Thực trạng kỹ năng thuyết trình của sinh viên sư phạm trường Đại học Đồng Nai
TẠP CHÍ KHOA HỌC - ĐẠI HỌC ĐỒNG NAI, SỐ 13 - 2019
ISSN 2354-1482
THỰC TRẠNG KỸ NĂNG THUYẾT TRÌNH CỦA
SINH VIÊN SƯ PHẠM TRƯỜNG ĐẠI HỌC ĐỒNG NAI
Nguyễn Thị Thu Trang1
TÓM TẮT
Kỹ năng thuyết trình là một trong những kỹ năng cần thiết của sinh viên nói
chung và đối với sinh viên sư phạm nói riêng. Theo kết quả điều tra 200 sinh viên
K42 của khoa Sư phạm Tiểu học - Mầm non trường Đại học Đồng Nai cho thấy kỹ
năng thuyết trình của sinh viên ở mức độ trung bình và yếu. Nguyên nhân chủ yếu là
do bản thân sinh viên chưa tích cực, chủ động trong việc rèn luyện kỹ năng này.
Từ khóa: Sinh viên, thuyết trình, kỹ năng thuyết trình, rèn luyện kỹ năng
thuyết trình
1. Đặt vấn đề
luận chặt chẽ, tổng hợp, khái quát vấn
đề và sáng tạo. Rèn cho sinh viên có
khả năng nói lưu loát, thuyết phục và tự
tin. Công trình của De Grez, L., Valcke,
M., và Roozen, I. [3] nghiên cứu các
cách thức và phương pháp giảng dạy
nhằm phát triển kỹ năng thuyết trình
cho sinh viên bằng cách phát triển các
kỹ năng phản xạ trong môi trường học
tập trực tuyến, thiết kế và phát triển các
bài giảng đa phương tiện chuẩn, các
hoạt động thực tế và các phản hồi của
sinh viên.
Kỹ năng thuyết trình là một trong
những kỹ năng rất cần thiết để đem lại
sự thành công cho mỗi người trong
công việc học tập, nghiên cứu cũng như
các hoạt động, giao tiếp xã hội. “Kỹ
năng thuyết trình gây được sự chú ý
trong giáo dục đại học và kinh doanh, vì
nó chính là một trong các năng lực cốt
lõi của một chuyên gia” [1].
Công trình của Lytaeva, M. A., và
Talalakina, E. V. [2] đã chỉ ra rằng kỹ
năng thuyết trình cần có sự kết hợp việc
đọc, viết và trình bày một cách khoa
học. Trước tiên, sinh viên cần phải có
kỹ năng đọc như lựa chọn thông tin và
giải thích thông tin một cách tường
minh. Tiếp theo, khi viết, sinh viên có
kỹ năng xử lý thông tin, ghi chép, tổng
hợp và khái quát. Sau khi làm chủ được
hai giai đoạn đầu tiên, sinh viên có thể
học cách trình bày kết quả bài viết của
mình bằng miệng. Kỹ năng thuyết trình
là sự kết hợp của kỹ năng ngôn ngữ, kỹ
năng lập luận và kỹ năng trình bày. Do
đó, qua việc rèn luyện kỹ năng này sinh
viên sẽ có khả năng tư duy logic, lập
Nghiên cứu của Hu nh Văn Sơn
(2012) [4] đã đề cập đến thực trạng kỹ
năng mềm của sinh viên đại học sư
phạm. Nghiên cứu đã chỉ ra 20 kỹ năng
mềm, như: kỹ năng tự đánh giá, kỹ
năng hoạch định mục tiêu cuộc đời, kỹ
năng thuyết trình… Kết quả cho thấy
sinh viên khá thuần thục ở một vài kỹ
năng nhưng đa phần sinh viên còn khó
khăn, lúng túng khi thực hành các kỹ
năng mềm. Nghiên cứu đã chỉ ra kỹ
năng cần thiết trong quá trình thuyết
trình đó là kỹ năng giao tiếp; kỹ năng tổ
chức: n m rõ cấu trúc của một bài
1Trường Đại học Đồng Nai
Email: thutrang.everlasting@gmail.com
9
TẠP CHÍ KHOA HỌC - ĐẠI HỌC ĐỒNG NAI, SỐ 13 - 2019
ISSN 2354-1482
thuyết trình để tổ chức s p xếp một bài
thuyết trình logic, rõ ràng và mang tính
thuyết phục cao; tư duy phản biện, khả
năng thiết kế và sử dụng những dụng cụ
trực quan hỗ trợ cho bài thuyết trình;
khả năng sử dụng ngôn ngữ hình thể
trong khi thuyết trình. Đặc biệt nghiên
cứu đã chỉ ra những lỗi mà sinh viên
thường m c phải khi thuyết trình đó là:
tổ chức một bài thuyết trình; thiết kế và
sử dụng dụng cụ trực quan hỗ trợ cho
bài thuyết trình và khả năng sử dụng
ngôn ngữ hình thể còn rất hạn chế.
