Giáo trình Mài trụ ngoài, mài côn ngoài

1

LỜI MỞ ĐẦU

Hướng tới mục tiêu nâng cao chất lượng đào tạo nghề, nhằm đáp ứng yêu cầu của

thị trường lao động kỹ thuật và hội nhập.

Bộ Lao Động thương Binh và Xã Hội đã ban hành chương trình khung Cao Đẳng

Nghề, Trung Cấp Nghề Cắt gọt kim loại.

Là một Trường đào tạo nghề đã có bề dày hơn 40 năm của Tỉnh Đăk Lăk, khu vực

Miền trung và Tây nguyên; với quy mô trang thiết bị luôn được đầu tư mới, năng lực đội

ngũ giáo viên ngày càng được tăng cường. Việc biên soạn giáo trình phục vụ công tác đào

tạo của nhà Trường, đáp ứng yêu cầu mục tiêu của chương trình khung do Bộ LĐTB và XH

ban hành cũng nhằm đáp ứng các yêu cầu sau đây:

 Yêu cầu của người học.

 Nhu cầu về chất lượng nguồn nhân lực.

 Cung cấp lao động kỹ thuật cho Doanh nghiệp và xuất khẩu lao động.

Dưới sự chỉ đạo của Ban Giám Hiệu nhà trường trong thời gian qua các giáo viên

trong khoa Cơ khí đã dành thời gian tập trung biên soạn giáo trình, cải tiến phương pháp

giảng dạy nhằm tạo điều kiện cho học sinh hiểu biết kiến thức và rèn luyện kỹ năng nghề.

Nhóm biên soạn đã vận dụng sáng tạo vào việc biên soạn giáo trình các mô đun

chuyên môn cắt gọt kim loại. Nội dung giáo trình có thể đáp ứng để đào tạo cho từng cấp

trình độ và có tính liên thông cho 3 cấp trình độ ( Sơ cấp nghề, Trung cấp nghề, Cao đẳng

nghề).

Mặt khác nội dung của mô đun phải đạt được các tiêu chí quan trọng theo mục tiêu,

hướng tới đạt chuẩn quốc tế cho ngành Cắt gọt kim loại. Vì thế giáo trình mô đun đã bao

gồm các nội dung như sau:

 Trình độ kiến thức

 Kỹ năng thực hành

 Tính quy trình trong công nghiệp

 Năng lực người học và tư duy về mô đun được đào tạo ứng dụng trong thực tiễn.

 Phẩm chất văn hóa nghề được đào tạo.

Trong quá trình biên soạn giáo trình Khoa đã tham khảo ý kiến từ các Doanh nghệp

trong nước, giáo trình của các trường Đại học, học viện... Nhóm biên soạn đã hết sức cố

gắng để giáo trình đạt được chất lượng tốt nhất. Do trình độ còn nhiều hàn chế nên không

thể tránh khỏi thiếu sót, rất mong nhận được ý kiến đóng góp từ các đồng nghiệp, các bạn

đọc để giáo trình được hoàn thiện hơn.

Trân trọng cảm ơn!

2

MỤC LỤC

CHƯƠNG TRÌNH MÔ -ĐUN ĐÀO TẠO ...................................................... 4

BÀI 1: VẬN HÀNH MÁY MÀI TRÒN VẠN NĂNG .................................. 5

1. Đặc tính kỹ thuật của máy mài phẳng .............................................................. 6

2. Các bộ phân cơ bản của máy mài phẳng .......................................................... 6

3. Nguyên lý làm việc của máy mài tròn vạn năng .............................................. 7

4.1. Làm sạch và kiểm tra mặt bàn bằng dẻ mềm ............................................ 8

4.2. Kiểm tra và xiết chặt vít hãm ụ sau .......................................................... 8

4.3. Kiểm tra mặt trượt của ụ sau trên bàn máy, lau sạch để ụ sau di chuyển nhẹ

nhàng, đầu nhọn quay chuyển động êm ............................................................ 8

4.4. Kiểm tra bàn xoay bằng cách nới lỏng đai ốc hãm, bàn xoay nhẹ nhàng

xung quanh trụ ở tâm bàn máy, xiết chặt lại ..................................................... 8

4.5. Kiểm tra độ an toàn của đá mài ................................................................ 8

4.6. Kiểm tra cữ chặn và xiết chặt tại vị trí làm việ c ....................................... 8

5. Chăm sóc và bảo dưỡng máy mài................................................................... 10

5.1. Tra dầu cho trục đá: ................................................................................. 10

5.2. Kiểm tra và cung cấp dung dịch làm nguội: Kiểm tra và bổ sung thêm đủ

lượng, nếu dung dịch làm nguội bị bẩn thì phải thay dung dịch mớ i ............. 10

