Các nhân tố ảnh hưởng đến mức độ hài lòng của nhà tuyển dụng về sinh viên tốt nghiệp ngành thông tin học trường Đại học Cần Thơ
Tạp chí Khoa học Trường Đại học Cần Thơ
Tập 55, Số 1C (2019): 89-99
DOI:10.22144/ctu.jvn.2019.012
CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN MỨC ĐỘ HÀI LÒNG CỦA
NHÀ TUYỂN DỤNG VỀ SINH VIÊN TỐT NGHIỆP NGÀNH THÔNG TIN HỌC
TRƯỜNG ĐẠI HỌC CẦN THƠ
Huỳnh Thị Trang
Khoa Khoa học Xã hội và Nhân văn
*Người chịu trách nhiệm về bài viết: Huỳnh Thị Trang (email: httrang@ctu.edu.vn)
ABSTRACT
Thông tin chung:
Ngày nhận bài: 08/06/2018
Ngày nhận bài sửa: 03/08/2018
Ngày duyệt đăng: 27/02/2019
This paper is to report on employers’ comments and the factors
influencing employer satisfaction about the quality of Information Science
graduates in Can Tho University. Based on conceptual framework of
ASEAN University Network - Quality Assurance (AUN-QA) program
assessment, this research was conducted using an integrated approach
including a survey of 53 employers and an interview of 20 library and
information leaders who recruited Information Science graduates. Three
factors influencing employer satisfaction identified are professional skills,
attitudes and knowledge. The study gives rise to suggestions of how to
increase employer satisfaction and quality of Information Science training
outputs. Findings not only help improve the quality of education but also
contribute to enriching reference resources for the library and
information training units of the country.
Title:
Factors affecting employer
satisfaction on the quality of
Information Science graduates
in Can Tho University
Từ khóa:
Nhà tuyển dụng, nhân tố ảnh
hưởng, sự hài lòng, Thông tin
học, Thông tin – Thư viện,
Trường Đại học Cần Thơ
TÓM TẮT
Bài nghiên cứu trình bày mức độ hài lòng và các nhân tố ảnh hưởng đến
mức độ hài lòng của nhà tuyển dụng đối với sinh viên tốt nghiệp ngành
Thông tin học Trường Đại học Cần Thơ. Dựa trên các cơ sở các khái
niệm, các văn bản pháp quy của Nhà nước về chất lượng đào tạo và Bộ
tiêu chuẩn đánh giá chất lượng đào tạo và Bộ tiêu chuẩn đánh giá chất
lượng chương trình đào tạo của mạng lưới các trường đại học hàng đầu
Đông Nam Á (AUN-QA), nghiên cứu được thực hiện theo phương pháp
nghiên cứu hỗn hợp (kết hợp khảo sát 53 nhà tuyển dụng và phỏng vấn 20
lãnh đạo các đơn vị có tuyển sinh viên làm việc đúng chuyên ngành).
Nghiên cứu đã xác định 3 nhân tố có ảnh hưởng đến mức độ hài lòng của
nhà tuyển dụng. Đó là kỹ năng nghề nghiệp, thái độ, và kiến thức. Nghiên
cứu đã đưa ra các đề xuất nhằm nâng cao mức độ hài lòng và chất lượng
đào tạo ngành Thông tin học Trường Đại học Cần Thơ. Kết quả nghiên
cứu không những cần thiết cho riêng Trường Đại học Cần Thơ mà còn là
cơ sở tham khảo hữu ích cho các đơn vị có đào tạo ngành Thông tin – Thư
viện trong cả nước.
Keywords:
Employer satisfaction,
impacting factors, Information
Science, Library and
Information
Trích dẫn: Huỳnh Thị Trang, 2019. Các nhân tố ảnh hưởng đến mức độ hài lòng của nhà tuyển dụng về sinh
viên tốt nghiệp ngành Thông tin học Trường Đại học Cần Thơ. Tạp chí Khoa học Trường Đại học
Cần Thơ. 55(1C): 89-99.
89
Tạp chí Khoa học Trường Đại học Cần Thơ
Tập 55, Số 1C (2019): 89-99
Nguyễn Huỳnh Mai (2016) về “Khảo sát thực trạng
việc làm của sinh viên ngành thông tin thư viện
trường Đại học Cần Thơ sau khi tốt nghiệp” cũng
chỉ dừng lại ở phương diện thu thập thông tin từ cựu
sinh viên. Tính cấp thiết lúc này là cần phải có một
nghiên cứu tiếp theo để có được đầy đủ và toàn diện
những thông tin phản hồi từ các bên liên quan về
chất lượng sinh viên ra trường để sớm cập nhật cho
chương trình đào tạo của ngành. Vì thế, việc thực
hiện nghiên cứu về đánh giá chất lượng đầu ra của
chương trình đào tạo ngành Thông tin học là vô cùng
cấp thiết. Mức độ hài lòng và các nhân tố ảnh hưởng
đến mức độ hài lòng của nhà tuyển dụng là một phần
không thể thiếu trong nghiên cứu. Việc xác định
được các nhân tố ảnh hưởng đến mức độ hài lòng là
cơ sở cần thiết để Bộ môn Quản trị Thông tin – Thư
viện, giảng viên và cả sinh viên đang theo học biết
những nội dung cần chuẩn bị trước khi tốt nghiệp ra
trường. Kết quả nghiên cứu sẽ là minh chứng thiết
thực để chương trình đào tạo của ngành tham gia
đánh giá kiểm định chất lượng. Đồng thời, kết quả
nghiên cứu này có thể tích hợp với kết quả nghiên
cứu về cựu sinh viên trước đây làm thành cơ sở trọn
vẹn để Bộ môn đề ra các giải pháp cập nhật toàn diện
chương trình đào tạo cho phù hợp với nhu cầu của
xã hội.
