Giải pháp phát triển hệ thống sản phẩm hình thành tuyến du lịch Đông

VĂN HÓA DU LỊCH

GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN HỆ THỐNG SẢN PHẨM

HÌNH THÀNH TUYẾN DU LỊCH ĐÔNG - TÂY YÊN TỬ

THEO YÊU CẦU LIÊN KẾT

BÙI THANH THỦY

Tóm tắt

Liên kết là xu thế tất yếu, mang tính quy luật khách quan đối với phát triển du lịch nói chung và

phát triển vùng du lịch nói riêng. Trong đó hiệu quả du lịch và hoạt động của doanh nghiệp luôn được

đánh giá cao và có vai trò quyết định đối với sự liên kết và phát triển du lịch. Đỉnh Yên Tử được coi là

nóc nhà chung của 3 tỉnh: Quảng Ninh, Bắc Giang, Hải Dương. Với đặc điểm tương đồng, cùng chứa

đựng hệ thống các di sản liên quan đến Phật Hoàng Trần Nhân Tông và thiền phái Trúc Lâm Yên Tử,

tiềm năng sẵn có về truyền thống văn hoá lịch sử và điều kiện tự nhiên, nếu giải quyết tốt bài toán liên

kết cùng phát triển du lịch sẽ tạo nên sự đột biến, chuyển mình mạnh mẽ trong công cuộc phát triển

kinh tế của các địa phương cũng như du lịch. Vấn đề đặt ra là phải có một hệ thống sản phâm, dịch vụ

đồng bộ, xây dựng tuyến liên kết giữa các địa phương giúp tối ưu hóa việc khai thác các tài nguyên du

lịch, tránh sự trùng lặp, phân đều dòng lưu chuyển của các dòng khách.

Từ khóa: Du lịch, sản phẩm du lịch, tuyến du lịch, liên kết du lịch, du lịch Yên Tử

Abstract

Association is the inevitable trend, with objective rules for tourism development in general and

tourism area development in particular. In particular, tourism eﬀect and business performance

are always appreciated and play a decisive role in tourism integration and development. Yen Tu

peak is considered the roof of three provinces: Quang Ninh, Bac Giang and Hai Duong. With similar

characteristics, the common system of heritage related to Tran Tran Tong - the king and the leading

monk and Truc Lam Yen Tu Zen, the available potential in historical cultural tradition and natural

conditions, if the question of association in developing tourism together is well resolved it will create

a mutation, strong transformation in the economic development of localities as well as tourism. The

problem is that there must be a synchronous system of products and services, building a link between

localities to optimize the exploitation of tourism resources, avoiding identical and making equal

distribution of the tourist ﬂows.

Keywords: Tourism, tourism products, tourism routes, tourism links and association, Yen Tu tourism

1. Lợi ích liên kết giữa các địa phương trong

phát triển du lịch

các bên tham gia đều được gia tăng, giúp tiết

kiệm được chi phí đầu tư của mỗi thành viên/

địa phương tham gia liên kết, tạo sản phẩm du

lịch đặc trưng chung, làm cho quy mô và tích

luỹ kinh doanh du lịch được phát triển không

ngừng. Liên kết phát triển du lịch còn là động

lực giúp cho việc giao lưu, quảng bá văn hoá

một cách hiệu quả nhất, xây dựng thương

ã có nhiều ý kiến phân tích về tác

hại của việc thiếu liên kết, hợp

Đ

tác trong phát triển du lịch. Liên

kết phát triển du lịch mang tính vùng là một

mô hình phát triển đặc biệt, lợi ích của tất cả

NGHIÊN CỨU

Số 30 (Tháng 12 - 2019)

91

V

ĂN H Ó

A

NGHIÊN CỨU

V

ĂN H Ó

A

hiệu du lịch vùng, thúc đẩy phát triển kinh tế

- xã hội của mỗi địa phương theo hướng hợp

tác hài hoà, tránh được sự cục bộ địa phương

và phân tán nguồn lực xã hội. Điều đó đồng

nghĩa các địa phương trong vùng liên kết phát

triển sẽ có được những lợi thế bền vững hơn,

lâu dài hơn từ du lịch.

liên kết sẽ hạn chế sự trùng lặp về sản phẩm

du lịch, tạo ra chuỗi sản phẩm du lịch đặc

trưng chung của vùng/khu vực với quy mô và

sức hấp dẫn cao hơn, giúp nâng cao được tính

cạnh tranh chung, khả năng phát triển ngang

nhau của các địa phương trong toàn vùng.

Hơn nữa, thực tế các địa phương giàu tài

nguyên du lịch ở nước ta hiện nay có sự phát

triển kinh tế - xã hội ở mức độ tương đối thấp,

cơ sở hạ tầng kém, sản phẩm du lịch tạo ra có

chất lượng chưa cao, chưa có tính đặc trưng, lại

có những nét tương đồng về vị trí địa lý, điều

kiện tự nhiên, tài nguyên du lịch,… cho nên rất

cần sự liên kết để bổ sung, hỗ trợ cho nhau cả

về tài chính, vật lực, con người và kinh nghiệm

giữa các địa phương hoặc giữa các doanh

nghiệp nhằm mục đích thu hút khách du lịch,

kéo dài thời gian chuyến đi, tăng mức chi trả

của du khách, đồng thời thúc đẩy sự phát triển

trên nhiều phương diện của các địa phương,

hạn chế những khiếm khuyết, điểm yếu của

các bên tham gia trong hoạt động du lịch.

Thực chất, liên kết du lịch là hình thức hợp tác

và phối hợp thường xuyên các hoạt động do các

chủ thể du lịch tự nguyện tiến hành để cùng đề ra

và thực hiện chủ trương, biện pháp có liên quan

đến hoạt động phát triển du lịch của các bên

tham gia, nhằm thúc đây hoạt động du lịch phát

triển theo hướng có lợi nhất trên nguyên tắc tự

nguyện, bình đăng, cùng có lợi.