5.3. Sau mỗi ca làm việc máy phải được lau chùi sạch bằng vải mềm tại các

đường trượt, bàn máy, tra dầu bôi trơ n ........................................................... 10

6. Vệ sinh công nghiệp ....................................................................................... 10

BÀI 2: MÀI MẶT TRỤ NGOÀI TRÊN MÁY MÀI TRÒN VẠN NĂN G .. 11

1. Y êu cầu kỹ thuật của chi tiết khi mài. ............................................................ 11

2. Các phương pháp mài mặt trụ ngoài trên máy mài tròn vạn năng .................. 11

2.1. Mài theo phương pháp tiến dọc ............................................................... 11

2.2. Mài theo phương tiến ngang theo cữ ....................................................... 11

2.3. Mài tiến ngang(mài cắt)........................................................................... 12

2.4. Mài phân đoạn ......................................................................................... 12

3

3. Các dạng sai hỏng khi mài mặt trụ ngoài, nguyên nhân và biện pháp đề phòng,

khắc phục ............................................................................................................ 12

4. Thứ tự các bước tiến hành. ............................................................................. 13

4.1. Sửa đá. ..................................................................................................... 13

4.2. Chọn chế độ mài. ..................................................................................... 13

4.3. Chọn giá đỡ.............................................................................................. 14

4.4. Gá lắp chi tiết lên trục gá ......................................................................... 14

4.5. Cắt thử và đo............................................................................................ 15

4.6. Tiến hành mài. ......................................................................................... 15

5. Kiểm tra hoàn thiện. ....................................................................................... 16

6. Vệ sinh công nghiệp. ...................................................................................... 17

BÀI 3: MÀI MẶT CÔN NGOÀI TRÊN MÁY MÀI TRÒN NGOÀI VẠN

NĂNG .......................................................................................................... 18

1. Yêu cầu kỹ thuật của chi tiết mài .................................................................... 18

2. Các phương pháp mài mặt côn ngoài trên máy mài tròn vạn năng ................ 18

3. Các dạng sai hỏng khi mài mặt côn ngoài, nguyên nhân và biện pháp đề phòng,

khắc phục ............................................................................................................ 20

4. Thứ tự các bước tiến hành .............................................................................. 21

5. Kiểm tra hoàn thiện. ....................................................................................... 24

6. Vệ sinh công nghiệp. ...................................................................................... 24

TÀI LIỆU THAM KHẢ O ............................................................................ 25

4

CHƯƠNG TRÌNH MÔ-ĐUN ĐÀO TẠO

MÀI TRỤ NGOÀI, MÀI CÔN NGOÀI

Mã số của mô-đun: MĐ 50

Thời gian của mô-đun: 105 giờ.

(LT: 12 giờ; TH: 91 giờ; KT: 2 giờ)

I. VỊ TRÍ, TÍNH CHẤT MÔ-ĐUN

- Vị trí:

+ Mô-đun mài trụ ngoài được bố trí sau khi sinh viên đã học xong MH07; MH08;

MH09; MH10; MH11; MH12; MH15; MĐ22.

- Tính chất:

+ Là mô-đun chuyên môn nghề thuộc các môn học, mô-đun đào tạo nghề tự chọn.

+ Mô-đun mài mặt tròn xoay là một công nghệ hết sức quan trọng và cần thiết để

nâng cao chất lượng sản phẩm của chi tiết và máy.

II. MỤC TIÊU MÔ-ĐUN:

- Trình bày được tính chất và vị trí quan trọng của nguyên công mài trong quá trình

chế tạo sản phẩm.

- Giải thích được yêu cầu kỹ thuật khi mài trụ ngoài, mài côn ngoài.

- Gá lắp được đá mài đạt yêu cầu, cân bằng và an toàn.

- Phân tích được các dạng sai hỏng, nguyên nhân và cách đề phòng, khắc phục.

- Vận hành máy mài thành thạo đúng quy trình quy phạm để mài chi tiết đạt trụ

ngoài, côn ngoài đạt cấp chính xác 6-7, độ nhám 7-8, đạt yêu cầu kỹ thuật, đúng thời gian và

an toàn.

- Có ý thức giữ gìn và bảo quản máy, đá mài, dụng cụ đo, thực hành tiết kiệm.

III. NỘI DUNG MÔ-ĐUN:

1. Nội dung tổng quát và phân phối thời gian:

Thời gian

Số

Tên các bài trong mô đun

Lý

Thực

hành

17

Kiểm

tra*

1

TT

Tổng số

thuyết

1

2

Vận hành máy mài tròn vạn năng

Mài mặt trụ ngoài trên máy mài tròn

vạn năng.

