Đánh giá tiềm năng hang động Việt Nam phục vụ mục đích phát triển du lịch
Kû yÕu Héi th¶o khoa häc Khoa §Þa lÝ – Tr−êng §HSP Hµ Néi, 5/2005
§¸nh gi¸ tiÒm n¨ng hang ®éng viÖt nam
phôc vô Môc ®Ých ph¸t triÓn du lÞch
Th.S Vò ThÞ H¹nh1, PGS.TS §Æng Duy Lîi2
1Tr−êng Cao ®¼ng SP §iÖn Biªn
2Khoa §Þa lÝ - Tr−êng §HSP Hµ Néi
I. §Æt vÊn ®Ò
L·nh thæ ViÖt Nam cã diÖn tÝch tù nhiªn kho¶ng 330.000 km2 ®· cã
®Õn kho¶ng 60.000 km2 lµ ®Þa h×nh ®¸ v«i chiÕm gÇn 1/5 diÖn tÝch c¶ n−íc.
N»m trong vïng cacxt¬ (Karst) nhiÖt ®íi lín nhÊt thÕ giíi víi sù kÕt
hîp cña nhiÒu yÕu tè tù nhiªn ®· t¹o ra ë ViÖt Nam mét hÖ thèng c¸c hang
®éng trong lßng c¸c d·y nói ®¸ v«i rÊt phong phó, ®a d¹ng vµ ®Æc s¾c mang
nh÷ng nÐt ®Æc tr−ng cña cacxt¬ miÒn nhiÖt ®íi.
Hang ®éng cacxt¬ lµ mét c¶nh quan sinh th¸i ®Æc biÖt, mét tµi nguyªn du
lÞch ®éc ®¸o, hÊp dÉn bëi chóng chøa ®−îc nhiÒu gi¸ trÞ kh¸c nhau. Ngoµi vÎ
®Ñp tr¸ng lÖ, kú vÜ cña tù nhiªn, c¸c hang ®éng ®· ®−îc ng−êi ViÖt cæ chän lµ
n¬i c− tró tõ thuë hång hoang, cã n¬i cßn t¹o nªn mét nÒn v¨n ho¸ hang ®éng
hoÆc ®−îc x©y dùng thµnh c¸c c«ng tr×nh qu©n sù chèng giÆc ngo¹i x©m qua
nhiÒu thêi k× trong lÞch sö dùng n−íc vµ gi÷ n−íc cña d©n téc. Trong giai ®o¹n
hiÖn nay, víi ®µ ph¸t triÓn nhanh chãng cña ngµnh du lÞch, hang ®éng cacxt¬
®−îc xem lµ mét kho b¸u, mét tµi nguyªn du lÞch gi¸ trÞ.
ViÖt Nam cã tiÒm n¨ng hang ®éng du lÞch rÊt lín nh−ng lo¹i h×nh du
lÞch hang ®éng cßn rÊt míi mÎ, chÝnh v× thÕ chóng ta cßn ®Ó l·ng phÝ mét
nguån tµi nguyªn qóy gi¸. H¹n chÕ nµy kh«ng chØ do nÒn kinh tÕ ViÖt Nam
ch−a ph¸t triÓn m¹nh mµ cßn do chóng ta ch−a cã ®ñ ®iÒu kiÖn hoµn thiÖn
h¬n vÒ c¬ së khoa häc vµ thùc tiÔn ®Ó khai th¸c hang ®éng phôc vô du lÞch
tèt h¬n.
V× thÕ viÖc ®¸nh gi¸ tiÒm n¨ng hang ®éng ViÖt Nam phôc vô cho môc
®Ých du lÞch lµ c«ng viÖc võa cã ý nghÜa khoa häc võa cã ý nghÜa thùc tiÔn
vµ rÊt cÇn thiÕt tr−íc yªu cÇu ph¸t triÓn du lÞch cña ®Êt n−íc ta hiÖn nay.
