Tài liệu Hướng dẫn diễn thuyết hiệu quả - Phần 1: Nói trước công chúng một cách nhanh chóng và dễ dàng
HƯỚNG DẪN DIỄN THUYẾT
HIỆU QUẢ
Tác Giả: Dale Carnegie
Phần 1:
Nói Trước Công Chúng Một Cách Nhanh Chóng Và Dễ Dàng
Copyright © 2008 Dale Carnegie & Associates, Inc. All rights reserved.
PHẦN 1: NÓI TRƯỚC CÔNG CHÚNG MỘT CÁCH NHANH CHÓNG VÀ DỄ DÀNG
Bạn thường tự hỏi rằng:
Giả sử được trở lại những ngày ở đại học, có ai đó cho
tôi biết bí quyết để nói và viết hiệu quả này thì tôi đã
tiết kiệm không biết bao nhiêu thời gian cho những
nỗ lực lãng phí và đau lòng. Chẳng hạn như một lần
nọ tôi viết một quyển sách về Lincoln, và trong quá
trình viết, tôi đã quăng vào sọt rác ít nhất một năm nỗ
lực vô ích, thứ mà lẽ ra tôi có thể tiết kiệm nếu như tôi
biết bí mật tuyệt vời mà tôi sắp sửa bật mí với các bạn
đây Điều tương tự xảy ra khi tôi mất hai năm để viết
một quyển tiểu thuyết.
“Liệu thật sự có một cách nhanh chóng và dễ
dàng để học cách diễn thuyết hiệu quả trước công
chúng – hay chỉ đơn thuần là những tựa đề hấp
dẫn hứa hẹn nhiều nhưng lại chẳng giúp ích bao
nhiêu?”
Không, tôi không hề nói quá. Tôi thật sự sẽ cho bạn
thấy một bí mật quan trọng – một bí mật chắc chắn
sẽ giúp bạn dễ dàng hơn trong việc nói trước công
chúng ngay tức khắc. Vậy tôi đã khám phá điều này ở
đâu? Trong vài quyển sách chăng? Thưa không. Hay là
trong các khóa học nói trước công chúng ở trường đại
học? Thưa cũng không. Tôi thậm chí chưa hề thấy nó
được đề cập ở đó. Bản thân tôi cũng đã phải tìm kiếm
nó một cách khó khăn, từng bước, chậm chạp và nhọc
nhằn.
Rồi nó lại lặp lại trong lúc tôi viết một quyển sách về
diễn thuyết trước công chúng – một năm dài nỗ lực vô
ích lại bị ném thẳng vào sọt rác bởi tôi đã không nắm
được bí mật của viết và nói thành công.
2
NẾU CÓ THỂ, HÃY BỎ RA THẬT NHIỀU THỜI GIAN ĐỂ CHUẨN BỊ
Vậy những bí mật vô giá mà tôi sắp trình ra trước cũng như quý mến tôi. Tôi hiểu mình không được chào
mắt các bạn là những gì? Đơn giản chỉ là: Luôn nói về đón. Ngay cả khi còn là một đứa trẻ, tôi đã cảm thấy
những điều mà bạn đủ tư cách để nói thông qua quá điều này. Tối tối, tôi thường thiếp đi trong nước mắt vì
trình nghiên cứu hay trải nghiệm. Nói về những điều quá cô đơn. Mong mỏi duy nhất cũng l lớn nhất của tôi
bạn biết, và biết chắc rằng bạn biết. Đừng chỉ bỏ ra 10 là được ai đó hỏi xem sổ liên lạc, nhưng không một ai.
phút hoặc 10 giờ chuẩn bị cho bài nói, hãy bỏ ra 10 Không ai quan tâm. Tất cả những gì một đứa trẻ trong
tuần hay 10 tháng. Tốt hơn cả là 10 năm.
tôi ao ước là tình cảm thật sự - điều mà mãi mãi không
có ai cho tôi.”
Hãy nói về những điều làm khơi dậy sự hứng thú trong
bạn. Và nói về những điều bạn mong muốn được chia Phải chăng Gay Kellogg đã chuẩn bị bài nói của mình
sẻ với người nghe một cách sâu sắc.
trong 10 năm? Thưa không. Cô ấy đã dùng đến 20
năm. Cô ấy đã chuẩn bị cho bài nói này vào những
Để minh họa những gì tôi vừa nói, ta cùng tham khảo buổi tối thiếp đi trong nước mắt. Cô ấy đã chuẩn bị bài
trường hợp của Gay Kellogg, một bà nội trợ ở Roselle, nói này khi lòng quặn đau vì không ai thèm hỏi đến
New Jersey. Cô chưa bao giờ diễn thuyết trước công kết quả học tập của cô. Không có gì phải thắc mắc khi
chúng trước khi tham gia một trong các lớp học của cô có khả năng diễn thuyết về đề tài này. Cô ấy không
chúng tôi ở New York. Đối với cô ấy, đó là một điều thể xóa bỏ những kí ức ban đầu đó khỏi trí nhớ của
thật đáng sợ. Cô lo rằng diễn thuyết trước công chúng mình. Gay Kellogg đã tìm lại ngăn chứa những kí ức và
có thể là một nghệ thuật trừu tượng vượt quá khả cảm xúc đau thương sâu thẳm bên trong bản thân. Cô
năng của mình. Thế mà vào buổi thứ tư của khóa học, không cần phải tô vẽ thêm cho câu chuyện. Cô cũng
cô đã mê hoặc toàn bộ thính giả bằng bài phát biểu không cần phải chuẩn bị cho bài nói. Tất cả những gì
của mình. Tôi yêu cầu cô nói về chủ đề “Điều đáng tiếc cô cần làm là mang những cảm xúc và kí ức bấy lâu bị
nhất đời tôi”. Thế là Gay đã trình bày bài nói của mình dồn nén trong cô được trỗi dậy như một nguồn dầu
một cách xúc động. Các thính giả khó lòng cầm được tuôn trào từ giếng.
nước mắt. Tôi biết, bởi tôi cũng khó lòng kiềm được
nước mắt vào lúc đó.
