Luận văn Mô phỏng một số quá trình gia công áp lực
ĐẠI HỌC QUỐC GIA THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH
TRƯỜNG ĐẠI HỌC BÁCH KHOA
KHOA KHOA HỌC ỨNG DỤNG
BỘ MÔN CƠ KỸ THUẬT
---------------o0o---------------
LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP
MÔ PHỎNG MỘT SỐ QUÁ TRÌNH
GIA CÔNG ÁP LỰC
GVHD: PGS.TS. TRƯƠNG TÍCH THIỆN
SVTH: TRẦN KHOA LUẬT
MSSV: K0801199
Tp Hồ Chí Minh, 01/2013
ĐẠI HỌC QUỐC GIA TP.HCM
TRƯỜNG ĐẠI HỌC BÁCH KHOA
*****
Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam
Độc lập – Tự do – Hạnh phúc
*****
NHIỆM VỤ LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP
Khoa: KHOA HỌC ỨNG DỤNG
Bộ môn: CƠ KỸ THUẬT
Họ và tên: TRẦN KHOA LUẬT
Ngành : CƠ KỸ THUẬT
MSSV: K0801199
Lớp: KU08CKT1
1. Đầu đề luận văn
MÔ PHỎNG MỘT SỐ QUÁ TRÌNH GIA CÔNG ÁP LỰC
2. Nhiệm vụ (yêu cầu về nội dung ban đầu):
- Tìm hiểu quá trình dập sâu và gia công bằng thủy lực.
- Nghiên cứu tìm hiểu lý thuyết dẻo.
- Thực hiện tính toán mô phỏng hai quá trình dập sâu và gia công thủy lực co T
bằng phương pháp phần tử hữu hạn sử dụng chương trình ANSYS/LS-DYNA
và chương trình HYPERVIEW để phân tích kết quả.
- Khảo sát các sự thay đổi tham số hình học và chế độ tải lên kết quả bài toán.
- Kiểm nghiệm các công thức thiết kế và so sánh với kết quả thực tế, từ đó đưa ra
kết luận và kiến nghị.
3. Ngày giao nhiệm vụ:
4. Ngày hoàn thành nhiệm vụ:
05.09.2012.
27.12.2012.
5. Họ và tên người hướng dẫn: PGS.TS. Trương Tích Thiện.
Hướng dẫn 100%.
Nội dung yêu cầu LVTN đã được thông qua bộ môn.
Ngày 05 tháng 09 năm 2012
CHỦ NHIỆM BỘ MÔN
(Kí và ghi rõ họ tển)
NGƯỜI HƯỚNG DẪN CHÍNH
(Kí và ghi rõ họ tên)
TS. VŨ CÔNG HÒA
PGS.TS. TRƯƠNG TÍCH THIỆN
PHẦN DÀNH CHO KHOA, BỘ MÔN
Người duyệt (chấm sơ bộ):
Đơn vị:
Ngày bảo vệ:
Điểm tổng kết:
Nơi lưu trữ luận án:
LỜI CẢM ƠN
Luận văn được hoàn thành là kết quả quá trình học tập và nghiên cứu trong những năm
học đại học của các sinh viên thực hiện. Bên cạnh những nỗ lực của sinh viên, thành
công của luận văn không thể thiếu sự giảng dạy, quan tâm, giúp đỡ của tập thể các
thầy cô giáo trường Đại học Bách Khoa thành phố Hồ Chí Minh trong quá trình học
tập cũng như lúc thực hiện luận văn tốt nghiệp này.
Nhân đây, tôi xin chân thành cảm ơn thầy hướng dẫn – Ts. Trương Tích Thiện cùng
tập thể các thầy cô trong bộ môn cơ kỹ thuật, phòng thí nghiệm cơ học đã tận tình
quan tâm, hướng dẫn, truyền đạt kiến thức, kinh nghiệm, tạo mọi điều kiện thuận lợi
giúp tôi hoàn thành tốt luận văn này.
