Tính biểu cảm của hình thức gò kim loại trong tác phẩm điêu khắc

102

TRƯỜNG ĐẠI HỌC PHÚ YÊN

TÍNH BIỂU CẢM CỦA HÌNH THỨC GÒ KIM LOẠI

TRONG TÁC PHẨM ĐIÊU KHẮC

Nguyễn Thái Quảng^

Tóm tắt

Trong nghiên cứu và sáng tạo nghệ thuật, kim loại là một trong những chất liệu

phổ biến của điêu khắc. Nghiên cứu tính biểu cảm của hình thức gò kim loại trong tác

phẩm điêu khắc dựa trên cơ sở xây dựng hình thức cùng với ngôn ngữ cảm xúc của chất

liệu và khai thác triệt để phương diện biểu cảm của chất liệu kim loại với hình thức gò.

Từ khóa: tác phẩm điêu khắc, tượng tròn, phù điêu gò kim loại.

1. Đặt vấn đề

Trong nghệ thuật tạo hình, điêu khắc là loại hình nghệ thuật vô cùng đặc sắc.

Được hình thành và phát triển rất sớm, trải qua nhiều giai đoạn của xã hội loài

người, ngày nay nền điêu khắc đang phát triển với muôn màu muôn vẻ khác nhau.

Trong tác phẩm điêu khắc, hình thức và cách xử lý chất liệu giữ vai trò rất quan

trọng vì đó là yếu tố then chốt ảnh hưởng đến tính biểu cảm trong tác phẩm. Bởi

chúng có thể mang thông điệp tự thân ở tác phẩm trong quá trình nhà điêu khắc sáng

tạo. Với các hình thức, trường phái biểu hiện khác nhau, hình thức gò kim loại để

xây dựng tác phẩm điêu khắc là một trong những loại hình tạo tính biểu cảm mạnh

mẽ tác động trực tiếp đến người thưởng thức nghệ thuật, để lại nhiều ấn tượng cho

người xem.Việc hệ thống kiến thức và nghiên cứu những vấn đề tác động qua lại

trong tác phẩm - chất liệu - tác giả - người xem, là một trong những yêu cầu mang

tính khoa học cao.

Hiện nay trong đào tạo và sáng tác điêu khắc, môn gò kim loại chưa được

khai thác triệt để vấn đề này.Vì vậy, cảm xúc biểu đạt của hình thức gò kim loại

trong tác phẩm điêu khắc chưa cao, còn làm việc theo tùy hứng, trong khi kiến thức

cơ bản chưa có, những thử nghiệm đều mang tính chủ quan nên tỉ lệ thành công rất

thấp. Bên cạnh đó vai trò của chất liệu có những đóng góp nhất định, nhưng không

được khai thác để đưa vào tác phẩm, tạo đặc trưng riêng của nghệ thuật gò kim loại.

Đã có rất nhiều ý kiến thể hiện sự quan tâm đặc biệt đến vấn đề này trong đào tạo và

sáng tác.

Đặc biệt trong những năm gần đây, khi chúng ta hội nhập với thế giới những

ảnh hưởng, tác động qua lại của những trào lưu, trường phái có thay đổi đến công

tác giảng dạy và sáng tác của những người làm điêu khắc nói chung. Là người trực

tiếp giảng dạy và sáng tác các tác phẩm liên quan đến môn gò kim loại tôi nhận thấy

^ThS, Trường Đại học Nghệ thuật Huế

TẠP CHÍ KHOA HỌC SÔ 4 * 2013

103

thực trạng: Những lý thuyết cơ bản và những tác phẩm với hình thức gò kim loại

còn mang tính chất tự phát, đào tạo theo kiểu truyền nghề, chưa có bài bản, chưa

được áp dụng, khai thác triệt để tính biểu cảm trong học tập và sáng tác. Môn gò kim

loại chỉ là những học phần học để biết. Việc hệ thống nhằm nâng cao hiệu quả học

tập và giảng dạy để khai thác tính biểu cảm của hình thức gò kim loại trong tác

phẩm điêu khắc là hết sức quan trọng và cần thiết trong giai đoạn hiện nay và trong

thời gian sắp tới. Với mong muốn tìm sẽ tìm ra con đường, biện pháp tích cực, hiệu

quả áp dụng cho công tác đào tạo cũng như sáng tạo, đó cũng là điều đối với những

nhà điêu khắc và những người tham gia công tác giảng dạy điêu khắc cần hướng

đến.

