A và có gꢆn ꢄng nhòm 2 cho người quan sát.

Bước 4: Tại vị trí điểm B - trong buồng máy, cũng điều chỉnh sao cho lỗ

đích ngꢆm đúng vị trí điểm B (theo tọa độ trên bản vẽ).

Bước 5: Tại các vị trí trung gian giữa A và B, căn cứ vị trí sơ bộ, gꢆn các

đích ngꢆm 3.

Bước 6: Giữa 2 điểm A và B chỉ có một đường thẳng đi qua. Đường thẳng

nꢄì hai điểm AB chính là đường tâm hệ trục.

Bước 7: Trước đích ngꢆm B - dùng bóng đèn 500w hướng cho tia sáng rọi

vào đích ngꢆm chuꢂn tại B và tại điểm A phía lái luôn quan sát, sao cho thấy được tia

sáng phát ra từ lỗ đích ngꢆm B.

19

Hình 2.2 Căng tâm hệ trục bꢃng ánh sáng.

1. Bóng đèn. 2. Ổng nhòm kèm đích ngắm tại A.

3. Đích ngắm tại các điểm trung gian.

Bước 8: Lꢁn lượt điều chỉnh các đích ngꢆm 3 ở các vị trí trung gian để tia sáng

đi qua tất cả các lỗ của đích ngꢆm và người quan sát tại điểm A thấy rõ ánh sáng từ

điểm B. Các lỗ đích ngꢆm trung gian 3, lúc này chính là tâm của trục vì nꢃm trên

đường tia sáng, tức đường tâm hệ trục.

Bước 9: Lấy tâm của các đích ngꢆm, dùng compa vạch vòng tròn gia công và

vòng tròn kiểm tra .Sau khi vạch tất cả các dấu nêu trên, thì công việc căng tâm bꢃng

ánh sáng mới kết thúc.

Lưu ý:

- Công việc căng tâm được tiến hành vào ban đêm và tàu hoàn toàn yên tĩnh.

- Lỗ đích ngꢆm chỉ khoảng 1 mm, điểm A cách điểm B khá xa (hàng chục m),

do đó nếu từ A, ta quan sát thấy rõ tia sáng, thì tia sáng này xác định cho ta đường

tâm hệ trục khá chính xác.

3.Quy trình xác định đường tâm hệ trục bằng dụng cụ quang học.

Phương pháp căng tâm bꢃng quang học dꢅa trên nguyên lý : Dùng ꢄng ngꢆm

(dạng như ông nhòm) có hệ thꢄng thấu kính phóng đại, để có thể quan sát đích ngꢆm

từ xa và điều chỉnh cho tâm đích ngꢆm trùng với tâm ꢄng ngꢆm được kết cấu sẵn

trong ꢄng ngꢆm dưới dạng vòng có dấu chữ thập.

Phương pháp này thường áp dụng cho hệ trục dài từ 15 m trở lên.

Dụng cụ căng tâm.

+ Bao gồm : ꢄng ngꢆm và đích ngꢆm.

20