Bài giảng Quản lý học - Bài 5: Chức năng lãnh đạo

BÀI 5

CHỨC NĂNG LÃNH ĐẠO

PPGS.TS.Phan Kim Chiến

Trường Đại học Kinh tế Quốc dâ n

v1.0

1

TÌNH HUỐNG KHỞI ĐỘNG: Chìa khoá thành công là khả năng lãnh đạo người

khác đi tới thành công

Ô ng Bắc trưởng phò ng Quản trị thiêt bị luô n miệng quở trá ch cá c nhâ n viên về số lượng

và chất lượng cá c thiết bị thí nghiệm ngày càng sút ké m. Trong cuộc họp ô ng đã hỏi anh

Thanh, một nhâ n viên mới vốn là cựu cầu thủ bó ng đá chuyên nghiệp: “Nếu một đội

bó ng khô ng thể chiến thắng, thì điều gì sẽ xảy ra? Cá c cầu thủ sẽ bị thay ra khỏi sâ n.

Đúng vậy chứ?”. Vài giâ y phút nặng nề trô i qua, anh Thanh trả lời: “Thưa ngài, nếu toàn

đội đang có vấn đề thì chúng tô i thường đi tì m một huấn luyện viên mới”.

1. Anh/chị có đồng tình với ý kiến của anh Thanh hay không?

2. Theo anh/chị, lãnh đạo là gì?

3. Những yếu tố cấu thành sự lãnh đạo là những yếu tố gì?

v1.0

2

MỤC TIÊU

• Hiểu bản chất của lã nh đạo, phâ n biệt được sự khá c nhau giữa lã nh đạo và

quản lý.

• Nắm được cá c tiền đề để lã nh đạo thành cô ng.

• Hiểu cá c cá ch tiếp cận chủ yếu về lã nh đạo và một số lý thuyết lã nh đạo.

• Hiểu cá c loại quyền lực và việc sử dụng quyền lực.

• Nắm được những nội dung cơ bản của chức năng lã nh đạo.

• Hiểu được thế nào là động lực, Phâ n tí ch được cá c yếu tố ảnh hưởng tới

động lực.

• Hiểu rõ quy trì nh tạo động lực và thực hành tốt cá c kỹ năng cần thiết trong

quy trì nh tạo động lực.

v1.0

3

NỘI DUNG

Tổng quan về lã nh đạo

Tạo động lực

v1.0

4

1. TỔNG QUAN VỀ LÃNH ĐẠO

1.1. Bản chất của lãnh đạo

1.2. Các cách tiếp cận chủ yếu về lãnh đạo

1.3. Quyền lực và sự ảnh hưởng của người lãnh đạo

1.4. Nội dung cơ bản của chức năng lãnh đạo

v1.0

5

1.1. BẢN CHẤT CỦA LÃNH ĐẠO

1.1.1. Khá i niệm và cá c yếu tố cấu thành lã nh đạo

1.1.2. Phâ n biệt lã nh đạo và quản lý

1.1.3. Tiền đề để lã nh đạo thành cô ng

v1.0

6

1.1.1. KHÁI NIỆM VÀ CÁC YẾU TỐ CẤU THÀNH LÃNH ĐẠO

Khá i niệm

• Theo nghĩa rộng, lã nh đạo là lô i cuốn người khá c đi

theo mì nh.

→ Xá c định và truyền đạt được tầm nhì n, thể hiện cá c

giá trị và tạo ra mô i trường trong đó cá c mục tiêu có thể

đạt được.

• Lã nh đạo là quá trì nh gâ y ảnh hưởng mang tí nh xã hội.

→ Bất kì ai cũng có thể lã nh đạo.

• Theo nghĩa hẹp, lã nh đạo là quá trì nh tá c động đến con

người sao cho họ tự nguyện và nhiệt tì nh phấn đấu để

đạt được cá c mục tiêu chung.

→ Lã nh đạo là nghệ thuật.

• Lã nh đạo là quá trì nh truyền cảm hứng, khơi dậy sự

nhiệt tì nh, động lực của con người để họ làm việc một

cá ch tốt nhất nhằm đạt được cá c mục tiêu kế hoạch.