2. Phương pháp nghiên cứu

- Phương pháp nghiên cứu chính là phân tích, so sánh, đánh giá, tổng hợp

thông qua tiếp cách cận tác phẩm gò kim loại và nghiên cứu các tài liệu liên quan,

trên nguyên tắc tôn trọng ý tưởng, đề tài của tác giả .

- Phân tích, đánh giá trong thực tế giảng dạy và sáng tạo của nhóm nghiên

cứu để tìm ra những giá trị về tính biểu cảm của hình thức gò kim loại trong tác

phẩm điêu khắc đạt được.

- Không áp đặt tính chủ quan của người nghiên cứu. Thông tin được hệ thống

lại theo hướng trao đổi trực tiếp với nhà điêu khắc, nhà nghiên cứu và người học,

khai thác nguồn tư liệu mang tính khách quan, tiên đoán các xu hướng phát triển

trong tác phẩm điêu khắc gò kim loại ở giai đoạn tiếp theo về mặt biểu cảm của tác

phẩm gò kim loại.

- Phân tích kỹ thuật gò, ghép, hàn kim loại để nêu được tính biểu cảm của

hình thức gò kim loại trong tác phẩm điêu khắc.

- Phân loại về đề tài, chất liệu, thể loại, hình thức, phong cách nghệ thuật, có

vai trò thể hiện mức độ biểu cảm trong từng tác phẩm đồng, hợp kim đồng, nhôm,

sắt, inox.

3. Kết quả và thảo luận

Nghiên cứu được tiến hành độc lập và thu nhận một kết quả hoàn toàn khác

với những lối đi trước đây. Kết quả đã hệ thống có khoa học về những vấn đề liên

quan đến giá trị đạt được về mặt biểu cảm của một tác phẩm gò kim loại, không lệ

thuộc vào nhiệm vụ nhận thức, ý thức hệ, thói quen và xác định một cách có hệ

thống đặc trưng của thẩm mỹ trong thể thống nhất của điêu khắc nói chung và nghệ

thuật gò kim loại nói riêng. Giá trị về tính biểu cảm của tác phẩm điêu khắc gò kim

loại đưa ra không có ý niệm hệ thống về lĩnh vực thẩm mỹ trong sự khác biệt cũng

như trong quan hệ của nó với lĩnh vực hình thức và lĩnh vực nội dung trong thể

thống nhất của một tác phẩm, thậm chí không thể tách biệt tính biểu cảm hay chất

liệu ra riêng biệt để phân tích, nếu phân tích tác phẩm cần được phân tích trên cơ sở

tổng hợp, nếu là xây dựng tác phẩm, cần phân tích những yếu tố riêng biệt như ý

104

TRƯỜNG ĐẠI HỌC PHÚ YÊN

tưởng, hình thức, nội dung, chất liệu, kỹ thuật... để tạo được tính biểu cảm cho một

tác phẩm gò kim loại ta có thể tách rời để đánh giá tính tính ưu việt của từng giai

đoạn mang tính hệ thống ấy nhưng khi nghiên cứu phải có nhận định chung dù phân

tích tác phẩm hay phân tích quá trình xây dựng tác phẩm để có được kết quả khách

quan và khoa học cho giá trị cần nghiên cứu ở đây.

3.1. Cơ sở xây dựng phác thảo gò kim loại:

-Xác định chủ đề.

-Thu thập dữ liệu liên quan.

-Sắp xếp bố cục phù hợp với hình thức gò kim loại.

3.2. Lựa chọn phác thảo gò kim loại dựa trên những tiêu chuẩn sau:

-Nêu được đặc trưng ý nghĩa các hình tượng liên quan đến chất liệu kim loại.

