Bài giảng Quản lý tăng huyết áp trong thai kỳ - Bài: Sinh bệnh học của các bệnh lý tăng huyết áp trong thai kỳ - Các đợt xâm nhập của nguyên bào nuôi
Tín chỉ Sản Phụ khoa 1
Bài giảng trực tuyến
Bài Team-Based Learning 4-7: Quản lý tăng huyết áp trong thai kỳ
Sinh bệnh học của các bệnh lý tăng huyết áp trong thai kỳ
Bài Team-Based Learning 4-7: Quản lý tăng huyết áp trong thai kỳ
Sinh bệnh học của các bệnh lý tăng huyết áp trong thai kỳ:
Các đợt xâm nhập của nguyên bào nuôi
Lê Hồng Cẩm 1, Nguyễn Vũ Hà Phúc 2
Mục tiêu bài giảng
Sau khi học xong, sinh viên có khả năng:
1. Trình bày được các yếu tố nguy cơ của bệnh lý tăng huyết áp trong thai kỳ.
2. Trình bày được cơ chế gây ra tiền sản giật.
3. Trình bày được quá trình xâm nhập bất thường của nguyên bào nuôi vào hệ thống động mạch xoắn xảy ra trong tiền sản giật.
4. Mô tả được tổn thương bệnh học của các cơ quan trong tiền sản giật.
Cơ chế gây tiền sản giật còn chưa rõ. Giả thuyết hiện nay cho rằng tiền sản giật do nhiều nguyên nhân phối hợp. Hậu quả cuối cùng
của bệnh lý là co mạch dữ dội, tăng huyết áp, thoát dịch tại mao mạch và dẫn đến rối loạn đa cơ quan (não, gan, thận và hệ thống đông
máu).
Làm tổ bánh nhau với sự xâm nhập bất thường của các nguyên bào nuôi vào động mạch xoắn.
Sự không tương hợp giữa mẹ, bố (bánh nhau) và mô thai.
Cơ thể mẹ thích nghi kém với những thay đổi về tim mạch và đáp ứng viêm trong thai kỳ.
Các yếu tố về di truyền.
Giả thuyết được chấp nhận nhiều nhất hiện nay là làm tổ bánh nhau với sự xâm nhập bất thường của các nguyên bào nuôi vào động
mạch xoắn.
Các đợt xâm nhập của nguyên bào nuôi không hoàn toàn dẫn đến sự tái cấu trúc không trọn vẹn của động mạch xoắn.
Trong sự phát triển bánh nhau bình thường, các nguyên bào nuôi trải qua quá trình giả tạo mạch (giả mạch máu) để có hình dạng giống
như tế bào nội mô. Trong giai đoạn sớm của sự phát triển bánh nhau, các nguyên bào nuôi ngoài gai nhau xâm nhập vào hệ thống động
mạch xoắn tử cung ở màng rụng và cơ tử cung. Các nguyên bào nuôi này thay thế cho lớp nội mô mạch máu của động mạch xoắn, làm
cho các động mạch xoắn đang có khẩu kính nhỏ, đề kháng thành mạch cao chuyển dạng thành khẩu kính lớn, đề kháng thành mạch
giảm giúp cho sự tưới máu bánh nhau được đầy đủ, phù hợp để dinh dưỡng thai. Điều này tạo ra cho bánh nhau trở thành một hệ thống
có trở kháng thấp, trong một thai kỳ bình thường.
Trong tiền sản giật, sự chuyển dạng này xảy ra không hoàn toàn, các đợt xâm nhập của nguyên bào nuôi vào động mạch xoắn bị giới
hạn, chỉ xảy ra ở phần nông là lớp màng rụng. Đoạn trong lớp cơ tử cung vẫn hẹp. Hệ quả là trong tiền sản giật, hệ thống vẫn có trở
kháng cao, với tưới máu không đầy đủ. Cơ chế chính xác gây ra sự xâm nhập bất thường của nguyên bào nuôi và sự tái cấu trúc không
trọn vẹn của động mạch xoắn xảy ra trong tiền sản giật còn chưa rõ.
Dường như là tiền sản giật là một hội chứng trong thai kỳ có nguồn gốc phát sinh từ bánh nhau, gây ra do sự xâm nhập các nguyên bào
nuôi không hoàn toàn dẫn đến sự rối loạn chức năng tế bào nội mô lan tỏa ở cơ thể người mẹ.
Bánh nhau đóng vai trò then chốt trong sự phát triển và thoái lui của tiền sản giật.