phạm Tiểu học - Mầm non trường Đại
học Đồng Nai. Kết quả nghiên cứu cho
thấy mức độ đạt được các tiêu chí trong
kỹ năng thuyết trình của sinh viên sư
phạm trường Đại học Đồng Nai còn
yếu. Đa phần sinh viên chưa tự tin khi
thuyết trình. Ngôn ngữ trình bày không
có điểm nhấn, thiếu tính thuyết phục.
Trên cơ sở những hạn chế trên, chúng
tôi đưa ra những biện pháp hợp lý và
khả thi giúp sinh viên rèn luyện kỹ năng
thuyết trình một cách tốt nhất.
2. Nội dung
Như vậy, các nghiên cứu trên đã đề
2.1. Nhận thức của sinh viên về
vai trò của việc rèn luyện kỹ năng
thuyết trình
cập đến kỹ năng thuyết trình nhưng
chưa đưa ra được những tiêu chí cụ thể
để đánh giá. Trong bài viết này, chúng
tôi nghiên cứu các tiêu chí trong kỹ
năng thuyết trình và mức độ đạt được
các tiêu chí đó ở sinh viên. Mẫu nghiên
cứu là 200 sinh viên K42 của khoa Sư
Với nội dung này, sinh viên đã
nhận thức được ý nghĩa quan trọng và
cần thiết của việc rèn luyện kỹ năng
thuyết trình. Kết quả được thể hiện ở
bảng 1.
Bảng 1: Nhận thức của sinh viên về vai trò của việc rèn luyện kỹ năng thuyết trình
STT
Nhận thức của sinh viên về vai
trò của kỹ năng thuyết trình
Tổng số
Số lượng
%
80
20
0
1
2
3
4
Rất cần thiết
Cần thiết
160
40
0
Ít cần thiết
Không cần thiết
0
0
Qua kết quả ở bảng trên cho thấy:
Tất cả sinh viên đều nhận thức được sự
cần thiết của kỹ năng thuyết trình.
Trong đó có 80% sinh viên cho rằng là
rất cần thiết, còn lại là 20% sinh viên
cho rằng cần thiết. Qua trao đổi, sinh
viên Nguyễn Văn Q. cho biết: “Kỹ năng
này rất cần thiết với em, vì nếu em có
được kỹ năng này thì em sẽ tự tin đứng
trước bạn bè để nói, không còn ngại
ngùng, xấu hổ nữa”. Còn sinh viên
Nguyễn Thu L. cho rằng: “Sau này trở
thành một giáo viên, kỹ năng thuyết
trình sẽ giúp cho người giáo viên giảng
bài hay hơn và hấp dẫn hơn”. Như vậy
sự cần thiết của kỹ năng thuyết trình mà
sinh viên đưa ra không chỉ giúp cho
hoạt động giao tiếp mà còn giúp cho
hoạt động giảng dạy sau này.
10
TẠP CHÍ KHOA HỌC - ĐẠI HỌC ĐỒNG NAI, SỐ 13 - 2019
ISSN 2354-1482
2.2. Mức độ kỹ năng thuyết trình
của sinh viên trước khi rèn luyện
thuyết trình của bản thân. Ngoài sự tự
đánh giá của sinh viên, giáo viên đánh
giá kỹ năng thuyết trình qua sản phẩm
của sinh viên với các tiêu chí ở bảng 2.