22

53

4

6

46

1

5

3

Mài mặt côn ngoài trên máy mài

30

2

28

91

0

2

tròn vạn năng.

12

Cộng

105

* Ghi chú: Thời gian kiểm tra được tích hợp giữa lý thuyết với thực hành được tính bằng

giờ thực hành.

2. Nội dung chi tiết:

BÀI 1: VẬN HÀNH MÁY MÀI TRÒN VẠN NĂNG

6

Thời gian:22 giờ

Mục tiêu của bài:

- Trình bày được cấu tạo, nguyên lý làm việc và công dụng của máy mài tròn vạn

năng.

- Xác định rõ các thông số công nghệ và ảnh hưởng của chúng tới quá trình mài.

- Vận hành thành thạo máy mài phẳng đúng quy trình quy phạm, an toàn.

- Chăm sóc thường xuyên và bảo dưỡng máy đúng quy trình và an toàn.

- Rèn luyện tính kỷ luật, kiên trì, cẩn thận, nghiêm túc, chủ động và tích cực sáng tạo

trong công việc.

1. Đặc tính kỹ thuật của máy mài phẳng

Máy mài tròn có thể gia công chính xác các bề mặt hình trụ, hình côn bên ngoài hoặc

bên trong của chi tiết đạt được độ bóng bề mặt cao

Có nhiều loại máy mài tròn, tùy theo yêu cầu kỹ thuật và điều kiện công nghệ mà ta

chọn máy cho phù hợp

Các kiểu máy mài tròn gồm có: Máy mài tròn ngoài có tâm, không tâm, máy mài tròn

trong, máy mài dụng cụ cắt…

Trên máy mài tròn ngoài vạn năng có thể mài tròn trong với đầu mài riêng được gắn

kèm trên đầu mài chính của máy và được truyền động từ mô tơ riêng

2. Các bộ phân cơ bản của máy mài phẳng

Hình 1.1: Cấu tạo máy mài tròn vạn năng

7

Ụ trước:(1) Được lắp ở phía trái bàn máy, có mô tơ để kéo chi tiết quay tròn, đầu trục

chính của ụ trước có lắp mũi tâm cố định để gá chi tiết giữa 2 mũi tâm ụ trước và ụ sau.

Ngoài ra có thể lắp mâm cặp vào đầu trục chính ụ trước để gá kẹp chi tiết khi mài.

Nút nhấn khởi động trục chính (2)

Chặn đảo hành trình bàn máy (3)

Tay quay dịch chuyển bàn máy sang trái – phải (4)

Núm điều chỉnh dầu bôi trơn (5)

Tay gạt chạy dao tự động của bàn máy (6)

Nút dừng hoạt động bàn máy (7)

Núm điều chỉnh lượng chạy dao của bàn máy (8)

Tay quay bàn ngang (9)

Tay gạt chạy dao tự động bàn máy chính xác (10)

Chương trình điều khiển (11)

Bàn máy (12)

Ụ sau (13)

Tay hãm nòng ụ sau (14)

Đầu mài (15): Được lắp trên bàn trượt phía sau máy, các sống trượt được gia công

vuông góc để cho đầu mài thực hiện chuyển động tiến bằng tay hoặc tự động, theo hướng

thẳng góc với chi tiết gia công.

Đầu mài có thể xoay trên đế của nó theo góc độ cần thiết khi mài côn bằng phương

pháp tiến ngang.

3. Nguyên lý làm việc của máy mài tròn vạn năng

Kiểu bàn máy chuyển động tịnh tiến dọc: Hình 1-2a

Để mài chi tiết đang quay đồng thời dẫn tiến chi tiết sang trái hoặc sang phải

Chiều sâu cắt được tạo ra trong khi chi tiết gia công chuyển động tịnh tiến 1 chiều

hoặc ngược lại. Chỉ để cho 2/3 chiều rộng của đá mài tiếp xúc với chi tiết

Kiểu đá mài chuyển động tịnh tiến dọc: Để dẫn tiến đá mài (hình 1 -2b)

Kiểu cắt ngập trong dung dịch: (hình 1- 2c): Chỉ dùng trong trường hợp đá mài chuyển

động tới lui theo chiều ngang, còn đá và chi tiết không chuyển động tịnh tiến khi mài chi tiết

ngắn hơn bề rộng đá mài

8

a) Kiểu bàn máy chuyển động b) Kiểu đá mài chuyển động c) Kiểu cắt ngập trong

tịnh tiến dọc

dung dịch

Hình 1.2: Nguyên lý làm việc của máy mài tròn vạn năng

4. Thao tác vận hành máy mài phẳng

4.1. Làm sạch và kiểm tra mặt bàn bằng dẻ mềm

4.2. Kiểm tra và xiết chặt vít hãm ụ sau

4.3. Kiểm tra mặt trượt của ụ sau trên bàn máy, lau sạch để ụ sau di chuyển nhẹ nhàng,

đầu nhọn quay chuyển động êm

4.4. Kiểm tra bàn xoay bằng cách nới lỏng đai ốc hãm, bàn xoay nhẹ nhàng xung

quanh trụ ở tâm bàn máy, xiết chặt lại

4.5. Kiểm tra độ an toàn của đá mài

4.6. Kiểm tra cữ chặn và xiết chặt tại vị trí làm việc

Trình tự vận hành máy mài:

