Chuyên đề Kỹ năng làm việc nhóm

Chuyên đề 13

KỸ NĂNG LÀM VIỆC NHÓM

1. KHÁI NIỆM

1.1. Khái niệm

Trong giai đoạn hiện nay, xu hướng làm việc nhóm đang được khuyến

khích ở hầu hết các lĩnh vực, xuất phát từ quan niệm “trí tuệ tập thể bao giờ

cũng sáng suốt hơn trí tuệ của mỗi cá nhân”. Người ta coi các nhóm làm việc là

nhân tố cơ bản tạo nên hiệu quả của vốn nhân lực trong một tổ chức. Nhưng làm

thế nào để có kỹ năng làm việc nhóm thành thục nhằm phát huy triệt để khả

năng của mỗi cá nhân và sự phối hợp khi hoạt động trên mọi phương diện? Đó

chính là vấn đề đặt ra đối với chuyên đề này.

Một cách hiểu khái quát nhất, nhóm là tập hợp các thành viên có số lượng

từ hai người trở lên, có giao tiếp trực diện, có kỹ năng bổ sung cho nhau, có sự

chia sẻ mối quan tâm hoặc mục đích chung.

1.2. Các hình thức nhóm

Có hai hình thức nhóm gồm: Nhóm chính thức và nhóm không chính

thức:

+ Nhóm chính thức là nhóm có tổ chức ổn định, có chức năng nhiệm vụ

rõ ràng, thường tập hợp những người cùng chung chuyên môn hoặc có chuyên

môn gần gũi nhau, tồn tại trong thời gian dài.

+ Nhóm không chính thức thường được hình thành theo những yêu cầu

nhiệm vụ đột xuất, có thể là tập hợp của những người có chuyên môn không

giống nhau và ở nhiều lĩnh vực khác nhau. Nhóm không chính thức có nhiệm vụ

giải quyết nhanh một hoặc một số vấn đề trong thời gian ngắn.

Đa số các tổ chức đều xuất hiện cả nhóm chính thức và nhóm không

chính thức.

2. Ý NGHĨA CỦA LÀM VIỆC NHÓM

2.1. Phân công công việc

Hoạt động nhóm ngày càng trở thành một yêu cầu thiết yếu trong các tổ

chức với mục tiêu để phân công công việc và phối hợp công việc. Trong thực tế

có những công việc mà một cá nhân không đủ khả năng giải quyết hoặc giải

quyết hiệu quả không cao, vì thế, lựa chọn làm việc nhóm là sự phương pháp

thực hiện công việc hợp lý nhất. Theo đó, mỗi thành viên trong nhóm sẽ tham

gia đóng góp vào nội dung làm việc chung của nhóm để đảm bảo hoàn thành

nhiệm vụ đối với vấn đề và yêu cầu công việc mà nhóm được giao. Mỗi thành

viên khi tiếp nhận phần việc của mình sẽ buộc phải có sự tương tác với công

việc của các thành viên khác trong nhóm. Phân công công việc không tạo nên

những hoạt động độc lập mà thực chất là sự phân công phối hợp.

2.2. Quản lý và kiểm soát công việc

Làm việc nhóm cũng để tăng cường quản lý và kiểm soát công việc, bởi

vai trò và trách nhiệm của nhóm sẽ khiến các thành viên của nhóm phải có sự

xem xét toàn diện công việc được giao. Đối với những công việc đòi hỏi phải có

quyết định rõ ràng, làm việc nhóm sẽ giúp giải quyết vấn đề một cách tối ưu

nhất, từ đó giúp tổ chức có những quyết định tốt nhất. Trong nhóm, hoạt động

của mỗi thành viên sẽ được kiểm soát bằng những quy chế làm việc đã được cả

nhóm thống nhất. Với tư cách là một cá nhân làm việc trong một nhóm, mỗi

thành viên sẽ chịu sự quản lý của người phụ trách nhóm, điều chỉnh hành vi giao

tiếp, giải quyết vấn đề theo khuôn khổ quy chế đã đề ra. Công việc, vì vậy, sẽ

được tiến hành trôi chảy và đồng bộ, có sự phối hợp nhịp nhàng.

2.3. Giải quyết vấn đề và ra quyết định

Làm việc nhóm là dịp để mỗi cá nhân đóng góp ý tưởng với những phát

kiến của mình. Những vấn đề do một cá nhân không thể giải quyết sẽ có sự tham

gia đề xuất ý kiến, giải pháp của nhóm. Từ những ý kiến, quan điểm và giải

pháp khác nhau, thông qua hoạt động nhóm sẽ thống nhất các nội dung, vấn đề

về một mối, tránh được sự chủ quan, độc đoán. Quyết định cuối cùng của nhóm

không bao giờ là của một thành viên bởi đó là thành quả làm việc của cả nhóm.

2.4. Thu thập thông tin và các ý tưởng

Làm việc nhóm là quá trình thu nạp thông tin và các ý tưởng hiệu quả

nhất. Mỗi thành viên trong quá trình làm việc tham gia đóng góp ý kiến cũng tức

là cung cấp thông tin liên quan đến các vấn đề cần giải quyết. các thông tin được

chia sẻ sẽ làm được bổ sung và làm phong phú nguồn tư liệu cần thiết phục vụ

cho nội dung vấn đề nhóm cần giải quyết. Cũng chính trong quá trình làm viêc

nhóm, các ý tưởng khác nhau sẽ được đề xuất, tạo nên sự đa dạng trong việc

kiếm tìm các giải pháp cho vấn đề cần giải quyết. Nhờ đó nhóm có cơ hội lựa

chọn nhiều hơn cho những quyết định cuối cùng.

2.5. Xử lý thông tin

Thực chất của việc xử lý thông tin là trên cơ sở các nguồn dữ liệu, cứ liệu

đã được cung cấp, nhóm sẽ phải lựa chọn những thông tin thiết yếu, liên quan

trực tiếp đến vấn đề nhóm cần giải quyết. Việc xử lý thông tin sẽ do tập thể

nhóm quyết định với cái nhìn đa chiều, đa diện và đảm bảo tính khách quan.

Nguồn thông tin và các ý tưởng đa dạng đòi hỏi việc xử lý thông tin phải nhanh

chóng và chuẩn xác. Sự tham gia của các thành viên trong nhóm thực chất

hướng tới tiêu chí này.