Mặt khác, xét về bản chất, du lịch dưới góc

độ điểm đến có 5 yếu tố cơ bản: Sự hấp dẫn

thu hút của điểm du lịch; giao thông; tiện nghi

ăn nghỉ; những trang thiết bị hỗ trợ và cơ sở hạ

tầng. Sức hấp dẫn của điểm du lịch sẽ thu hút

du khách đến tham quan vùng đó; giao thông

sẽ giúp du khách thực hiện được chuyến du

lịch; các điều kiện ăn nghỉ và trang thiết bị hỗ

trợ (như nhà hàng, ngân hàng, khu vui chơi

giải trí, cửa hàng mua sắm...) đáp ứng mọi nhu

cầu của du khách tại đó; cơ sở hạ tầng đảm

bảo những chức năng cơ bản của tất cả các

yếu tố nói trên. Du lịch là một hoạt động đa

dạng nhiều mặt và là sự tổng hợp nhiều dịch

vụ khác nhau trên từng tour, tuyến. Chính vì

thế, du lịch là ngành kinh tế có tính liên ngành,

liên vùng, xã hội hoá cao, luôn vươn ra khỏi

phạm vi hành chính của một địa phương, một

vùng, quốc gia, khu vực và sự liên kết trong du

lịch là yêu cầu tất yếu diễn ra.

2. Vấn đề đặt ra trong phát triển sản phẩm

du lịch đối với các địa phương khu vực đông

- tây Yên tử

Sản phẩm du lịch là sự tổng hợp của 5

nhóm yếu tố cấu thành: 1) Tài nguyên du lịch;

2) Hạ tầng và cơ sở vật chất kỹ thuật du lịch;

3) Môi trường du lịch; 4) Dịch vụ, hàng hóa; 5)

Con người, cách thức quản lý và hình ảnh du

lịch.

Hệ thống sản phẩm của du lịch bao gồm

hai loại cơ bản: sản phẩm hàng hóa và sản

phẩm dịch vụ. Trong mỗi loại sản phẩm lại có

nhiều kiểu loại khác nhau. Tuy nhiên, nguyên

tắc chung khi xây dựng các sản phẩm du lịch

cần chú ý tới các yếu tố:

Liên kết sẽ làm tăng tính cạnh tranh đầu tư

và phát triển điểm đến, thu hút khách du lịch.

Đây là yếu tố quan trọng để phát triển du lịch

trước cơ chế thị trường mang tính cạnh tranh

gay gắt trong bối cảnh hội nhập đối với từng

địa phương liên kết, các vùng với tư cách là

điểm đến thống nhất.

- Thỏa mãn mối quan hệ cung cầu trong

hoạt động du lịch.

- Phát huy được tiềm năng, nội lực của vùng

du lịch. Tài nguyên tự nhiên và tài nguyên

nhân văn được nghiên cứu, khai thác một cách

hiệu quả.

Đối với các vùng có tính tương đồng cao về

tài nguyên du lịch giữa các địa phương thì việc

92 Số 30 (Tháng 12 - 2019)

VĂN HÓA DU LỊCH

- Phải đảm bảo lợi ích kinh tế, chính trị, xã

hội của Nhà nước, địa phương lên hàng đầu,

tránh quan điểm vì lợi ích cục bộ của từng địa

phương, từng doanh nghiệp làm ảnh hưởng

đến quy hoạch và lợi ích chung, ảnh hưởng

đến tài nguyên và môi trường.

việc thu hút khách, tạo nên sự hấp dẫn cho

khu, điểm du lịch, tạo dòng khách đa dạng;

hạn chế tác động của khí hậu, thời tiết, giảm

tính thời vụ; giúp cho thị trường ở các vùng

phát triển; tạo điều kiện sử dụng có hiệu quả

tài nguyên du lịch địa phương; thúc đẩy kinh

tế địa phương phát triển.

Để thỏa mãn được các yếu tố trên, khi phát

triển các dòng sản phẩm du lịch đều phải dựa

vào sản phẩm gốc, đó là điểm du lịch được

định hình trên cơ sở tài nguyên du lịch. Đây

cũng là sản phẩm chính gắn kết với các vùng/

địa phương, bởi từ sản phẩm này, các doanh

nghiệp lữ hành tạo ra được sản phẩm du lịch

cơ bản - các chương trình du lịch, và từ đó

cũng tạo cơ sở cho các sản phẩm dịch vụ khác

ra đời như: khách sạn, nhà hàng, khu vui chơi

giải trí, mua sắm…

Đặc biệt, khi thiết kế sản phẩm du lịch phải

chú ý đến tính đa dạng trong sự độc đáo, riêng

biệt để tạo nên sự khác biệt cho sản phẩm,

hình thành hệ thống sản phẩm đặc trưng, có

sức hút lớn và tăng tính cạnh tranh trong kinh

doanh cũng như điểm đến. Có thể hiểu sản

phẩm du lịch đặc trưng là sản phẩm ngoài việc

hội đủ các yếu tố cấu thành chung còn mang

tính riêng biệt, độc đáo và đặc sắc so với sản

phẩm du lịch thông thường. Tính đặc trưng

của sản phẩm du lịch được quy định bởi đặc

điểm tự nhiên hoặc văn hóa bản địa điển hình

của địa phương nơi sản phẩm du lịch được

hình thành, phát triển.