Bánh nhau, không phải thai, là điều kiện cần trong sự phát triển tiền sản giật. Có thể lấy dẫn chứng như trong trường hợp của thai
trứng, khi đó dù không có mô thai hiện diện, vẫn có thể phát triển thành tiền sản giật. Hoặc một dẫn chứng khác là các trường hợp sản
giật ở giai đoạn hậu sản, có thể có liên quan đến các mảnh nhau còn sót, do đó tình trạng bệnh nhân sẽ được cải thiện nhanh chóng sau
khi nạo lòng tử cung lấy đi các mảnh này. Có bằng chứng trên mô học cho thấy tiền sản giật nặng có liên quan đến sự giảm tưới máu
và thiếu máu nuôi bánh nhau.
Giả thuyết 2 giai đoạn trong nguyên nhân bệnh sinh của tiền sản giật, đặc biệt là tiền sản giật khởi phát sớm.
Sơ đồ dưới đây cho thấy 2 giai đoạn khác nhau trong cơ chế bệnh sinh của tiền sản giật.
Giai đoạn 1- giai đoạn bánh nhau (xảy ra trước tuần thứ 20 thai kỳ)- có liên quan đến sự giảm tưới máu bánh nhau. Ở giai đoạn này
bệnh chưa có biểu hiện hay triệu chứng nào trên lâm sàng.
©Bộ môn Phụ Sản, Khoa Y, Đại học Y Dược TP. Hồ Chí Minh. Tác giả giữ bản quyền.
1
[
Tín chỉ Sản Phụ khoa 1
Bài giảng trực tuyến
Bài Team-Based Learning 4-7: Quản lý tăng huyết áp trong thai kỳ
Sinh bệnh học của các bệnh lý tăng huyết áp trong thai kỳ
Giai đoạn 2- giai đoạn ở mẹ- liên quan đến hậu quả của sự giảm tưới máu bánh nhau và gây ra các triệu chứng trên lâm sàng của tiền
sản giật. Các biểu hiện ở giai đoạn 2 thay đổi phụ thuộc vào mẹ có hay không có tình trạng viêm và hoạt hóa tế bào nội mô trước đó
như: bệnh lý tim mạch, thận, đái tháo đường, béo phì, miễn dịch và di truyền.
Sơ đồ 1: Giả thuyết về cơ chế bệnh sinh của tiền sản giật
COMT: catechol-O-methyltransferase
NK: natural killer
AT1-AA: angiotensin type II receptor
sFlt-1: soluble fms-like tyrosine kinase 1
sEng: soluble endoglin
PlGF: placental growth factor
VEGF: vascular endothelial growth factor
HELLP: hemolysis, elevated liver enzymes, low platelet syndrome
Glomerular endotheliosis: tổn thương giống xơ vữa tại cầu thận
Sự mất cân bằng giữa các yếu tố tân tạo mạch và kháng tạo mạch đóng vai trò then chốt trong cơ chế bệnh sinh của tiền sản giật.
Ở tiền sản giật có sự suy giảm xâm nhập của nguyên bào nuôi vào hệ thống động mạch xoắn làm cho bánh nhau bị thiếu máu cục bộ.
Để đáp ứng với tình trạng thiếu oxy ở bánh nhau, bánh nhau sản sinh ra nhiều yếu tố đi vào dòng máu mẹ gây ra tình trạng rối loạn
chức năng của tế bào nội mô và các biểu hiện lâm sàng khác của bệnh, trong đó được quan tâm nhiều nhất là các yếu tố kháng tạo
mạch: sFlt-1(soluble fms-like tyrosine kinase 1) và sEng (soluble endoglin). sFlt-1 đối vận với PlGF (Placental Growth Factor). PlGF
thuộc dòng họ VEGF (Vascular Endothelial Growth Factor), là một yếu tố tăng trưởng nội mô mạch máu, là một protein tiền sinh
mạch có liên quan trong việc điều hòa sự phát triển hệ thống mạch máu của bánh nhau và chức năng nội mô của mẹ trong suốt thai kỳ.
sFlt-1 sẽ gắn lên PlGF làm ngăn cản sự gắn kết bình thường của protein tăng sinh mạch máu này, do đó trong tiền sản giật có sự giảm
PlGF, và tăng sFlt-1.
Nguồn gốc xuất hiện tiền sản giật bắt đầu từ bánh nhau nhưng cơ quan đích là các tế bào nội mô của mẹ.
Dòng thác các chuỗi sự kiện gây ra hội chứng tiền sản giật đặc trưng bởi sự tổn thương nội mô dẫn đến sự co mạch, thoát huyết tương,
thiếu máu và hình thành các mảng huyết khối. Sự tổn thương tế bào nội mô của mẹ xảy ra ở đa cơ quan, đặc biệt là gan, não và thận.
Tổn thương bệnh học của các cơ quan trong tiền sản giật là sự giảm tưới máu lan rộng.
Tim mạch: tăng huyết áp do hậu quả của sự co mạch, giảm thể tích tuần hoàn làm tăng hematocrit do mất đạm gây giảm áp lực keo
lòng mạch, nặng có thể gây sốc giảm thể tích làm hoại tử nhu mô tim.