→ Lã nh đạo là một chức năng của nhà quản lý.

v1.0

7

1.1.1. KHÁI NIỆM VÀ CÁC YẾU TỐ CẤU THÀNH LÃNH ĐẠO

Cá c yếu tố cấu thành của sự lã nh đạo

Lã nh đạo là sự kết hợp của í t nhất ba yếu tố cấu

thành chí nh:

• Khả năng hiểu được con người với những động

cơ thúc đẩy khá c nhau ở những thời gian khá c

nhau và trong những hoàn cảnh khá c nhau;

• Khả năng khí ch lệ, lô i cuốn;

• Khả năng thiết kế và duy trì mô i trường để thực

hiện nhiệm vụ.

v1.0

8

1.1.2. PHÂN BIỆT LÃNH ĐẠO VÀ QUẢN LÝ

Lãnh đạo

Quản lý

Xâ y dựng tầm nhì n (viễn cảnh tương Lập kế hoạch nhằm đạt được kết quả

lai) và chiến lược tạo ra sự thay đổi cụ thể và phân bổ nguồn lực để thực

Định

1

hướng

cần thiết để đạt được tầm nhì n đó

hiện kế hoạch đó

• Xây dựng văn hóa và giá trị

• Giúp mọi người phát triển

• Giảm bớt các rào cản, hạn chế

• Tổ chức cơ cấu bộ máy và bố trí

nhân sự

2 Sắp đặt

• Chỉ đạo và kiểm soát

• Đề ra chính sách, quy trình, thủ tục

• Tập trung vào con người - khuyến • Tập trung vào mục tiêu - tạo ra sản

khí ch và tạo động lực

phẩm/dịch vụ

Mối

3

• Sử dụng quyền lực cá nhâ n

• Sử dụng quyền lực chính thức

quan hệ

• Hành động với tư cá ch là huấn • Hành động với tư cách là “sếp”

luyện viên, người ủng hộ, người

phục vụ

v1.0

9

1.1.2. PHÂN BIỆT LÃNH ĐẠO VÀ QUẢN LÝ (tiếp theo)

Lãnh đạo

Quản lý

• Tạo mối quan hệ tì nh cảm (Heart) • Tạo khoảng cá ch về tì nh cảm

• Tư duy cởi mở (Mindfulness)

chất cá • Lắng nghe (Communication)

nhâ n

• Tư duy chuyên gia

• Nó i

Phẩm

4

• Khô ng có sự phục tùng (Courage) • Sự tuâ n thủ

• Đi sâ u vào bản thâ n (Integrity) • Đi sâ u vào tổ chức

Tạo ra sự thay đổi, thường là những Duy trì sự ổn định

thay đổi căn bản

5 Kết quả

v1.0

10

1.1.2. PHÂN BIỆT LÃNH ĐẠO VÀ QUẢN LÝ (tiếp theo)

Phâ n biệt người lã nh đạo và người quản lý

Người lãnh đạo

1. Làm đúng công việc

Người quản lý

1. Làm việc theo đúng cá ch

2. Có tầm nhìn, xác định được tương lai

2. Xá c định được cá c mục tiêu đúng

3. Chỉ đạo và kiểm soá t

cho tổ chức

3. Gây cảm hứng và tạo động cơ

4. Thực hiện quyền lực (từ trên xuống dưới)

5. Có tí nh phâ n tí ch

4. Thực hiện ảnh hưởng (chiều dọc và

chiều ngang)

6. Tập trung vào việc duy trì , hoàn thiện

7. Hướng vào nhiệm vụ

5. Có tính đổi mới

6. Tập trung vào sự thay đổi

7. Hướng vào con người

v1.0

11

1.1.3. TIỀN ĐỀ ĐỂ LÃNH ĐẠO THÀNH CÔNG

a. Xá c định được chiến lược phá t triển và

cơ cấu tổ chức

• Suy cho cùng tất cả cá c hoạt động lã nh đạo

đều nhằm hỗ trợ việc thực thi chiến lược →

phải xá c định được chiến lược.

• Cơ cấu tổ chức tạo cơ sở quyền lực để

lã nh đạo.

• Đâ y cũng là cá c yếu tố có ảnh hưởng đến

việc hì nh thành phong cá ch lã nh đạo và lựa

chọn phương phá p lã nh đạo hiệu quả.

v1.0

12

1.1.3. TIỀN ĐỀ ĐỂ LÃNH ĐẠO THÀNH CÔNG (tiếp theo)

b. Hiểu biết con người

• Do thực chất của quản lý hệ thống xã hội là quản

lý con người.

• Con người có nhiều vai trò khá c nhau trong cá c

hệ thống.

• Khô ng có con người theo nghĩa chung chung mà

mỗi người đều có nhu cầu, tham vọng, quan điểm

khá c nhau, trì nh độ hiểu biết và cá c kỹ năng khá c

nhau, tiềm năng cũng khá c nhau.

• Cần xem xé t con người một cá ch toàn diện.

• Nhâ n cá ch con người là một điều quan trọng.