Ở nội dung này, chúng tôi cho sinh
viên tự đánh giá mức độ về kỹ năng
Bảng 2: Các tiêu chí đánh giá sản phẩm thuyết trình
STT Nội dung, tiêu chí đánh giá sản phẩm
Điểm tối
Điểm
đa
thực tế
1
2
Giới thiệu bản thân (họ tên, khóa/đơn vị) và chủ đề bài
thi nói/thuyết trình
10
Nội dung bài thi nói/thuyết trình (có tính khoa học, giáo
dục, cấu trúc logic, lập luận chặt chẽ…)
25
30
3
4
5
Ngôn ngữ nói/thuyết trình (âm lượng, kiểm soát tốc độ,
điểm nhấn, phát âm chuẩn…)
Trang phục và ngôn ngữ cơ thể (ánh m t, cử chỉ, biểu lộ
cảm xúc, sự di chuyển…)
25
Phương pháp thuyết trình (kết hợp sử dụng phương tiện,
hình ảnh...)
10
Tổng điểm (tính theo thang điểm 100, lấy tổng số điểm chia
cho các nội dung và làm tròn đến hai số thập phân)
100
Kết quả tự đánh giá của sinh viên và đánh giá của giáo viên về kỹ năng thuyết
trình được thể hiện ở bảng 3.
Bảng 3: Mức độ kỹ năng thuyết trình của sinh viên trước khi rèn luyện
STT
Mức độ kỹ năng thuyết trình
của sinh viên trước khi rèn
Sinh viên tự
đánh giá
Đánh giá của giáo
viên
luyện
SL
%
SL
%
1
2
3
4
5
Rất tốt
Tốt
2
4
1,0
2,0
0
0
0,0
0,0
17,5
21,5
61,0
Khá
42
57
95
21,0
28,5
47,5
35
43
Trung bình
Yếu
122
Kết quả bảng 3 cho thấy, kỹ năng
thuyết trình của sinh viên là chưa tốt.
Tuy nhiên đánh giá về kỹ năng thuyết
trình của sinh viên cao hơn so với đánh
giá của giáo viên. Cụ thể: sinh viên tự
đánh giá ở mức Rất tốt là 1,0%, còn
giáo viên đánh giá là 0%; sinh viên tự
đánh giá ở mức Tốt là 2,0%, còn giáo
viên đánh giá là 0%; mức độ Khá sinh
viên tự đánh giá là 21%, trong khi đó
giáo viên đánh giá các em đạt ở mức
này là 17,5%; đánh giá ở mức độ Trung
11
TẠP CHÍ KHOA HỌC - ĐẠI HỌC ĐỒNG NAI, SỐ 13 - 2019
ISSN 2354-1482
bình thì sinh viên tự đánh giá là 28,5%,
giáo viên đánh giá là 21,5%; và ở mức
độ Yếu thì sinh viên tự đánh giá là
47,5%, trong khi đó con số này ở giáo
viên là khá cao 61,0%. Qua quan sát các
em thuyết trình, chúng tôi nhận thấy đa
phần các em còn yếu kỹ năng này. Nội
dung thuyết trình thiếu sâu s c, khả
năng lập luận chưa chặt chẽ và không
gây ấn tượng, bài viết lan man, không
có trọng tâm. Phong cách trình bày thì
lúng túng, cứng nh c, thiếu tự tin. Ngôn
ngữ chưa lưu loát, thiếu ngữ điệu, giọng
đều đều, không có điểm nhấn. Thậm chí
có em khi đứng lên thuyết trình chỉ đọc.
Qua trao đổi, sinh viên Trần Ngọc H.
cho biết: “Em chưa bao giờ đứng lên
trước lớp để thuyết trình nên em run
l m, không biết phải thể hiện như thế
nào nữa”. Qua đây cho thấy, kỹ năng
này của các em còn rất hạn chế.
2.3. Mức độ biểu hiện các kỹ năng
thuyết trình của sinh viên
2.3.1. Mức độ đạt được các tiêu chí
trong kỹ năng thuyết trình của sinh viên
Ở nội dung này, chúng tôi đánh giá
kỹ năng thuyết trình của sinh viên theo
những tiêu chí như: nội dung thuyết
trình, ngôn ngữ khi thuyết trình và
phong cách khi thuyết trình. Kết quả
được thể hiện ở bảng 4.