12
II. §Æc ®iÓm cña hang ®éng ViÖt Nam
Cã thÓ kh¸i qu¸t hang ®éng ViÖt Nam cã c¸c ®Æc ®iÓm chÝnh sau ®©y:
1. Hang ®éng ViÖt Nam rÊt phong phó vÒ sè l−îng
DiÖn tÝch karst lín céng víi qu¸ tr×nh phong ho¸ ho¸ häc diÔn ra m¹nh
mÏ ®· t¹o ra mét hÖ thèng hang ®éng phong phó vÒ sè l−îng trªn l·nh thæ
ViÖt Nam. ë ViÖt Nam hiÖn nay bÊt k× mét vïng ®¸ v«i nµo ®Òu cã nh÷ng
hang ®éng karst. Ngoµi ra cßn cã nhiÒu hang ®éng ®−îc h×nh thµnh trªn c¸c
lo¹i ®¸ macma vµ ®¸ biÕn chÊt do c¸c qu¸ tr×nh kiÕn t¹o t¹o nªn nh− c¸c
hang ®¸ ë Cï Lao Chµm (Qu¶ng Nam), mét sè hang trªn ®¶o ®¸ ë Kh¸nh
Hoµ lµ n¬i c¸c loµi chim Ðn biÓn lµm tæ. Sè l−îng c¸c hang ®éng cã kÝch
th−íc lín vµ trung b×nh ®· kh¶o s¸t ®−îc ph¶i kÓ ®Õn hµng ngh×n chiÕc.
2. Hang ®éng ViÖt Nam rÊt ®a d¹ng vµ ®Æc s¾c
Theo c¸c c¸ch ph©n lo¹i hiÖn nay trªn thÕ giíi vÒ kÝch th−íc, h×nh th¸i,
cÊu tróc hang ®éng th× c¸c hang ®éng ë ViÖt Nam cã ®Çy ®ñ c¸c kiÓu lo¹i,
rÊt ®a d¹ng vµ ®Æc s¾c. ChØ nãi riªng vÒ hang ®éng Phong Nha, t¹i Héi th¶o
khoa häc vÒ di tÝch danh th¾ng Phong Nha – Xu©n S¬n tæ chøc t¹i Qu¶ng
B×nh th¸ng 7 n¨m 1997 ®· tæng kÕt vÒ Phong Nha cã 7 c¸i nhÊt so víi c¸c
hang ®éng ë n−íc ta. §ã lµ hang n−íc dµi nhÊt, cöa hang cao vµ réng nhÊt,
b·i c¸t vµ ®¸ réng nhÊt, hå ngÇm ®Ñp nhÊt, th¹ch nhò tr¸ng lÖ vµ k× ¶o nhÊt,
s«ng ngÇm dµi nhÊt (13.469m), vµ hang kh« n«ng vµ ®Ñp nhÊt. Phong Nha –
KÎ Bµng ®· ®−îc UNESCO c«ng nhËn lµ di s¶n thiªn nhiªn thÕ giíi. §©y lµ
di s¶n thiªn nhiªn thÕ giíi thø 2 cña ViÖt Nam sau vÞnh H¹ Long. §éng
H−¬ng TÝch (Hµ T©y) mét th¾ng c¶nh næi tiÕng còng ®· ®−îc chóa TrÞnh
S©m phª tÆng danh hiÖu “Nam Thiªn ®Ö nhÊt ®éng”.
Trong sè c¸c hang ®éng ViÖt Nam, phÇn lín lµ c¸c hang nhá, ng¾n.
Theo sè liÖu ph©n lo¹i cña NguyÔn Vi D©n (1982) th× c¸c hang ng¾n ë n−íc
ta cã ®é dµi d−íi 50m chiÕm tíi h¬n 70%, c¸c hang trung b×nh cã ®é dµi 50
– 100m chiÕm h¬n 18% vµ c¸c hang dµi trªn 100m chiÕm gÇn 11% tæng sè
hang ®· ®−îc ph¸t hiÖn.
C¸c hang ®éng ë ViÖt Nam th−êng cã nhiÒu buång, nhiÒu tÇng vµ cã
nhiÒu th¹ch nhò. NhiÒu hang cßn cã ®ñ c¸c d¹ng nh− m¨ng ®¸, chu«ng ®¸,
cét ®¸, rÌm ®¸, th¸c ®¸ xen lÉn víi c¸c m¹ch th¹ch anh, khi ®−îc chiÕu s¸ng
sÏ hiÖn râ nh÷ng h×nh thï vµ mµu s¾c lung linh, kú ¶o rÊt ®Ñp m¾t.