-Thể hiện đúng phong cách biểu hiện của người nghệ sỹ.

-Tính độc đáo trong việc xây dựng tác phẩm liên quan đến kim loại.

-Giá trị biểu cảm do hình thức gò kim loại mang lại trong tác phẩm.

-Tính hiệu quả thẩm mỹ tác phẩm sẽ mang lại.

-Tính khả thi khi chuyển đổi chất liệu thực hiện tác phẩm.

Bảng 1 :So sánh tỉ lệ chọn phác thảo trên cơ sở hình thức yêu cầu của đề tài

Số

Phác

thảo

được

chọn

Số

Tỉ lệ

được

chọn

lượng

phác

thảo

Sinh

viên

Kim loại quy định

thực hiện tác phẩm

Hình thức yêu

cầu của đề tài

Lớp

Năm

thứ 2

Đề tài định

hướng

4

6

Nhôm

40

60

45

50

6

15%

20%

Năm

thứ 3

Đồng và hợp kim

đồng

Đề tài thực tế

Sáng tác tự do

12

16

Năm

thứ 4

9

Sắt, inox

35,5%

32%

Năm

thứ 5

10

Sáng tác tự do Tự lựa chọn kim loại

Nguồn: Điều tra trên kết quả giảng dạy năm học 2011-2012, môn gò kim loại

tại Khoa điêu khắc- Trường Đại học Nghệ thuật

Trong quá trình nghiên cứu, phân tích, ta có thể thấy trực tiếp tính biểu cảm

từ chất liệu, hay từ hình thức, hoặc từng thể có khả năng tạo xúc cảm cho nhà điêu

khắc trong đối tượng nghiên cứu và người sáng tạo, không nhất thiết phải tuân theo

nguyên tắc để có được một tác phẩm đạt yêu cầu về mọi mặt. Nhưng cần phải biết

làm gì dựa trên hệ thống đó, đó là tính chuyên nghiệp và khoa học, người sáng tạo

TẠP CHÍ KHOA HỌC SÔ 4 * 2013

105

có thể bỏ qua nhưng phải biết. Giá trị biểu cảm của một tác phẩm hiện hữu ở ngay

trong tác phẩm nghệ thuật, khi phân tích nghiên cứu không hư cấu ra nó, nhưng hiểu

được một cách khoa học cái bản chất của nó, ảnh hưởng qua lại với những yếu tố

khác như thế nào và tầm quan trọng trong tổng thể của một tác phẩm, cuối cùng sự

khai thác nó một cách có hiệu quả nhất, có giá trị nhất về mặt biểu cảm cho tác

phẩm. Dựa trên những phương pháp và quy trình có hệ thống với những ưu thế của

từng đối tượng tập hợp trong quy trình thống nhất đó.

Bảng 2 :Kết quả tác phẩm gò kim loại đạt giá trị biểu cảm về mặt hình thức

của các nhà điêu khắc trong 10 năm sáng tác và công bố.[6]

Đạt hiệu quả biểu cảm

do Hội đồng Mỹ thuật

Chất liệu kim loại Số lượng

Tỉ lệ đạt hiệu quả

biểu cảm

với hình thức gò

tác phẩm

đánh giá

Đồng

nhôm

Sắt

57

13

10

5

4

2

1

5

7,01%

15,38%

10,00%

20,00%

17,85%

Inox

Kết hợp

28

Nguồn: Triển lãm Điêu khắc toàn quốc lần thứ IV (1993-2003)