2.6. Phối hợp, tăng cường sự tham gia và cam kết

Một nhóm hiệu quả sẽ là nhóm có sự phối hợp chặt chẽ, tăng cường được

sự tham gia của các thành viên trong nhóm, thậm chí là sự tham gia của những

người ngoài nhóm theo sự thống nhất trao đổi, học hỏi của cả nhóm. Nhóm phối

hợp tốt là nhóm phát huy được tối đa khả năng của các thành viên vì mục tiêu

chung của nhóm. Giữa các thành viên có sự ăn ý, nhịp nhàng, hỗ trợ cùng giải

quyết vấn đề. Nhóm phối hợp tốt là nhóm mà các thành viên đều tuân thủ theo

những cam kết đã được thông qua trước cả nhóm, không có quan điểm cá nhân

trong quyết định cuối cùng của nhóm.

2.7. Đàm phán và giải quyết xung đột

Làm việc nhóm sẽ tăng cường các mối quan hệ giao tiếp. Mọi ý kiến cá

nhân đưa ra đều được xem xét trên quan điểm của cả nhóm, vì vậy, mọi ý kiến

phải tìm kiếm được sự đồng thuận của các thành viên trong nhóm. Để thuyết

phục các thành viên khác, những ý kiến, giải pháp đưa ra phải dựa trên sự

thương thuyết với những luận điểm, luận cứ và luận chứng xác đáng. Nhờ đó kỹ

năng đàm phán được phát huy. Mặt khác trong trường hợp các quan điểm trái

chiều khi xuất hiện trong nhóm cũng sẽ được điều tiết bởi sự thống nhất cuối

cùng của nhóm, tránh nảy sinh xung đột, nhất là xung đột cá nhân có thể xảy ra.

2.8. Thoả mãn nhu cầu quan hệ xã hội và tăng cường ý thức về bản

thân trong các mối quan hệ với những người khác

Làm việc nhóm đáp ứng được nhu cầu quan hệ xã hội. Quá trình làm việc

nhóm cũng là quá trình kết nối, tìm hiểu về nhau của các thành viên trong cùng

một nhóm, đồng thời cũng là quá trình tự ý thức của bản thân mỗi người trong

mối tương quan với các thành viên khác của nhóm. Mỗi thành viên nhóm có cơ

hội bộc lộ năng lực, trình độ, thậm chí cá tính của mình, đồng thời cũng có sự

nhìn nhận, đánh giá những biểu hiện của người khác trong nhóm, từ đó điều

chỉnh hành vi, ngôn ngữ, thậm chí cả tính cách cho phù hợp với tập thể nhóm,

2.9. Nhận được sự giúp đỡ trong việc thực hiện mục tiêu cụ thể

Thông qua nhóm, mỗi cá nhân có cơ hội tự điều chỉnh mình trên cả

phương diện giao tiếp, khả năng phối hợp và kiến thức, nhận được sự giúp đỡ

trong việc thực hiện mục tiêu cụ thể. Thế mạnh trong khả năng và trình độ được

phát huy, và bên cạnh đó những điểm yếu của mỗi cá nhân cũng sẽ được khắc

phục.

2.10. Chia sẻ, thông cảm khi cùng tạo nên một thành quả lao động cụ

thể

Nhóm cũng là nơi có thể chia sẻ, thông cảm và tìm được sự cộng hưởng

khi cùng tạo nên một thành quả lao động cụ thể. Làm việc theo nhóm có thể

giảm được một số nhân sự, khâu trung gian nên hoạt động của tổ chức linh hoạt

hơn trong mọi điều kiện khác nhau, kể cả trong bối cảnh biến đổi mạnh, nhờ đó

nắm bắt cơ hội và giảm thiểu được nhiều nguy cơ nguy cơ. Ý thức về trách

nhiệm cá nhân trong nhóm, thành quả công việc của nhóm ảnh hưởng trực tiếp

đến từng cá nhân đã tạo nên sự đồng cảm giữa các thành viên trong nhóm. Các

thành viên sẽ có chung niềm vui, nỗi buồn và những bài học quý giá trong và

sau khi làm việc nhóm.

3. CÁC GIAI ĐOẠN HÌNH THÀNH VÀ PHÁT TRIỂN NHÓM

LÀM VIỆC HIỆU QUẢ

3.1. Các tiêu chí đánh giá nhóm làm việc hiệu quả

- Nhóm làm việc hiệu quả là nhóm có sự đồng thuận cao trong cả nhóm.

Mỗi thành viên hiểu rõ mục tiêu công việc, trách nhiệm cá nhân và nguyên tắc

làm việc;

- Các thành viên trong nhóm đều có chuyên môn phù hợp với nội dung và

yêu cầu làm việc của nhóm;

- Kết quả cuối cùng của nhóm thỏa mãn được mục tiêu công việc, đúng

tiến độ, chi phí tiết kiệm nhất;

- Kết thúc chương trình làm việc, các thành viên đều thu nhận được nhiều

giá trị tích cực từ sự tham gia hoạt động nhóm của mình.

Dựa trên những yêu cầu công việc cụ thể với các điều kiện khác nhau sẽ

hình thành những tiêu chí khác nhau. Trong phạm vi chuyên đề này chúng tôi

chỉ giới thiệu một số tiêu chí đánh giá nhóm làm việc hiệu quả cơ bản sau:

- Cụ thể hóa các tiêu chí đánh giá hiệu quả nhóm trên cơ sở sự cam kết

làm việc hiệu quả của mỗi thành viên, mỗi người sẽ là một chủ thể trong nhóm.

Các thành viên chủ động hoàn thành nhiệm vụ của mình trong nhóm, chủ động

đưa ý kiến và ra quyết định;

- Mọi vấn đề kết luận cuối cùng đều có sự thỏa thuận thông qua nhất trí

hoặc biểu quyết, hạn chế ý kiến cá nhân. Trường hợp có xung đột phải được giải

quyết dựa trên sự nhất trí của đa số các thành viên. Xung đột và sáng tạo đảm

bảo lành mạnh. Xung đột là sự thúc đẩy sáng tạo. Xung đột phải được kiểm soát

tránh dẫn đến tác động tiêu cực;

- Mọi quyết định và chiến lược hành động không bị chi phối bởi một cá

nhân. Nhóm hiệu quả là nhóm luôn tạo tiền đề cho sự sáng tạo và thành quả cao;

- Giao tiếp trong nhóm hiệu quả phải nhằm kích thích tinh thần trách

nhiệm và cách cư xử của mỗi thành viên và giúp họ hiểu rõ cách cư xử, ý kiến

và hành động của nhau. Chấp nhận cả những ý kiến tiêu cực và tích cực. Sẵn

sàng cộng tác dựa trên nỗ lực chung và chia sẻ thông tin;

- Nhóm hiệu quả luôn có sự chia sẻ quyền lực. Các thành viên đều nhận

thức được vai trò của mình, đều có cảm giác là người gây ảnh hưởng, kích thích

thành viên ra quyết định và thực thi quyết định. Nhờ đó kích thích phát triển

năng lực, cá nhân và sở thích;

- Một tiêu chí quan trọng nữa để xác định nhóm làm việc hiệu quả là giữa

các thành viên có sự chia sẻ tầm nhìn, chia sẻ trách nhiệm,chia sẻ mức độ đáp

ứng.