1. Nghiên cứu bàn vẽ cấu tạo các bộ phận cơ bản của máy mài tròn vạn năng

2. Chuẩn bị:

-

Lau sạch các bộ phận chạy dao và kiểm tra dầu tại các mắt dầu và bổ sung nếu cần

- Kiểm tra các bộ phận chuyển động của máy bằng cách di chuyển bằng tay nhẹ

nhàng, các tay gạt ở vị trí an toàn (hình 1 -3)

Hình 1:3: Chiều chạy dao của máy mài tròn ngoài

3. Vận hành các thiết bị chạy dao bằng tay:

-

Dịch chuyển bàn máy sang phải, trái bằng tay nhờ tay quay (4)

Dịch chuyển trục đá mài tiến, lùi bằng tay nhờ tay quay (9)

9

4. Khởi động bơm thủy lực và để bơm vận hành ổn định từ 5 – 10 phút

5. Gá lắp chặn đảo hành trình bàn máy:

Căn cứ vào chiều dài chi tiết để điều chỉnh và lắp chặn đảo hành trình bàn máy cho

phù hợp, không để đá mài chạm vào trục chính hoặc ụ sau

6. Dẫn tiến trục đá mài:

Điều khiển tay gạt chạy dao nhanh (10)

7. Dẫn tiến bàn máy chạy tự động:

-

Gạt tay gạt tự động (6) về vị trí làm việc

Điều chỉnh tốc độ dịch chuyển của bàn máy (8)

Điều chỉnh thời gian tạm ngừng chuyển động của bàn máy (7)

Dừng chuyển động tịnh tiến của bàn máy: gạt tay gạt (6) về vị trí không làm việc

8. Khởi động trục đá mài:

- Trước khi khởi động trục đá mài phải kiểm tra độ an toàn trục đá bằng cách nghe

âm thanh phát ra bình thường. Kiểm tra tay gạt tự động ở vị trí dừng

- Bật và tắt nút khởi động trục đá mài 2 -3 lần để kiểm tra độ an toàn của đá mài, cho

đá chạy hết tốc độ trong thời gian 2- 3 phút để kiểm tra độ an toàn

9. Làm lại các thao tác của bước 7 và 8 khi đá mài đang quay

10. Kiểm tra vị trí các điểm đầu và điểm cuối hành trình mài:

- Trong mọi trường hợp bàn máy chuyển động tịnh tiến qua lại phải điều khiển quá

trình mài chi tiết cho chạy dao bằng tay hoặc tự động

- Phải định vị các vị trí điểm đầu và điểm cuối hành trình ở 2 đầu chi tiết sao cho 1/3

chiều rộng đá mài ra khỏi mặt đầu của phôi như hình 1 -4

Hình 1.4: Vị trí điểm đầu và điểm cuối hành trình

11. Dừng máy:

- Dừng chuyển động của bàn máy (tay gạt 6)

- Dừng chuyển động quay trục chính (nút 2)

- Dừng quay đá và bơn thủy lực và đợi cho đá dừng quay hẳn

10

12. Kết thúc công việc:

- Cắt điện, đưa các thiết bị chạy dao bằng tay về đúng vị trí

- Lau sạch máy và thiết bị dụng cụ, để đúng nơi quy định, tra dầu vào các bộ phận

chạy dao

5. Chăm sóc và bảo dưỡng máy mài

5.1. Tra dầu cho trục đá:

-

Kiểm tra và bổ sung lượng dầu trong bình chứa, tra mỡ công nghiệp vào trục đá

Kiểm tra và bổ sung dầu cho động cơ, định kỳ 6 tháng thay dầu 1 lần. Khi thay dầu

phải xả hết dầu cũ, lau chùi sạch bụi bẩn trong thùng chứa và dầu được lọc qua lưới lọc vào

bình chứa

Tra dầu vào các bộ phận trượt:

Tra dầu vào các vị trí trên bàn trượt và điều chỉnh áp lực dầu bằng các vít điều chỉnh

Cấp dầu cho các thiết bị khác: Cấp dầu cho đá và bệ đá hàng ngày sau mỗi ca làm

việc

5.2. Kiểm tra và cung cấp dung dịch làm nguội: Kiểm tra và bổ sung thêm đủ lượng,

nếu dung dịch làm nguội bị bẩn thì phải thay dung dịch mới

5.3. Sau mỗi ca làm việc máy phải được lau chùi sạch bằng vải mềm tại các đường

trượt, bàn máy, tra dầu bôi trơn

6. Vệ sinh công nghiệp

- Vệ sinh máy móc, dụng cụ.