Cũng trong dịp này, tôi xin chân thành cảm ơn gia đình và bạn bè, tập thể lớp cơ kỹ
thuật đã hỗ trợ chúng tôi trong suốt quá trình học tập và thực hiện luận văn.
TP.HCM, tháng 12 năm 2012
Sinh viên thực hiện
Trần Khoa Luật
i
TÓM TẮT NỘI DUNG
Luận văn tập trung nghiên cứu quá trình gia công áp lực với hai bài toán dập sâu
và chế tạo co T. Để hiểu rõ hơn quá trình này, ban đầu luận văn tiến hành nghiên cứu
các phương pháp khác nhau để giải bài toán biến dạng dẻo, bao gồm: các công thức
giải tích, công thức thực nghiệm và phương pháp phần tử hữu hạn. Vì những đặc điểm
riêng của từng phương pháp nên phương pháp giải tích và phương pháp thực nghiệm
được dùng để tính toán các kích thước cơ bản của khuôn và phôi dựa vào yêu cầu của
bài toán, trong khi đó, phương pháp phần tử hữu hạn được dùng để tiến hành mô
phỏng tính toán nhằm kiểm tra và đưa ra các kích thước và qui trình hợp lý hơn. Mô
hình sẽ được tạo ra và mô phỏng bằng chương trình ANSYS/LSDYNA sau đó được
kiểm tra kích thước và hư hỏng với giản đồ giới hạn gia công bằng chương trình
HyperView và so sánh với kết quả thực nghiệm. Ngoài ra, luận văn còn xem xét các
tình huống thay đổi kích thước hình học, tải tác dụng, hiện tượng springback.
Từ khóa: Lý thuyết dẻo, Sheet metal, Deepdrawing, HydroForming, Residual
stress, Tee brand, FEA, LS-DYNA, HyperView, FLDs
ii
MỤC LỤC
KÝ HIỆU..............................................................................................................................XIII
1.1 Giới thiệu ........................................................................................................................1
1.2 Các quá trình gia công áp lực phổ biến cho kim loại tấm...............................................2
1.2.1 Quá trình tạo phôi (blanking and piercing).........................................................2
1.2.2 Quá trình uốn (bending)......................................................................................2
1.2.3 Quá trình ép dãn đều (stretching)........................................................................3
1.2.4 Quá trình tạo lỗ (hole extrution) .........................................................................3
1.2.5 Quá trình dập (stamping, draw die forming).......................................................4
1.3 Tổng quan về khuôn dập.................................................................................................6
1.3.1 Phân loại khuôn dập............................................................................................6
1.3.2 Các bộ phận chính của khuôn dập ......................................................................8
CHƯƠNG 2: CƠ SỞ LÝ THUYẾT ......................................................................................11
2.1 Mô hình ứng xử đơn trục trong chảy dẻo......................................................................11
2.1.1 Mô hình đàn dẻo lí tưởng..................................................................................11
2.1.2 Mô hình đàn hồi-biến cứng tuyến tính..............................................................11
2.1.3 Mô hình đàn hồi-biến cứng hàm số mũ ............................................................12
2.2.1 Quan điểm Lagrange.........................................................................................13
2.2.2 Quan điểm Euler ...............................................................................................13
2.3 Phương pháp phần tử hữu hạn ......................................................................................14
2.3.1 Giới thiệu phương pháp phần tử hữu hạn .........................................................14
iii
2.3.3 Thuật toán Explicit Finite Element ...................................................................17
2.4 Lý thuyết tiếp xúc va chạm...........................................................................................24
2.4.1 Giới thiệu ..........................................................................................................24
2.4.3 Ma sát trong bài toán tiếp xúc-va chạm ............................................................29
Mô hình arctangent ...............................................................................31
Mô hình Stick-Slip................................................................................32
Hệ số ma sát ..........................................................................................36
2.5 Chia lưới thích ứng (Adaptive meshing).......................................................................37
HỮU HẠN..........................................................................................................................40
3.1 Tính toán và mô phỏng bài toán dập sâu ......................................................................40
3.1.2 Các bước tính toán ban đầu...............................................................................42
3.1.3 Mô hình các chi tiết trong quá trình dập ...........................................................49
iv
3.1.5 Quá trình mô phỏng ..........................................................................................59
Giới thiệu ..............................................................................................59
Các đường cong tải ...............................................................................62
3.1.6 Kết quả mô phỏng trong từng giai đoạn............................................................67
Kết quả ứng suất....................................................................................67
Kết quả biến dạng .................................................................................72