Bộ văn hóa- thông tin và Hội Mỹ thuật Việt Nam

Tính độc lập của từng yếu tố trong tác phẩm có căn cứ và được bảo đảm bởi

sự tồn tại trong một thể thống nhất ở tác phẩm, bởi chỉ một yếu tố hoặc hai yếu tố

nó chỉ mang tính đặc thù, còn thiết yếu và không gì thay thế được đó là sự kết hợp

tài tình của nhà điêu khắc trong nghiên cứu nếu như vậy chỉ là một giả thiết mang

tính chủ quan đơn thuần, mặt khác, sẽ có thể áp đặt cho vấn đề nghiên cứu ở đây

thêm rắc rối bởi vì cái gì cũng quan trọng để mang đến giá trị biểu cảm cho tác

phẩm điêu khắc với hình thức gò kim loại. Tính đặc thù của từng yếu tố mang tính

hiện tượng thuần túy không mang tính quyết định trừ khi chủ động mang tất cả các

yếu tố như: Ý tưởng, nội dung và chất liệu đi theo hình thức gò kim loại để xây

dựng tác phẩm thì lúc đó nó mới mang tính chủ đạo và có mục đích. Để đi theo

hướng đó, giá trị của tính biểu cảm do hình thức thể hiện bằng kỹ thuật gò có được

vai trò đó, chúng phải trở thành cái có ý nghĩa. Nhưng không thể trở thành cái có ý

nghĩa mà lại không gia nhập trong tổng thể của một tác phẩm, không chấp nhận quy

luật xây dựng tác phẩm. Vì vậy để thống nhất hệ thống nghiên cứu khi phân tích tác

phẩm phải bằng cách tạo ra một phương pháp mới, để đi đến mục đích tạo sự thành

106

TRƯỜNG ĐẠI HỌC PHÚ YÊN

công trong tác phẩm mà trong đó hình thức và giá trị biểu cảm của tác phẩm gò kim

loại đóng vai trò then chốt, bằng cách xác lập cơ sở hệ thống cho yếu tố tạo thành

tác phẩm đặc thù của nghệ thuật điêu khắc. Thiếu tính hệ thống, tác phẩm gò kim

loại ngẫu nhiên ở ngay những nguyên lý của nó.

3.3. Những vấn đề tồn tại đến việc khai thác tính biểu cảm trong tác phẩm gò

kim loại trong sáng tác và đào tạo hiện nay

Vấn đề quan trọng trong đào tạo ngành điêu khắc hiện nay, sinh viên điêu

khắc khi thực hiện tác phẩm bằng kim loại cần phải hiểu về tính biểu cảm của tác

phẩm được bắt nguồn từ đâu? Những yếu tố nào quyết định sự thành công về mặt

biểu cảm của một tác phẩm gò kim loại?

Hiện nay, chưa có nhiều tư liệu liên quan đến môn học gò kim loại này một

cách có hệ thống khoa học. Trong quá trình hướng dẫn của các giảng viên giảng dạy

chưa đáp ứng đầy đủ về tư liệu, vì không có những nghiên cứu sâu và hệ thống về

phương diện khai thác tính biểu cảm của chất liệu kim loại trong tác phẩm để tham

khảo và giảng dạy. Trong thời đại ngày nay việc sử dụng ngôn ngữ tự thân của chất

liệu không ngừng trở nên phức tạp và bất ngờ hơn trong ứng dụng và cân nhắc trong

sáng tác điêu khắc. Các tác phẩm nghệ thuật điêu khắc theo xu hướng mới không

nhất thiết phải theo những mô phạm nhất định mà với những hình thức, chủ đề và

bối cảnh mới, cộng với quan điểm nghệ thuật được mở rộng hơn đã thôi thúc các

nghệ sỹ chú ý đến ngôn ngữ tự thân của chất liệu với ý thức cân nhắc và chủ động

hơn trong sáng tạo, mở ra những thay đổi trong cách giải quyết những nội dung,

hình dáng, hay các đề tài mới.Vì vậy đề tài nghiên cứu, tiến đến hệ thống hóa quá

trình khai thác tính biểu cảm khi thực hiện một tác phẩm bằng hình thức gò kim loại.

Định hướng cho sinh viên điêu khắc sử dụng có hiệu quả chất liệu kim loại khi

nghiên cứu, thể nghiệm và sáng tác-tác phẩm. Đáp ứng nhu cầu học tập, sáng tác của

người học một cách bài bản và cụ thể, từ đó người học có đủ bản lĩnh và kiến thức

để đột phá tạo ra cái riêng cho mình, làm phong phú cho nền nghệ thuật tạo hình

điêu khắc.