Những bài diễn thuyết kém hiệu quả thường là những
bài được viết cẩn thận, ghi nhớ vất vả và không tự
nhiên. Những bài nói tốt là những bài chảy trong bạn
như nguồn nước. Rất nhiều người diễn thuyết như
cách tôi bơi. Tôi vùng vẫy, chống chọi với nước và kiệt
sức để rồi bơi nhanh bằng 1/10 các chuyên gia. Người
nói không hay cũng giống như người bơi tệ, căng
thẳng, bồn chồn, tự làm bản thân mình rối rắm và rồi
làm mất đi mục đích ban đầu của họ.
Bài nói của cô ấy như thế này:
“Điều đáng tiếc nhất cuộc đời tôi là việc tôi không bao
giờ biết được tình mẹ là như thế nào. Mẹ tôi mất khi tôi
mới một tuổi. Các dì và họ hàng thay phiên nuôi tôi,
nhưng họ quá bận rộn với con cái của riêng họ đến nỗi
chẳng còn mấy thời gian cho tôi. Tôi chẳng bao giờ ở
với ai quá lâu. Ai cũng lấy làm buồn khi thấy tôi, và
đều tỏ ra hớn hở khi tôi đi. Họ chưa bao giờ yêu thích
3
HÀO HỨNG VỚI ĐỀ TÀI
Ngay cả người có khả năng bình thường cũng có thể Khi anh kết thúc bài diễn thuyết, anh tâm sự, với giọng
diễn thuyết tuyệt vời nếu được nói về vấn đề khuấy nói của một người vừa được khai sáng: “Tôn giáo
động được cảm hứng ở họ một cách sâu sắc. Tôi từng
không sai! Tình yêu của Thượng Đế chưa bao giờ sai!”
gặp một trường hợp minh họa ấn tượng vào nhiều Tôi sẽ không bao giờ quên được bài nói đó bởi sự tác
năm trước, khi tôi đang hướng dẫn các khóa học cho động cảm xúc lớn lao của nó. Khi tôi chúc mừng diễn
Phòng Thương Mại Brooklyn. Đó là một ví dụ mà tôi sẽ giả với bài nói cực kỳ xúc động của mình, anh đáp:
ghi nhớ trong suốt cuộc đời.
“Vâng, và tôi đã nói mà không chuẩn bị gì.”
Chuyện xảy ra như thế này: Chúng tôi đang ở buổi học
Chuẩn bị? Nếu nói anh ta chưa hế chuẩn bị gì cho bài
về hùng biện. Sau khi mọi người có mặt đông đủ, tôi
nói này, quả thực tôi không thể hiểu “chuẩn bị” nghĩa
yêu cầu họ nói về: “Điều gì, nếu có, là vấn đề không ổn
của Tôn giáo?” Một thành viên (một người chưa tốt
nghiệp trung học) đã làm điều mà tôi chưa bao giờ
là gì? Tất nhiên ý anh ta là anh đã không biết trước về
việc mình sẽ phải nói về đề tài này. Tôi mừng là anh
ta đã không biết, bởi nếu được biết trước, bài nói này
thấy ở một diễn giả nào trong nhiều năm huấn luyện
có lẽ đã kém xa về mặt hiệu quả. Anh ta có lẽ đã tập
diễn thuyết trước công chúng. Bài nói của anh ấy xúc
luyện vất vả, cố tạo ra một bài hùng biện hoàn toàn
động đến nỗi khi anh kết thúc, mọi người trong khán
thiếu tự nhiên.
phòng đều đứng dậy im lặng trong sự kính trọng.
Thay vào đó, anh làm đúng những gì Gay Kellogg
Anh ta kể về bi kịch lớn nhất đời mình: cái chết của
làm sau này – Đứng đó, trải lòng ra như thể một con
mẹ anh ấy. Anh đã quá đau thương, kiệt sức và buồn
người đang trò chuyện với bạn mình. Cốt lõi của vấn
bã đến không còn thiết sống. Anh kể lại rằng khi anh
đề là anh đã đã chuẩn bị cho bài nói từ khi quỳ gối,
bước ra đường, dù là trong ngày nắng ấm, anh cũng
vừa khóc vừa đọc kinh Rosary. Sống, cảm nhận, suy
xem nó như ngày mây u ám, anh chỉ muốn chết. Trong
nghĩ, chịu đựng “những mũi tên, những viên đá của
số phận phũ phàng” – đó là sự chuẩn bị tuyệt vời nhất
cho không chỉ việc nói, thuyết trình mà cả viết, sáng
cơn tuyệt vọng, anh đến nhà thờ, quỳ xuống, vừa khóc
vừa đọc kinh Rosary, và bỗng một sự bình yên lớn
ngập tràn trong anh – một sự bình yên thiêng liêng
tác văn.
của Chúa trời:
“Không phải ý chí của tôi, nhưng Người đã làm.”
4
TÌM KIẾM ĐỀ TÀI TRONG CHÍNH BẢN THÂN
Những người mới bắt đầu có biết được sự cần thiết Thử nghĩ mà xem: Đây là một phụ nữ cố ép bản thân
của việc tìm kiếm đề tài trong chính bản thân họ? Biết nói về Chiến tranh Ethiopia của Mussolini, trong khi cô
ư? Họ thậm chí chưa từng nghe đến nó! Họ thường tự nhận mình có rất ít kiến thức và không hề quan tâm
thích chúi mũi vào các tạp chí mà tìm chủ đề. Chẳng đến đề tài này. Cô ấy đã không nói về một chủ đề mà
hạn như một lần nọ, tôi có dịp gặp một trong số các mình đủ tư cách để nói về nó.
học viên tại tàu điện ngầm, một phụ nữ chán nản bởi
cô không mấy tiến bộ trong suốt khóa học. Tôi hỏi Sau một hồi thảo luận, tôi nói với cô rằng: “Tôi sẽ lắng
xem tuần trước cô đã nói về chủ đề gì. Tôi khám phá nghe với tất cả sự tôn trọng và thích thú nếu bạn nói
rằng cô đã nói về chủ đề “Liệu Mussolini có nên được về điều mà bạn thực sự trải nghiệm và nắm rõ, nhưng
phép xâm lược Ethiopia?” Cô đã thu thập thông tin không ai kể cả tôi sẽ có hứng thú với một chủ đề mà
cần có qua một bài xã luận trên báo Time. Cô đã đọc ngay cả bạn cũng không thích, như Cuộc xâm lược
bài báo 2 lần. Tôi hỏi cô có thích đề tài đó hay không Ethiopia của Mussolini chẳng hạn. Bạn biết không đủ
và cô trả lời “Không”. Tôi liền hỏi tại sao cô lại chọn nó. nhiều để nhận được sự chú ý và lưu tâm của chúng tôi.”