13
3. Hang ®éng ViÖt Nam th−êng tËp trung thµnh tõng vïng vµ tõng côm
Do c¸c vïng l·nh thæ trªn ®Êt n−íc ta cã lÞch sö ®Þa chÊt ph¸t triÓn
kh¸c nhau trªn c¸c hang ®éng ®−îc h×nh thµnh th−êng ph©n bè tËp trung
thµnh tõng vïng vµ tõng côm. C¸c vïng ®¸ v«i cã tuæi Cacbon - Pecmi nh−
H¹ Long, KÎ Bµng, B¾c S¬n vµ c¸c vïng ®¸ v«i Triat nh− Hoµ B×nh, Ninh
B×nh, Thanh Ho¸, NghÖ An, cã thµnh phÇn CaO chiÕm tû lÖ cao trong
thµnh phÇn cÊu t¹o ®¸, cã ®é dµy lín vµ thuÇn khiÕt khi bÞ uèn nÕp dÔ bÞ
®øt g·y, ®Ëp vì nªn cã hÖ thèng hang ph¸t triÓn m¹nh. NhiÒu n¬i cã mËt
®é hang ®éng trªn 1km2 rÊt cao nh− ë thµnh phè L¹ng S¬n cã 7 hang, côm
hang ®éng Chïa H−¬ng cã 10 hang, côm hang ®éng B»ng M¹c (L¹ng S¬n)
cã tíi 22 hang.
C¸c hang ®éng tËp trung thµnh tõng vïng vµ tõng côm ®· t¹o nh÷ng
®iÒu kiÖn thuËn lîi cho viÖc khai th¸c phôc vô cho môc ®Ých du lÞch.
III. §¸nh gi¸ tæng hîp c¸c khu du lÞch hang ®éng
träng ®iÓm
§Ó cã thÓ ®¹t ®−îc nh÷ng môc tiªu vÒ kinh tÕ, x· héi, m«i tr−êng
trong ph¸t triÓn du lÞch nhÊt thiÕt ph¶i x¸c ®Þnh c¸c khu vùc träng ®iÓm vÒ
hang ®éng phôc vô du lÞch. ViÖc x¸c ®Þnh c¸c khu du lÞch, c¸c ®iÓm, tuyÕn
du lÞch chung trong c¶ n−íc vµ cña c¸c ®Þa ph−¬ng cã liªn quan ®Õn ®Þnh
h−íng khai th¸c c¸c tiÒm n¨ng du lÞch hang ®éng n−íc ta. §Ó lùa chän c¸c
khu, tuyÕn du lÞch hang ®éng tiªu biÓu cã thÓ sö dông nhiÒu ph−¬ng ph¸p
kh¸c nhau trong ®ã ph−¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ tæng hîp th−êng ®−îc sö dông
réng r·i h¬n c¶. §¸nh gi¸ tæng hîp viÖc khai th¸c hang ®éng phôc vô môc
®Ých du lÞch th«ng qua viÖc x©y dùng thang ®¸nh gi¸, chän c¸c ®èi t−îng
®¸nh gi¸ vµ kÕt qu¶ tÝnh ®iÓm cô thÓ.
1. Thang ®¸nh gi¸
Thang ®¸nh gi¸ ®−îc thiÕt kÕ bao gåm: C¸c tiªu chÝ ®Ó ®¸nh gi¸, c¸c
møc ®¸nh gi¸ vµ chØ tiªu cô thÓ cña c¸c møc ®èi víi tõng tiªu chÝ, ®iÓm
®¸nh gi¸ cô thÓ. §¸nh gi¸ c¸c khu du lÞch hang ®éng ë n−íc ta, chóng t«i ®·
lùa chän 6 tiªu chÝ ®Ó ®¸nh gi¸ lµ: ®é hÊp dÉn, kh¶ n¨ng kÕt hîp tæ chøc c¸c
lo¹i h×nh du lÞch, søc chøa, thêi gian ho¹t ®éng du lÞch, kh¶ n¨ng tiÕp cËn vµ
kÕt cÊu h¹ tÇng, c¬ së vËt chÊt kÜ thuËt du lÞch.