3.2. Các giai đoạn tiếp cận và chuẩn bị làm việc nhóm

3.2.1. Giai đoạn lập kế hoạch

Giai đoạn lập kế hoạch nhằm chuẩn bị các điều kiện, nguồn lực cần thiết

cho việc thực hiện làm việc nhóm. Kết quả làm việc nhóm phụ thuộc trực tiếp

vào giai đoạn lập kế hoạch. Trong giai đoạn này, cần lựa chọn nhóm trưởng.

Đây là việc rất quan trọng bởi vai trò điều tiết của trưởng nhóm. Trong thực tế

các tổ chức khi xây dựng các nhóm chính thức, ổn định, trưởng nhóm sẽ được

chỉ định. Nhưng cũng nhiều nhóm bầu trực tiếp trưởng nhóm.

Nhóm làm việc phải trên cơ sở hướng tới những mục tiêu cụ thể, rõ ràng,

dễ hiểu. Mục tiêu phải có sự định lượng để có thể đánh giá. Mục tiêu đạt được

bằng chính khả năng của của nhóm, phù hợp với thực tế chứ không viển vông.

Phải có thời hạn để đạt được mục tiêu. Lập kế hoạch chính là việc cụ thể hóa các

mục tiêu về các nguồn lực, phương pháp, thời gian tiến hành, yêu cầu công

việc…. Có thể gợi ý một bảng xây dựng kế hoạch công việc của giai đoạn này

như sau:

STT Tên việc

Nhân lực Phương pháp

làm việc

Phương tiện Thời gian

thực hiện thực hiện

Yêu cầu cần

đạt được

1

2

3.2.2. Giai đoạn thực hiện

Để thực hiện làm việc nhóm, trước hết, cần tạo điều kiện để các thành

viên trong nhóm hiểu về nhau. Dưới sự điều hành của trưởng nhóm, các thành

viên trong nhóm sẽ chủ động tiếp cận, làm quen với nhau. Có thể đặt câu hỏi,

hoặc nghe giới thiệu trực tiếp. Càng nắm bắt được nhiều thông tin về nhau, nhất

là những thông tin liên quan đến hoạt động nhóm sẽ giúp các thành viên hiểu

nhau hơn, từ đó phối hợp làm việc tốt hơn. Nâng cao hiệu quả làm việc nhóm.

Tiếp đó mỗi thành viên sẽ thể hiện bản thân, nhất là khả năng đóng góp về công

việc của nhóm. Để làm việc hiệu quả, nhóm cũng cần xây dựng các nguyên tắc

làm việc, tạo ra sự đồng thuận chung trong tiếp cận và thực hiện các nhiệm vụ,

đồng thời, cũng xác định trách nhiệm của mỗi thành viên đối với kết quả chung.

Kết quả làm việc nhóm được đảm bảo thông qua hoạt động chung và hoạt

động của mỗi thành viên trong nhóm. Trước nhiệm vụ được giao, trưởng nhóm

cùng các thành viên trong nhóm thảo luận chung, tìm ý tuởng hay, phát biểu và

đóng góp ý kiến. Sau khi có sự thống nhất về phương án thực hiện, các thành

viên trong hóm sẽ phân công, thảo luận công việc cho phù hợp khả năng từng

người dựa trên chuyên môn của họ. Nhóm cũng thảo luận đề ra kế hoạch cụ thể,

nhật ký công tác, thời gian dự tính sẽ hoàn thành và chuẩn bị cho các hoạt động

tiếp theo.

Trong quá trình thực hiện nhiệm vụ, các thành viên trong nhóm cần

thường xuyên trao đổi, phối hợp với nhau, bổ sung ý kiến và giải quyết các vấn

đề vướng mắc trong quá trình thực hiện. Quá trình thực hiện làm việc nhóm

cũng đòi hỏi cần có sự giám sát, đánh giá định kỳ, đột xuất để đảm bảo công

việc được thực hiện đúng tiến độ và mục tiêu. Nhóm cần động viên, khích lệ các

cá nhân làm việc tích cực, tổ chức đối thoại về những vướng mắc một cách trực

diện, bảo đảm các thành viên hiểu và phối hợp hiệu quả trong suốt tiến trình

thực hiện công việc.

Trưởng nhóm có trách nhiệm kết nối, tổng hợp lại toàn bộ phần việc của

mỗi thành viên, bảo đảm công việc được thực hiện đúng lịch trình và có kết quả.

Sau khi kết thúc nhiệm vụ, nhóm cần trao đổi, rút kinh nghiệm, có thể khen

thưởng hoặc quy trách nhiệm đối với các thành viên.

4. CÁC YẾU TỐ TẠO NÊN HIỆU QUẢ LÀM VIỆC NHÓM

Nhóm làm việc hiệu quả phụ thuộc vào nhiều yếu tố khác nhau, có yếu tố

chủ quan (Yếu tố bên trong), có yếu tố khách quan (Yếu tố bên ngoài).