“À …” , cô ngập ngừng, “tôi buộc phải nói về một cái gì
đó, vì vậy tôi đã chọn”
NÓI TỪ TRÁI TIM KHÔNG PHẢI TỪ SÁCH VỞ
Nhiều học viên cũng giống như người phụ nữ trên. Họ Tuy nhiên, thí sinh kế tiếp ngay lặp tức thu hút sự chú
muốn lấy đề tài từ một quyển sách hay tạp chí thay vì ý của tôi. Một sinh viên năm cuối ở Yale, anh ta trình
từ kiến thức và niềm tin bản thân. Ví dụ như một vài bày về các vấn đề tồn động ở trường đại học. Anh ta
năm trước đây, tôi là một trong ba giám khảo trong đủ tư cách để nói về điều đó. Chúng tôi lắng nghe anh
cuộc thi diễn thuyết liên trường qua kênh NBC. Giám với một sự tôn trọng.
khảo không thấy được thí sinh. Chúng tôi lắng nghe
họ từ phòng thu 8G qua đài phát thanh thành phố.
Nhưng người đoạt giải nhất đó có đoạn mở đầu như
thế này: “Tôi vừa trở về từ bệnh viện nơi mà một người
Tôi ước gì mọi sinh viên và thầy cô được chứng kiến bạn của tôi đang nằm hấp hối vì một tai nạn xe. Hầu
chuyện gì đã xảy ra trong cái phòng thu đó. Thí sinh hết các tai nạn xe cộ đều được gây ra bởi thế hệ trẻ.
đầu tiên trình bày về “Nền dân chủ trước bước ngoặt”. Là một thành viên của thế hệ đó, tôi mong muốn nói
Thí sinh kế tiếp phát biểu về “Làm thế nào tránh chiến chuyện với các vị về những nguyên nhân của các tai
tranh”. Rõ ràng đến mức đau đớn rằng họ chỉ lặp đi nạn này.” Mọi người trong phòng thu đã yên lặng
lặp lại cẩn thận những câu từ được học thuộc lòng. nghe anh nói. Anh đã nói về thực tế, chứ không phải
Vì vậy mà không chỉ khách mời mà cả các giám khảo, cố gắng đưa ra một bài diễn thuyết. Anh nói về những
chẳng mấy ai chú ý nhiều đến họ. Một trong những điều anh đủ tư cách để nói. Và anh đã nói từ một sự
giám khảo hôm đó là Willem Hendrik Van loon. Khi kiện cụ thể rồi mới đến vấn đề tổng quát.
ông ta bắt đầu vẽ tranh biếm họa một trong các thí
sinh thì mọi người chỉ đứng và xem ông đồng thời
phớt lờ “bài diễn văn” nghiệp dư, những câu chữ học
thuộc lòng, ngập tràn trong không gian.
5
THIẾT THA MONG MUỐN ĐƯỢC NÓI
Tuy nhiên, tôi cũng cảnh báo bạn rằng chỉ đủ tư cách mình – tình mẫu tử – cô ấy không những đủ tư cách
để nói về đề tài thôi thì chưa thể luôn diễn thuyết xuất để nói về đề tài ấy vì những điều mà mình đã phải
sắc. Một nhân tố bạn cần phải biết nữa đó là nhân tố chịu đựng, mà còn có một cảm xúc mạnh mẽ muốn
mang tính sống còn trong diễn thuyết: chúng ta cần nói về điều này. Tương tự với học viên ở lớp học Phòng
một mong muốn mãnh liệt và sâu sắc được truyền đạt Thương Mại Brooklyn, người trình bày về sự ra đi vĩnh
lý lẽ và cảm xúc của mình đến người nghe.
viễn của mẹ anh – “Không phải ý chí của tôi, nhưng
Người đã làm.”
Để minh họa, giả sử tôi được yêu cầu nói về việc trồng
bắp và nuôi lợn. Tôi đã có gần 20 năm làm việc tại các Lịch sử đã tái diễn bởi những người có ước muốn và
nông trại ở Mi souri, thì đương nhiên tôi đủ tư cách nói khả năng truyền tải lý lẽ cũng như cảm xúc đến người
về đề tài này. Nhưng tôi lại chẳng có chút thiết tha gì nghe. Nếu John Wesley không có khả năng và khát
với nó. Song giả sử tôi được yêu cầu nói về các vấn đề khao đó, ông không bao giờ có thể thành lập một giáo
tồn đọng trong ngành học mà tôi đang học ở trường. phái tôn giáo có sức ảnh hưởng khắp thế giới. Nếu Pe-
Tôi khó mà thất bại với nó, bởi tôi sở hữu 3 yêu cầu cơ ter người ẩn sĩ không có mong muốn và khả năng đó,
bản cho một bài nói tốt. Thứ nhất là tôi đang nói về ông không bao giờ có thể khuấy động trí tưởng tượng
một vần đề mà tôi đủ tư cách để nói. Thứ hai, tôi có của thế giới và nhấn chìm Châu Âu vào các cuộc chiến
những cảm xúc và lý lẽ sâu sắc mà tôi đang nóng lòng vô ích và đẫm máu để sở hữu miền Đất Thánh. Nếu
truyền đạt lại với bạn. Thứ ba, với kinh nghiệm vốn có, Hitler không có khả năng bẩm sinh để truyền tải lòng
tôi sẽ đưa ra vô số ví dụ minh họa rõ ràng thuyết phục. hận thù và cay đắng của mình đến người nghe, ông đã
không thể thâu tóm quyền lực ở Đức và đẩy cả thế giới
Khi Gay Kellogg nói về điều đáng tiếc lớn nhất đời rơi vào chiến tranh.