1 ĐẶT VẤN ĐỀ
Chất lượng giáo dục là nội dung đang được các
cơ sở đào tạo và xã hội trong đó có nhà tuyển dụng
đặc biệt quan tâm. Nhà tuyển dụng quan niệm rằng
người cán bộ thư viện không đơn thuần chỉ giỏi về
chuyên môn, mà còn giỏi về ngoại ngữ và tin học
(Tào Thị Thanh Mai, 2010). Cùng quan điểm với tác
giả Tào Thị Thanh Mai, trong nghiên cứu của mình,
Bùi Hà Phương (2013) cũng đi đến kết luận rằng
100% các nhà tuyển dụng yêu cầu sinh viên phải có
kỹ năng chuyên môn, kỹ năng tin học văn phòng và
kỹ năng ngoại ngữ. Thế nhưng kết quả lại hoàn toàn
khác với những mong đợi. Tác giả Nguyễn Thanh
Trà (2012) cho rằng chất lượng đầu ra của các
chương trình đào tạo thông tin – thư viện chưa cao,
không đồng đều về năng lực, nhà tuyển dụng phải
mất nhiều thời gian để đào tạo lại. Cụ thể hơn, tác
giả Bùi Loan Thùy (2013) cho rằng hầu hết sinh viên
mới tốt nghiệp đều khá lúng túng với việc ứng dụng
kiến thức nghề nghiệp vào thực tế, rất non yếu về kỹ
năng xử lý nội dung thông tin, lọc thông tin cần thiết
để xây dựng các bộ sưu tập, cũng như yếu kém về
kỹ năng biên soạn thư mục và các ấn phẩm thông
tin. Đáng lưu ý hơn, tác giả Hoàng Thị Thu Hương
(2011) nhận xét rằng sinh viên tốt nghiệp ngành
thông tin – thư viện hiện nay không đáp ứng được
yêu cầu của công việc. Đó là các yêu cầu về năng
lực chuyên môn, năng lực cá nhân và năng lực cốt
lõi. Trong đó, nhóm năng lực chuyên môn bao gồm
khả năng quản lý tổ chức thư viện, quản lý các
nguồn tài nguyên thông tin, quản lý các dịch vụ
thông tin, và áp dụng các công cụ và công nghệ
thông tin (CNTT). Tác giả cho rằng một sinh viên
tốt nghiệp ngành thông tin thư viện được mong đợi
biết đến các chuẩn xây dựng cơ sở dữ liệu (CSDL),
biết tổ chức CSDL thư mục, biết lập chỉ mục, biết
về siêu dữ liệu, biết phân tích và tổng hợp thông tin
trong tổ chức. Đặc biệt là sinh viên cần phải nắm
được những công nghệ nổi trội có thể ứng dụng
trong nghề nghiệp. Tuy nhiên, 100% sinh viên tốt
nghiệp không biết sử dụng outlook để lập lịch làm
việc, quản lý các công việc cá nhân hoặc tổ chức
những công việc nhóm. Đồng thời, tác giả cũng
khẳng định rằng nhìn chung sinh viên tốt nghiệp ra
trường học hết bằng B, C tiếng Anh nhưng không
đủ kỹ năng và trình độ để giao tiếp.
2 PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
2.1 Cơ sở lý thuyết
2.1.1 Nhân tố ảnh hưởng
Trong từ điển tiếng Việt, tác giả Hoàng Phê và
ctv. (2015) định nghĩa nhân tố là yếu tố cần thiết tạo
ra một kết quả. Ảnh hưởng là sự tác động của đối
tượng này đến đối tượng kia (Hoàng Phê và ctv.,
2015). Như vậy nhân tố ảnh hưởng là yếu tố cần
thiết để tạo sự tác động từ một đối tượng này đến
một đối tượng khác. Trong hoạt động kinh doanh,
có rất nhiều nghiên cứu về các nhân tố ảnh hưởng
đến mức độ hài lòng của khách hàng đối với sản
phẩm và dịch vụ. Cụ thể như, trong nghiên cứu về
chất lượng dịch vụ ở siêu thị, tác giả Võ Minh Sang
(2015) khẳng định rằng giá cả cảm nhận là nhân tố
chính tác động đến sự hài lòng của người tiêu dùng.