3.4. Các yếu tố ảnh hưởng đến sự sáng tạo trong tác phẩm điêu khắc gò kim loại

Điêu khắc là một loại hình nghệ thuật tạo hình, vì vậy có chung kênh ngôn

ngữ như nhiều loại nghệ thuật tạo hình khác, đó là hình khối, màu sắc, đường nét...

nhưng do đặc trưng của điêu khắc, các yếu tố đó được khai thác ở những góc độ

khác với hội hoạ hay đồ hoạ. Điêu khắc sử dụng các chất liệu như: gỗ, đá, đồng, đất,

thạch cao... để tạo nên tác phẩm nghệ thuật tồn tại và chiếm chỗ trong không gian

thực bằng cách tạc, đục, nặn, gò… chính vì vậy các yếu tố sau ảnh hưởng sâu sắc

đến tính biểu cảm của hình thức gò kim loại.

3.4.1. Yếu tố kỹ thuật

Quá trình thực hiện tác phẩm, từ lúc hình thành ý tưởng, duy trì và phát triển

nguồn cảm xúc về đề tài đều suy nghĩ đến tính khả thi về kỹ thuật và khả năng thực

TẠP CHÍ KHOA HỌC SÔ 4 * 2013

107

hiện tác phẩm.

Phác thảo được thực hiện dưới 2 hình thức:

- Phù điêu: Vật liệu sử dụng là đất sét. Đất sét được đắp trên bảng đất, dùng

nạo, dùi gỗ, dao để thực hiện.

- Tượng tròn: Mô hình phác thảo được làm bằng đất sét là chính ngoài ra có

thể sử dụng bìa, giấy cứng phóng hình dùng kéo, dao cắt và keo liên kết lại.

Phác thảo phù điêu và tượng tròn được lựa chọn thử nghiệm, giả định chất liệu thể

hiện.

Kỹ thuật xử lý chất liệu kim loại của hai hình thức phù điêu và tượng tròn

trong tác phẩm điêu khắc như sau:

- Phù điêu:

+ Làm mềm kim loại bằng nhiệt độ cao.

+ Scan hình lên kim loại.

+ Lấy độ cao, tạo lớp.

+ Dùng đục chắn lấy nét.

+ Gò âm, gò dương theo phác thảo.

+ Tả chất, khai thác tính biểu cảm của bề mặt chất liệu xây dựng tác phẩm

+ Xử lý màu sắc ở bề mặt kim loại để đạt hiệu quả biểu cảm cần thiết của

nội dung đề tài.

+ Đánh bóng và hoàn thiện.

-Tượng tròn:

+ Làm mềm kim loại bằng nhiệt độ cao.

+ Phóng kích thước đúng tỉ lệ phác thảo lên kim loại.

+ Dùng đục chắn lấy nét, tạo hình theo đề tài.

+ Diễn tả chất liệu phù hợp với nội dung của đề tài, khai thác tính biểu cảm

của bề mặt chất liệu xây dựng tác phẩm điêu khắc.

+ Liên kết các tấm kim loại đã được xử lý bề mặt bằng kỹ thuật gò.

+ Xử lý màu sắc ở bề mặt kim loại để đạt hiệu quả biểu cảm cần thiết của

nội dung đề tài.

+ Đánh bóng và hoàn thiện.

Các giai đoạn trên được áp dụng vào việc xử lý kỹ thuật chất liệu để chọn vật

liệu phù hợp với tính biểu cảm của chất liệu cùng với đề tài được thực hiện tác phẩm

bằng kỹ năng của bản thân, cảm xúc của tác giả.