NÓI TỪ KINH NGHIỆM CỦA BẠN
Đến đây thì hẳn bạn đã được trang bị đủ để thực hiện Và đây là một vài tin tốt cho bạn: sự tiến bộ trong diễn
hàng loạt bài nói tốt – những bài nói không ai trên thế thuyết của bạn dựa vào việc lựa chọn đề tài thích hợp
giới này có thể làm trừ bạn, vì chẳng ai khác có được
chính xác những trải nghiệm đặc biệt bạn đang có.
Chúng là những đề tài gì? Tôi không biết. Nhưng bạn
biết.
nhiều hơn là khả năng thiên phú.
Bạn sẽ cảm thấy thư giãn và diễn thuyết thật tốt khi
bạn làm những gì Gay Kellogg đã làm: Nói về những
trải nghiệm ảnh hưởng sâu sắc, những trải nghiệm bạn
Vậy hãy mang bên mình một tờ giấy trong vài tuần và nhớ mãi trong suốt 20 năm. Nhưng bạn sẽ không bao
tập ghi chú về mọi đề tài mà bạn chợt nghĩ ra thông giờ cảm thấy thoải mái hoàn toàn khi nói về những đề
qua những trải nghiệm hàng ngày – chẳng hạn như tài như “Mussolini và xâm lược Ethiopia” hay “Đảng
“Điều đáng tiếc nhất đời tôi”, “Tham vọng mãnh liệt Dân Chủ trước bước ngoặt”.
nhất của tôi”, và “Tại sao tôi thích (không thích) đi
học”. Cứ làm đi và bạn sẽ ngạc nhiên vì danh sách các
chủ đề tăng nhanh đáng kể.
6
NÓI VỀ NHỮNG ĐIỀU BẠN NGHIÊN CỨU
Nói về những gì bạn trải qua hiển nhiên là cách nhanh điều ta nên nhớ ơn. Người khác thấy vài chú bồ câu
nhất để nâng cao can đảm và tự tin. Nhưng sau khi trên đường, đó cũng có thể là một ý tưởng, anh ta đã
đạt được một ít kinh nghiệm, bạn bây giờ lại muốn nói nói về những chú bồ câu anh không thể quên. Nhưng
về các đề tài khác. Nhưng là đề tài gì? Và lấy chúng ở giải thưởng đêm ấy lại về tay một học viên, người đã
đâu? Xin thưa là mọi nơi. Điển hình như một lần nọ tôi nhìn thấy một con rệp bò lên cổ áo một người đàn
yêu cầu cả lớp nhân viên điều hành công ty Điện ông tại ga tàu điện ngầm. Người học viên đó đã cho
Thoại New York thu nhặt mọi ý tưởng về một bài nói chúng tôi nghe một bài nói mà sau 20 năm tôi vẫn
trongsuốt tuần. Lúc đó là tháng 11, một người thấy còn nhớ.
dòng chữ Lễ Tạ Ơn in đỏ trên lịch liền nói về những
MANG SỔ GHI CHÉP BÊN MÌNH
Sao bạn không làm như Voltaire? Voltaire, một trong Sau đó, nếu bạn thấy khó chịu bởi một nhân viên bán
những nhà văn quyền lực nhất thế kỷ 18, luôn mang hàng thô lỗ, ghi “Bất lịch sự” ngay vào sổ. Sau đó, cố
bên mình thứ mà ông gọi là “sổ ghi chú” – quyển sổ nhớ lại 2 hay 3 sự kiện nổi bật của việc bất lịch sự.
ông ghi nhặt mọi cảm xúc, suy nghĩ và ý tưởng. Vậy Chọn một cái hay nhất và chỉ chúng tôi cách để giải
tại sao bạn không mang theo một quyển sổ ghi chép quyết tình huống ấy. Hoan hô! Cuối cùng bạn đã có
như vậy đi?
bài nói 2 phút về “Bất lịch sự.”
“CA TỪ ĐƠN GIẢN”
Đừng cố nói về những vần đề gây chấn động thế giới
Thật vậy, tôi chưa bao giờ thấy ai nói về việc sơn lại
như “Bom nguyên tử”. Chọn cái gì đơn giản thôi – hầu cánh cửa sau với một sự nhiệt tình sống động đến vậy!
hết sẽ có hiệu quả. Hãy để ý tưởng chọn bạn thay
vì bạn chọn ý tưởng. Chẳng hạn như gần dây, tôi có
nghe về một học viên, Mary A.Leer, từ Chicago, trình
bày về “Những cánh cửa sau”.
Vấn đề chính tôi muốn đề cập ở đây là: bất cứ đề tài
nào muốn trở thành bài nói đều đòi hỏi kinh nghiệm,
kiến thức, đồng thời phải có hứng thú và háo hức
muốn kể cho mọi người nghe từ bạn.
Mới nghe, bạn có thể thấy đề tài của cô ta quả là ngớ
ngẩn, nhưng nếu nghe cô nói, bạn chắc chắn sẽ thích
mê giống như như tôi, bởi trong cô ấy là một niềm háo
hức lớn về cánh cửa sau nhà cô.
7
VÀ ĐÂY LÀ BÀI NÓI NỔI TIẾNG VỀ CÁNH CỬA SAU!
“Bốn năm trước, khi tôi chuyển đến căn hộ hiện tại
của mình, cánh cửa sau được sơn một màu xám xịt.