Cấu tạo của một điểm du lịch gồm các thành

tố cơ bản: Cảnh quan tự nhiên (bãi biển, đảo,

rừng, sông, núi…); các thành phố hoặc làng

mạc nằm trên cảnh quan đó; điều kiện khí hậu;

hệ thống các tài nguyên nhân văn (di tích, làng

nghề, ẩm thực…); cư dân địa phương. Ngoài ra

còn phải có hệ thống cơ sở lưu trú, nhà hàng, cơ

sở thương mại, khu giải trí công cộng; hạ tầng

giao thông; cách thức quản lý, tổ chức…

Núi Yên Tử thuộc cánh cung Đông Triều,

“ôm” gọn vùng đông bắc, sườn đông thuộc

thành phố Uông Bí, tỉnh Quảng Ninh, sườn

tây gồm các huyện Yên Dũng, Lục Nam, Lục

Ngạn và Sơn Động (Bắc Giang). Đỉnh Yên Tử

cao 1.068m (tên cũ là Bạch Vân Sơn) được coi

là nóc nhà chung của 3 tỉnh: Quảng Ninh, Bắc

Giang, Hải Dương. Đây là dãy núi chứa đựng

hệ thống các di tích lịch sử văn hoá gắn liền

với sự ra đời, hình thành và phát triển của nhà

Trần (1225 - 1400) và thiền phái Trúc Lâm ở

Việt Nam. Vì vậy, các địa phương Quảng Ninh,

Bắc Giang, Hải Dương nơi có dãy núi chạy qua

cùng chứa đựng hệ thống các di sản liên quan

đến Thiền phái Trúc Lâm Yên Tử, Phật Hoàng

Trần Nhân Tông, cảnh quan ngoạn mục… rất

giàu tài nguyên để phát triển du lịch tâm linh,

tạo thuận lợi cho việc xây dựng chuỗi giá trị

sản phẩm chung.

Vì vậy, việc tạo lập một điểm du lịch cần

trải qua các bước: 1) Thống kê các tài nguyên

du lịch có khả năng đáp ứng nhu cầu của du

khách; 2) Bóc tách các giá trị để tạo hệ thống

phân điểm du lịch làm cơ sở kết nối tạo điểm

nhấn cho chương trình du lịch về sau; 3) Xác

định địa danh, địa giới rõ ràng; tiến hành quy

hoạch bằng bản thiết kế phân khu chức năng

các hạng mục công trình của điểm: phân khu

tham quan, phân khu nghỉ dưỡng, phân khu

giải trí, phân khu mua sắm…; 4) Đầu tư hệ

thống cơ sở hạ tầng du lịch và nguồn lực du

lịch để đảm bảo và thực hiện triển khai phục

vụ du khách về sau.

Trên cơ sở các điểm du lịch, hình thành các

sản phẩm dịch vụ như: ăn, nghỉ, vui chơi giải

trí… Các sản phẩm này có tác dụng lớn trong

Tại Quảng Ninh có khu di tích Yên Tử với

hàng chục điểm di tích lớn nhỏ, trong đó có di

tích chùa Quỳnh Lâm nổi tiếng (thuộc huyện

NGHIÊN CỨU

Số 30 (Tháng 12 - 2019)

93

V

ĂN H Ó

A

NGHIÊN CỨU

V

ĂN H Ó

A

Đông Triểu). Tại Hải Dương có khu di tích chùa

Thanh Mai, khu di tích Côn Sơn, Kiếp Bạc cùng

hơn 20 điểm di tích khác có liên quan đến

Thiền phái Trúc Lâm (thuộc thị xã Chí Linh).

Tại Bắc Giang, hệ thống Thiền phái Trúc Lâm

phân bố dọc triền phía tây Yên Tử, tập trung

ở các huyện Lục Nam, Lục Ngạn và Sơn Động,

trong đó chùa Vĩnh Nghiêm ở huyện Yên Dũng

là một điểm nhấn đặc biệt trong chuyến hành

trình hành hương về thánh địa của Thiền phái

Trúc Lâm trên ngàn xanh Yên Tử.

Để khai thác hiệu quả tiềm năng du lịch của

các địa phương, đặc biệt là khai thác loại hình

văn hoá du lịch tâm linh cùng các loại hình phụ

trợ như du lịch sinh thái, du lịch lịch sử - văn

hoá,... không thể thiếu sự liên kết, nhất là kết

nối các tuyến, điểm du lịch giữa các tỉnh để tạo

dòng sản phẩm du lịch tâm linh hấp dẫn và đặc

trưng. Hình thành các hành trình di sản văn hoá

- tuyến, tour du lịch hoàn chỉnh, có thể khai

thác liên hoàn, phục vụ đối tượng du khách

với những nhu cầu đa dạng khác nhau.

Đặc biệt, trong đề án đầu tư phát triển của

Nhà nước cũng đã xác định quần thể di tích nhà

Trần và Phật giáo Trúc Lâm Yên Tử tại Quảng

Ninh - Bắc Giang - Hải Dương là một chuỗi kiến

trúc công trình văn hóa, không đơn lẻ mà gồm

4 cụm di tích thuộc 3 tỉnh, cụ thể: Khu di tích

lịch sử và danh thắng Yên Tử (thành phố Uông

Bí, Quảng Ninh); Khu di tích lịch sử nhà Trần tại

Đông Triều (thị xã Đông Triều, Quảng Ninh);

Khu Di tích lịch sử, văn hóa Thanh Mai - Côn

Sơn - Kiếp Bạc (thị xã Chí Linh, tỉnh Hải Dương);

Khu di tích Tây Yên Tử (Bắc Giang).

Đa dạng hóa sản phẩm du lịch hướng tới

mục tiêu khắc phục hạn chế về tính thời vụ.

Kinh nghiệm trên thế giới cho thấy, tại những

địa bàn có đặc điểm tương đồng, các sản phẩm

du lịch cần sự đa dạng: đa dạng trong việc tạo

điểm đến và xác định các điểm vệ tinh phong

phú tạo thành nhiều tuyến.

