Bài giảng Dung sai lắp ghép - Phần 1: Dung sai lắp ghép và tiêu chuẩn hóa - Chương 1: Khái niệm và định nghĩa cơ bản
Phần 1
DUNG SAI LẮP GHÉP
VÀ TIÊU CHUẨN HÓA
Chương 1. KHÁI NIỆM VÀ ĐỊNH NGHĨA CƠ BẢN
Chương 1. KHÁI NIỆM VÀ ĐỊNH NGHĨA CƠ BẢN
1.1 Kích thước và sai lệch kích thước
1.1.1 Kích thước danh nghĩa.
-Là kích thước được xác định bằng tính toán dựa trên cơ sở chức năng
của chi tiết, sau đó qui tròn (về phía lớn hơn) theo các giá trị của dãy
kích thước thẳng danh nghĩa tiêu chuẩn.
Ví dụ: Tính theo sức bền d trục-tính =9,83mm d qui chuẩn =10mm.
-Kích thước danh nghĩa được ghi trên bản vẽ dùng làm gốc để tính các
kích thước khác ( trong chế tạo cơ khí qui ước lỗ là d, trục là D và giá trị
theo mm thì không ghi)
1.1.2- Kích thước thực.
Là kích thước nhận được từ kết quả đo trên chi tiết gia công với sai
số cho phép.
Ví dụ: khi đo kích thước trục bằng thước cặp có đô chính xác là
0,02mm, kết quả đo nhận được là 27,92mm tức là kích thước thực
của trục là dt = 27,92mm với sai số cho phép là ±0,02mm.
Kích thước thực được ký hiệu là dt đối với trục và Dt đối với lỗ.
1.1.3- Kích thước giới hạn.
Để xác định phạm vi cho phép của sai số chế tạo kích thước, người ta
quy định hai kích thước giới hạn :
+Kích thước giới hạn lớn nhất là kích thước lớn nhất :cho phép khi chế
tạo chi tiết,
-Ký hiệu đối với trục dmax và đối với lỗ Dmax
Ví dụ: dmax =28,00mm ; Dmax =28,20mm
+Kích thước giới hạn nhỏ nhất là kích thước nhỏ nhất cho phép khi
chế tạo chi tiết,
-Ký hiệu đối với trục dmin và đối với lỗ Dmin
Ví dụ: dmin =27,80mm; Dmin =28,00mm
Vậy điều kiện để kích thước của chi tiết sau khi chế tạo đạt yêu cầu là :
Đối với chi tiết trục
Đối với chi tiết lỗ
dmin ≤ dt ≤ dmax
Dmin ≤ Dt ≤ Dmax
27,8 ≤ dt=27,92 ≤ 28,00
Dt=27,92 ≤ D min=28,00
Không đạt yêu cầu chức năng
1.1.4-Sai lệch giới hạn.
Là hiệu đại số giữa các kích thước giới hạn và kích thước
danh nghĩa.
+ Sai lệch giới hạn trên
Là hiệu đại số giữa kích thước giới hạn lớn nhất và kích
thước danh nghĩa,
sai lệch giới hạn trên được ký hiệu là es, ES .
Với trục: es = dmax – ddn
=28,00 – 28,00 = 0
Với lỗ: ES= Dmax- Ddn
=28,20-28,00=0,2
+ Sai lệch giới hạn dưới
Là hiệu đại số giữa kích thước giới hạn nhỏ nhất
và kích thước danh nghĩa,
Sai lệch giới hạn dưới được ký hiệu là ei, EI.
Với trục:
es = dmin - ddn
=27,80 – 28,00= -0,20
Với lỗ:
EI= Dmin- Ddn
=28,00-28,00=0
1.1.5 Dung sai kích thước.
-Là phạm vi cho phép của sai số kích thước.
-Trị số dung sai bằng hiệu số giữa kích thước giới hạn lớn
nhất và kích thước giới hạn nhỏ nhất, hoặc là hiệu sai số
giữa sai lệch giữa sai lệch trên và sai lệch dưới.