Nó thật khủng khiếp. Mỗi lần tôi mở cửa, nó đem đến
một cảm giác chán nản tràn trề. Vì vậy, tôi mua một
hộp sơn màu xanh da trời và sơn lại nó, cái lò sưởi, và
khung cửa sổ. Đó là màu xanh tinh tế nhất mà tôi từng
thấy. Sau đó mỗi lần tôi mở cánh cửa sau nhà, càm
giác như tôi đang mở cổng thiên đường.
xung quanh, thùng rác được sơn và xếp đặt ngăn nắp
sẽ thuộc sở hữu của một con người thú vị với cuộc sống
tưởng tượng bay bổng.
Tôi đã mua một hộp sơn màu xanh đẹp đẽ khác và tôi
sắp có một thời gian tuyệt vời vào thứ bảy tới đây. Tôi
một lần nữa sẽ làm cho cánh cửa sau nhà mình tươi
vui và đầy cảm hứng”.
Tôi chưa bao giờ giận dữ đến vậy trong đời khi cách
đây không lâu, tôi về nhà và phát hiện ra gã thợ sơn
nhà đã phá cửa sổ và sơn lại cái cửa sau với màu xanh
xinh đẹp của tôi bằng thứ màu xám xấu xí nhất. Tôi chỉ
muốn bóp cổ gã thợ sơn đáng ghét đó.
Và nó đã xảy ra như thế. Các điều kiện để chứng tỏ sức
mạnh của những diễn giả nói tốt sẽ bao gồm:
(a) Có tư cách để nói về đề tài của mình bằng các
nghiên cứu và kinh nghiệm.
(b) Bản thân có sự hứng thú về đề tài.
Bạn có thể hiểu về một người thông qua cánh cửa sau
hơn là cửa trước. Cửa trước thường luôn được chăm
chút hơn chỉ để gây ấn tượng với bạn. Nhưng cửa sau
lại cho ta những câu chuyện.Một cái cửa sau cáu bẩn
thể hiện một chủ nhà cẩu thả. Tuy nhiên một cánh cửa
sau sơn màu sắc vui nhộn cùng những chậu hoa nở rộ
(c) Có mong muốn và háo hức truyền đạt ý tưởng, cảm
xúc đến người nghe.
8
LÀM THẾ NÀO ĐỂ CHUẨN BỊ VÀ TRÌNH BÀY BÀI NÓI CỦA MÌNH
Đây là 8 nguyên tắc hết sức có ích trong việc chuẩn bị:
Nhiều năm trước, một nghị sĩ đã thực hiện một bài
phát biểu dữ dội buộc tội chính phủ đã lãng phí tiền
của dân vào việc in những tập tài liệu vô bổ. Ông minh
họa ý của mình bằng cách nói rằng chính phủ đã in
một tài liệu về “Đời sống tình yêu của Ễnh ương”. Tôi
có lẽ đã quên bài phát biểu đó nhiều năm về trước nếu
không có cái ví dụ minh họa cụ thể “Đời sống tình yêu
của Ễnh ương”. Tôi có thể quên hàng triệu các dữ kiện
khác khi thời gian qua đi nhưng tôi sẽ không bao giờ
quên được câu chuyện chính phủ đã phung phí tiền
của mình vào việc in và phát hành các tập tài liệu như
kiểu “Đời sống tình yêu của Ễnh ương”.
1. Ghi chú ngắn gọn những điều thú vị bạn muốn đề
cập.
2. Đừng viết sẵn bài phát biểu.
Tại sao? Là vì nếu bạn làm vậy, bạn sẽ có khuynh hướng
dùng ngôn ngữ viết thay cho ngôn ngữ nói đơn giản;
và khi bạn đứng lên trình bày, bạn sẽ phải cố nhớ lại
xem mình đã viết những gì. Điều đó sẽ cản trở bạn nói
tự nhiên và sôi nổi
3. Tuyệt đối đừng bao giờ học thuộc lòng.
5. Biết sâu hơn những điều cần thiết về đề tài mà bạn
muốn trình bày.
Nếu bạn ghi nhớ bài nói của mình, gần như chắc chắn
bạn sẽ quên nó; và các khán giả có lẽ sẽ vui mừng,
vì không ai muốn phải nghe một bài phát biểu giống
như được ghi âm trước. Thậm chí nếu bạn không
quên, nó sẽ mang âm hưởng thuộc lòng. Bạn sẽ có
một ánh nhìn xa xôi và một giọng đọc cũng xa xôi. Bạn
sẽ không thể như một con người thật sự đang nỗ lực
gửi gắm đến chúng tôi điều gì đó. Nếu trong một cuộc
nói chuyện lâu hơn, bạn sợ bạn sẽ quên đi những gì
bạn muốn nói, hãy ghi chú ngắn và giữ chúng trong
lòng bàn tay và thỉnh thoảng liếc qua. Đó là những gì
tôi thường làm.
Ida Tarbell, một trong những nhà báo giỏi nhất nước
Mỹ, nói với tôi rằng nhiều năm trước khi ở Luân Đôn,
cô nhận được điện tín từ S.S.McClure, người sáng lập
Tạp Chí McClure, yêu cầu cô viết một bài hai trang
về công ty Cáp Đại Tây Dương. Cô Tarbell phỏng vấn
người quản lý công ty cáp Đại Tây Dương ở Luân Đôn
và thu thập đầy đủ tất cả các thông tin cần thiết để
viết bài xã luận 500 từ của cô. Nhưng cô đã không
dừng ở đó. Cô đã đi đến bảo tàng thư viện Anh và đọc
các tạp chí, sách vở về Cáp Đại Tây Dương, và cả tiểu
sử của Cyrus West Field, người đặt nền móng cho công
ty này. Cô còn nghiên cứu các phần của dây cáp được
trưng bày ở bảo tàng, sau đó cô đi đến nhà máy để
tận mắt chứng kiến cảnh sản xuất dây cáp ở ngoại ô
Luân Đôn.
4. Bổ sung cho bài phát biểu với nhiều ví dụ và dẫn
chứng minh họa.