§èi víi mçi tiªu chÝ ®Ó ®¸nh gi¸ th−êng ®−îc sö dông ë 4 møc: RÊt
tèt, Tèt, Trung b×nh vµ KÐm, víi c¸c chØ tiªu cô thÓ.
14
§Ó x¸c ®Þnh ®−îc møc ®é gi¸ trÞ cña c¸c khu du lÞch hang ®éng cÇn
quy ®Þnh sè ®iÓm theo tõng møc cho c¸c tiªu chÝ. §iÓm cô thÓ cho tõng møc
lµ rÊt tèt: 4 ®iÓm, tèt: 3 ®iÓm, trung b×nh: 2 ®iÓm vµ kÐm: 1 ®iÓm.
Do c¸c tiªu chÝ ®¸nh gi¸ cã c¸c møc ®é quan träng kh¸c nhau nªn cÇn
thiÕt ph¶i x¸c ®Þnh thªm hÖ sè ®iÓm ®¸nh gi¸ (träng sè) cho mçi tiªu chÝ. HÖ
sè ®iÓm ®¸nh gi¸ ®−îc x¸c ®Þnh theo 3 møc: rÊt quan träng (hÖ sè 3) ®−îc
¸p dông cho tiªu chÝ §é hÊp dÉn; quan träng (hÖ sè 2) ®−îc ¸p dông cho c¸c
tiªu chÝ: Kh¶ n¨ng kÕt hîp tæ chøc c¸c lo¹i h×nh du lÞch, Søc chøa, thêi gian
ho¹t ®éng du lÞch vµ Kh¶ n¨ng tiÕp cËn; trung b×nh (hÖ sè 1) ®−îc ¸p dông
cho tiªu chÝ KÕt cÊu h¹ tÇng vµ c¬ së vËt chÊt kÜ thuËt du lÞch.
2. Chän c¸c ®èi t−îng ®¸nh gi¸
Sau khi ®· x©y dùng thang ®¸nh gi¸ viÖc lùa chän c¸c ®èi t−îng ®Ó
®¸nh gi¸ lµ rÊt quan träng. ViÖt Nam cã nguån tµi nguyªn hang ®éng phong
phó nh−ng ph©n bè kh«ng ®ång ®Òu vµ hiÖn tr¹ng khai th¸c phôc vô du lÞch
ë c¸c ®Þa ph−¬ng còng kh¸c nhau. V× thÕ ®Ó ®¸p øng yªu cÇu ph¸t triÓn du
lÞch cÇn ph¶i x¸c ®Þnh ®−îc nh÷ng khu du lÞch hang ®éng träng ®iÓm ®Ó ®Çu
t−, khai th¸c. ViÖc lùa chän nh÷ng khu du lÞch hang ®éng ®iÓn h×nh cÇn dùa
trªn c¸c c¨n cø sau:
- C¨n cø vµo tiÒm n¨ng tµi nguyªn du lÞch hang ®éng. §©y lµ c¬ së
quan träng ®Ó quyÕt ®Þnh ®Çu t− khai th¸c hang ®éng phôc vô du lÞch t¹i ®Þa
ph−¬ng ®ã.
- C¨n cø vµo hiÖn tr¹ng khai th¸c ®Ó tÝnh ®Õn møc ®é thuËn lîi vµ khã
kh¨n trong qu¸ tr×nh tæ chøc c¸c ho¹t ®éng du lÞch.
- C¨n cø vµo triÓn väng cña viÖc khai th¸c lµ xem xÐt cã thÓ më réng
thªm nhiÒu lo¹i h×nh du lÞch míi, kh¶ n¨ng kÕt hîp víi c¸c tµi nguyªn du
lÞch kh¸c, ®é bÒn v÷ng cña tµi nguyªn,... nh»m ®¹t ®−îc c¸c hiÖu qu¶ cao
nhÊt vÒ kinh tÕ, x· héi vµ m«i tr−êng theo Quy ho¹ch tæng thÓ ph¸t triÓn du
lÞch ViÖt Nam ®Õn n¨m 2010 vµ n¨m 2020 còng nh− c¸c quy ho¹ch vµ c¸c
kÕ ho¹ch ph¸t triÓn du lÞch t¹i c¸c vïng l·nh thæ vµ c¸c ®Þa ph−¬ng.