Vùng đông Yên Tử, được phát triển du lịch

sớm, có vòng đời sản phẩm dài hơn, có quá

trình định vị lâu năm, cần có chiến lược đổi

mới/ làm mới sản phẩm du lịch. Vùng tây Yên

Tử mới được triển khai dự án đầu tư xây dựng

thành khu du lịch tâm linh, sinh thái cách đây

hơn 5 năm và vẫn đang thực hiện ở giai đoạn

2 với một số sản phẩm du lịch đang định hình.

Do ở giai đoạn đầu của sự phát triển nên khu

vực này rất cần có chiến lược phát triển sản

phẩm, tạo tính khác biệt với các địa phương

khác, giúp tăng sức thu hút và lưu chuyển

dòng khách.

Hiện sản phẩm du lịch khai thác ở các địa

phương là tương đối tương đồng, khó tìm

được những đặc trưng mang tính khác biệt

hoàn toàn. Vì vậy, các địa phương cần liên kết

mở rộng các sản phẩm mang tính liên tỉnh nội

vùng, góp phần kéo giãn dòng khách, đa dạng

hóa với tính chất làm mới sản phẩm cũ, tăng

độ hấp dẫn, nâng cao mức độ thoả mãn nhu

cầu của du khách như sản phẩm thuộc các

loại hình “du lịch trang trại” đưa khách tham

quan các vườn trái cây;“du lịch làng nghề”đến

thăm các làng gốm, làng làm bánh…; hay “du

lịch xanh” với các làng du lịch cộng đồng, các

khu cảnh quan sinh thái ở mỗi địa phương.

Cần phối hợp nghiên cứu xây dựng sản phẩm

mới để đa dạng hoá, tăng sức hấp dẫn, thu

hút du khách, hướng tới các chương trình du

lịch, phát huy khai thác thế mạnh tài nguyên

chung của các các địa phương như du lịch mạo

hiểm, du lịch đạp xe, du lịch chụp ảnh, du lịch

phượt…

Hơn nữa, các địa phương cũng cần trao

đổi, thống nhất kế hoạch phát triển sản phẩm

du lịch chung trên cơ sở sở lợi thế cạnh tranh

của mỗi địa phương, để có kế hoạch phát triển

sản phẩm chung và riêng của mỗi địa phương,

cách thức liên kết trong phát triển.

3. Giải pháp liên kết phát triển sản phẩm du

lịch giữa các địa phương tạo tính đồng bộ,

xây dựng chuỗi giá trị chung

Về phương diện lý thuyết, hiện có nhiều

hình thức liên kết: 1) Liên kết dọc giữa Trung

ương (chính quyền với các bộ, ngành) - địa

94 Số 30 (Tháng 12 - 2019)

VĂN HÓA DU LỊCH

phương (chính quyền và sở ngành); 2) Liên kết

ngang giữa các địa phương trong vùng (nội

vùng) với các cực trung tâm phát triển; 3) Liên

kết giữa các chủ thể vi mô, giữa doanh nghiệp

với doanh nghiệp, doanh nghiệp với hình thức

tổ chức kinh tế khác. Việc liên kết giữa các địa

phương với nhau là liên kết mang tính “nội

khối” trong đó hàm chứa sự liên kết giữa các

chủ thể ở cấp vi mô. Điều quan trọng là phải

xác định được cơ sở hợp tác liên kết giữa các

địa phương, cơ chế đảm bảo sự phối hợp và

liên kết bền vững, những chính sách cụ thể để

thực hiện liên kết.

đáo của từng địa phương, phù hợp với nhu

cầu thị hiếu của thị trường khách, đủ sức cạnh

tranh, bổ sung cho thị trường sản phẩm của

trung tâm du lịch Hà Nội, Hải Phòng và đón

khách Trung Quốc từ các địa phương giáp biên

giới như Lạng Sơn, Quảng Ninh…

Cụ thể cần:

- Đầu tư cho tuyến du lịch liên kết chính (cả

dài và ngắn): du lịch tâm linh theo dòng Thiền

phái Trúc Lâm Yên Tử.

- Đầu tư phát triển các tuyến du lịch, các

khu du lịch sinh thái: các vườn sinh thái, rừng,

vườn chim,… như hồ Khe Chè, hồ Thiên (Đông

Triều, Quảng Ninh); đảo cò Chi Lăng Nam (Hải

Dương); khu suối Mỡ, rừng Khe Rỗ, đồi thông

(Bắc Giang)…

Để phát triển hệ thống sản phẩm, dịch vụ

đảm bảo tính đồng bộ, hình thành tuyến du

lịch theo yêu cầu liên kết giữa các điểm trong

địa phương và với các địa phương khác cần

chú trọng đến các giải pháp:

- Đầu tư các khách sạn, khu nghỉ dưỡng

tại các địa phương đang trong quá trình phát

triển: Hải Dương, Bắc Giang.

3.1. Giải pháp liên kết trong định hướng,

phát triển dòng sản phẩm

- Đầu tư làng nông nghiệp sinh thái, trang

trại du lịch ở Lục Nam, Sơn Động (Bắc Giang),

làng Hoàng Giám (Chí Linh, Hải Dương), làng

Yên Đức, đồi vườn ở các xã Việt Dân, Bình Khê

(Đông Triều, Quảng Ninh)… trở thành điểm

đến, giúp du khách hiểu được đời sống sinh

hoạt, phương thức sản xuất của cư dân nơi đây.