Phân bố độ dày......................................................................................74
3.2.1 Ảnh hưởng của blankholder..............................................................................78
3.2.2 Ảnh hưởng của support plate ............................................................................79
3.2.3 Ảnh hưởng của góc lượn trên khuôn.................................................................80
3.2.4 Ảnh hưởng của ma sát.......................................................................................80
3.3 Mô phỏng bài toán tạo co T bằng thủy lực ...................................................................82
3.3.2 Mô hình các chi tiết trong quá trình gia công ...................................................84
Mô hình khuôn......................................................................................84
Mô hình phôi.........................................................................................86
3.3.3 Các loại tiếp xúc được dùng trong mô phỏng...................................................87
3.3.4 Quá trình mô phỏng ..........................................................................................88
3.3.5 Các điều kiện biên và điều kiện đầu .................................................................89
3.3.6 Các đường cong tải ...........................................................................................89
3.3.7 Kết quả mô phỏng.............................................................................................92
v
Kết quả ứng suất....................................................................................92
Kết quả biến dạng .................................................................................93
3.3.8 So sánh kết quả với thực nghiệm ......................................................................98
CHƯƠNG 4: KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ.......................................................................107
4.1 Kết luận.......................................................................................................................107
4.2 Kiến nghị.....................................................................................................................107
TÀI LIỆU THAM KHẢO....................................................................................................109
PHỤ LỤC...............................................................................................................................110
A. Bài toán dập sâu ...........................................................................................................110
B. Bài toán gia công co T bằng thủy lực...........................................................................120
C. Chương trình LS-DYNA..............................................................................................129
D. Chương trình HyperView.............................................................................................132
vi
DANH MỤC HÌNH
Hình 1.1: Sản phẩm sau khi dập cắt....................................................................2
Hình 1.3: Quá trình ép dãn đều...........................................................................3
Hình 1.4: Kết quả quá trình tạo lỗ.......................................................................4
Hình 1.7: Khuôn phức hợp..................................................................................7
Hình 1.8: Khuôn tandem.....................................................................................7
Hình 1.10: Khuôn đế mở.....................................................................................9
Hình 1.11: Khuôn có thanh dẫn ..........................................................................9
Hình 2.1: Mô hình đàn dẻo lí tưởng..................................................................11
Hình 2.7: Mô hình ma sát Coulumb..................................................................31
Hình 2.12: Mô hình song tuyến tính .................................................................34
vii
plate.................................................................................................79
Hình 3.42: Ảnh hưởng của lực ma sát ..............................................................81
Hình 3.46: Mô hình khuôn................................................................................84
đại....................................................................................................92
ix
x
KÝ HIỆU
Ứng suất và biến dạng
hoặc n
ứng suất pháp
hoặc t
ứng suất tiếp
ứng suất chảy
s hoặc o
ứng suất tương đương
biến dạng pháp
Các thông số vật liệu
E
mô đun Young
hệ số Poission
khối lượng riêng
k
hệ số cứng
n
hệ số mũ biến cứng
vận tốc lan truyền âm thanh
c
Các ký hiệu khác
{}
vec tơ
[]
|| ||
fn
ma trận
độ lớn vec tơ
lực pháp tuyến
lực tiếp tuyến
ft
v
vận tốc trượt
x, y, z hoặc x1, x2 , x3
các tọa đồ Đề-các
hệ số nhân của hệ số ma sát
khoảng chuyển tiếp giữa vùng ma sát và vùng trượt
hệ số ma sát
W
năng lượng
xiii
Chương 1: Tổng quan
CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN VỀ GIA CÔNG ÁP LỰC
1.1 Giới thiệu
Phương pháp gia công áp lực là phương pháp gia công dựa vào nguyên lý biến
dạng dẻo của kim loại dưới tác dụng của ngoại lực nhằm làm thay đổi hình dáng, kích
thước của phôi theo ý muốn. Với các ưu điểm khử được một số khuyết tật như rỗ khí,
rỗ co làm tổ chức kim loại mịn, cơ tính sản phẩm cao. Độ bóng, độ chính xác cao hơn
các chi tiết đúc và dễ tiến hành cơ khí, tự động hóa nên năng suất cao và giá thành hạ.