Gan: nhồi máu, hoại tử và xuất huyết trong nhu mô, gây rối loạn chức năng tế bào gan và làm tiến triển thêm các rối loạn đông máu.
Thận: tổn thương tế bào nội mô có thể thấy rõ nhất ở thận, phản ánh đặc tính thay đổi bệnh học đặc trưng của tiền sản giật. Thay đổi
xảy ra ở siêu cấu trúc của cầu thận gây ra những tổn thương giống xơ vữa tại cầu thận, các tế bào nội mô bị phù lan tỏa và hình thành
các không bào bên trong, làm mất đi khoang mao mạch, đồng thời có sự lắng đọng fibrin dưới tế bào nội mô làm giảm diện tích lọc
của cầu thận. Trong tiền sản giật độ lọc cầu thận giảm tới 40% so với bình thường, hậu quả gây tăng creatinin máu, tăng acid uric máu
và xuất hiện đạm niệu.
Não: phù não và xuất huyết trong nhu mô não. Sự phù não trong tiền sản giật không liên quan đến mức độ nặng của tăng huyết áp,
trình trạng phù này xảy ra thứ phát do rối loạn nội mô hơn là do tăng huyết áp.
Từ hiểu biết về bệnh sinh, có thể lý giải được sự phát sinh của tiền sản giật trong một số trường hợp nguy cơ cao.
Tiếp xúc lần đầu với gai nhau.
Tiếp xúc với quá nhiều các gai nhau: thai trứng hoặc đa thai.
Trên một bệnh nền có tình trạng viêm hoặc hoạt hóa tế bào nội mô: đái tháo đường, bệnh lý thận hoặc bệnh lý tim mạch.
Tiền căn gia đình bị tăng huyết áp trong thai kỳ.
Yếu tố nguy cơ đã được nhận diện gồm:
Con so.
©Bộ môn Phụ Sản, Khoa Y, Đại học Y Dược TP. Hồ Chí Minh. Tác giả giữ bản quyền.
2
[
Tín chỉ Sản Phụ khoa 1
Bài giảng trực tuyến
Bài Team-Based Learning 4-7: Quản lý tăng huyết áp trong thai kỳ
Sinh bệnh học của các bệnh lý tăng huyết áp trong thai kỳ
Béo phì.
Đa thai.
Mẹ lớn tuổi.
Tăng homocystein trong máu.
Hội chứng chuyển hóa.
Hút thuốc lá làm giảm nguy cơ các bệnh lý tăng huyết áp trong thai kỳ.
Hình 1: Sự xâm nhập bất thường của các nguyên bào nuôi vào hệ thống
động mạch xoắn dẫn đến sự tái cấu trúc không trọn vẹn của động mạch
xoắn.
Trong sự phát triển bánh nhau bình thường, các nguyên bào nuôi trải qua quá
trình giả tạo mạch (giả mạch máu) để có hình dạng giống như tế bào nội mô.
Trong giai đoạn sớm của sự phát triển bánh nhau, các nguyên bào nuôi ngoài
gai nhau xâm nhập vào hệ thống động mạch xoắn tử cung ở màng rụng và cơ
tử cung. Các nguyên bào nuôi này thay thế cho lớp nội mô mạch máu của động
mạch xoắn, làm cho các động mạch xoắn đang có khẩu kính nhỏ, đề kháng
thành mạch cao chuyển dạng thành khẩu kính lớn, đề kháng thành mạch giảm
giúp cho sự tưới máu bánh nhau được đầy đủ, phù hợp để dinh dưỡng thai.
Trong tiền sản giật, sự chuyển dạng này xảy ra không hoàn toàn, các đợt xâm
nhập của nguyên bào nuôi vào động mạch xoắn bị giới hạn, chỉ xảy ra ở phần
nông là lớp màng rụng. Đoạn trong lớp cơ tử cung vẫn hẹp.
TÀI LIỆU THAM KHẢO:
1. Brett C.Young (2010). Pathogenesis of preeclampsia. Annual review of pathology: Mechanisms of disease.
2. F. Gary Cunningham (2014). Williams Obstetrics 24th Ed. Hypertensive Disorders. p728-779. McGraw-Hill Education.
©Bộ môn Phụ Sản, Khoa Y, Đại học Y Dược TP. Hồ Chí Minh. Tác giả giữ bản quyền.
3
[
3 trang
14/04/2022
3300
Bạn đang xem tài liệu "Bài giảng Quản lý tăng huyết áp trong thai kỳ - Bài: Sinh bệnh học của các bệnh lý tăng huyết áp trong thai kỳ - Các đợt xâm nhập của nguyên bào nuôi", để tải tài liệu gốc về máy hãy click vào nút Download ở trên
File đính kèm:
- bai_giang_quan_ly_tang_huyet_ap_trong_thai_ky_bai_sinh_benh.pdf