4.1. Yếu tố nội tại

Là yếu tố có tính chủ quan, bao gồm trình độ và sự hợp tác của các thành

viên trong nhóm, sự tuân thủ những quy chế làm việc nhóm của các thành viên,

khả năng điều hành của trưởng nhóm, mục tiêu của nhóm, điểm mạnh và điểm

yếu của nhóm…

4.2. Yếu tố ngoại tại

Bao gồm bối cảnh làm việc, môi trường và điều kiện làm việc, quy mô

nhóm, sự đánh giá của tổ chức đối với kết quả làm việc của nhóm, những thuận

lợi và khó khăn từ yếu tố khách quan đối với công việc của nhóm... (xem sơ đồ)

Yếu tố

ngoại tại

Yếu tố

nội tại

Để nhóm

hiệu quả

Năng

lực các

thành

viên

Sự hợp

tác của

các

thành

viên

Mục tiêu

và quy

chế

Đánh

giá của

tổ

Quy

mô

nhóm

Bối

cảnh

làm

việc

nhóm

ch

ức

5. CÁC YẾU TỐ CẢN TRỞ HIỆU QUẢ QUẢ LÀM VIỆC NHÓM

Có nhiều yếu tố là rào cản cho hoạt động nhóm, ảnh hưởng đến hiệu quả

công việc. Có thể kể ra đây một số yếu tố sau:

5.1. Yếu tố tâm lý của các thành viên trong nhóm (xem mô hình)

NGÔI NHÀ THAY ĐỔI

SỰ

THỎA MÃN

DO DỰ

SỰ

TỪ CHỐI

THAY ĐỔI

Đây là mô hình thể hiện những trạng thái khác nhau của các thành viên

khi bắt đầu hình thành nhóm. Theo đó sẽ có những biểu hiện sau:

- Sự thỏa mãn: Những thành viên có sự thỏa mãn thường có biểu hiện:

+ Tự ý thức cao về bản thân;

+ Cho rằng những ý kiến mình đưa ra là đúng;

+ Không để ý đến những ý kiến của người khác.

- Sự từ chối: Biểu hiện của những người này là:

+ Ngại đưa ra ý kiến;

+ Ngại giao tiếp;

+ Tự ti mặc cảm về bản thân.

- Sự do dự với những biểu hiện cụ thể:

+ Dễ bị chi phối vì ngoại cảnh;

+ Hoài nghi về ý kiến của chính mình và của những người khác;

+ Quá thận trọng trước những ý kiến khác;

+ Thiếu dứt khoát trong sự lựa chọn và quyết định, thường phải có sự tác

động mạnh.

- Sự thay đổi: Là những người có biểu hiện sau:

+ Quyết đoán với quan điểm đã được nhóm đồng thuận;

+ Nhận ra thiếu sót trong quan điểm của mình và chấp nhận thay đổi;

+ Thích tiếp cận cái mới.

Trong 4 yếu tố trên, ba trạng thái đầu nếu không nhanh chóng chuyển

sang trạng thái thứ tư chắc chắn hoạt động nhóm sẽ không đạt được hiệu quả

như mong muốn.

5.2. Việc xác định mục tiêu nhóm thiếu rõ ràng

Mục tiêu là cái đích cuối cùng mà nhóm hướng tới để thực hiện công việc.

Nhóm làm việc mà không có mục tiêu rõ ràng sẽ dẫn đến sự mơ hồ, cảm tính

trong giải quyết vấn đề. Theo đó khó có sự đồng thuận của nhóm, hiệu quả làm

việc nhóm hoặc không đạt, hoặc đạt được nhưng không cao. Mục tiêu của nhóm

cần được xây dựng theo 5 tiêu chí; Rõ ràng, cụ thể; Có định lượng;Thực tế; Có

khả năng thực thi; Có hạn định về thời gian.

5.3. Quy chế làm việc nhóm không chặt chẽ, sự phối hợp giữa các

thành viên lỏng lẻo

Điều này cũng sẽ là rào cản ảnh hưởng xấu đến kết quả làm việc của

nhóm. Khi quy chế làm việc nhóm không chặt chẽ sẽ dễ xuất hiện tình trạng lộn

xộn trong quá trình làm việc. Không đảm bảo quy chuẩn theo những nguyên tắc

bắt buộc của quá trình làm việc nhóm, dễ biến buổi làm việc nhóm trở thành

hình thức, qua quýt, tầm phào. Bên cạnh đó việc phối hợp giữa các thành viên

lỏng lẻo sẽ khiến kết quả làm việc của nhóm không đạt được kết quả là quyết

định và sự thống nhất của tập thể. Trong thực tế nhiều khi kết quả cuối cùng rất

có thể là do sự chi phối của một hoặc một vài cá nhân có tầm ảnh hưởng lớn

trong nhóm.

6. CÁC KỸ NĂNG CẦN CÓ ĐỂ LÀM VIỆC NHÓM HIỆU QUẢ

6.1. Đối với các cá nhân

Đối với mỗi cá nhân phải hình thành một số kỹ năng cơ bản sau:

a. Lắng nghe: Đây là một trong những kỹ năng quan trọng nhất. Các

thành viên trong nhóm phải biết lắng nghe ý kiến của nhau. Kỹ năng này phản

ánh sự tôn trọng (hay xây dựng) ý kiến giữa các thành viên. Thực hiện kỹ năng

lắng nghe trong nhóm làm việc gắn liền với sự quan tâm tới vấn đề nhóm cần

giải quyết. Lắng nghe không chỉ tiếp nhận ý kiến mà còn thanh lọc, phân tích và

lựa chọn ý kiến. Cần thể hiện thái độ khi lắng nghe bằng cử chỉ, ánh mắt và tư

thế. Khi người trình bày ý kiến cảm nhận được cử tọa đang chú ý sẽ cảm thấy tự

tin và phấn khích hơn; Cần thể hiện thái độ lắng nghe với sự quan tâm thực sự.

b. Chất vấn: Qua cách thức mỗi người đặt câu hỏi, chúng ta có thể nhận

biết mức độ tác động lẫn nhau, khả năng thảo luận, đưa ra vấn đề cho các thành

viên khác của họ. Nguyên tắc chất vấn phải trên tinh thần tôn trọng đối tác, giàu

thiện chí; không chất vấn quá dài; không chất vấn bằng thái độ gay gắt; mội

dung chất vấn cần rõ ràng, không mơ hồ.

c. Thuyết phục: Các thành viên phải trao đổi, suy xét những ý tưởng đã

đưa ra. Đồng thời họ cần biết tự bảo vệ và thuyết phục người khác đồng tình với

ý kiến của mình. Khả năng thuyết phục rất quan trọng trong trường hợp có

những ý kiến khác nhau khi giải quyết vấn đề của nhóm. Sức thuyết phục không

chỉ ở ngôn ngữ, cử chỉ, hành vi mà còn cả ở sự chân thành, thân thiện.

d. Tôn trọng: Mỗi thành viên trong nhóm phải tôn trọng ý kiến của những

người khác thể hiện qua việc động viên, hỗ trợ nhau, nỗ lực biến chúng thành

hiện thực. Thực chất tôn trọng người khác cũng tức là tôn trọng chính mình. Tôn

trọng cũng là một hình thức khích lệ tinh thần, hỗ trợ cho lòng nhiệt tâm đối với

công việc.