Về cơ bản, có thể phân loại các phương pháp gia công áp lực thành những loại sau
• Phương pháp cán (rolling).
• Phương pháp kéo, ép kim loại (extrusion, drawing).
• Rèn tự do (forging).
• Dập nóng, dập nguội (stamping).
Trong điều kiện giới hạn về thời gian, luận văn chỉ tập trung vào vấn đề gia công
áp lực cho tấm mỏng mà cụ thể là trong quá trình dập sâu và quá trình gia công co T
bằng thủy lực. Công nghệ cán liên tục ngày nay đã tạo ra các tấm mỏng có chất lượng
cao với giá thành thấp. Phần lớn kim loại tấm được tạo ra bằng cách cán nóng hoặc
nguội, sau đó chúng được đưa vào sử dụng trong các lĩnh vực sản xuất máy móc, công
trình xây dựng, bình chứa hóa chất, thực phẩm và rất nhiều ứng dụng tương tự khác.
So với các phương pháp như đúc, cắt gọt…phương pháp gia công áp lực cho năng suất
cao và giảm giá thành đáng kể, ngoài ra, các tính chất của sản phẩm như hình dáng,
khối lượng, độ dày, độ bóng, tính thẩm mĩ được kiểm soát tốt hơn. Công nghệ dập kim
loại đã có những bước tiến lớn khi mà những vật liệu có mô-đun đàn hồi và mô-đun
dẻo cao, do đó sản phẩm sau khi được tạo hình có độ cứng, tỉ số giữa độ bền trên khối
lượng ngày càng lớn và có cơ tính vượt trội so với các phương pháp khác như đúc, cắt
gọt. Trong điều kiện sản xuất hàng loạt, sử dụng khuôn dập cho năng suất cao nhất.
GVHD: PGS.TS. Trương Tích Thiện
1
SVTH: Trần Khoa Luật
Chương 1: Tổng quan
1.2 Các quá trình gia công áp lực phổ biến cho kim loại tấm
1.2.1 Quá trình tạo phôi (blanking and piercing)
Thông thường kim loại tấm được bảo quản ở dạng cuộn, quá trình đầu tiên là trải
phẳng và cắt thành từng tấm nhỏ, những tấm nhỏ này có thể được đưa vào khuôn dập
tạo hình hoặc cắt thành từng miếng nhỏ hơn. Tuy không đây chưa hẳn là quá trình gia
công áp lực nhưng vẫn được khảo sát do tính phổ biến của nó vì hầu hết phôi kim loại
tấm được tạo thành theo cách này. Ở đây, sau khi phôi được tạo thành, vùng rìa bị biến
cứng, điều này sẽ gây ra khó khăn trong quá trình dập tiếp theo.
Hình 1.1: Sản phẩm sau khi dập cắt
1.2.2 Quá trình uốn (bending)
Quá trình uốn đơn giản nhất là tạo nếp gấp thẳng trên tấm kim loại. Đặc điểm của
quá trình này là chỉ có khu vực bị uốn (nhỏ) chịu biến dạng, phần còn lại thì không.
Nếu kim loại không đồng nhất hoặc có khuyết tật, hư hỏng vẫn có thể xuất hiện ngoài
vùng uốn, và ảnh hưởng của hiện tượng đàn hồi (springback) là đáng kể.