- Vệ sinh phòng học.

- Vệ sinh xưởng thực hành.

11

BÀI 2: MÀI MẶT TRỤ NGOÀI TRÊN MÁY MÀI TRÒN VẠN NĂNG

Thời gian:53giờ

Mục tiêu:

+ Phân tích được các yêu cầu kỹ thuật khi mài tròn ngoài.

+ Vận hành thành thạo máy mài đúng quy trình, quy phạm để gia công mặt trụ ngoài

trên máy mài tròn vạn năng, đạt cấp chính xác 6-7, độ nhám cấp 7-8, dung sai hình dáng

hình học, vị trí tương quan ≤ 0,005/100. đạt yêu cầu kỹ thuật, thời gian, an toàn tuyệt đối

cho người và máy.

+ Trình bày được sai hỏng, nguyên nhân và có biện pháp đề phòng.

+ Có ý thức giữ gìn và bảo quản máy, đá mài, dụng cụ đo, thực hành tiết kiệm.

1. Yêu cầu kỹ thuật của chi tiết khi mài.

Đảm bảo kích thước đường kính các cổ trục cần lắp ghép yêu cầu cấp chính xác cấp 7

– 8 có thể cấp 6… Dung sai nằm trong giới hạn cho phép.

- Đảm bảo kích thước chiều dài mỗi bậc trong khoảng 0.05-0.2mm.

- Độ chính xác vị trí tương quan như độ đảo các cổ trục, độ không thẳng góc giữa

đường tâm và mặt đầu.

- Độ nhám bề mặt của các cổ trục lắp ghép R_a=1.25-0.16 tùy theo yêu cầu cụ thể

2. Các phương pháp mài mặt trụ ngoài trên máy mài tròn vạn năng

2.1. Mài theo phương pháp tiến dọc

Để gia công tinh lần cuối mặt trụ ngoài của các trục dài, dùng phương pháp tiến dọc để

mài hết chiều dài của chi tiết

Tùy theo độ cứng vững của hệ thống công nghệ mà chọn chế độ mài cho hợp lý, mài

tiến dọc đạt độ chính xác và độ nhẵn bóng cao nên được sử dụng phổ biến để mài các chi

tiết có yêu cầu kỹ thuật cao, mài những vật liệu gia công, dễ cháy nứt

2.2. Mài theo phương tiến ngang theo cữ

Là phương pháp mài dùng lượng tiến ngang tương đối nhỏ để mài một lần hay còn gọi

là mài chiều sâu

Lượng dư mài mỗi bên từ 0,1 -0,3mm, mài tiến ngang theo cữ có thể dùng để mài

đồng thời cả đường kính và mặt đầu (hình 2.1) hoặc đường kính với mặt côn

12

Hình 2.1: Mài đồng thời cả cổ trục và mặt đầu

Mài tiến ngang theo cữ được sử dụng phổ biến trong sản xuất hàng loạt và hàng khối.

Chất lượng bề mặt của chi tiết mài phụ thuộc vào chất lượng đá mài và bề rộng của đá

2.3. Mài tiến ngang(mài cắt)

Đá mài chỉ tiến ngang khi mài mặt trụ ngoài của chi tiết mà không tiến dọc

Mài tiến ngang sẽ mài hết chiều dài của chi tiết nên chiều rộng của đá phải lớn hơn

chiều dài chi tiết từ 1 -1,5mm, ụ đá tiến vào liên tục

Áp dụng mài những chi tiết có chiều dài ngắn, mài định hình, mài bậc...

2.4. Mài phân đoạn

Tức là phương pháp mài từng đoạn một bằng chiều rộng của đá, chỉ tiến theo chiều

ngang trên toàn bộ chiều dài chi tiết có lượng dư lớn

Để lại lượng dư mài tinh lần cuối để mài tiến dọc nhằm nâng cao độ nhẵn bóng và độ

chính xác của chi tiết gia công

Chú ý: Các đoạn mài phải gối lên nhau từ 5 – 10mm tránh bề mặt mài có gờ giữa

những ranh giới

3. Các dạng sai hỏng khi mài mặt trụ ngoài, nguyên nhân và biện pháp đề phòng, khắc

phục.