C¸c ®èi t−îng ®−îc lùa chän ®Ó ®¸nh gi¸ lµ: khu Phong Nha - KÎ
Bµng, khu Tam Cèc - BÝch §éng, khu NhÞ Thanh - Tam Thanh, khu H−¬ng
S¬n, khu hang ®éng VÞnh H¹ Long vµ tuyÕn hang ®éng T©y B¾c däc theo
Quèc lé 6.
15
3. §iÓm ®¸nh gi¸
§iÓm ®¸nh gi¸ bao gåm sè ®iÓm ®¸nh gi¸ riªng cña tõng tiªu chÝ cô
thÓ vµ ®iÓm ®¸nh gi¸ tæng hîp.
§iÓm ®¸nh gi¸ riªng cña tõng tiªu chÝ lµ sè ®iÓm cô thÓ cña møc ®¸nh
gi¸ nh©n víi hÖ sè cña tiªu chÝ ®ã.
§iÓm ®¸nh gi¸ tæng hîp cña mét khu du lÞch hang ®éng cô thÓ nµo ®ã
lµ tæng sè ®iÓm cña c¸c tiªu chÝ.
Trong thang ®¸nh gi¸, ®iÓm cao nhÊt cho mét tiªu chÝ lµ 12 ®iÓm vµ
®iÓm thÊp nhÊt lµ 1 ®iÓm.
§iÓm ®¸nh gi¸ tæng hîp cña c¸c tiªu chÝ cao nhÊt ®èi mçi khu du lÞch
hang ®éng lµ 48 ®iÓm, t−¬ng ®−¬ng víi 100% sè ®iÓm.
§iÓm ®¸nh gi¸ tæng hîp cña c¸c tiªu chÝ thÊp ®èi víi mçi khu du lÞch
hang ®éng lµ 12 ®iÓm, t−¬ng ®−¬ng víi 25% sè ®iÓm.
4. KÕt qu¶ ®¸nh gi¸
KÕt qu¶ ®¸nh gi¸ tæng hîp sè ®iÓm cña c¸c ®èi t−îng ®¸nh gi¸ cô thÓ
nh− sau:
C¸c khu du lÞch,
hang ®éng tiªu biÓu HÖ sè
§iÓm
TT
1
2
3
4
5
6
Khu Phong Nha –KÎ §iÓm
4
3
3
3
3
3
3
2
2
3
2
3
4
2
2
2
4
2
2
2
2
2
2
2
4
2
4
2
3
2
3
2
4
2
2
2
4
2
4
2
3
2
4
2
1
2
2
2
4
2
4
2
2
2
4
2
4
2
2
2
3
1
1
2
3
1
2
1
2
1
1
1
47
39
36
34
30
23
Bµng
Khu Tam Cèc –BÝch §iÓm
§éng HÖ sè
C¸c hang ®éng ë VÞnh §iÓm
H¹ Long HÖ sè
Khu NhÞ Thanh-Tam §iÓm
HÖ sè
Thanh
HÖ sè
§iÓm
HÖ sè
Khu H−¬ng S¬n
TuyÕn hang ®éng T©y §iÓm
B¾c däc theo quèc lé 6 HÖ sè
16
Trªn c¬ së ®iÓm tæng cña mçi khu du lÞch hang ®éng ®−îc ®¸nh gi¸ cã
thÓ x¸c ®Þnh møc ®é gi¸ trÞ cña chóng th«ng qua b¶ng tiªu chuÈn cña c¸c
møc ®¸nh gi¸ sau:
Møc ®¸nh gi¸
RÊt tèt
Sè ®iÓm
Tû lÖ %so víi ®iÓm tèi ®a
39-48
30-38
20-29
12-19
81-100
61-80
41-60
25-40
Tèt
Trung b×nh
KÐm
Dùa vµo b¶ng tiªu chuÈn trªn cã thÓ x¸c ®Þnh ®−îc møc ®é gi¸ trÞ cña
c¸c khu du lÞch hang ®éng lùa chän ë n−íc ta nh− sau:
Khu du lÞch hang ®éng
Khu Phong Nha –KÎ Bµng
Sè ®iÓm Møc gi¸ trÞ
48/48
39/48
36/48
34/48
30/48
23/48
RÊt tèt
RÊt tèt
Tèt
Khu Tam Cèc –BÝch §éng
C¸c hang ®éng ë VÞnh H¹ Long
Khu NhÞ Thanh-Tam Thanh
Khu H−¬ng S¬n
Tèt
Tèt
TuyÕn hang ®éng T©y B¾c däc quèc lé 6
Trung b×nh
KÕt qu¶ ®¸nh gi¸ nµy lµ mét tµi liÖu tham kh¶o cã Ých phôc vô cho viÖc
lËp quy ho¹ch, triÓn khai c¸c dù ¸n ph¸t triÓn du lÞch vµ cã kÕ ho¹ch ®Çu t−
®Ó sím khai th¸c nguån tµi nguyªn du lÞch hang ®éng quý gi¸ cña n−íc ta
phôc vô cho sù nghiÖp ph¸t triÓn du lÞch trong giai ®o¹n tíi.