Cho đến nay, cách dễ nhất để thực hiện một bài nói
chuyện thú vị là chèn các ví dụ vào nó. Để minh họa
những gì vừa nói, hãy lấy tập sách này làm ví dụ.
Khoảng một nửa số trang được dành cho việc minh
họa. Đầu tiên là điển hình Gay Kellogg cùng những
nỗi buồn cô phải chịu đựng khi còn nhỏ. Tiếp theo
là minh họa của anh chàng nói về “Điều gì, nếu có, là
vấn đề không ổn của Tôn giáo?”. Tiếp theo là ví dụ về
người phụ nữ đã cố gắng trình bày về cuộc xâm lược
Ethiopia của Mussolini. Tiếp nữa là câu chuyện của
bốn sinh viên đại học trong một cuộc thi nói trên đài
phát thanh - và cứ thế tiếp tục. Vấn đề lớn nhất tôi gặp
phải khi viết sách hay chuẩn bị bài nói không phải là
tìm ý tưởng, mà là tìm được những minh họa giúp làm
ý tưởng rõ ràng, sinh động và không thể nào quên.
Các triết gia La Mã đã từng nói: “Exemplum docet”
(dạy bằng ví dụ) và họ mới chính xác làm sao! Ví dụ,
hãy để tôi chỉ cho bạn giá trị của một minh họa.
Cô Tarbell nói khi kể cho tôi nghe câu chuyện:
“Cuối cùng khi tôi đã hoàn tất hai trang đánh máy
về Cáp Đại Tây Dương, tôi đã có đủ mọi nguyên liệu
cho để viết một cuốn sách nhỏ về đề tài này. Nhưng số
lượng lớn các tài liệu mà tôi có và không sử dụng cho
phép tôi viết những gì tôi đã viết với sự tự tin, mạch lạc
và yêu thích. Nó đã cho tôi một nguồn năng lượng dự
trữ.”
Ida Tarbell đã học được qua nhiều năm kinh nghiệm
rằng cô phải đủ tư cách để viết được hơn 500 từ về
Cáp Đại Tây Dương. Cũng là nguyên tắc tương tự với
việc diễn thuyết. Hãy tự tạo cho mình vốn tài liệu về đề
tài sắp nói. Phát triển nó thành tài sản vô giá được gọi
là năng lượng dự trữ.
9
LÀM THẾ NÀO ĐỂ CHUẨN BỊ VÀ TRÌNH BÀY BÀI NÓI CỦA MÌNH
6. Tập dợt bài nói bằng cách nói chuyện với bạn bè.
chuyên môn như thể bạn luyện tập để tinh thông âm
nhạc hay hội họa. Ai cũng có thể có một bài phát biểu
tuyệt vời ở nhà mỗi khi giận dữ. Ví dụ, nếu ai đó đẩy và
đấm bạn một cú, ngay lập tức, bạn sẽ đứng dậy và có
một bài phát biểu xuất sắc. Cử chỉ, tư thế, vẻ mặt của
bạn sẽ trở nên hoàn hảo bởi nó biểu hiện sự tức giận
thực sự. Và hãy nhớ, bạn không phải học cách biểu lộ
cảm xúc của mình. Bạn đã có thể biểu lộ cảm xúc rõ
ràng của mình một cách tuyệt vời từ sáu tháng tuổi.
Thử hỏi mẹ bạn thì biết.
Will Rogers chuẩn bị bài phát thanh Đêm Chủ Nhật nổi
tiếng của mình bằng cách đem chúng ra trò chuyện
với những người ông gặp trong tuần. Ví dụ như khi
ông muốn nói về tiêu chuẩn vàng, ông sẽ huyên
thuyên về nó suốt tuần trong các cuộc trò chuyện. Sau
đó ông sẽ rút ra được những điều như câu đùa nào hơi
quá lố và nhận xét nào sẽ thu hút sự quan tâm của mọi
người. Đó là một cách tốt hơn hẳn để luyện tập thay vì
thử với những cử chỉ trong trước gương.
Theo dõi một nhóm trẻ em chơi đùa. Những biểu hiện
mới tuyệt vời làm sao! Trọng âm, cử chỉ, tư thế, giao
tiếp mới hoàn hảo làm sao! Chúa Jesus từng nói: “Các
ngươi không thể đến được thiên đường, trừ khi các
ngươi trở thành trẻ thơ”. Vâng, và trừ khi bạn trở nên
tự nhiên, không e ngại và thoải mái như những đứa trẻ
đang chơi đùa, bạn không thể đạt được mức độ diễn
cảm tốt được.
7. Thay vì lo lắng về việc trình bày, nghĩ cách làm nó
hay hơn.
Đã có vô số hiểu lầm tai hại và vô nghĩa về trình bày bài
phát biểu. Sự thật là khi bạn phải đối mặt với khán giả,
bạn nên quên đi tất cả, cả giọng nói, hơi thở, cử chỉ, tư
thế, điểm nhấn. Hãy quên đi tất cả mọi thứ ngoại trừ
những gì bạn đang nói. Những gì người nghe muốn,
như tác giả của Hamlet nói,“nhiều vấn đề hơn, ít nghệ
thuật hơn”. Hãy làm những gì con mèo làm khi nó bắt
chuột. Nó không bao giờ nhìn xung quanh và tự hỏi
“Cái đuôi tôi như thế nào, tư thế đúng chưa, và vẻ mặt
ra sao?” Không đâu. Con mèo đó quá muốn bắt chuột
cho bữa tối đến nỗi nó không thể sai tư thế hay sai kĩ
thuật được, bạn cũng vậy, nếu như ở bạn có một sự
say mê với khán giả và những điều bạn đang nói đến
nỗi quên đi chính mình.