3.4.2. Yếu tố chất liệu

Khi nói đến các tác phẩm điêu khắc gò người ta luôn nghĩ ngay đến những

chất liệu kim loại đã tạo ra chúng, và kết hợp quá trình lao động sáng tạo của nhà

điêu khắc. Chất liệu đóng một phần quan trọng cho tiếng nói của hình thức điêu

khắc gò kim loại. Chất liệu gò kim loại khá đa dạng, phong phú. Mỗi chất liệu đều

có những ưu điểm nhất định giúp cho nhà điêu khắc thể hiện có hiệu quả hơn những

108

TRƯỜNG ĐẠI HỌC PHÚ YÊN

hình tượng của mình. Khi ngắm các tác phẩm điêu khắc người ta lại muốn được sờ

vào chúng như để cảm nhận được nhiều hơn sự hấp dẫn của chất liệu của người tạo

ra chúng. Chất liệu điêu khắc không những gây ấn tượng hấp dẫn người xem bởi

tính vật lý của nó, mà còn tạo nên sự say mê, sâu lắng trong lòng người xem bằng

ngôn ngữ biểu cảm riêng của từng chất liệu. Đó chính là tinh thần, là hồn của chất

liệu, một yếu tố quan trọng không thể thiếu trong một tác phẩm điêu khắc gò kim

loại. Nó giúp cho tác phẩm thăng hoa và sống lâu hơn trong lòng ngưòi thưởng

ngoạn. Điều đó cho thấy không thể thiếu chất liệu khi nhắc đến một tác phẩm điêu

khắc hay nói cách khác, nếu thiếu chất liệu, tượng điêu khắc không thể gọi là tác

phẩm được. Khi xây dựng tác phẩm nhà điêu khắc suy nghĩ đến một không gian lí

tưởng dự kiến làm nơi đặt tượng, chọn chất liệu phù hợp rồi mới tư duy bố cục và

thủ pháp thực hiện. Tác giả phải có kỹ thuật tay nghề, kiến thức chuyên môn về

chất liệu, biết cảm nhận vẻ đẹp và ngôn ngữ biểu cảm của chất liệu, tính tư duy sáng

tạo hoàn chỉnh chuyên nghiệp và làm chủ được ngôn ngữ chất liệu trong tư duy tạo

hình.

3.4.3. Yếu tố khối, hình, đường nét

Khối lồi - Khối lõm. Khối cứng - Khối mềm. Khối đóng - Khối mở. Khối

tĩnh - Khối động. Mỗi cách tạo khối đưa lại cảm giác khác nhau: lõm, mềm, mở gây

cảm giác động và ngược lại.

Trong tác phẩm điêu khắc gò kim loại khối hình là có thực nó tồn tại trong

không gian 3 chiều trong đó chiều sâu mang tính ước lệ có thể cảm nhận bằng xúc

giác, có thể chạm tay và đo được và nhận ra sự biến động phong phú của nó qua một

hướng nhìn chính. Đây là đặc trưng cơ bản nhất của phù điêu gò kim loại. Còn với

tượng tròn nét đặc trưng mạnh mẽ vẫn là sự kết hợp khối 3 chiều trong không gian

với đa hướng nhìn. Sự kết hợp giữa khối hình cũng đồng nghĩa với việc tạo nên

đường nét cho tác phẩm.

3.4.4. Yếu tố bề mặt tác phẩm

Hình thức của tính biểu cảm liên quan đến bề mặt tác phẩm. Nếu bề mặt tác

phẩm điêu khắc nhẵn, láng, cho cảm xúc mềm mại, uyển chuyển, gợi sự tĩnh tại,

trong sáng. Ngược lại với bề mặt nhẵn, láng tròn trịa, ta bắt gặp cái thô ráp đường

nét cách điệu cao, bề mặt ít nhẵn, thô ráp và sần sùi cho cảm xúc nặng nề, chắc chắn,

vững chãi.

3.4.5. Yếu tố không gian

Các tác phẩm điêu khắc luôn gắn với không gian thực. Có một không gian

phù hợp để tồn tại thì giá trị của tác phẩm sẽ được tăng lên nhiều lần.Khi làm một

tác phẩm điêu khắc, người ta cần tìm hiểu môi trường nơi tác phẩm tồn tại để tìm ra

phương thức thể hiện cho phù hợp, để hình thức tác phẩm truyền đạt có hiệu quả về

giá trị biểu cảm với công chúng thưởng thức.