Dung sai được kí hiệu là T (Tolerance)
Dung sai kích thước trục:
Td = dmax – dmin = 28,00 – 27,80 = 0,20
= es – ei
= 0 - ( -0,2) = 0,2
Dung sai kích thước lỗ:
TD = Dmax – Dmin = 28,20 – 28,00=0,2
= ES – EI = 0,2 – 0 = 0,2
1.2-LẮP GHÉP VÀ CÁC LOẠI LẮP GHÉP.
Khái niệm về lắp ghép.
Trong một mối ghép, kích thước danh nghĩa của lỗ (DN)
bằng kích thước danh nghĩa của trục (dN) và gọi chung là
kích thước danh nghĩa của mối ghép:
1- Lỗ 2- Trục
1- Rãnh trượt 2- Con trượt
Tùy theo hình dạng bề mặt lắp ghép, trong chế tạo cơ khí phân
loại như
+ Lắp ghép bề mặt trơn: bề mặt lắp ghép có dạng là bề mặt trụ
trơn hoặc mặt phẳng.
+ Lắp ghép côn trơn: bề mặt lắp ghép là mặt nón cụt.
+ Lắp ghép ren: bề mặt lắp ghép là mặt xoắn ốc có dạng profin
tam giác, hình thang ...
+ Lắp ghép truyền động bánh răng: bề mặt lắp ghép là bề mặt tiếp
xúc một cách chu kỳ của các răng bánh răng.
Nhóm lắp lỏng:
Khe hở S = D – d
Ví dụ:
dmax=28,00mm ;
dmin =27,80mm;
Smax = Dmax –dmin = 28,20-27,80 = 0,40
Smin = Dmin - dmax = 28,00-20,00 = 0,00
Stb = (Smax + Smin)/2 = (0,40+0,00)/2=0,20
TS = Smax – Smin =0,40-0,00=0,40
= Td +TD =0,20+0,20=0,40
Dmax =28,20mm
Dmin =28,00mm
Nhóm lắp chặt:
Độ dôi N = d- D
Nmax= dmax - Dmin=28,40-28,00=0,40
Nmin = dmin - Dmax=28,20-28,20=0
Ví dụ:
dmax=28,40mm ;
dmin =28,20mm;
Ntb = (Nmax + Nmin)/2=(0,40+0)/2=0,20
TN = Nmax –Nmin = Td +TD=0,40-0=0,40
Dmax =28,20mm
Dmin =28,00mm
Nhóm lắp trung gian
có cả khe hở và độ dôi
Ví dụ:
dmax=28,10mm ;
dmin =27,90mm;
Smax= Dmax –dmin=28,20-27,90=0,30
Nmax= dmax – Dmin=28,10-28,00=0,10
Dmax =28,20mm
Dmin =28,00mm
Ntb = (Nmax + Nmin)/2 = (Nmax - Smax)/2=(0,10-0,30)/2=-0,10
Stb = (Smax + Smin)/2 = (Smax –Nmax )/2 =(0,30-0,10)/2=0,10
1.3 Sơ đồ phân bố dung sai
Sơ đồ phân bố dung sai
Ví dụ: Mối ghép
- Chi tiết lỗ là: D40
- Chi tiết trục: d40
Sơ đồ phân bố dung sai
Hãy tính:-Kích thước giới hạn và dung sai chi tiết lỗ và trục
-Độ hở giới hạn, độ hở trung bình và dung sai lắp ghép
-Vẽ biểu đồ phân bố dung sai
BT 1.1: Cho một lắp ghép có kích thước lỗ ф44+0,02, kích thước trục là
0 , 02
44
0 , 04
BT 1.2:Cho một lắp ghép có kích thước lỗ ф30+0,01, kích thước trục là
0 , 03
30
0 , 02
0 , 015
BT 1.3: Cho một lắp ghép có kích thước lỗ
ф25-0,02,
,kích thước trục là
25
0 , 08
17 trang
15/04/2022
1400
Bạn đang xem tài liệu "Bài giảng Dung sai lắp ghép - Phần 1: Dung sai lắp ghép và tiêu chuẩn hóa - Chương 1: Khái niệm và định nghĩa cơ bản", để tải tài liệu gốc về máy hãy click vào nút Download ở trên
File đính kèm:
- bai_giang_dung_sai_lap_ghep_phan_1_dung_sai_lap_ghep_va_tieu.pdf