GVHD: PGS.TS. Trương Tích Thiện
2
SVTH: Trần Khoa Luật
Chương 1: Tổng quan
Hình 1.2: Quá trình tạo góc lượn bằng phương pháp uốn
1.2.3 Quá trình ép dãn đều (stretching)
Đây là quá trình tạo hình trong đó phần lớn tấm kim loại được kéo dãn và uốn
đồng thời bằng trên khuôn.Vùng biên của phôi được cố định và chày có dạng khối liền
ép vào phôi theo phương đứng. Ứng suất kéo xuất hiện ở vùng biên và ứng suất nén
xuất hiện tại vùng tiếp xúc giữa đe và tấm kim loại.
Hình 1.3: Quá trình ép dãn đều
1.2.4 Quá trình tạo lỗ (hole extrution)
Quá trình mở rộng lỗ đã có sẵn và tạo thêm viền (flanger) ở một phía của phôi.
GVHD: PGS.TS. Trương Tích Thiện
3
SVTH: Trần Khoa Luật
Chương 1: Tổng quan
Hình 1.4: Kết quả quá trình tạo lỗ
1.2.5 Quá trình dập (stamping, draw die forming)
Quá trình dập được xem là quá trình gia công áp lực rộng rãi nhất. Nó có thể loại
bỏ nhiều thành phần của một chi tiết mà trước đây muốn liên kết phải dùng mối hàn,
đinh tán. Mặc dù phương pháp dập đã được áp dụng từ rất lâu nhưng thời gian và giá
thành cho việc chế tạo khuôn vẫn còn rất tốn kém do phải làm nhiều mẫu thử, đặc biệt
khi phải chế tạo những chi tiết có:
- Biên dạng của chi tiết phức tạp
- Ma sát giữa phôi và khuôn biến đổi liên tục
- Các quá trình giãn nở vì nhiệt, chế độ dập…
- Hiện tượng đàn hồi (springback) sau khi tháo khuôn
Trong quá trình dập tạo hình, có ba quá trình cơ bản:
- Dập sâu (deep drawing)
- Dập lại (redrawing)
- Dập vuốt (ironing)
GVHD: PGS.TS. Trương Tích Thiện
4
SVTH: Trần Khoa Luật
Chương 1: Tổng quan
Hình 1.5: Sản phẩm của quá trình dập sâu.
1.2.6 Quá trình gia công thủy lực (fluid forming, hydroforming)
Trong quá trình này, áp lực lưu chất thay thế cho vị trí của chày trong các quá
trình dập thông thường. Trong phương pháp gia công thủy lực, phôi bị chảy dẻo và
điền đầy chỗ trống chủ yếu bằng áp lực lưu chất. Ưu điểm của phương pháp này là
khuôn đơn giản, ít chi tiết vì vậy giá thành rẻ hơn so với việc chế tạo khuôn nhiều
phần. Một ưu điểm khác của phương pháp này là tạo ra những sản phẩm có hình dạng
phức tạp như co X, co T, các loại ống nhiều mặt cắt (profile) mà không phải dùng đến
phương pháp đúc nhưng vẫn đảm bảo được cơ tính và sự đồng đều vật liệu.Ngoài ra,
do sử dụng lưu chất nên tránh được các hiện tượng dãn nở về nhiệt, giảm thiểu ma sát,
an toàn trong vận hành. Nhược điểm chính của phương pháp là đòi hỏi áp lực cao, độ
kín khít của khuôn và thời gian để chuẩn bị lâu hơn so với các phương pháp khác. Với
ưu điểm an toàn, rẻ tiền, tạo ra được những biên dạng phức tạp mà không cần phải hàn
nhiều chi tiết phương pháp gia công bằng thủy lực ngày càng được áp dụng rộng rãi,
đặc biệt trong lĩnh vực đường ống và công nghiệp ô tô.
GVHD: PGS.TS. Trương Tích Thiện
5
SVTH: Trần Khoa Luật
Tải về để xem bản đầy đủ
Bạn đang xem 20 trang mẫu của tài liệu "Luận văn Mô phỏng một số quá trình gia công áp lực", để tải tài liệu gốc về máy hãy click vào nút Download ở trên
File đính kèm:
- luan_van_mo_phong_mot_so_qua_trinh_gia_cong_ap_luc.doc