TẠP CHÍ KHOA HỌC SÔ 4 * 2013

109

3.4.6. Yếu tố màu sắc

Trong tác phẩm điêu khắc người ta khai thác vẻ đẹp màu sắc tự thân của chất

liệu. Mỗi chất liệu có một màu khác nhau. Mặc dù vẻ đẹp của tác phẩm ít bị ảnh

hưởng bởi yếu tố màu sắc nhưng màu sắc cũng có vai trò biểu cảm đối với tác phẩm.

Do hiệu quả của màu sắc trong điêu khắc như vậy nên mặc dù không đặt ra tiêu chí

về màu trong ngôn ngữ điêu khắc nhưng cũng cần nêu ra để nghiên cứu và ứng

dụng. Những vẻ đẹp đa dạng về màu sắc từ những góc nhìn khác nhau trước hiện

thực. Để kết hợp bày tỏ mối quan tâm với các vấn đề của con người, lý giải thông

qua ngôn ngữ màu sắc, hình khối và chất liệu. Tuy không giống nhau và nhưng có

điểm chung về cảm xúc thẩm mỹ.

3.5. Cơ sở đánh giá hình thức một tác phẩm gò kim loại đạt tính biểu cảm.

- Có cái nhìn mới, mang tính sáng tạo.

- Độc đáo trong lựa chọn ý tưởng, đề tài.

- Chất liệu khi thể hiện tác phẩm nghệ thuật để nói lên quan điểm nghệ thuật.

- Tạo dựng phong cách sáng tạo riêng.

Tác phẩm điêu khắc phù điêu gò kim loại đạt hiệu quả biểu cảm về mặt hình thức.

Hình 1.Tác phẩm: Giai điệu Tổ quốc - Gò đồng. Tác giả: Nguyễn Thái Quảng

Nguồn: Tác phẩm xuất sắc năm 2007 của Hội Mỹ thuật-TTH

Hình 2.Tác phẩm: Ngọn đèn của mẹ - Gò nhôm. Tác giả, Nguyễn Xuân Tiên

Nguồn: Vựng tập triển lãm điêu khắc toàn quốc lần thứ IV (1993-2003), Hà Nội.

110

TRƯỜNG ĐẠI HỌC PHÚ YÊN

Tác phẩm điêu khắc, tượng tròn gò kim loại đạt hiệu quả biểu cảm về mặt hình thức.

Hình 2.Tác phẩm: Mùa cá – Gò Inox. Tác giả: Giang Minh Hoàng

Nguồn: Tác phẩm tốt nghiệp - Khoa điêu khắc- Đại học Nghệ thuật, Huế.

Hình 4.Tác phẩm: Lấy nước – Gò đồng hợp kim. Tác giả: Lê Mạnh Hà

Nguồn: Tác phẩm tốt nghiệp - Khoa Điêu khắc- Đại học Nghệ thuật, Huế.

Hình 5.Tác phẩm: Vị Hoàng đế cuối cùng – Gò sắt. Tác giả: Brett Davis

Nguồn: Trại sáng tác Điêu khắc Quốc tế lần thứ 3, Huế.

TẠP CHÍ KHOA HỌC SÔ 4 * 2013

111

3.5.1 Phân tích nội dung, hình thức các tác phẩm minh họa đạt hiệu quả về tính

biểu cảm

Các tác phẩm trên đã diễn tả hình tượng nhân vật, khai khác kỹ thuật sử dụng

chất liệu tạo hình kim loại, kết hợp áp dụng hợp lý nhuần nhuyễn cách diễn tả bề

mặt chất liệu. Các khối hình biến đổi bề mặt của chất liệu kim loại tạo nên mối liên

hệ giữa hình thức, ý tưởng đến nội dung được tác giả nhận thức trong tư tưởng dựa

trên sự liên tưởng có tính chất biểu cảm, cần thiết sự đồng hiện hữu thực tế của đối

tượng được diễn tả. Nội dung đề cập được tác giả nghiên cứu cẩn thận đến tất cả các

hình khối biểu hiện cảm xúc từng nhân vật. Việc sử dụng chất liệu kim loại và áp

dụng các yếu tố liên quan đến kỹ thuật gò để thực hiện tác phẩm đã đạt chiều sâu

xúc cảm, phát triển sự phân biệt thay đổi của hình khối, không gian cũng thay đổi và

cấu trúc biến đổi nhằm tạo nên một tổng thể hòa hợp.