Vấn đề của bạn không phải là cố gắng tìm hiểu làm thế
nào để nói chuyện với cách nhấn giọng, hoặc cử chỉ và
tư thế đứng như thế nào. Nói cho cùng thì chúng cũng
chỉ là những hiệu ứng. Vấn đề của bạn là làm thế nào
để xử lý những căn nguyên khiến những hiệu ứng này
bộc lộ. Căn nguyên đó nằm sâu bên trong con người
bạn; nó là thái độ ý chí và tình cảm của riêng bạn. Nếu
bạn đặt mình vào điều kiện ý chí và tình cảm thích
hợp, bạn sẽ thuyết trình một cách xuất sắc. Không cần
nỗ lực để có được, nó xảy ra tự nhiên như hơi thở vậy.
Đừng tưởng tượng việc diễn đạt ý tưởng và cảm xúc
trước khán giả là thứ đòi hỏi nhiều năm học hành
10
LÀM THẾ NÀO ĐỂ CHUẨN BỊ VÀ TRÌNH BÀY BÀI NÓI CỦA MÌNH
Để minh họa là trường hợp của Chuẩn Đô Đốc của Hải
quân Hoa Kỳ từng tham gia khóa học này. Ông đã chỉ
huy một hạm đội tàu chiến của Hải Quân Hoa Kỳ trong
Thế chiến thứ nhất. Ông không sợ khi phải chiến đấu
ở chiến trường, nhưng ông đã vô cùng lo lắng khi phải
đối mặt với các thính giả đến nỗi mỗi tuần ông đều
phải di chuyến bằng tàu từ quê nhà New Haven, Co
necticut để đến New York tham dự khóa học này.
8. Đừng bắt chước người khác. Hãy là chính bạn.
Sáu buổi học trôi qua mà ông vẫn còn cảm thấy rất
lo sợ. Vì vậy, một trong những giảng viên của chúng
tôi, Giáo sư Elmer Nyberg, đã có một ý tưởng có thể
làm cho Đô Đốc thoát khỏi vỏ ốc của mình. Trong lớp
này có một học viên có quan điểm cực đoan. Giáo sư
NyBerg kéo ông này sang một bên và nói, “Tôi tự hỏi
liệu ông có đủ giỏi để làm một bài thuyết trình mạnh
mẽ để chứng minh cho những quan điểm của ông về
chính phủ không? Chắc chắn ông sẽ làm vị Đô Đốc kia
tức giận, và đó chính xác là những gì tôi muốn. Ông ta
sẽ quên chính mình và với sự hăng hái muốn bác bỏ
khẳng định của ông, ông ta sẽ có thể diễn thuyế thành
công.” Người theo quan điểm cực đoan này nói: “Được
thôi, tôi rất vui lòng”. Và ông ta đã không nói được
nhiều, khi vị Đô Đốc lao vào ông ta và hét lớn: “Dừng
lại! Dừng ngay! Đó là nổi loạn!”. Sau đó, vị Đô Đốc đã
tranh luận một cách nảy lửa về việc mỗi người trong
chúng ta nợ đất nước này và sự tự do của nó như thế
nào.
Tôi đến New York lần đầu tiên để học tại Học viện Kịch
Nghệ Hoa Kỳ. Tôi mong được trở thành một diễn viên.
Tôi sở hữu những gì tôi nghĩ là một ý tưởng thông
minh, một lối tắt để thành công. Chiến dịch để đạt
được sự xuất sắc rất đơn giản và hết sức rõ ràng đến
nỗi tôi không thể hiểu tại sao hàng ngàn con người
tham vọng khác không thể nhận ra. Nó như thế này:
Tôi sẽ nghiên cứu các diễn viên nổi tiếng thời đó như
John Drew, E.H. Sothern, Walter Hampden và Otis
Skinner. Sau đó, tôi sẽ bắt chước điểm độc đáo nhất
của mỗi người trong số họ và làm cho bản thân mình
thành một sự kết hợp sáng chói và hoàn hảo. Đó mới
thật ngớ ngẩn làm sao! Bi thảm làm sao! Tôi đã để lãng
phí nhiều năm cuộc đời mình bắt chước người khác
trước khi cái đầu to từ Missouri của tôi ngẫm ra rằng
tôi phải là chính tôi, chứ không phải ai khác.
Để minh họa những gì tôi nói là ví dụ sau: Một vài năm
trước đây, tôi quyết định viết cuốn sách hay nhất về
diễn thuyết trước công chúng cho giới doanh nhân.
Tôi đã có cùng một ý tưởng ngốc nghếch về việc viết
sách như trước đây tôi đã nghĩ về diễn xuất: Tôi sẽ vay
mượn ý tưởng của nhiều nhà văn khác và đặt chúng
trong một cuốn sách – một cuốn sách có tất cả mọi
thứ. Vì vậy, tôi thu thập tất cả sách viết về diễn thuyết
trước công chúng và đã dành cả năm kết hợp ý tưởng
của họ trong bản thảo của tôi. Nhưng một lần nữa tôi
nhận ra là mình đang làm một chuyện rất ngu ngốc.
Mớ hỗn tạp những ý tưởng của nhiều người này quá
giả tạo và chán ngắt đến nỗi không một ai thèm nhìn
đến nó. Thế là tôi ném một năm làm việc vào sọt rác,
và bắt đầu lại từ đầu. Lần này tôi tự nhủ: “Mày phải là
một Dale Carnergie với tất cả những thiếu sót và hạn
chế của mình, chứ không phải một ai khác.” Và tôi từ
bỏ việc trở thành một hỗn hợp của nhiều người, xắn
tay áo lên và làm điều lẽ ra phải làm từ đầu: Viết một
quyển sách về diễn thuyết trước công chúng dựa trên
kinh nghiệm, quan sát và lý lẽ của bản thân. Hãy lấy cả
một khoảng thời gian lãng phí một cách ngu ngốc của
tôi làm bài học. Đừng cố bắt chước một ai.
Giáo sư Nyberg đã quay sang vị chỉ huy hải quân và
nói: “Xin chúc mừng, Đô Đốc! Một bài diễn thuyết
tuyệt vời!”. Vị Đô Đốc đáp: “Tôi có diễn thuyết gì đâu,
tôi chỉ muốn dạy cho kẻ láo lếu này một vài điều mà
thôi”. Sau đó, giáo sư Nyberg giải thích tất cả mọi việc
được sắp xếp chỉ nhằm kéo vị Đô Đốc ra khỏi vỏ óc của
ông và quên đi bản thân.