Tương tự với kết quả nghiên cứu của Võ Minh Sang,
tác giả Lê Nguyễn Đoan Khôi và ctv. (2017) cũng
cho rằng giá trị cảm nhận, cung cách phục vụ và sự
đồng cảm là các yếu tố ảnh hưởng đến mức độ hài
lòng của người sử dụng dịch vụ bưu điện. Trong
lãnh vực giáo dục, Nguyễn Hoàng Lan và Nguyễn
Minh Hiển (2015) cho rằng kiến thức, kỹ năng và
thái độ của sinh viên tốt nghiệp là các nhân tố có ảnh
hưởng đến mức độ hài lòng của nhà sử dụng lao
động thuộc nhóm ngành kỹ thuật và công nghệ.
Trong khi đó, năng lực chuyên môn và thái độ kết
hợp với động cơ làm việc là hai yếu tố có ảnh hưởng
đến mức độ hài lòng của nhà tuyển dụng sinh viên
Tại Trường Đại học Cần Thơ, ngành Thông tin
học của Bộ môn Quản trị Thông tin – Thư viện ra
đời đã 11 năm, có 8 khóa sinh viên tốt nghiệp với
467 sinh viên. Ý kiến nhận xét của nhà tuyển dụng
là một trong những cơ sở để đánh giá chất lượng đầu
ra của ngành. Thế nhưng chưa có bất kỳ thông tin
đánh giá chính thức nào từ phía nhà tuyển dụng về
sinh viên tốt nghiệp. Hơn thế nữa, một nghiên cứu
khoa học và công nghệ cấp cơ sở gần đây của
90
Tạp chí Khoa học Trường Đại học Cần Thơ
Tập 55, Số 1C (2019): 89-99
tốt nghiệp đại học kinh tế (Trịnh Văn Sơn và ctv.,
2013). Đối với nhóm ngành Văn hóa, Nguyễn Thị
Phà Ca (2016) khẳng định rằng thái độ của sinh viên
tốt nghiệp là nhân tố ảnh hưởng lớn nhất đến mức
độ hài lòng của nhà tuyển dụng. Kiến thức và kỹ
năng được xếp ở mức tiếp theo. Hiện nay, chưa có
nghiên cứu nào về các nhân tố ảnh hưởng đến mức
độ hài lòng của nhà tuyển dụng thuộc nhóm ngành
Thông tin – Thư viện. Vì thế, kết quả nghiên cứu
của Nguyễn Thị Phà Ca tuy thuộc nhóm ngành gần
(Văn hóa) được sử dụng làm cơ sở để xây dựng bảng
câu hỏi khảo sát và bình luận cho nghiên cứu này.
sinh viên tốt nghiệp so với yêu cầu của đơn vị. Đây
chính là những nội dung giúp cho nghiên cứu có cơ
sở để xây dựng bảng câu hỏi khảo sát.
2.1.3 Chất lượng giáo dục
Trong văn bản hợp nhất Quyết định về tiêu
chuẩn đánh giá chất lượng giáo dục trường đại học,
Bộ Giáo dục và Đào tạo (2014b, tr.1) xác
định“Chất lượng giáo dục trường đại học là sự đáp
ứng mục tiêu do nhà trường đề ra, đảm bảo các yêu
cầu về mục tiêu giáo dục đại học của Luật giáo dục,
phù hợp với yêu cầu đào tạo nguồn nhân lực cho sự
phát triển kinh tế - xã hội của địa phương và cả
nước”. Theo Nguyễn Hoàng Lan và Nguyễn Minh
Hiển (2015), chất lượng đào tạo đại học được đánh
giá theo ba yếu tố: đầu vào (năng lực của sinh viên,
đội ngũ giảng viên và cán bộ quản lý, cơ sở vật chất,
tài chính, các cơ chế, chính sách…), quá trình
(chương trình đào tạo, cấu trúc và tổ chức hệ thống
đào tạo, việc kiểm tra, đánh giá…) và đầu ra (kết
quả học tập của sinh viên, sự hài lòng của giảng
viên, tình hình có việc làm của sinh viên sau khi tốt
nghiệp…). Đối với người sử dụng lao động, chất
lượng trong giáo dục đại học là chất lượng đầu ra
của sinh viên. Điều này được thể hiện ở năng lực,
trình độ và kiến thức của sinh viên. Sự hài lòng của
người sử dụng lao động được đo lường bằng mức độ
đáp ứng yêu cầu công việc của sinh viên tốt nghiệp
so với sự mong đợi đặt ra từ phía người sử dụng.