Các địa phương cần điều chỉnh chủ trương,

chiến lược, chính sách phát triển du lịch cho

phù hợp với định hướng liên kết phát triển

theo hướng đa dạng hóa sản phẩm du lịch để

tạo thành cụm sản phẩm mạnh, các sản phẩm

du lịch chuyên đề, phát triển sản phẩm du lịch

“Con đường hoằng pháp của Trần Nhân Tông” -

điểm đến chung để tạo thành sản phẩm hấp

dẫn, song cần nghiên cứu phát triển sản phẩm

riêng của mỗi địa phương, trên cơ sở đó thiết

kế các tuyến nội tỉnh, tuyến kết nối giữa các

địa phương, tránh trùng lặp; hai khu vực đông

và tây Yên Tử đều có chung thế mạnh về sản

phẩm du lịch tâm linh, tuy vậy cần có chiến

lược phát triển sản phẩm phù hợp với đặc

điểm tài nguyên ở mỗi khu vực; đẩy mạnh khai

thác nguồn khách du lịch nội địa.

- Đầu tư xây dựng các làng nghề truyền

thống trở thành các làng phục vụ du lịch như

làng làm sản phẩm từ gốm sứ, làng mỹ nghệ

than đá, làm ngư cụ… (Quảng Ninh); làng

làm gốm, mây tre, nấu rượu, làm bánh đa, làm

bún… (Bắc Giang); làng làm gốm sứ, mộc, mỹ

nghệ, thêu ren… (Hải Dương).

- Đầu tư tôn tạo các di tích lịch sử văn hóa,

lễ hội truyền thống, loại hình nghệ thuật đặc

trưng của các địa phương. Đặc biệt là các di

tích trọng điểm cần đầu tư tốt hơn như chùa

Vĩnh Nghiêm, chùa Thanh Mai…

Lợi thế về tiềm năng du lịch của 3 tỉnh

Quảng Ninh, Hải Dương và Bắc Giang, ngoài

hệ thống tài nguyên du lịch gắn với Thiền phái

Trúc Lâm Yên Tử, còn có các di tích lịch sử, văn

hoá, lễ hội, làng nghề truyền thống độc đáo,

phong phú. Vì vậy, cần đầu tư vào các lợi thế

này, biến chúng thành sản phẩm du lịch độc

- Đẩy mạnh công tác đầu tư cơ sở vật chất,

công trình vui chơi giải trí. Đây là một yêu cầu

bức thiết nhằm thực hiện chiến lược đa dạng

hoá các loại hình và sản phẩm du lịch, tạo ra sự

hấp dẫn đáp ứng nhu cầu của khách du lịch,

NGHIÊN CỨU

Số 30 (Tháng 12 - 2019)

95

V

ĂN H Ó

A

NGHIÊN CỨU

V

ĂN H Ó

A

góp phần tạo nên diện mạo văn minh, hiện đại

tồn văn hóa truyền thống trong cộng đồng;

đào tạo kỹ năng giao tiếp, phục vụ khách; hỗ

trợ trang thiết bị; xây dựng các khu không gian

văn hóa đặc trưng tại các địa phương; quy

hoạch lại hệ thống vườn, rừng phong hộ, khu

giới thiệu đặc sản địa phương… Hình thành

các tuyến du lịch trải nghiệm đặc thù để kết

nối sản phẩm du lịch của các địa phương trong

vùng như các tuyến du lịch trải nghiệm tìm

hiểu cuộc sống, văn hóa người dân ven sườn

tây Yên Tử; du lịch sinh thái, tìm hiểu đa dạng

sinh thái vùng đồng bằng, trung du miền núi;

du lịch tìm hiểu các di sản văn hóa.

của vùng.

Để có thể tồn tại và cạnh tranh lành mạnh

với các vùng du lịch, các khu du lịch khác, cần

phải tạo cho mỗi địa phương những sản phẩm

du lịch có tính độc đáo đa dạng, đủ khả năng

thu hút, đáp ứng tốt nhu cầu của du khách,

bên cạnh đó, phải luôn chú trọng đến chất

lượng của sản phẩm dịch vụ du lịch, làm hài

lòng du khách. Mỗi địa phương cần tạo ra các

sản phẩm du lịch đặc thù, mang sắc thái văn

hóa, phong tục tập quán và đặc điểm tự nhiên

riêng biệt. Khuyến khích các ngành nghề khác

cùng phát triển như nghề thủ công truyền

thống, nuôi trồng, làm vườn, sản xuất đồ thủ

công, đặc sản để tạo ra các sản phẩm du lịch

độc đáo, đưa vào phục vụ hoạt động du lịch.

Tận dụng các điều kiện tài nguyên du lịch tự

nhiên, kết hợp phát triển du lịch tâm linh, tạo

tính đa dạng cho sản phẩm du lịch.

Các huyện khu vực trung tâm của non

thiêng Yên Tử mở rộng liên kết với các huyện

khác trong mỗi tỉnh và các tỉnh bạn để xây

dựng chuỗi sản phẩm du lịch mới, các chương

trình du lịch đa dạng thu hút ngày càng đông

du khách đến.

- Xây dựng các khu thể thao, ẩm thực, khu

vui chơi giải trí, khu sân vườn, trang trại…

Tại các địa phương từ điểm du lịch trung

tâm, kết nối với hệ thống các điểm phụ cận

tạo tuyến tham quan trong địa phương để tận

dụng lợi thế và giãn dòng khách, giúp phát

triển du lịch đồng đều. Ví dụ như chương trình

tham quan “Hành trình theo dấu chân thiền

phái Trúc Lâm” theo các tuyến ngắn:

- Đầu tư các sản phẩm dịch vụ như mua

sắm, các cửa hàng bán quà lưu niệm, cửa hàng

cho thuê xe đạp, xe ô tô địa hình, dụng cụ thể

thao,… khu massage, sauna, cafe…

- Khuyến khích việc giữ gìn và phát triển

ngành nghề thủ công truyền thống của các

địa phương, tổ chức các chuyến dã ngoại nhỏ

cho du khách tham quan, tìm hiểu nghề truyền

thống, làm vườn và cuộc sống của người dân

địa phương.