Tãm t¾t
ViÖt Nam cã tiÒm n¨ng lín vÒ tµi nguyªn du lÞch hang ®éng ®Ó ph¸t
triÓn du lÞch. Bµi b¸o ®· nªu lªn c¸c ®Æc ®iÓm cña hang ®éng ViÖt Nam vµ
®¸nh gi¸ møc ®é gi¸ trÞ cña c¸c khu du lÞch hang ®éng theo thø tù: khu
Phong Nha – KÎ Bµng, Khu Tam Cèc –BÝch §éng, c¸c hang ®éng ë vÞnh H¹
Long, Khu NhÞ Thanh -Tam Thanh, Khu H−¬ng S¬n, TuyÕn hang ®éng T©y
B¾c däc Quèc lé 6.
17
TµI liÖu tham kh¶o
1. §µo §×nh B¾c. §Þa m¹o ®¹i c−¬ng. Nhµ xuÊt b¶n §¹i häc Quèc gia Hµ
Néi, 2000.
2. NguyÔn §Þch Dü vµ nnk. Nghiªn cøu c¶nh quan ®Þa h×nh caxt¬ phôc vô
du lÞch.Trung t©m Khoa häc tù nhiªn vµ c«ng nghÖ Quèc gia, Hµ Néi, 1995.
3. Vò ThÞ H¹nh. §Þnh h−íng khai th¸c hang ®éng phôc vô môc ®Ých du lÞch
ë ViÖt Nam. LuËn v¨n th¹c sÜ khoa häc ®Þa lý. Tr−êng §HSPHN, 2004.
4. NguyÔn Quang Mü vµ nnk. Cë së khoa häc vÒ vÒ du lÞch hang ®éng tØnh Ninh B×nh.
Tæng côc Du lÞch, 1995.
5. NguyÔn Quang Mü vµ nnk. TiÒm n¨ng du lÞch hang ®éng ViÖt Nam. Tæng
côc Du lÞch, 1995.
6. Tæng côc du lÞch ViÖt Nam. §iÒu chØnh quy ho¹ch tæng thÓ ph¸t triÓn du lÞch
ViÖt Nam (1995-20/0). ViÖn Nghiªn cøu vµ Ph¸t triÓn du lÞch, Hµ Néi, 2000.
7. Tæng côc Du lÞch ViÖt Nam. Niªn gi¸m du lÞch ViÖt Nam 2003-2005, Hµ
Néi, 2004.
8. NguyÔn V¨n TuÊn, NguyÔn Quang Mü vµ nnk. Quy ho¹ch ph¸t triÓn du
lÞch ViÖt Nam thêi kú 2001-2000. ñy ban nh©n d©n tØnh Qu¶ng Ninh, 2001.
18
7 trang
15/04/2022
4180
Bạn đang xem tài liệu "Đánh giá tiềm năng hang động Việt Nam phục vụ mục đích phát triển du lịch", để tải tài liệu gốc về máy hãy click vào nút Download ở trên
File đính kèm:
- danh_gia_tiem_nang_hang_dong_viet_nam_phuc_vu_muc_dich_phat.pdf