đ. Trợ giúp: Các thành viên trong nhóm phải biết giúp đỡ nhau và biết

cách tiếp nhận sự giúp đỡ; Sự trợ giúp làm tăng cường khả năng của các cá

nhân, tạo mối liên kết giữa các thành viên trong nhóm.

e. Sẻ chia: Các thành viên đưa ra ý kiến và trình bày, chia sẻ những suy

nghĩ của mình cho nhau. Việc tham khảo ý kiến của người khác và sẵn sàng

nhận sự sẻ chia của các thành viên khác trong nhóm là điều tối cần thiết.Sẻ chia

khiến mỗi thành viên trong nhóm có cơ hội tự hoàn thiện chính mình. Sẻ chia là

yếu tố dễ dẫn đến sự gắn kết mọi người với nhau;

g. Phối hợp: Đây là kỹ năng rất quan trọng trong quá trình làm việc nhóm.

Thiếu khả năng phối hợp nhóm sẽ rời rạc, mục tiêu làm việc nhóm sẽ không thể

thực hiện. Mỗi thành viên phải đóng góp trí lực cùng nhau thực hiện kế hoạch đã

đề ra. Sự phối hợp đòi hỏi phải biết rõ công việc của mình và mối quan hệ tương

tác giữa mình với các thành viên trong nhóm. Phối hợp cần đồng bộ và nhất

quán.

6.2. Đối với tổ chức nhóm

Trước hết cần xây dựng nguyên tắc làm việc của nhóm với những nội

dung sau:

- Cần chia sẻ thông tin và nguồn lực;

- Thống nhất về phương thức thực hiện;

- Tôn trọng và khích lệ nhau;

- Cộng tác chứ không cạnh tranh;

- Nhận diện xem nhóm hoặc cá nhân mình đang ở đâu, nhanh chóng

chuyển sang sự thay đổi.

6.2.1. Các kỹ năng chung trong tổ chức nhóm

a. Thiết kế nhóm làm việc

Muốn đảm bảo sự thành công của một nhóm, tiến hành thiết kế nhóm làm

việc cũng tức là sự bao quát toàn bộ hoạt động với những khâu cốt lõi nhất trong

qúa trình làm việc. Các bước thiết kế nhóm làm việc được cụ thể hóa như sau:

+ Xác định mục tiêu, quyền hạn và thời gian tồn tại nhóm. Khi nhóm

đang hình thành, nó cần những mục tiêu để tập trung vào nỗ lực của mình. Như

trên đã nêu, các mục tiêu cần cụ thể, có tính khả thi, có ý nghĩa thực tiễn và phù

hợp với tầm nhìn và giá trị của tổ chức. Cần có hạn định rõ ràng về thời gian để

nhóm xây dựng kế hoạch hợp lý đảm bảo việc thực hiện theo mục tiêu và kết

quả công việc đã đề ra;

+ Xác định vai trò và trách nhiệm. Đây là bước tiếp theo cần được tiến

hành để đảm bảo cho mỗi thành viên trong nhóm thực hiện đúng chức trách,

nhiệm vụ được giao và phối hợp hiệu quả vì mục tiêu chung của nhóm; Cần có

sự cam kết của các thành viên về việc thực hiện nhiệm vụ và yêu cầu tuân thủ

quy chế trong quá trình làm việc.

+ Xác định tiêu chí đánh giá. Các thành viên trong nhóm cần phải biết và

thống nhất các tiêu chí đánh giá công việc trên cả phương diện năng lực, phẩm

chất và hiệu quả công việc. Điều này rất quan trọng trong việc đảm bảo sự công

bằng đối với từng thành viên. Đồng thời có tác dụng khích lệ, động viên, tạo môi

trường cạnh tranh lành mạnh cho khả năng cống hiến của mỗi thành viên;

+ Chọn thành viên cho nhóm. Đây được coi là khâu quan trọng nhất trong

việc thiết kế nhóm làm việc. Sự thành bại của nhóm chính là ở bước lựa chọn

các thành viên có phù hợp với nhiệm vụ của nhóm hay không. Nhìn chung,

những người có các phẩm chất sau đây phù hợp với hoạt động nhóm:

. Thẳng thắn, trung thực;

. Biết từ chối những lời đề nghị khi quỹ thời gian làm việc của họ đã bị sử

dụng hết;

. Chuyển giao và nhận ý kiến phản hồi có tính xây dựng, cả đối với những

ý kiến tích cực hay tiêu cực;

. Mạnh dạn đưa ra đề xuất với lãnh đạo cấp trên những vấn đề cần thiết để

hỗ trợ nhóm;

. Có khả năng thương lượng;

. Chịu trách nhiệm về hành động của mình;

. Có trình độ và năng lực chuyên môn phù hợp hoặc tôn trọng chuyên

môn theo yêu cầu công việc của nhóm.

Tùy theo mục tiêu và yêu công việc của nhóm để hạn định số thành viên

trong nhóm. Thông thường đối với nhóm nhỏ tối đa là 10 thành viên gắn với

những nhiệm vụ phức tạp và đòi hỏi kỹ năng cụ thể. Các nhóm lớn hơn khoảng

trên 20 thành viên phù hợp với những nhiệm vụ đơn giản. Khó khăn đối với

nhóm lớn là sự phối hợp, sự đồng thuận của tất cả các thành viên.

b. Kỹ năng giải quyết xung đột

Xung đột là vấn đề thường xảy ra trong các nhóm làm việc. Lý do của

xung đột xuất phát từ sự khác biệt về trình độ, năng lực, kinh nghiệm, nền tảng

văn hóa, hay bất đồng về quan điểm, quyền lợi, trách nhiệm.

Xung đột có thể tạo động lực, nhưng cũng có thể là nhân tố phá hoại hoạt

động nhóm. Chính vì vậy, để đảm bảo cho hoạt động nhóm diễn ra thuận chiều,

cần nhanh chóng và tích cực giải quyết xung đột. Tránh việc đẩy những xung

đột nhỏ lên thành xung đột lớn, hoặc phát sinh thêm những xung đột mới.

Cách giải quyết xung đột tốt nhất là tất cả các thành viên đều “gặp nhau ở

điểm giữa”. Chia sẻ và thông cảm với nhau vì một mục tiêu chung. Không tìm

cách xoáy sâu vào điểm khác biệt. Trong thực tế có nhiều cách giải quyết xung

đột:

+ Bằng biện pháp áp đảo: Thể hiện sự cứng rắn, cương quyết của số đông

hoặc số có uy tín trong nhóm, áp đặt các thành viên còn lại theo quan điểm,

hướng giải quyết của mình. Biện pháp này dễ dẫn tới hai kết quả:

. Khiến các thành viên bị áp đảo không thoải mái, ấm ức, thậm chí dẫn

đến thù địch.