Trong những năm gần đây, có rất nhiều nghiên cứu
được thực hiện nhằm đánh giá chất lượng giáo dục
đại học và tìm ra giải pháp để gia tăng mức độ hài
lòng của nhà tuyển dụng về sinh viên tốt nghiệp. Cụ
thể như kết quả nghiên cứu của tác giả Sái Công
Hồng (2016). Ông cho rằng muốn nâng cao chất
lượng đại học thì một trong các mục tiêu cần phấn
đấu là rút ngắn khoảng cách giữa chương trình đào
tạo ở các trường đại học và nhu cầu đặt ra từ thực tế
của các cơ sở tuyển dụng. Cụ thể hơn, Nguyễn Thị
Phà Ca (2016) đề xuất nhà trường cần lập kế hoạch
rà soát bổ sung, điều chỉnh chương trình đào tạo các
chuyên ngành, đảm bảo sự phù hợp giữa mục tiêu
và chuẩn kiến thức, kỹ năng, thái độ cho người học
với sự tham khảo ý kiến của khách hàng bên trong và
bên ngoài; đổi mới phương pháp giảng dạy, đánh giá
sinh viên nhằm phát triển các kỹ năng giải quyết vấn
đề, tổ chức công việc, giao tiếp, hợp tác nhóm, làm
việc độc lập.
2.1.2 Sự hài lòng
Từ điển tiếng Việt định nghĩa sự hài lòng là cảm
thấy hợp ý vì đã đáp ứng đầy đủ những đòi hỏi đã
đặt ra (Viện Ngôn ngữ học Việt Nam, 2005). Trong
khi đó, Từ điển trực tuyến Merriam-Webster (2012)
cho rằng sự hài lòng là trạng thái mà con người có
được khi thực hiện được điều mong muốn, kỳ vọng,
hay nhu cầu. Trong thực tế, sự hài lòng được hiểu
cụ thể hơn trong từng lĩnh vực khác nhau. Trong
kinh tế và thương mại, sự hài lòng là một trạng thái
tâm lý tổng thể phản ánh việc đánh giá mối quan hệ
giữa khách hàng và công ty-môi trường-sản phẩm-
dịch vụ. Cụ thể hơn, sự hài lòng của người tiêu dùng
là phản ứng của họ về sự khác biệt cảm nhận giữa
kinh nghiệm và sự mong đợi (Parasuraman et al.,
1988). Sự hài lòng là mức độ trạng thái, cảm giác
của một người bắt nguồn từ việc so sánh kết quả thu
được qua quá trình tiêu dùng sản phẩm với những
kỳ vọng đã đặt ra (Kotler and Armstrong, 2001).
Cùng quan điểm với các tác giả trên, Zeithaml et al.
(2006) cho rằng sự hài lòng là sự đánh giá của khách
hàng về một sản phẩm hay một dịch vụ đã đáp ứng
được nhu cầu và mong đợi của họ. Như vậy trong
các hoạt động dịch vụ thương mại, sự hài lòng của
khách hàng được hình thành trên cơ sở so sánh giữa
kinh nghiệm của bản thân với thực tế sử dụng sản
phẩm hay dịch vụ. Trong giáo dục, có hai nhóm
khách hàng: khách hàng bên ngoài (bao gồm khách
hàng tiềm năng và khách hàng sử dụng kết quả của
giáo dục đại học); và khách hàng bên trong (bao
gồm sinh viên đang theo học và giảng viên, nhân
viên hành chính của nhà trường). Nếu xét trên
phương diện khách hàng là người sử dụng trực tiếp
thành quả của giáo dục – những sinh viên tốt nghiệp
đại học - thì sự hài lòng là đánh giá của người sử
dụng về kiến thức, kỹ năng và phẩm chất của sinh
viên tốt nghiệp so với yêu cầu của các cơ quan hoặc
doanh nghiệp (Nguyễn Hoàng Lan và Nguyễn Minh
Hiển, 2015). Như vậy, trong môi trường thông tin
thư viện, sự hài lòng của nhà tuyển dụng được thể
hiện qua đánh giá về kiến thức chuyên môn, kỹ năng
(bao gồm kỹ năng cứng, kỹ năng mềm), và các phẩm
chất (như khả năng thích ứng hoặc linh hoạt) của
2.1.4 Các văn bản pháp quy của Nhà nước về
chất lượng đào tạo
Trước năm 2004, Bộ Giáo dục và Đào tạo chưa
có cơ quan chuyên trách quản lý chất lượng giáo
dục, chưa có chủ trương các trường đại học, cao
đẳng phải công bố chuẩn đầu ra, và các đại học
không báo cáo chất lượng giáo dục một cách chính
91
Tạp chí Khoa học Trường Đại học Cần Thơ
Tập 55, Số 1C (2019): 89-99
quy. Nhưng đến năm 2004, Bộ Giáo dục và Đào tạo
đã thành lập Cục Khảo thí và Kiểm định chất lượng
giáo dục, sau đó đã hỗ trợ các trường đại học, cao
đẳng hình thành 77 tổ chức chuyên trách về đảm bảo
chất lượng ở các trường đại học, cao đẳng. Nhằm
tạo động lực cho quá trình nâng cao chất lượng đào
tạo, từ năm 2007, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã triển
khai chủ trương “Đào tạo theo nhu cầu xã hội”. Theo
đó, nhà trường cần xây dựng và công bố chuẩn đầu
ra của mỗi ngành đào tạo, đánh giá sự phù hợp của
các chuẩn đó so với nhu cầu sử dụng nhân lực của
các doanh nghiệp, nhà nước, người sử dụng lao động
(Bộ Giáo dục và Đào tạo, 2009).