- Chùa Quỳnh Lâm (Quảng Ninh) - Chùa

Côn Sơn, chùa Thanh Mai (Hải Dương).

- Chùa Côn Sơn, Thanh Mai ( Hải Dương) -

chùa Vĩnh Nghiêm (Bắc Giang).

- Chùa Vĩnh Nghiêm (Bắc Giang) - chùa

Quỳnh Lâm (Quảng Ninh).

- Đa dạng các sản phẩm phụ trợ của mỗi

địa phương, các đồ lưu niệm, sử dụng các sản

phẩm ở chính địa phương hoạt động du lịch

để tận dụng nguồn nguyên liệu sẵn có và tạo

việc làm cho người dân địa phương. Phát triển

sản phẩm du lịch địa phương theo hướng tích

cực và có trách nhiệm.

Đồng thời cần có các dịch vụ bổ sung khác

để góp phần thỏa mãn nhu cầu đa dạng của

du khách, làm cho chuyến đi của họ thêm hấp

dẫn và giúp kéo dài thời gian lưu trú của khách,

tăng doanh thu cho các cơ sở kinh doanh du

lịch. Cụ thể, một số dịch vụ bổ sung như sau:

Cải tạo, nâng cấp các hạng mục và yếu tố hình

thành sản phẩm du lịch đặc thù như: hệ thống

phương tiện vận chuyển, cơ sở hạ tầng và hệ

thống thu gom rác thải…; tuyên truyền, bảo

Các doanh nghiệp du lịch đưa các sản

phẩm vào khai thác kinh doanh, tìm các dòng

khách có nhu cầu. Xây dựng các chương trình

mang tính nối kết toàn vùng để du khách cảm

nhận những giá trị đặc trưng riêng biệt đó.

96 Số 30 (Tháng 12 - 2019)

VĂN HÓA DU LỊCH

Tập trung phát triển các dịch vụ phụ trợ đa

dạng, phong phú cho tuyến du lịch, đảm bảo

điều kiện giao thông thuận lợi giữa các điểm

du lịch, đảm bảo các điều kiện dịch vụ dọc

tuyến du lịch như điểm dừng nghỉ, bán hàng

lưu niệm, hướng dẫn, thuyết minh…

Phối hợp trao đổi kinh nghiệm xây dựng

quy hoạch tài nguyên du lịch vùng, cách

thức quản lý nhà nước trong lĩnh vực du lịch.

Tập trung trí tuệ của các địa phương trong

vùng với sự giúp đỡ của Tổng cục Du lịch, các

chuyên gia, xây dựng và nghiên cứu sâu các

phân đoạn thị trường khách quốc tế để nắm

vững nhu cầu của các phân khúc riêng biệt,

trên cơ sở chia sẻ kinh phí giữa các địa phương

và các bên tham gia liên kết.

Thường xuyên kết nối các sự kiện, lễ hội

riêng của từng tỉnh gắn với chương trình du

lịch tâm linh giúp tạo chuỗi sản phẩm sự kiện

du lịch nhằm thu hút nguồn khách du lịch.

Phối hợp trong việc kêu gọi đầu tư xây

dựng sản phẩm, điểm du lịch, các cơ sở dịch

vụ, hạ tầng du lịch. Tập trung liên kết đầu tư

vào cơ sở vật chất kỹ thuật du lịch, đặc biệt là

cơ sở vật chất kỹ thuật tạo ra dòng sản phẩm

chung cho thị trường khách du lịch đến với các

địa phương.

3.2. Giải pháp liên kết quy hoạch, đầu tư

phát triển sản phẩm

Du lịch là “ngành mang tính tổng hợp, có

tính liên ngành, liên vùng và xã hội hóa cao”,

do vậy, du lịch ở mỗi địa phương muốn phát

triển phải đặt trong mối quan hệ hợp tác với

các vùng du lịch trong nước, các tỉnh gần kề và

các khu vực trong địa phương. Đặc biệt, phải

có mối liên hệ với các địa phương có chung

nguồn tài nguyên, các địa phương, tỉnh thành

lớn có hoạt động du lịch phát triển như Hà Nội,

Quảng Ninh, Hải Phòng, Hải Dương, Hưng Yên,

Bắc Ninh, Lạng Sơn để tạo điều kiện học hỏi

kinh nghiệm cũng như cơ hội để nhận những

nguồn vốn đầu tư lớn, hỗ trợ cho việc phát

triển du lịch và việc bảo vệ tài nguyên môi

trường một cách bền vững, đem lại hiệu quả

lâu dài.

Đầu tư tôn tạo phát triển kết cấu hạ tầng,

cải tạo nâng cấp và phát triển hệ thống giao

thông, điện nước, nhằm đáp ứng yêu cầu phát

triển kinh tế xã hội, giao lưu kinh tế văn hoá và

mở rộng hệ thống du lịch trên phạm vi toàn

tỉnh đến các điểm, các khu du lịch một cách

thuận tiện (cả hệ thống giao thông đường

bộ, đường sông và đường biển...). Đặc biệt

cần quan tâm đầu tư xây dựng hệ thống giao

thông đến trung tâm đỉnh non Yên Tử, nối các

di tích, danh thắng thành một tour du lịch hấp

dẫn, phù hợp với hướng phát triển kinh tế của

địa phương.

Điều quan trọng là các địa phương phải

có sự thống nhất về phát triển các sản phẩm

chung, sản phẩm đặc trưng riêng để có chính

sách đầu tư hợp lý và liên kết du lịch. Cũng như

có chính sách hỗ trợ các nhà đầu tư, các doanh

nghiệp khai thác thực hiện theo hướng trên.