Bảng 4: Mức độ đạt được các tiêu chí trong kỹ năng thuyết trình của sinh viên
STT
Các tiêu chí
Mức độ
Trung bình
Thứ bậc
1
2
Nội dung bài thuyết trình
Ngôn ngữ thuyết trình
2,61
2,83
2
1
3
4
Ngôn ngữ cơ thể
2,42
2,38
3
4
Phương pháp và phương tiện
thuyết trình
Kết quả bảng 4 cho thấy, mức độ
đạt được các tiêu chí trong kỹ năng
thuyết trình của sinh viên chỉ ở mức
trung bình, xếp vị trí thứ 1 là Ngôn ngữ
thuyết trình là cao hơn cả (ĐTB = 2,83),
tiếp đó đến tiêu chí Nội dung bài thuyết
trình với ĐTB = 2,61, xếp ở vị trí thứ 3
là Ngôn ngữ cơ thể với điểm TB = 2,42
và cuối cùng là Phương pháp và phương
tiện thuyết trình với ĐTB = 2,38. Như
vậy, với mức độ các tiêu chí của kỹ
năng thuyết trình ở trên sinh viên cần
phải tích cực rèn luyện mới có thể viết
tốt và nói thuyết phục được.
2.3.2. Mức độ biểu hiện các tiêu chí
trong kỹ năng thuyết trình của sinh viên
Ở nội dung này, chúng tôi đánh giá
các mức độ biểu hiện về kỹ năng thuyết
trình trong từng tiêu chí. Kết quả được
thể hiện ở bảng 5.
12
TẠP CHÍ KHOA HỌC - ĐẠI HỌC ĐỒNG NAI, SỐ 13 - 2019
ISSN 2354-1482
Bảng 5: Mức độ biểu hiện các tiêu chí trong kỹ năng thuyết trình của sinh viên
Mức độ
Mức độ
Tổng Trung Thứ
Các biểu hiện
điểm bình
bậc
1. Nội dung bài thuyết trình
1.1. Chủ đề phù hợp, mang tính thực tiễn cao
1.2. Đặt vấn đề hay, hấp dẫn, gây ấn tượng
1.3. Lập luận chặt chẽ, logic
300
232
251
252
258
293
255
3,00
2,32
2,51
2,52
2,58
2,93
2,55
1
16
9
1.4. Phong phú, sáng tạo
8
1.5. Thể hiện tính giáo dục
5
1.6. Đưa ra được nhiều minh hoạ thuyết phục
1.7. Đưa ra được thông điệp của chủ đề
2
6
2. Ngôn ngữ thuyết trình
2.1. Phát âm chuẩn
347
3,47
3,48
2,32
2,40
2,69
3,41
11
10
16
15
3
2.2. Rõ ràng, lưu loát
348
232
240
269
341
2.3. Ngữ điệu trầm bổng theo nội dung thuyết trình
2.4. Biết nhấn mạnh những điểm quan trọng
2.5. Âm lượng phù hợp với nội dung thuyết trình
2.6. Tốc độ nói phù hợp
15
3. Ngôn ngữ cơ thể
3.1. Ánh m t bao quát khán giả tốt
3.2. Sử dụng cử chỉ tay, chân hợp lý
3.3. Sử dụng ngôn ngữ cơ thể phù hợp
3.4. Khuôn mặt tươi t n khi thuyết trình
3.5. Cảm xúc phù hợp với nội dung thuyết trình
3.6. Linh hoạt di chuyển khi thuyết trình
253
252
244
236
241
224
2,53
2,52
2,44
2,36
2,41
2,24
7
8
12
13
14
18
4. Phương pháp và phương tiện thuyết trình
4.1. Tự tin khi thuyết trình
236
228
261
228
2,36
2,28
2,61
2,28
13
17
4
4.2. Phối hợp linh hoạt giữa ngôn ngữ nói và phi ngôn ngữ
4.3. Biết tương tác với người nghe bằng những câu hỏi
4.4. Phối hợp linh hoạt các phương pháp và phương tiện
17
g n liền với niềm đam mê, yêu thích
của các em như: Bạo lực học đường,
tình yêu tuổi học trò, bệnh vô cảm…
Về nội dung thuyết trình, kết quả ở
bảng 5 cho thấy: Thứ nhất, việc chọn
chủ đề thuyết trình đối với sinh viên là
không khó (ĐTB = 3,0), đa phần sinh
viên lựa chọn những vấn đề mang tính
thời sự, nóng hổi hoặc những chủ đề
Thứ hai, khả năng đặt vấn đề của
sinh viên không tốt, không gây được ấn
tượng, không gây được sự chú ý của
13
TẠP CHÍ KHOA HỌC - ĐẠI HỌC ĐỒNG NAI, SỐ 13 - 2019
ISSN 2354-1482
người nghe (ĐTB=2,33). Có những sinh
viên lúng túng không biết đặt vấn đề
như thế nào, chỉ viết đúng được một câu
về chủ đề cần trình bày, mở bài chưa
thâu tóm được nội dung bài.