. Có một giải pháp rõ ràng, tạo sự thay đổi; thậm chí tiến bộ vượt bậc.

+ Bằng biện pháp né tránh: Ngại va chạm, sẵn sàng đồng ý giải pháp dung

hòa cho các bên mà không ảnh hưởng đến quyền lợi của bên nào, không quan

tâm đến chất lượng, hiệu quả của vấn đề được đưa ra giải quyết. Thực chất biện

pháp này các bên tham gia đều không hài lòng nhưng đành chấp nhận.

+ Biện pháp nhường nhịn: Đây là biện pháp mà quyết định cuối cùng

được đưa ra nhằm xoa dịu sự căng thẳng, giải quyết căn bản mối quan hệ hơn là

đáp ứng yêu cầu công việc ở mức cao nhất. Biện pháp này thường được thực

hiện khi một bên chấp nhận hi sinh, thiệt thòi phần mình. Thực tế có những

trường hợp bên “thua” nhận thấy giải pháp của mình là tối ưu, tuy nhiên vì sợ

mất quan hệ nên họ đành nhường nhịn. Dẫn tới tình trạng hoạt động nhóm khó

đạt được kết quả tốt nhất.

+ Biện pháp hợp tác “cộng hòa”: Xung đột nảy sinh khi các bên không

đồng quan điểm, nhưng trong trường hợp các bên đều cùng một mục tiêu chung

là đạt được hiệu quả công việc cao nhất, nỗ lực phân tích, đánh giá và đồng

thuận với những giải pháp cho kết quả tốt nhất. Đây là biện pháp lý tưởng mà

mọi xung đột diễn ra trong nhóm đều mong muốn đạt được. Thắng lợi cuối cùng

thuộc về tập thể nhóm làm việc.

Giải quyết xung đột là một vấn đề khá phức tạp. Đòi hỏi trước hết là khả

năng điều hành hoạt động nhóm của người nhóm trưởng. Tiếp đó là sự hưởng

ứng tích cực của chính các thành viên trong nhóm vì một mục tiêu chung. Để

quản lý xung đột cần tiến hành các bước sau:

. Xác định xung đột: Vấn đề gây xung đột là gì? Thuộc loại xung đột nào?

Những ai tham gia vào xung đột đang diễn ra;

. Tiên liệu về xung đột: Xung đột đơn giản hay phức tạp? Nguy cơ về gia

tăng xung đột;

. Tìm biện pháp giải quyết xung đột: Trưng cầu những ý kiến khác nhau

để giải quyết xung đột. Huy động sự tham gia của mọi người vì một mục tiêu

chung? Tránh đề cập quan điểm cá nhân. Tránh định kiến hoặc áp đặt với các

nhóm xung đột;

. Nếu có thể huy động nhóm nhỏ có quan điểm dung hòa các bên xung đột

để làm dịu xung đột. Tiếp đó tìm điểm tương hợp giữa các bên và động viên,

khích lệ các bên cùng tập trung giải quyết nhiệm vụ của nhóm.

c. Kỹ năng tổ chức cuộc họp nhóm.

- Chuẩn bị cho cuộc họp: Xác định nội dung và mục tiêu cần đạt được của

cuộc họp bao gồm:

+ Cuộc họp nhằm giải quyết vấn đề gì?

+ Khi nào cuộc họp kết thúc?

+ Các thành viên sẽ đóng góp ý kiến như thế nào?

+ Các mâu thuẫn, xung đột sẽ được giải quyết như thế nào?

+ Mong đợi những gì từ mỗi thành viên?

Chuẩn bị những điều kiện cần thiết để tiến hành cuộc họp như: địa điểm,

thời gian, các phương tiện, công cụ cần thiết phục vụ cho cuộc họp (nếu cần);

chuẩn bị kế hoạch triển khai cuộc họp (có thể thông tin trước bản kế hoạch và

nội dung tiến hành cuộc họp cho các thành viên trong nhóm trước khi cuộc họp

diễn ra để họ có thời gian suy nghĩ).

- Triển khai cuộc họp: Để tạo không khí hợp tác trong cuộc họp, tốt nhất

nên có bước giới thiệu các thành viên của cuộc họp với nhau. Có nhiều cách giới

thiệu:

+ Trưởng nhóm hoặc người điều hành giới thiệu lần lượt từng thành viên;

+ Để các thành viên tự giới thiệu về mình;

+ Đề nghị các thành viên tự tìm hiểu người bên cạnh mình và giới thiệu

cho các thành viên khác.

- Tiếp đó cần thống nhất cách thức làm việc: yêu cầu mà cuộc họp cần đạt

được; lần lượt triển khai từng nội dung đã được xây dựng trong bảng kế hoạch.

- Thảo luận và ra quyết định trong nhóm: Đây là bước quan trọng nhất

quyết định kết quả của cuộc họp. Những nội dung cần được giải quyết sẽ được

đưa ra để mọi người đóng góp ý kiến. Điều quan trọng là phải huy động được sự

tham gia của tất cả các thành viên với một tinh thần tích cực, hợp tác. Tránh tình

trạng ý kiến chỉ tập trung vào một số thành viên, còn những thành viên khác

không quan tâm. Việc tranh luận, những quan điểm trái nhau, thậm chí xung đột

nhau có thể diễn ra, đòi hỏi người điều hành cuộc họp phải rất linh hoạt. Cần tôn

trọng những ý kiến chất vấn cũng như đóng góp của các thành viên. Làm rõ và

diễn giải cẩn thận những ý kiến then chốt. Đề nghị mọi người đưa ra những quan

điểm của mình để bảo vệ những ý tưởng mới. Cần sử dụng và phát huy tối đa

những kỹ năng “động não” như kích thích tư duy, khích lệ sự sáng tạo; phát huy

ý tưởng.

Chú ý ghi chép lại cẩn thận những ý kiến đóng góp, nếu có thể hiển thị

bằng bảng, biểu hoặc hình ảnh minh họa cho mọi người dễ quan sát. Đưa ra

những câu hỏi mở để khích lệ sự tham gia ý kiến của mọi người và hình thành

những ý tướng mới. Cần kiểm soát kế hoạch đã xây dựng và tập trung vào chủ

đề cuộc họp, tránh lệch hướng, lan man, nhưng cũng không cứng nhắc dễ dập tắt

những ý tưởng sáng tạo. Sau mỗi nội dung được triển khai cần có sơ kết. Đảm

bảo rằng các thành viên đều nắm được diễn biến của cuộc họp cũng như mục

tiêu cuộc họp và mục tiêu của từng vấn đề.