Các dạng sai

hỏng

Nguyên nhân

Cách khắc phục

1. Độ bóng bề

mặt không đạt,

có nhiều vết

xước

Chế độ mài quá lớn

Giảm chiều sâu cắt, bước tiến

Chọn đá mịn hơn

Đá quá thô, đá quá cứng

Dung dịch làm nguội bị bụi Thay dung dịch làm nguội, làm sạch bề

bẩn có phoi, hoặc chất làm

nguội không phù hợp

chứa

Dùng thêm giá đỡ phụ

Cân bằng lại đá

Chi tiết bị rung khi mài

13

Đá không cân bằng

2. Chi tiết bị côn Bàn máy bị lệch

Ụ trước và ụ sau không

thẳng hàng

Kiểm tra đưa bàn máy về vị trí 0

Kiểm tra và hiệu chỉnh lại độ đồng tâm

ụ trước và ụ sau

Ụ đá bị lệch

Kiểm tra và hiệu chỉnh ụ mang đá

3. Bề mặt mài bị Chế độ mài không phù hợp Giảm chiều sâu cắt và bước tiến

cháy

Chọn đá không phù hợp

Không đủ dung dịch làm

nguội

Thay đá phù hợp

Bổ sung dung dịch làm nguội

Sửa đá bằng đầu rà kim cương

Đá bị trơ, cùn

4. Kích thước

Dụng cụ kiểm tra không

chính xác

Hiệu chỉnh lại dụng cụ đo

Tập trung chú ý khi đo

đường kính sai

Đo sai

Kiểm tra lượng dư trước khi mài

Lượng dư không đều

Lỗ tâm và phần lắp ghép

mũi tâm bị bụi bẩn

Gá chi tiết giữa 2 mũi tâm

bị lỏng

5. Chi tiết bị

Kiểm tra lau sạch bụi bẩn lỗ tâm và mũi

tâm trước khi lắp

ôvan, lệch tâm

Tăng lực kẹp giữa 2 mũi tâm

Kiểm tra và điều chỉnh lại cổ trục chính

của máy

Trục chính bị đảo

6. Chi tiết bị

Lắp và điều chỉnh vấu tỳ giá Lắp và điều chỉnh các vấu tỳ giá đỡ tiếp

cong

đỡ sai

xúc đều với chi tiết

Độ cứng vững chi tiết kém

Gá chi tiết lỏng

Tăng thêm giá đỡ

Kiểm tra và xiết chặt chi tiết

Giảm chiều sâu cắt và bước tiến

Chế cắt không phù hợp

4. Thứ tự các bước tiến hành.

4.1. Sửa đá.

Chọn đá mài và kiểm tra độ an toàn của đá, gá lắp đá mài lên máy sau khi đã cân bằng

Gá lắp dụng cụ sửa đá bằng đầu rà kim cương và tiến hành sửa đá

4.2. Chọn chế độ mài.

Chi tiết mài bằng thép thường có đường kính 30mm nên chọn tốc độ quay theo bảng là

15m/phút.

14

Theo công thức ta tính số vòng quay của chi tiết là:

Điều chỉnh số vòng quay đã tính n = 159v/ph

4.3. Chọn giá đỡ.

Các chi tiết gia công trên máy mài tròn ngoài thông thường được gá trên 2 mũi tâm có

cặp tốc hoặc cặp lên mâm cặp và 1 đầu chống tâm

Lỗ tâm trên chi tiết có ảnh hưởng rất lớn đến chất lượng chi tiết mài, vì vậy lỗ tâm

phải có kích thước và góc độ phù hợp với góc độ của đầu mhọn

Nếu góc độ của lỗ tâm không đúng với góc độ của mũi tâm, khi gá chi tiết sẽ không ổn

định trong quá trình mài, sẽ gây ra sai hỏng

Gá trên mũi tâm cố định đạt được độ chính xác cao hơn, còn mũi tâm quay dùng cho

những chi tiết nặng hoặc có lỗ lớn. Bởi vì độ đồng tâm mũi tâm quay thấp hơn mũi tâm cố

định do ổ bi quay có khe hở sinh ra độ đảo

4.4. Gá lắp chi tiết lên trục gá.

Đặt ụ sau lên bàn máy đúng vị trí, đẩy ụ sau tiến sát vào mũi tâm ụ trước để kiểm tra và

điều chỉnh độ đồng tâm giữa 2 mũi tâm như hình 2.2

Hình 2.2: Điều chỉnh độ đồng tâm giữa 2 mũi tâm

Đẩy ụ sau ra, đặt trục kiểm vào 2 mũi tâm để hiệu chỉnh độ song bằng đồng hồ so như

hình 2.3

Hình 2.3: Hiệu chỉnh độ song song

15

4.5. Cắt thử và đo.

Di chuyển bàn máy bằng tay sao cho đá mài ở vị trí mặt đầu của chi tiết về phía ụ sau