nội dung mà các em đã viết, chúng tôi
nhận thấy rằng hiểu biết về xã hội của
các em còn rất nhiều hạn chế.
Về ngôn ngữ trình bày, kết quả ở
bảng 5 cho thấy, ngoài việc phát âm
chuẩn, âm lượng đạt ở mức độ trên
trung bình, còn lại các biểu hiện khác
đều ở mức độ thấp. Cụ thể như sau:
Phát âm chuẩn (ĐTB = 3,47), ở
biểu hiện này thì đa phần sinh viên phát
âm đúng, tuy nhiên vẫn có một số em
nói ngọng đặc biệt là ngọng giữa “n” và
“l”, một số em phát âm theo vùng, miền
nên đôi khi tiếng không tròn, không rõ.
Âm lượng phù hợp (ĐTB= 2,69),
hơn một nửa sinh viên được điều tra đã
đạt được mức độ phù hợp, không to quá
mà cũng không nhỏ quá. Số sinh viên
còn lại thì thuyết trình với giọng nói
nhỏ. Qua quan sát và rèn luyện cho sinh
viên, chúng tôi thấy có những em nói
nhỏ, giáo viên thường xuyên phải nh c
là cần phải nói to lên. Qua giọng nói
cũng biết được mức độ tự tin của các
em. Những em nói nhỏ là những em
thiếu tự tin vào chính bản thân mình,
vào bài thuyết trình của mình.
Thứ ba, khả năng lập luận, giải
quyết vấn đề thiếu tính logic, chặt chẽ
(ĐTB=2,51). Qua quá trình quan sát,
chúng tôi nhận thấy sinh viên nghĩ được
câu gì thì viết câu đó, chưa biết cách
viết và giải quyết một vấn đề như thế
nào cho phù hợp. Nội dung bài thuyết
trình thường thiếu tính chặt chẽ và
thuyết phục. Sinh viên thường không
biết viết ý khái quát, mổ xẻ những ý
nhỏ và phân tích sâu s c vấn đề.
Thứ tư, yêu cầu về sự phong phú,
sáng tạo của nội dung (ĐTB=,93). Một
bài viết vừa ng n gọn, vừa đầy đủ về
nội dung lại còn phải sáng tạo thì điều
này rất khó đối với sinh viên, chính vì
yêu cầu như vậy nên đa phần sinh viên
không đáp ứng được yêu cầu này.
Phần kết cũng có tầm quan trọng
không kém, một bài thuyết trình hay và
hấp dẫn được thể hiện từ lúc mở đầu
cho đến kết luận. Dù nội dung hay đến
đâu mà phần kết không gây được ấn
tượng thì toàn bộ bài viết sẽ trở nên vô
nghĩa. Chúng tôi thường yêu cầu các em
đưa ra thông điệp cuối cùng cho chủ đề,
tuy nhiên hầu hết sinh viên chưa làm
được, các em chỉ viết được một vài câu
kết luận. Như vậy, có thể thấy rằng khả
năng viết của sinh viên còn rất hạn chế.
Qua quan sát quá trình rèn kỹ năng
thuyết trình cho sinh viên, qua những
Tốc độ nói phù hợp (ĐTB= 3,41).
Đa phần sinh viên thực hiện tốc độ nói
phù hợp, số sinh viên còn lại thường nói
chậm, giống như giảng bài. Mặc dù vậy
sinh viên chưa biết tốc độ chuẩn khi
thuyết trình là như thế nào. Các em
thường thuyết trình theo thói quen của
bản thân, nói như thế nào thì thuyết
trình như vậy.