- Công đoạn ra quyết định thường diễn ra một số tình trạng sau:

+ Quyết định được đưa ra rất nhanh chóng vì mọi thành viên tỏ ra thờ ơ,

không quan tâm. Tình trạng này thường dẫn đến nguy cơ bỏ qua nhiều ý kiến có

giá trị, hoặc không ai chịu đào sâu suy nghĩ, các quyết định thường hời hợt,

thiếu chất lượng.

+ Ra quyết định kiểu áp đặt: Những quyết định cuối cùng thường bị chi

phối bởi các lãnh đạo cấp trên, người bảo trợ nhóm hoặc người trưởng nhóm.

Thường kiểu ra quyết định này được tiến hành không thông qua thảo luận, hoặc

thảo luận chỉ mang tính hình thức. Chính vì vậy ra quyết định theo kiểu này

thường mang tính chủ quan. Trong trường hợp người ra quyết định không có đủ

thông tin đầy đủ, chính xác dễ dẫn đến cảm tính, sai lệch, thậm chí gây hậu quả

đối với kiểu quyết định áp đật.

+ Ra quyết định theo nguyên tắc đa số: Trong thực tế, ra quyết định căn

cứ vào sự đồng ý hoặc biểu quyết của số đông không hoàn toàn cho ý nghĩa tích

cực. Bộ phận thiểu số còn lại trong nhóm cảm thấy bị yếu thế sẽ rơi vào tình

trạng mâu thuẫn, xung đột với nhóm mạnh. Mặt khác cũng dễ xảy ra tình trạng

lôi kéo, bè phái để trở thành nhóm đa số của một số thành viên trong nhóm. Vì

thế kết quả cuối cùng vẫn không phải là một quyết định mang tính khách quan,

phát huy khả năng của tất cả các thành viên như mục tiêu mong muốn

+ Ra quyết định trên tình thần hợp tác: Đây là hình thức ra quyết định lý

tưởng nhất, theo đó tất cả các thành viên trong nhóm đều hướng tới mục tiêu

chung và thể hiện tính thần trách nhiệm. Mỗi người đều phát huy thế mạnh của

mình đồng thời có khả năng kiểm soát bản thấn để phối hợp hiệu quả với các

thành viên còn lại. Ở mỗi thành viên đều có sự tôn trọng nhau, đánh giá thỏa

đáng về nhau. Những quyết định xuất phát từ sự đồng thuận cao bao giờ cũng là

đích đến của những nhóm làm việc hiệu quả.

- Một số lưu ý:

+ Lắng nghe cẩn thận và duy trì cuộc họp tập trung về các mục tiêu của

nó;

+ Đơn giản hóa tất cả những phức tạp sử dụng các tóm tắt và tổng kết;

+ Ngăn chặn các hiểu lầm và sự mơ hồ, cố gắng duy trì sự trong sáng

trong buổi thảo luận;

+ Kiểm soát các ý kiến quá dài làm ảnh hưởng đến nội dung hoặc kế

hoạch làm việc của nhóm;

+ Cố gắng để đạt được sự mãn nguyện lẫn nhau nhưng không lãng phí

toàn bộ thời gian của các cuộc thảo luận vào các nội dung đơn lẻ;

+ Tại cuối của mỗi nội dung trong chương trình họp nhóm, tổng kết cái gì

đã được thảo luận và cái gì đạt được sự đồng thuận.

- Kết thúc cuộc họp ghi biên bản với những nội dung cốt yếu như sau:

+ Thời gian, ngày, nơi họp và chủ toạ cuộc họp nhóm;

+ Tên của tất cả thành viên dự họp và thành viên vắng mặt (cùng với lý do

vắng mặt);

+ Toàn bộ các nội dung thảo luận, ra quyết định, trách nhiệm cá nhân cho

các nhiệm vụ được phân công;

+ Thời điểm kết thúc họp;

+ Thời gian, ngày, nơi chốn cho lần họp kế.(Nếu có).

- Đánh giá cuộc họp:

+ Cái gì đã làm được, cái gì chưa;

+ Cái gì cần phát huy, cái gì cần rút kinh nghiệm.

- Những việc cần làm tiếp theo:

+ Công việc chung cho cả nhóm;

+ Công việc cho mỗi thành viên

6.2.2. Một số phương pháp sử dụng trong làm việc nhóm

a. Phương pháp cây vấn đề

Đây là phương pháp giúp chúng ta phân tích sâu, toàn diện và logic vấn

đề đang diễn ra để tìm nguyên nhân gốc rễ và nhận thức được hậu quả của vấn

đề đó. Phương pháp này ứng dụng hữu hiệu khi liệt kê được nhiều vấn đề mà

nhóm đang phải giải quyết. Ngoài mục đích phân tích vấn đề để tìm nguyên

nhân, phương pháp cây vấn đề còn dùng để phân tích mục tiêu và phân tích

chiến lược. Phương pháp cây vấn đề còn giúp cho các thành viên trong nhóm

hình dung rõ nét hơn những nội dung cơ bản cần được giải quyết, những vấn đề

liên đới, những vấn đề là nguyên nhân và những vấn đề là hệ quả. Từ đó có sự

lựa chọn những giải pháp hợp lý nhằm giải quyết tốt nhất công việc mà nhóm

đang phải triển khai.

Mô hình phương pháp “Cây vấn đề”

Hệ quả 2

Hệ quả 1

b. Phương pháp khung xương cá

Đây là một công cụ phân tích vấn đề đơn giản và hiệu quả. Đó là bức

tranh miêu tả mối quan hệ logic giữa một vấn đề và các nguyên nhân gây ra vấn

đề đó, giúp nhóm làm việc dễ thống nhất cách phân tích để tìm ra nguyên nhân

của vấn đề cần giải quyết. Âp dụng mô hình khung xương cá sẽ giúp phân tích

vấn đề bao quát, kín kẽ, xem xét một cách toàn diện. từ đó tránh được những

thiếu sót, khiếm khuyết khi giải quyết vấn đề của nhóm.