đại học có đủ cơ sở pháp lý và điều kiện cần thiết để
xây dựng chương trình đào tạo và đánh giá sản phẩm
đầu ra nhằm nâng cao chất lượng đào tạo đáp ứng
nhu cầu của xã hội.
Thực hiện theo sự chỉ đạo của Bộ Giáo dục và
Đào tạo, Trường Đại học Cần Thơ đã triển khai đến
từng Khoa và Bộ môn để xây dựng chuẩn đầu ra cho
mỗi chuyên ngành đào tạo. Trong cam kết đào tạo
chuẩn đầu ra của ngành Thông tin học có nêu rõ các
yêu cầu về kiến thức, năng lực và thái độ của sinh
viên tốt nghiệp (Bộ môn Quản trị Thông tin - Thư
viện, 2017). Trong đó, yêu cầu về kiến thức bao gồm
kiến thức giáo dục đại cương, kiến thức cơ sở ngành
và kiến thức chuyên ngành. Kỹ năng cứng và kỹ
năng mềm là yêu cầu cần có về mặt năng lực. Sinh
viên phải biết sử dụng thành thạo các phần mềm văn
phòng cơ bản như Word, Excel, Power-point, khai
thác và sử dụng Internet; thành thạo máy tính, đặc
biệt là các phần mềm thư viện điện tử, phân tích hệ
thống, phần mềm nguồn mở. Tinh thần trách nhiệm
với công việc được giao là một trong các yêu cầu về
thái độ của sinh viên tốt nghiệp cần phải có. Để giúp
cho Bộ môn có cơ sở để cập nhật chương trình đào
tạo, nhà tuyển dụng và sinh viên có thể trực tiếp
tham gia cho ý kiến thông qua hệ thống lấy ý kiến
trực tuyến từ các bên liên quan của nhà trường
(Trường Đại học Cần Thơ, 2018).
Năm 2009, trong báo cáo sự phát triển của hệ
thống giáo dục đại học, các giải pháp đảm bảo và
nâng cao chất lượng đào tạo, Bộ Giáo dục và Đào
tạo đã chỉ đạo cho các trường đại học và cao đẳng
của cả nước phải xây dựng chuẩn đầu ra cho tất cả
các ngành đào tạo của mình (Bộ Giáo dục và Đào
tạo, 2009). Ngày 16 tháng 4 năm 2015, Bộ Giáo dục
và Đào tạo ban hành Thông tư số 07 quy định về
khối lượng kiến thức tối thiểu, yêu cầu về năng lực
mà người học đạt được sau khi tốt nghiệp đối với
mỗi trình độ đào tạo của giáo dục đại học và quy
trình xây dựng, thẩm định, ban hành chương trình
đào tạo trình độ đại học, thạc sĩ, tiến sĩ (Bộ Giáo dục
và Đào tạo, 2015). Đối với trình độ đại học, thông
tư yêu cầu người học phải có kiến thức lý thuyết
chuyên sâu trong lĩnh vực đào tạo, có kỹ năng hoàn
thành công việc phức tạp đòi hỏi vận dụng kiến thức
lý thuyết và thực tiễn của ngành được đào tạo trong
những bối cảnh khác nhau, có kỹ năng ngoại ngữ ở
mức có thể hiểu được các ý chính của một báo cáo
hay bài phát biểu về các chủ đề quen thuộc trong
công việc liên quan đến ngành được đào tạo, và có
năng lực dẫn dắt về chuyên môn, nghiệp vụ đã được
đào tạo. Cụ thể hơn, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã ra
Thông tư ban hành Khung năng lực ngoại ngữ 6 bậc
dùng cho Việt Nam (Bộ Giáo dục và Đào tạo,
2014a) giúp người học hiểu được nội dung, yêu cầu
đối với từng trình độ năng lực ngoại ngữ để phấn
đấu rèn luyện và tự đánh giá năng lực của mình.
2.2 Các bộ tiêu chuẩn đánh giá chất lượng
đào tạo
Hiện nay, có ba bộ tiêu chuẩn đánh giá chất
lượng giáo dục đang được triển khai tại Trường Đại
học Cần Thơ. Đó là Bộ tiêu chuẩn đánh giá chất
lượng cơ sở giáo dục với 25 tiêu chuẩn và 111 tiêu
chí do Bộ Giáo dục và Đào tạo ban hành (Bộ Giáo
dục và Đào tạo, 2017b). Đây là công cụ để trường tự
đánh giá nhằm không ngừng nâng cao chất lượng đào
tạo và để giải trình với các cơ quan chức năng, xã hội
về thực trạng chất lượng đào tạo; để cơ quan chức năng
đánh giá và công nhận trường đại học đạt tiêu chuẩn
chất lượng giáo dục; để người học có cơ sở lựa chọn
trường và nhà tuyển dụng lao động tuyển chọn nhân
lực (Bộ Giáo dục và Đào tạo, 2014b).