Khởi động trục chính cho chi tiết quay

Dịch chuyển đá mài cho tiếp xúc nhẹ với bề mặt ngoài của chi tiết và mở dung dịch

làm nguội

Cho bàn máy chạy tự động qua lại, tiến hành mài cho đến khi vết đá mài ăn đều trên bề

mặt chi tiết. Dừng máy

4.6. Tiến hành mài.

Bước1- Bôi mỡ vào cả 2 lỗ tâm trên chi tiết

Đẩy ụ sau ra sao cho khoảng cách giữa 2 mũi tâm lớn hơn chiều dài chi tiết từ 10 -

15mm

Xiết chặt tốc vào 1 đầu của chi tiết và đặt 2 lỗ tâm tựa vào mũi nhọn ụ trước và ụ sau,

quay tay quay ụ sau tiến sát vào lỗ tâm vừa sít rồi cố định chúng bằng tay hãm

Bướ 2- Nới lỏng các công tắc hành trình dừng chuyển động của bàn máy

Cố định công tắc đảo hành trình sao cho điểm đầu và điểm cuối hành trình, mặt đầu

của chi tiết cách đá một khoảng bằng 1/3 bề rộng của đá mài như hình 2.4

Hình 2.4: Nới lỏng các công tắc hành trình

Bước3 - Kiểm tra độ đồng tâm của chi tiết:

Kiểm tra độ trụ của chi tiết bằng cách đo đường kính tại 3 điểm trên chiều dài chi tiết

như hình 2.5.

Hình 2.5: Kiểm tra độ đồng tâm của chi tiết:

16

Nếu đường kính chi tiết tại 3 vị trí đều nhau thì độ trụ đảm bảo đúng, nếu không đều

thì phải hiệu chỉnh lại như sau:

Hình 2.6: Hiệu chỉnh lại đồng tâm của chi tiết

Nới lỏng vít điều chỉnh của bàn trên như hình 2.6

Quay vít điều chỉnh của bàn trên để điều chỉnh góc phù hợp với độ trụ. Khi đầu chi tiết

ở phía ụ sau có đường kính lớn hơn thì xoay bàn trên ngược chiều kim đồng hồ, nếu đầu chi

tiết ở phía ụ trước lớn hơn thì xoay bàn trên cùng chiều kim đồng hồ đi 1 lượng cho phù hợp

để đảm bảo độ trụ trên 3 vị trí được đều nhau.

Bước 4 - Mài thô

Điều chỉnh chiều sâu cắt 0,02 – 0,04mm

Điều chỉnh tốc độ dịch chuyển của bàn máy sao cho khi chi tiết quay được 1 vòng thì

đá mài tiến được từ 2/3 – 3/4 chiều rộng của đá

Tại 2 đầu của chi tiết dừng chạy bàn trong thời gian ngắn để chi tiết 1- 2 vòng và kiểm

tra xem chi tiết mài đã hết chưa (gọi là thời gian chờ để hoàn chỉnh mài)

Để lượng dư 0,03 -0,05 mm cho mài tinh

Bước5 - Mài tinh:

Điều chỉnh lại số vòng quay của chi tiết, chọn tốc độ cắt v = 10m/phút

Điều chỉnh chiều sâu cắt 0,01mm

Điều chỉnh độ dịch chuyển của bàn bằng 1/3 – 1/4 chiều rộng của đá sau một vòng

quay của chi tiết

Thường xuyên kiểm tra kích thước

Mài lần cuối cùng giữ nguyên chiều sâu cắt cũ, tiếp tục cho bàn máy chạy và mài 2

-3 lần để mài xoá hết vết

5. Kiểm tra hoàn thiện.

Kiểm tra hoàn thiện: Kiểm tra độ trụ, độ tròn, và kích thước đường kính bằng đồng hồ

so, pan me đo ngoài

17

6. Vệ sinh công nghiệp.

- Cắt điện

- Lau sạch dụng cụ đo, dụng cụ cắt để đúng nơi quy định

- Vệ sinh máy, thiết bị, tra dầu mỡ

Bài tập

Đọc bản vẽ chi tiết gia công: Xác định đúng các yêu cầu kỹ thuật của chi tiết như độ

bóng bề mặt đạt cấp 8 (Ra =1,6), sai lệch kích thước đường kính -0.013mm; độ không đồng

tâm <0.005

Hình 2.7: Bản vẽ chi tiết

18

BÀI 3: MÀI MẶT CÔN NGOÀI TRÊN MÁY MÀI

TRÒN NGOÀI VẠN NĂNG

Thời gian: 30 giờ

Mục tiêu:

+ Phân tích được các yêu cầu kỹ thuật khi mài côn ngoài.