Mô hình khung xương cá

Ng.nhân 1

Ng.nhân 2

K.quan

Chủ quan

VẤN

ĐỀ

CÁC NHÂN TỐ CHÍNH

Hậu quả

Hậu quả 1

2

c. Phương pháp “Bể cá vàng”

Phương pháp này thường được áp dụng nhằm khai thác năng lực tư duy

của một số thành viên trong nhóm, trao đổi thảo luận theo chủ đề hoặc góp ý,

giúp đỡ nhau. Thực hiện phương pháp bể cá sẽ tạo được bầu không khí thân

mật, gần gũi, rèn luyện kỹ năng qua sát và kiềm chế. Có thể chọn ra từ 4 đến 5

thành viên của nhóm ngồi vào vòng trong cùng với người điều hành và 1 ghế

trống, Các thành viên còn lại số ngồi vòng ngoài đóng vai trò thẩm định, đánh

giá, tạo thành mô hình bể cá. Những người ngồi vòng trong sẽ tham gia thảo

luận vấn đề được đưa ra, những người ngồi ngoài quan sát, lắng nghe. Khi

những người ngồi vòng ngoài có nhu cầu phát biểu, họ sẽ ngồi vào chiếc ghế

còn trống ở vòng trong. Phát biểu xong họ lại ra vòng ngoài để nhường cơ hội

cho người khác. Sau khi các thành viên vòng trong kết thúc vấn đề bàn luận, các

thành viên vòng ngoài có thể đưa ra nhận xét, đánh giá và bổ sung ý kiến.

Một số phương pháp khác có thể sử dụng trong kỹ năng làm việc nhóm

như phương pháp nêu ý kiến ghi lên bảng; phương pháp làm việc theo công

đoạn; phương pháp phỏng vấn, phương pháp sàng lọc…

6.2.3. Một số điều cần lưu ý khi làm việc nhóm

- Nguy cơ hình thức khi làm việc nhóm: Nhóm được thành lập, nhưng

trong thực tế chỉ có một hoặc một số thành viên làm việc, do đó kết quả vẫn

mang tính chất chủ quan của cá nhân. Vì vậy vai trò của trưởng nhóm là rất quan

trọng;

- Đối với vị trí trưởng nhóm: Có thể do nhóm bầu trực tiếp hoặc chỉ định;

- Trong quá trình làm việc nhóm, phải đảm bảo huy động được sự tham

gia của tất cả các thành viên trong nhóm. Thư kí nhóm là người ghi chép lại đầy

đủ các ý kiến và gửi hoặc công khai kết quả ghi chép cho từng thành viên sau

mỗi lần làm việc nhóm;

- Làm việc nhóm sẽ hiệu quả hơn nếu có thêm các phương tiện hỗ trợ như

bảng; giấy A0; bút dạ và một số phương tiện hỗ trợ khác;

- Cần chú ý đánh giá, tổng kết, rút kinh nghiệm sau mỗi lần nhóm làm

việc, tránh tình trạng giải quyết xong vấn đề là giải tán nhóm.

BÀI TẬP TÌNH HUỐNG

Vận dụng những kiến thức về kỹ năng làm việc nhóm, anh (chị) hãy:

- Xây dựng kế hoạch làm việc cho một nhóm nhỏ;

- Nêu yêu cầu, nhiệm vụ và quy chế làm việc nhóm;

- Tổ chức triển khai theo kế hoạch làm việc nhóm (Có sử dụng các

phương pháp làm việc nhóm đã được giới thiệu);

- Trình bày kết quả làm việc của nhóm;

- Đánh giá và rút kinh nghiệm hoạt động nhóm.

BÀI TẬP TÌNH HUỐNG

AI ĐÚNG, AI SAI?

Một ca sĩ hải ngoại nổi tiếng, sau nhiều năm đã trở về Việt Nam tổ chức

một show diễn. Đơn vị đứng ra tổ chức sự kiện này là một công ty TNHH của

Việt Nam. Chương trình đang được quảng bá rầm rộ, bỗng nhiên đêm diễn bị Sở

VHTT&DL Hà Nội ra quyết định hủy vì có nhiều sai phạm trong tổ chức biểu

diễn và quảng cáo. Nhưng chỉ hai ngày sau cuộc họp thông báo quyết định mạnh

mẽ của Sở, Cục Nghệ thuật Biểu diễn lại cấp phép cho Live show của ca sĩ nọ ở

Trung tâm Hội nghị Quốc gia như dự kiến. Chỉ có điều, đơn vị tổ chức đã thay

đổi: Không còn là Công ty TNHH B - đơn vị sai phạm dẫn đến bị rút phép, mà

là một cơ quan thuộc Bộ VHTT&DL: Nhà hát Ca múa nhạc Dân gian Việt Bắc,

phối hợp Công ty TNHH Quyên Gia Bình (giấy phép của Cục ghi nhầm là

Quyên Gia Đình).

Theo luật, Cục hoàn toàn có quyền cấp phép cho một đơn vị được biểu

diễn trên địa bàn Hà Nội, nhưng phải có Giấy tiếp nhận biểu diễn do Sở cấp thì

mới được phép biểu diễn. Thế nhưng, giấy phép của Cục ký ngày 9-11 mà lúc

15h chiều 10-11, Giám đốc Sở cho biết, chưa hề có đơn vị nào đến làm việc với

Sở về giấy tiếp nhận này!

Yêu cầu: Hãy chia lớp thành các nhóm, mỗi nhóm từ 6 - 10 người, thảo

luận những nội dung sau:

Việc Sở VHTT&DL Hà Nội ra quyết định hủy buổi biểu diễn là đúng

hay sai. Vì sao?

Cục Nghệ thuật Biểu diễn đã cấp phép cho show diễn tiếp tục là đúng

hay sai? Vì sao?

Thời gian làm việc của các nhóm: 30 phút

Yêu cầu: Mỗi nhóm trình bày kết quả trong thời gian 10 phút

TÀI LIỆU THAM KHẢO

1. Michel Maginn: Thúc đẩy nhóm làm việc hiệu quả, NXB Tổng hợp

Thành phố Hồ Chí Minh, 2007.

2. Trần Thị Bích Nga, Phạm Ngọc Sáu, Nguyễn Thu Hà (biên dịch): Xây

dựng nhóm làm việc hiệu quả, NXB Tổng hợp Thành phố Hồ Chí Minh, 2006.

3. PGS.TS Vũ Hoàng Ngân, Ths Trương Thị Nam Thắng: Xây dựng và

phát triển nhóm làm việc, NXB Phụ nữ, 2009.