Riêng hai tỉnh Hải Dương và Bắc Giang là

các tỉnh đang trong giai đoạn phát triển, tài

nguyên kém đa dạng, đặc sắc hơn so với một

số tỉnh bạn trong khu vực, phát triển sau so với

Quảng Ninh. Vì vậy, để thu hút đầu tư cần tạo

lợi thế và hỗ trợ về đầu tư với các chính sách ưu

đãi đặc biệt, để các nhà đầu tư đều thấy đầu tư

vào phát triển du lịch ở đây là có lợi.

Tiến hành phối hợp với các cơ quan quản

lý nhà nước về du lịch của các tỉnh lân cận để

xác định rõ các sản phẩm đặc trưng của từng

địa phương, từ đó có những chính sách, định

hướng quy hoạch, đầu tư trọng điểm, tránh

trùng lặp. Liên kết phối hợp quản lý hành chính

trong việc kiểm soát hoạt động khai thác tài

nguyên sao cho đem lại lợi ích cho toàn vùng

và bảo vệ tài nguyên, môi trường.

3.3. Giải pháp liên kết xúc tiến, quảng bá

sản phẩm

Tăng cường công tác quảng bá hình ảnh

của các địa phương, đẩy mạnh quảng bá các

sản phẩm liên tỉnh nội vùng trong các chương

NGHIÊN CỨU

Số 30 (Tháng 12 - 2019)

97

V

ĂN H Ó

A

NGHIÊN CỨU

V

ĂN H Ó

A

trình xúc tiến du lịch của các địa phương. Cần

xúc tiến quảng bá thương hiệu chung, tránh

tình trạng vì muốn tiếp thị địa phương mình

mà hạ thấp hình ảnh địa phương kia.

đàn phát triển kinh tế du lịch, các tổ công tác

hoặc các cuộc gặp định kỳ giữa các lãnh đạo

địa phương và các cơ quan ban ngành chức

năng… Một kênh hợp tác quan trọng khác

là thông qua Hiệp hội du lịch. Thiết kế cơ chế

kết hợp và chia sẻ lợi ích từ sự liên kết giữa các

địa phương để khuyến khích hợp tác, thay vì

cạnh tranh chia sẻ thị trường, cùng nhau xây

dựng thương hiệu du lịch. Cuối cùng, không

thể quên cơ chế điều phối (vô hình hay hữu

hình) của thị trường, bởi bất kỳ chính sách

nào khi đưa ra đều phải tính đến đối sách của

khu vực doanh nghiệp, hiệp hội ngành nghề,

người dân.

Phối hợp tổ chức các buổi gặp gỡ giữa các

doanh nghiệp để cung cấp thông tin, tạo điều

kiện trao đổi, tìm đối tác, hoàn thiện, mở rộng

chương trình du lịch hoặc kết nối các chương

trình giữa các doanh nghiệp; có các biện pháp

đảm bảo an ninh, trật tự, an toàn cho khách du

lịch và hoạt động của các doanh nghiệp trên

địa bàn khu vực.

Tổ chức một số diễn đàn để trao đổi, thống

nhất nhận thức về sự cần thiết phát triển chuỗi

sản phẩm du lịch chung, sản phẩm du lịch đặc

thù nhằm nâng cao tính cạnh tranh của điểm

đến với các địa phương du lịch có cùng tài

nguyên tương đồng và trong cả nước; nhận

thức về vai trò của liên kết trong phát triển du

lịch, đặc biệt là liên kết phát triển sản phẩm du

lịch đặc thù và xúc tiến du lịch chung.

Thiết lập và điều hành quỹ tài chính chung,

phục vụ mục tiêu phát triển du lịch chung của

các địa phương liên kết. Quỹ được hình thành

chủ yếu từ các nguồn: đóng góp từ ngân sách

địa phương, đóng góp của các doanh nghiệp,

tài trợ của các tổ chức, cá nhân trong và ngoài

nước, sự hỗ trợ của Trung ương và cũng phải

thiết lập các cơ chế giám sát cần thiết. Quỹ

được sử dụng cho các mục tiêu cụ thể mà Ban

chỉ đạo du lịch giữa các địa phương thống nhất

đặt ra. Các mục tiêu cần thiết trước hết cho

phát triển du lịch là hoạt động xúc tiến quảng

bá, tài trợ các dự án nghiên cứu phát triển sản

phẩm đặc trưng, đào tạo nguồn nhân lực.

Phối hợp với các công ty lữ hành trong

nước và quốc tế nhằm quảng bá hình ảnh và

giới thiệu những sản phẩm đặc trưng của mỗi

địa phương và toàn vùng với du khách trong

địa phương, vùng, khu vực, trong nước và

quốc tế.

Chủ động liên kết với các doanh nghiệp du

lịch quốc tế để xây dựng, giới thiệu, khai thác

các chương trình du lịch cho đối tượng khách

du lịch quốc tế, khai thác tham quan nghiên

cứu tại khu non thiêng Yên Tử.

Mặt khác, để liên kết thành công, chắc

chắn cần phải có sự hội tụ và đồng thuận của

các địa phương và cần nhất là vai trò tổng chỉ

huy. Lãnh đạo, chính quyền các địa phương

phải thật sự coi đây là vấn đề sống còn của địa

phương mình.

3.4. Giải pháp phối hợp tổ chức thực hiện

liên kết giữa các địa phương, đơn vị

Tăng cường tính chủ động và cam kết trong

việc triển khai các hoạt động. Tăng cường quan

hệ đối tác công - tư, khuyến khích sự tham gia

của khu vực tư nhân vào cơ chế quản lý điểm

đến chung, thể hiện qua việc nâng cao vai trò

của các hiệp hội trong lĩnh vực du lịch tại các

địa phương. Xây dựng cơ chế xã hội hoá thu

hút sự tham gia của các tổ chức, cá nhân vào

các hoạt động phát triển du lịch.