Bên cạnh kiến thức chuyên môn và ngoại ngữ,
việc tổ chức các khóa bồi dưỡng kỹ năng mềm, kỹ
năng làm việc thực tế là một trong những nhiệm vụ
mà Bộ Giáo dục và Đào tạo đã chỉ đạo các cơ sở
giáo dục đại học trực thuộc Bộ cần phải triển khai
trong kế hoạch thực hiện Đề án “Tăng cường ứng
dụng công nghệ thông tin trong quản lý và hỗ trợ các
hoạt động dạy - học, nghiên cứu khoa học góp phần
nâng cao chất lượng giáo dục và đào tạo giai đoạn
2016 - 2020, định hướng đến năm 2025” (Bộ Giáo
dục và Đào tạo, 2017a). Có thể khẳng định rằng các
văn bản quy phạm pháp quy nêu trên chính là kim
chỉ nam để các cơ sở đào tạo, đặc biệt là các trường
Thứ hai là Bộ tiêu chuẩn đánh giá chất lượng
chương trình đào tạo của mạng lưới các trường đại
học hàng đầu Đông Nam Á, AUN-QA (ASEAN
University Network- Quality Assurance). Bộ tiêu
chuẩn của AUN-QA có 15 tiêu chuẩn với 68 tiêu chí
(được sửa đổi vào tháng 06/2011; trước đây là 18
tiêu chuẩn với 72 tiêu chí – năm 2000). Mỗi tiêu chí
được đánh giá theo 7 mức. Trong 15 tiêu chuẩn có 3
tiêu chuẩn liên quan đến nội dung đánh giá chuẩn
đầu ra của chương trình đào tạo. Đó là tiêu chuẩn 13
(lấy ý kiến phản hồi từ các bên liên quan trong đó có
nhà tuyển dụng), tiêu chuẩn 14 (đánh giá đầu ra) và
92
Tạp chí Khoa học Trường Đại học Cần Thơ
Tập 55, Số 1C (2019): 89-99
tiêu chuẩn 15 (sự hài lòng của các bên liên quan về
sinh viên tốt nghiệp). Nội dung yêu cầu của 3 tiêu
chuẩn này được sử dụng để xây dựng bảng câu hỏi
khảo sát và bảng câu hỏi phỏng vấn nhà tuyển dụng
nhằm thu thập dữ liệu trả lời các câu hỏi nghiên cứu
cũng như hoàn thành những mục tiêu nghiên cứu đã
đặt ra.
năng lực và kỹ năng của sinh viên ngành khi ra
trường và 03 câu hỏi mở để nhà tuyển dụng có thể
nêu chính kiến của mình.
Trong 20 lãnh đạo tham gia trả lời phỏng vấn có
10 giám đốc thư viện đại học, 04 giám đốc thư viện
công cộng và 06 lãnh đạo các cơ quan thông tin và
các đơn vị khác. Bảng câu hỏi phỏng vấn bán cấu
trúc qua điện thoại có khoảng 8 câu hỏi để thu thập
thông tin sâu về các nội dung nổi bật mà các nhà
tuyển dụng đề cập đến khi khảo sát mức độ hài lòng
của họ về sinh viên. Tiêu chí chọn người tham gia
phỏng vấn là 1 thành viên của Ban giám đốc trong 1
cơ quan tuyển dụng sinh viên làm việc đúng chuyên
ngành không phân biệt giới tính hay nơi công tác.
Người lãnh đạo có thâm niên làm việc lâu năm và
quản lý trực tiếp sinh viên ngành sẽ là tiêu chí ưu
tiên trong việc chọn phỏng vấn. Tiêu chí này được
đặt ra vì người lãnh đạo này có cách nhìn và đánh
giá chính xác hơn về chất lượng sinh viên của ngành
hơn người lãnh đạo không quản lý trực tiếp hoặc có
số năm công tác ít hơn số năm làm việc của sinh viên
ngành. Số lượng phỏng vấn đến 20 người thì bão hòa
thông tin. Thời gian phỏng vấn trung bình là 15-20
phút. Hình thức phỏng vấn này giúp tiết kiệm thời gian
của người tham gia và chi phí đi lại của người phỏng
vấn, thông tin thu được nhanh và người phỏng vấn có
thể hỏi thêm thông tin để đào sâu một vấn đề. Nghiên
cứu không làm ảnh hưởng đến quyền lợi, công việc và
sự phát triển nghề nghiệp của sinh viên ngành Thông
tin học, cũng như không có phương hại gì đến nhà
tuyển dụng.