Vị Đô Đốc trên vừa khám phá ra điều mà bạn cũng sẽ
khám phá được khi một điều lớn hơn sự sợ hãi của bản
thân được khuấy động. Bạn sẽ khám phá ra rằng sự sợ
hãi diễn thuyết với diễn thuyết sẽ chóng tan biến và
bạn không cần phải suy nghĩ gì về việc trình bày, vì
các yếu tố tạo ra một bài trình bày tốt đã có sẵn bên
trong bạn đang được thể hiện một cách tự động. Để
tôi nhắc lại: Cách trình bày chỉ là một sự thể hiện của
một căn nguyên xảy ra trước đó và sản sinh ra nó. Vì
vậy, nếu không thích cách trình bày của mình, đừng
cố xoay sở để thay đổi nó. Hãy tìm hiểu và thay đổi căn
nguyên ban đầu tạo ra nó. Thay đổi thái độ tinh thần
và tình cảm.
11
ĐỪNG SỢ LÀ CHÍNH MÌNH
Hãy là chính mình. Hãy hành dộng dựa trên những
lời khuyên khôn ngoan mà Irving Berlin gửi gắm cho
George Gershwin. Khi Berlin và Gershwin lần đầu tiên
gặp gỡ, Berlin đã nổi tiếng, nhưng Gershwin chỉ là một
nhà soạn nhạc trẻ vẫn đang vất vả làm việc kiếm được
35USD một tuần tại Tin Pan Alley. Berlin ấn tượng bởi
khả năng của Gershwin và đã mời anh làm thư ký âm
nhạc cho ông với mức lương gấp 3 lần mức lương hiện
tại. “Nhưng đừng nhận nó”, ông khuyên, “Bởi nếu anh
nhận, anh cũng chỉ có thể thành một Berlin thứ hai.
Nhưng nếu kiên quyết là chính mình, ngày nào đó anh
sẽ trở thành Gershwin số một.” Nhận lấy lời khuyên,
Gershwin kiên nhẫn chuyển mình và trở thành một
trong những nhà soạn nhạc người Mỹ quan trọng của
thế hệ anh.
là một mô sống trên con người bạn. Để nó phát triển
trong bạn cùng với kinh nghiệm, niềm tin, tính cách
và lối sống của bạn. Trong phân tích cuối cùng, tất cả
nghệ thuật ở đây là tự truyện. Bạn có thể chỉ hát lên
chính con người bạn. Bạn chỉ có thể vẽ lên chính con
người bạn và bạn chỉ có thể nói lên chính con người
bạn. Bạn phải là chính những gì bạn trải nghiệm, môi
trường sống và sự di truyền đã tạo ra bạn. Dù có tốt
hơn hay tệ đi, bạn phải chăm bón cho khu vườn bản
thân và bạn phải chơi nhạc cụ của chính mình trong
dàn nhạc cuộc đời.
Như Emerson đã nói trong bài luận “Tự Lực”: Sẽ đến
một thời điểm trong tri thức của con người khi ta nhận
ra một chân lý rằng ghen tỵ là ngu xuẩn; bắt chước là
tự sát; rằng dù có tốt hơn hay xấu đi thì ta cũng phải
chấp nhận bản thân con người ta như định mệnh đã
định; và rằng dù vũ trụ có toàn là điều tốt, thì ta cũng
chẳng thu được hạt ngô nào nếu không lao động vất
vả để gieo trồng. Sức mạnh tập trung trong con người
ta còn chưa thể hiện hết ra ngoài, và không ai ngoài
ta biết những điều mình có thể làm, và chính ta cũng
không thể biết được cho đến khi ta thật sự cố gắng.
“Hãy là chính mình! Đừng bắt chước những người
khác”. Đó là một lời khuyên đúng đắn trong âm nhạc,
viết và nói. Bạn là một nguyên bản. Hãy vui mừng vì
điều đó. Chưa bao giờ, kể từ những buổi bình minh
của thời đại, không một ai giống bạn một cách chính
xác, và một lần nữa, dù thời gian có trôi qua, vẫn không
có một ai giống hệt bạn. Vì vậy, hãy tận dụng tối đa cá
tính của mình. Bài phát biểu nên là một phần của bạn,
TÓM TẮT
Làm thế nào tiến bộ nhanh chóng và dễ dàng trong việc học diễn thuyết trước công chúng.
Nói về những điều bạn:
(a) Đủ tư cách để nói thông qua các nghiên cứu và kinh nghiệm
(b) Đầy hứng thú để nói về nó
(c) Háo hức và mong muốn truyền tải ý tưởng, cảm xúc đến người nghe.
1. Ghi chú ngắn gọn những điều thú vị bạn muốn đề
cập.
5. Biết sâu hơn những điều cần thiết về đề tài mà bạn
muốn trình bày.
2. Đừng viết sẵn bài phát biểu
6. Tập dợt bài nói bằng cách nói chuyện với bạn bè
3. Tuyệt đối đừng bao giờ học thuộc lòng bài phát
biểu trước..
7. Thay vì lo lắng về việc trình bày, nghĩ cách làm nó
hay hơn.
4. Bổ sung cho bài phát biểu với nhiều ví dụ và dẫn
chứng minh họa.
8. Đừng bắt chước người khác. Hãy là chính bạn.
Để tìm hiểu thêm những bí quyết thuyết trình tạo ảnh hưởng cao, hãy truy cập www.dalecarnegie.com.vn
12
12 trang
07/04/2022
30340
Bạn đang xem tài liệu "Tài liệu Hướng dẫn diễn thuyết hiệu quả - Phần 1: Nói trước công chúng một cách nhanh chóng và dễ dàng", để tải tài liệu gốc về máy hãy click vào nút Download ở trên
File đính kèm:
- tai_lieu_huong_dan_dien_thuyet_hieu_qua_phan_1_noi_truoc_con.pdf