• Lã nh đạo cần tì m hiểu con người một cá ch thận

trọng thô ng qua nhiều nguồn thô ng tin.

v1.0

13

1.1.3. TIỀN ĐỀ ĐỂ LÃNH ĐẠO THÀNH CÔNG (tiếp theo)

c. Có quyền lực và uy tí n

• Quyền lực là sức mạnh được thừa nhận nhờ

đó có khả năng chi phối, khống chế người

khá c và giải quyết cá c vấn đề trong phạm vi

cho phé p.

• Uy tí n là sự ảnh hưởng của một người tới

cấp dưới và được cấp dưới tô n trọng nhờ

những phẩm chất cá nhâ n và kết quả cô ng

việc của họ.

v1.0

14

CÁC ĐẶC ĐIỂM CHÍNH CỦA NHÀ LÃNH ĐẠO UY TÍN

• Tự tin;

• Có tầm nhì n - Họ có một mục tiêu lý tưởng cho

tương lai tốt hơn;

• Khả năng tuyên bố tầm nhì n;

• Tí nh nhất quá n;

• Hành vi khá c thường - Khi thành cô ng, những

hành vi này gợi lên sự ngạc nhiên và khâ m

phục ở cấp dưới;

• Thể hiện như là tá c nhâ n của sự thay đổi và

nhạy cảm với mô i trường.

v1.0

15

NGUYÊN TẮC TẠO LẬP UY TÍN

•

Nhanh chó ng tạo được thắng lợi ban đầu cho hệ thống và tạo thắng lợi liên tục;

Nhất quá n trong lời nó i và hành động;

Mẫu mực về đạo đức;

Thành thạo chuyên mô n và biết ủy quyền.

v1.0

16

1.2. CÁC CÁCH TIẾP CẬN CHỦ YẾU VỀ LÃNH ĐẠO

• Cá ch tiếp cận theo đặc điểm/ phẩm chất của người lã nh đạo.

• Cá ch tiếp cận theo hành vi/phong cá ch của người lã nh đạo.

• Cá ch tiếp cận theo tì nh huống lã nh đạo.

v1.0

17

1.3. QUYỀN LỰC VÀ SỰ ẢNH HƯỞNG CỦA NGƯỜI LÃNH ĐẠO

Cá c loại quyền lực

1. Quyền lực phá p lý - Khả năng tá c động đến hành vi người khá c nhờ những thẩm

quyền gắn với vị trí chí nh thức trong hệ thống.

2. Quyền lực é p buộc - Khả năng có thể tá c động đến hành vi người khá c thô ng qua

hì nh phạt hoặc đe dọa trừng phạt.

3. Quyền lực chuyên mô n - Khả năng gâ y ảnh hưởng dựa trên những kiến thức và kỹ

năng chuyên mô n vượt trội được người khá c đánh giá cao.

4. Quyền lực khen thưởng - Khả năng có thể tá c động đến hành vi người khá c thô ng

qua việc cung cấp cho họ những thứ mà họ mong muốn .

5. Quyền lực thu hút - Khả năng ảnh hưởng có thể có được dựa trên sự mê hoặc, cảm

phục, hâ m mộ bởi uy tí n, tí nh cá ch, đạo đức, sức hút, sức hấp dẫn riêng hay một giá

trị cá nhâ n của một người, được người khá c cảm nhận và tô n trọng.

v1.0

18

1.3. QUYỀN LỰC VÀ SỰ ẢNH HƯỞNG CỦA NGƯỜI LÃNH ĐẠO (tiếp theo)

Nguyên tắc sử dụng quyền lực

• Quyền lực là phương tiện để đạt mục đích tốt đẹp

và phải được sử dụng đúng mục đích.

• Quyền lực chỉ được sử dụng có hiệu quả khi nó

phù hợp với phong cá ch của người lã nh đạo và

tì nh huống.

• Quyền lực được thực hiện thô ng qua việc gâ y ảnh

hưởng, do vậy sử dụng quyền lực trên thực tế đòi

hỏi cá c chiến thuật gâ y ảnh hưởng cụ thể.

• Tiêu chí đánh giá thành cô ng của việc sử dụng

quyền lực là:

1) Sự thoả mã n của người dưới quyền;

2) Sự hoàn thành nhiệm vụ của người dưới

quyền.

v1.0

19

1.4. NỘI DUNG CƠ BẢN CỦA CHỨC NĂNG LÃNH ĐẠO

• Tạo động lực làm việc;

• Lã nh đạo nhó m làm việc;

• Truyền thô ng;

• Giải quyết xung đột;

• Tư vấn nội bộ.

v1.0

20

Bài giảng Quản lý học - Bài 5: Chức năng lãnh đạo - Phan Kim Chiến