Thứ ba là Bộ tiêu chí của Hội đồng Kiểm định
Kỹ thuật và Công nghệ, Hoa Kỳ (Accreditation
Board for Engineering and Technology - ABET)
gồm 09 tiêu chuẩn. Đây là Bộ tiêu chí chuyên kiểm
định chất lượng các chương trình đào tạo khối kỹ
thuật, công nghệ, điện toán, hoặc khoa học ứng dụng
nên không được khai thác sử dụng để làm cơ sở lý
luận cho nghiên cứu này.
2.3 Phương pháp nghiên cứu
Nghiên cứu được thực hiện thông qua phương
pháp nghiên cứu hỗn hợp (kết hợp định lượng và
định tính). Với phương pháp này, dữ liệu định lượng
được thu thập trước, định tính sau (thực hiện bảng
câu hỏi khảo sát trên Google Form trước, phỏng vấn
trực tiếp lãnh đạo của các cơ sở tuyển dụng sau). Kết
quả của nghiên cứu định lượng sẽ làm cơ sở để xây
dựng bảng câu hỏi phỏng vấn nhằm thu được các
thông tin sâu về các vấn đề mà nhà tuyển dụng quan
tâm có liên quan đến sinh viên tốt nghiệp ngành
Thông tin học. Nghiên cứu chỉ tập trung vào các nhà
tuyển dụng có liên quan đến ngành thông tin – thư
viện kể cả các cơ quan có yếu tố nước ngoài ở trong
và ngoài nước. Đó chính là lãnh đạo các thư viện và
các cơ quan thông tin nơi có sinh viên tốt nghiệp của
ngành đang làm việc. Những nhà tuyển dụng tuyển
sinh viên Thông tin học làm trái ngành không thuộc
phạm vi nghiên cứu của đề tài bởi vì yêu cầu về kiến
thức, năng lực và kỹ năng sẽ khác với mục tiêu đào
tạo của chương trình ngành Thông tin học. Trong số
467 sinh viên tốt nghiệp, có 235 em (50%) liên lạc
được qua email, facebook và điện thoại. Trong số
235 cựu sinh viên còn liên lạc được, có 116 em làm
việc đúng chuyên ngành (49,5%) tại 60 thư viện và
các cơ quan thông tin trong và ngoài nước. Căn cứ
theo bảng “Mẫu điều tra” dành cho các cuộc điều tra
xã hội học theo nghiên cứu “Các phương pháp
nghiên cứu trong lãnh vực giáo dục” của Cohen và
Morrison (2012) với độ tin cậy 95%, sai số 5%, số
mẫu tối thiểu thu thập là 52. Khảo sát đã liên hệ qua
email đến 60 nhà tuyển dụng và có 53 (chiếm
88,3%) lãnh đạo tham gia trả lời bảng câu hỏi. Bảng
câu hỏi khảo sát trực tuyến trên Google Form gồm
24 câu với 2 ngôn ngữ tiếng Việt và tiếng Anh. Bảng
câu hỏi song ngữ này nhằm tạo điều kiện tốt nhất để
thu thập thông tin kể cả các nhà tuyển dụng có yếu
tố nước ngoài, trong đó có: 05 câu hỏi về nhân khẩu
học; 16 câu hỏi tùy chọn về chất lượng đầu ra, cũng
như các yêu cầu của nhà tuyển dụng về kiến thức,
Dữ liệu định lượng thu được sau khi khảo sát
được nhập vào phần mềm SPSS để phân tích trước.
Phân tích dựa vào tần suất xuất hiện, tỉ lệ phần trăm
và phân tích nhân tố khám phá bằng ma trận xoay.
Dữ liệu định tính có từ phỏng vấn và phần trả lời cho
câu hỏi mở của bảng khảo sát được mã hóa và nhập
vào phần mềm NVivo để phục vụ cho việc phân tích
theo chủ đề (Thematic analysis). Dữ liệu định lượng
được tích hợp với dữ liệu định tính để phân tích mức
độ hài lòng của nhà tuyển dụng. Hơn thế nữa, dữ liệu
định lượng còn xác định được các yếu tố ảnh hưởng
đến mức độ hài lòng của nhà tuyển dụng về sinh viên
tốt nghiệp ngành Thông tin học.