14
TẠP CHÍ KHOA HỌC - ĐẠI HỌC ĐỒNG NAI, SỐ 13 - 2019
ISSN 2354-1482
Ngữ điệu trầm bổng (ĐTB=2,32),
thể hiện sự lên cao hay xuống thấp của
giọng nói. Khi sinh viên đứng lên
thuyết trình, đa phần các em đọc hoặc
học thuộc nội dung đã viết để trình bày
lại nội dung đã nhớ được chứ không
phải là thuyết trình. Giọng đều đều,
những nội dung vui hoặc buồn hoặc thể
hiện sự cấp thiết thì các em không thể
hiện được thông qua giọng nói.
lên thuyết trình đều nhìn vào một điểm,
ít có sự di chuyển ánh m t từ chỗ này
sang chỗ khác. Có sinh viên khi thuyết
trình thì cứ nhìn ra ngoài cửa sổ, do vậy
không làm cho người nghe hứng thú.
Sử dụng cử chỉ tay, chân (ĐTB=2,52)
cũng ở mức độ trung bình. Khi thuyết
trình, sinh viên đứng im một chỗ, từ lúc
b t đầu cho đến khi kết thúc bài thuyết
trình, tay buông thõng, hoặc lúng túng,
không biểu đạt được nội dung thuyết
trình. Sinh viên không biểu đạt được
khi nào cần đưa tay lên cao hoặc hạ tay
xuống hoặc di chuyển bước chân từ trái
sang phải như thế nào cho hợp lý. Điều
này cho thấy dù bài thuyết trình có hay
đến mấy mà không thể hiện được qua
ngôn ngữ cử chi thì cũng không hấp dẫn
người nghe.
Biết nhấn mạnh những điểm quan
trọng (ĐTB=2,40). Như đã phân tích ở
trên, sinh viên thể hiện bài thuyết trình
với giọng đều đều, những nội dung nổi
bật hoặc quan trọng thì sinh viên không
diễn đạt được bằng ngôn ngữ của mình
để người nghe thấy được tầm quan
trọng của vấn đề.
Thực trạng trên cho thấy sinh viên
khi thuyết trình thiếu cảm xúc, do vậy
không đem lại cảm hứng cho người
nghe. Như vậy, ngôn ngữ nói có vai trò
cực k quan trọng, là công cụ truyển tải
thông tin, đồng thời là công cụ biểu
cảm, gợi cảm. Sau này, các sinh viên sư
phạm sẽ trở thành giáo viên, nếu sử
dụng ngôn ngữ nói có hồn thì sẽ đem lại
hiệu quả cao trong quá trình giảng dạy.
Về ngôn ngữ cử chỉ, hành vi, kết
quả ở bảng 5 cho thấy, khả năng thể
hiện cử chỉ phi ngôn ngữ của sinh viên
còn rất hạn chế. Khả năng thể hiện cảm
xúc, thái độ, phong thái khi thuyết trình
còn ở mức độ thấp. Cụ thể:
Bên cạnh đó, s c thái khuôn mặt
cũng rất quan trọng. Khi thuyết trình
phải thể hiện được sự tươi t n trên
khuôn mặt. Thể hiện được sự tự tin, bộc
lộ được cảm xúc thông qua từng nội
dung của bài thuyết trình. Tuy nhiên
trong quá trình quan sát, chúng tôi nhận
thấy sinh viên rất căng thẳng khi thuyết
trình, vẻ mặt lo l ng, lúng túng. Khuôn
mặt của sinh viên thể hiện sự căng
thẳng, do vậy các em không thể hiện
được những cảm xúc vui, buồn trong
nội dung bài nói, bài thuyết trình thiếu
sự sống động.
Về phương pháp và phương tiện khi
thuyết trình, sự thể hiện của sinh viên
cũng chỉ ở mức độ thấp hoặc trung
bình. Cụ thể:
Ánh m t bao quát khán giả ở mức
độ trung bình (ĐTB=2,53). Qua quan
sát cho thấy, đa phần sinh viên khi đứng
15
7 trang
07/04/2022
5220
Bạn đang xem tài liệu "Thực trạng kỹ năng thuyết trình của sinh viên sư phạm trường Đại học Đồng Nai", để tải tài liệu gốc về máy hãy click vào nút Download ở trên
File đính kèm:
- thuc_trang_ky_nang_thuyet_trinh_cua_sinh_vien_su_pham_truong.pdf