Đối với các tác phẩm trên, ngoài những nguyên tắc lý thuyết xây dựng tác

phẩm chung, tác giả đã quan tâm tới việc khai thác tính chất biểu cảm của chất liệu.

Trong trường hợp này, chất liệu kim loại để xây dựng tác phẩm, cho nên ngôn ngữ

hình khối, màu sắc với tư cách hỗ trợ cho tiếng nói của chất liệu rất cần thiết. Nhưng

không thể kết luận rằng chất liệu là chủ yếu và quan trọng nhất ở đây chính là giá trị

của tính biểu cảm dưới cách thể hiện của hình thức gò, hàn, ghép mang lại. Sự đánh

giá quá cao yếu tố chất liệu ấy, bắt nguồn từ một số lập luận mang tính nguyên tắc.

Đó là nhận thức và suy nghĩ điển hình cho trường hợp đánh giá nâng tầm

quan trọng, không đúng vai trò của chất liệu trong sáng tạo nghệ thuật mà trong

những tác phẩm trên đã thoát khỏi ảnh hưởng mang tính nguyên tắc đó.

4. Kết luận

Những yếu tố tạo hình quy định hình thức, ý tưởng đề tài quy định nội dung

bên cạnh đó còn phụ thuộc vào khách thể thưởng thức. Để đạt được giá trị biểu cảm

trong tác phẩm, cần giải quyết được những mối liên quan với nhau. Trong đó hình

thức, chất liệu cùng kỹ thuật gò để thực hiện tác phẩm tác phẩm là vấn đề cốt lõi của

giá trị biểu cảm.

Nghiên cứu, sáng tác có thể phát huy những kiến thức xử lý chất liệu kim loại

có tính biểu cảm trong từng phong cách, trường phái trên cơ sở phát triển hệ thống

phương pháp sáng tạo của môn gò kim loại này

TÀI LIỆU THAM KHẢO

[1] Nguyễn Phi Hoanh (1978), Một số nền mỹ thuật thế giới, Nxb Văn hóa, Tp Hồ Chí

Minh.

[2] Nguyễn Quân (2004), Giáo trình Mỹ thuật học, Nxb Mỹ thuật, Hà nội.

[3] Các trào lưu lớn của nghệ thuật tạo hình hiện đại, Nxb Mỹ thuật, Hà Nội, 1997.

[4] Điêu khắc hiện đại Việt Nam, Nxb Mỹ thuật, Hà Nội, 1997.

112

TRƯỜNG ĐẠI HỌC PHÚ YÊN

[5] Viện Mỹ thuật (1983), Nghiên cứu Mỹ thuật, Nxb Văn hóa, Hà Nội

[6] Triển lãm Điêu khắc toàn quốc lần thứ IV (1993-2003), Nxb Mỹ thuật, Hà Nội, 2003.

[7] Lê Thanh Đức (1996), Nghệ thuật môđéc và hậu môđéc, Nxb Mỹ thuật, Hà Nội.

[8] JackC.Rich (1988), The Materials and Methods of Sculpture, Oxford,

Universitypress, New York.

Abstract

Emotional expression of the embossed metal form in sculpture works

In research and creative arts, metal is one of the common materials of sculpture.

The article aims at studying the expression of the embossed metal form in sculpture works

based on the establishment of the form together with the material's emotional language and

fully exploiting the expressive aspect of the metal materials with the embossed metal form.

Key words: sculpture works, round statue, embossed metal sculpts