+ Vận hành thành thạo máy mài đúng quy trình, quy phạm để gia công mặt côn ngoài

trên máy mài tròn vạn năng, đạt cấp chính xác 6-7, độ nhám cấp 7-8, dung sai hình dáng

hình học, vị trí tương quan ≤ 0,005/100. đạt yêu cầu kỹ thuật, thời gian, an toàn tuyệt đối

cho người và máy.

+ Trình bày được sai hỏng, nguyên nhân và có biện pháp đề phòng.

+ Có ý thức giữ gìn và bảo quản máy, đá mài, dụng cụ đo, thực hành tiết kiệm.

1. Yêu cầu kỹ thuật của chi tiết mài

Hình 3.1: Chi tiết côn

Ngoài các yêu cầu của mặt trụ song song, mặt trụ côn phải đảm bảo các kích thước côn

chính xác được tính theo công thức: (hình 3– 1)

Trong đó:

Góc dốc của hình côn (góc côn = 2 )

D: Đường kính đầu lớn

D: Đường kính đầu nhỏ

l: Chiều dài đoạn côn

Sau khi tính được giá trị của

, tra bảng tg để biết trị số của góc là mấy độ

2. Các phương pháp mài mặt côn ngoài trên máy mài tròn vạn năng

19

+ Quay bàn máy

Áp dụng khi mài chi tiết dài với góc côn nhỏ từ 12⁰– 14⁰, góc quay của bàn tối đa là

7⁰

Khi mài bàn máy thực hiện chạy dọc, đá tiến ngang ra vào như sơ đồ hình 3.2. Chi tiết

được gá trên 2 mũi tâm có cặp tốc

Khi xoay bàn máy đánh lệch bàn nghiêng đi 1 góc theo tính toán, bề mặt của đá

song song với đường sinh của chi tiết, tiến hành mài bình thường

Chú ý: Khi xoay bàn máy, trước tiên hãy quay sơ bộ góc , tiến hành mài thử, kiểm

tra góc côn của chi tiết mài và điều chỉnh lại cho đúng mới tiến hành mài đúng

Kiểm tra mặt côn bằng các loại côn tiêu chuẩn, thước góc, dưỡng...

Hình 3.2: Mài mặt côn bằng cách Hình 3.3: Mài mặt côn bằng cách

xoay bàn máy

xoay ụ trước

+ Quay lệch ụ trước

Mài những chi tiết ngắn có góc côn lớn quá 15⁰như sơ đồ hình 3.3

Chi tiết được gá trong mâm cặp và quay tròn, góc lệch của ụ trước bằng góc dốc của

chi tiết côn

Sau khi mài thô vài lần cần kiểm tra góc dốc của côn rồi tiến hành mài đúng

Lượng tiến ngang do đầu đá thực hiện, trục dọc của máy tiến dọc để mài hết chiều dài

đoạn côn

+ Quay lệch đầu đá

Áp dụng mài những chi tiết dài có góc côn lớn như sơ đồ hình 3.4

20

Hình 3.4: Mài mặt côn bằng cách quay đầu đá

Vật gia công được gá trên 2 mũi tâm, đầu mang đá được quay đi 1 góc dốc của chi

tiết gia công

Mặt ngoài của đá song song với mặt ngoài của côn

Đá chuyển động tiến dọc để mài hết chiều dài đoạn côn

3. Các dạng sai hỏng khi mài mặt côn ngoài, nguyên nhân và biện pháp đề phòng, khắc

phục.

Ngoài các dạng sai hỏng như mài mặt trụ ngoài, mài mặt trụ côn còn có thêm các sai

hỏng sau:

Các dạng sai

Nguyên nhân

Cách khắc phục

hỏng

1. Độ bóng bề

mặt không

đạt, có nhiều

vết xước

 Chế độ mài quá lớn

 Đá quá thô, đá quá cứng

 Dung dịch làm nguội bị bụi

bẩn có phoi, hoặc chất làm

nguội không phù hợp

 Giảm chiều sâu cắt, bước tiến

 Chọn đá mịn hơn

 Thay dung dịch làm nguội,

làm sạch bề chứa

 Chi tiết bị rung khi mài

 Đá không cân bằng

 Dùng thêm giá đỡ phụ

 Cân bằng lại đá

2. Độ côn sai

 Do điều chỉnh góc lệch của ụ

đá, của bàn máy và ụ trước

không chính xác

 Kiểm tra và hiệu chỉnh lại góc

lệch ụ mang đá, bàn máy và ụ

trước chính xác theo tính toán

 Kiểm tra và hiệu chỉnh lại độ

đồng tâm ụ trước và ụ sau

 Tâm của ụ trước và ụ sau

không thẳng hàng