Để khuyến khích hợp tác và giảm bớt cạnh

tranh, các địa phương phải xác định được ưu

thế và năng lực cơ bản (core competency) của

mình. Áp dụng nhiều cơ chế đa dạng trong

kiên kết, hợp tác. Cơ chế này có thể xuất phát

từ UBND các địa phương, Ban chỉ đạo du lịch

chung cùng sự tham gia của các tổ chức có liên

quan, thông qua các kênh đối thoại là các diễn

98 Số 30 (Tháng 12 - 2019)

VĂN HÓA DU LỊCH

Công việc cần thiết mà Ban chỉ đạo du lịch

chung cần làm là đầu tư đầy đủ các nguồn lực

cho công tác quy hoạch (và tái quy hoạch)

trên cơ sở tầm nhìn toàn vùng, không thực

hiện công tác quy hoạch trên tầm nhìn từng

địa phương. Thật sự ở cả 3 địa phương, các lợi

thế so sánh tương đối của từng địa phương

không rõ ràng, vì vậy, cần có một chương

trình nghiên cứu chuyên sâu, tổng thể để xác

định các lợi thế so sánh khác biệt của từng địa

phương trong vùng. Trên cơ sở đó, rà soát các

quy hoạch hiện có, điều chỉnh quy hoạch nếu

cần, sao cho có thể phát huy được tốt nhất các

lợi thế đặc biệt của mỗi địa phương trong tiểu

vùng hay của cả vùng.

các sản phẩm dịch vụ du lịch. Do đó việc đầu

tư phát triển nâng cao chất lượng nguồn nhân

lực là việc làm hết sức cấp thiết đối với du lịch

các địa phương. Việc đào tạo lại và bồi dưỡng

nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ hiện có

cần kết hợp với đào tạo mới, đáp ứng yêu cầu

trước mắt và chuẩn bị cho lâu dài, và cần phải

tiến hành liên tục, thường xuyên một cách có

hệ thống.

Liên kết trong việc bảo vệ tài nguyên du

lịch, bảo vệ môi trường, phát huy giá trị các di

sản, nâng cao nhận thức, ý thức thân thiện du

lịch.

Tóm lại, việc liên kết giữa các địa phương

là mô hình liên kết thúc đẩy những tiềm năng,

thế mạnh và hạn chế những yếu kém, giúp các

địa phương xác định được rõ những lợi thế

cạnh tranh, vai trò riêng để tạo ra sức mạnh

tổng hợp chung cho toàn khu vực, mà trong

đó liên kết trong phát triển chuỗi sản phẩm du

lịch chung là vấn đề cơ bản nhất.

Trên thực tế, hầu hết các địa phương trong

cả nước chưa có sự phối hợp tổng thể trong

quy hoạch phát triển du lịch chung. Phần lớn

mỗi tỉnh đi theo một lợi ích riêng, không tham

khảo quy hoạch lẫn nhau, không đưa ra các

yêu cầu liên kết nội vùng trong du lịch tổng

thể, dẫn tới việc xây dựng mô hình liên kết có

thể không trùng với phân vùng du lịch quốc

gia nên vênh với ngay chính quy hoạch vùng

nếu có. Công việc này đòi hỏi phải được quan

tâm và đầu tư, chú trọng.

B.T.T

(PGS.TS, Trưởng Khoa Gia đình và Công tác xã hội,

Trường ĐHVHHN)

Chọn điểm trung tâm để tạo sự ảnh hưởng

phát triển cho các địa phương yếu thế hơn với

vai trò đầu tàu (có thể lựa chọn Quảng Ninh),

tránh sự phát triển“dàn hàng ngang”. Tìm cách

phối hợp và liên kết sao cho khả thi, hiệu quả,

từ đó tạo ra sức mạnh tổng thể cho cả vùng,

tránh địa phương nào cũng muốn vượt lên

trước, trở thành đầu tàu tăng trưởng. Vì để đạt

được điều này trong bối cảnh kinh tế hiện nay,

các địa phương nhiều khi phải cạnh tranh trực

diện gay gắt với nhau và một khi có sự xung

đột về lợi ích thì khó có thể hợp tác chân thành.

Tài liệu tham khảo

1. Bùi Thanh Thuỷ (2017), “Nhận diện mô

hình liên kết phát triển du lịch giữa các địa

phương vùng Tây Bắc”, in trong Kỷ yếu Hội thảo

khoa học Quốc gia Thực trạng và giải pháp liên

kết vùng, tiểu vùng trong phát triển du lịch ở Tây

Bắc, Nxb. Lao động xã hội, Hà Nội.

2. Tổng cục Du lịch (2013), Quy hoạch tổng

thể phát triển du lịch Việt Nam đến 2020, tầm

nhìn 2030, Hà Nội.

Ngoài ra, hợp tác trong đào tạo phát triển

nguồn nhân lực (lữ hành, xúc tiến du lịch, quản

lý, quy hoạch…). Đầu tư nâng cao chất lượng

nguồn nhân lực ngành. Chất lượng nguồn

nhân lực là yếu tố quyết định chất lượng của

Ngày nhận bài: 21 - 10 - 2019

Ngày phản biện, đánh giá: 5 - 12 - 2019

Ngày chấp nhận đăng: 27 - 12 - 2019

NGHIÊN CỨU

Số 30 (Tháng 12 - 2019)

99

V

ĂN H Ó

A

Giải pháp phát triển hệ thống sản phẩm hình thành tuyến du lịch Đông - Tây Yên Tử theo yêu cầu liên kết