3 KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
3.1 Mức độ hài của nhà tuyển dụng về sinh
viên tốt nghiệp ngành Thông tin học
Nghiên cứu khảo sát mức độ hài của nhà tuyển
dụng về sinh viên tốt nghiệp qua các nội dung: kiến
thức chuyên môn, kiến thức và kỹ năng CNTT, kỹ
năng quản lý, các kỹ năng khác liên quan đến lĩnh
vực hoạt động của đơn vị và ý thức trách nhiệm
(Bảng 1). Kết quả nghiên cứu cho thấy 96,4% nhà
tuyển dụng đánh giá từ mức hài lòng trở lên đối với
93
Tạp chí Khoa học Trường Đại học Cần Thơ
Tập 55, Số 1C (2019): 89-99
nền tảng kiến thức chuyên môn mà sinh viên được
đào tạo. Trong đó, mức độ hài lòng, khá hài lòng và
rất hài lòng lần lượt là 26,4% (n = 14); 20,9% (n =
11) và 49,1% (n = 26). Dữ liệu phỏng vấn cũng cho
thấy rằng đa số lãnh đạo thư viện và các cơ quan
thông tin (18/20) đánh giá cao năng lực chuyên môn
của sinh viên tốt nghiệp ngành Thông tin học
Trường Đại học Cần Thơ. Các lãnh đạo bày tỏ sự tin
tưởng khi giao nhiệm vụ cho các em ở tại đơn vị.
Tuy nhiên, vẫn còn hai lãnh đạo thư viện và cơ quan
thông tin cho rằng kiến thức chuyên môn của các em
còn có phần hạn chế bởi vì: “Mức độ tương thích / đáp
ứng với thư viện công cộng là chưa cao, có thể do
chương trình học của các em nó mang tính chất học
thuật quá nhiều”.
CNTT. Khi đăng ký môn học, ngoài các môn bắt
buộc như Công nghệ và các hệ thống thông tin, Thiết
kế web, Quản lý nội dung web, Các hệ thống quản
lý thư viện tích hợp, và Tạo lập CSDL, các em có
quyền đăng ký học rất nhiều môn tự chọn thuộc lãnh
vực CNTT. Chính chương trình đào tạo đã trang bị
cho các em kiến thức để có thể hoàn thành tốt công
việc được giao. Tuy nhiên, lãnh đạo thư viện đại học
khi được phỏng vấn cho rằng các em cần phải có
thêm nhiều kiến thức hơn nữa về tạo lập các CSDL,
xây dựng bộ sưu tập số tài liệu nội sinh, cũng như
ứng dụng CNTT để làm phong phú và đa dạng các
nội dung quảng bá, thông báo về các hoạt động hay
dịch vụ của thư viện. Kết quả nghiên cứu này một
lần nữa cùng với nghiên cứu của Hoàng Thị Thu
Hương (2011) và Bùi Loan Thùy (2013) cảnh báo
các chương trình đào tạo cần chú trọng giảng dạy về
kiến thức tạo lập CSDL và quản lý dữ liệu. Cụ thể
như tác giả Hoàng Thị Thu Hương (2011) nhận xét
rằng sinh viên tốt nghiệp ngành Thông tin – Thư
viện hiện nay cần phải có khả năng ứng dụng CNTT
vào công việc, biết các chuẩn xây dựng CSDL, biết
tổ chức CSDL thư mục, biết lập chỉ mục, biết về siêu
dữ liệu, biết phân công nghệ nổi trội có thể ứng dụng
trong nghề nghiệp.
Mức độ hài lòng của nhà tuyển dụng về kiến thức
và kỹ năng CNTT của các em cũng ở mức cao với
100% hài lòng đến rất hài lòng; trong đó 45,3%, (n
= 24) là khá hài lòng và 26,4% rất hài lòng (n = 14).
Khi tham gia phỏng vấn, đa phần lãnh đạo các đơn
vị (19/20) đều khen ngợi về kiến thức công nghệ
thông tin của sinh viên tốt nghiệp. Điều này có được
là do chương trình đào tạo ngành Thông tin học của
Trường Đại học Cần Thơ có rất nhiều môn dạy về
Bảng 1: Mức độ hài lòng của nhà tuyển dụng
Rất không Không hài
Hài lòng Khá hài lòng Rất hài lòng
hài lòng
lòng
STT Nội dung
n
1
0
0
0
0
0
0
0
0
0
%
1,8
0
0
0
0
0
0
0
n
1
0
2
2
1
2
3
%
1,8
0
3,6
3,6
1,8
3,6
5,6
1,8
0
n
%
n
%
n
%
1
2
3
4
5
6
7
8
9
Kiến thức chuyên môn
Kiến thức và kỹ năng CNTT
Kiến thức về quản lý
Khả năng ngoại ngữ
Kỹ năng giao tiếp
Kỹ năng làm việc nhóm
Kỹ năng quản lý thời gian
Khả năng thích nghi và phát triển
Ý thức tổ chức kỹ luật
14 26,4
15 28,3
26 49,1
24 45,3
15 28,3
13 24,6
14 26,4
16 30,2
13 24,6
11 20,9
24 45,3
19 35,9
21 39,7
15 28,3
22 41,6
26 49,1
22 41,6
10 18,9
14 26,4
26 49,1
14 26,4
6
6
22 41,6
16 30,2
10 18,9
14 26,4
30 56,5
31 58,5
11,4
11,4
1
0
0
0
0
10 Tinh thần trách nhiệm
0
8 15,1
phải biết cho nhọc tâm. Đến khi ra trường, lãnh đạo
giao việc lập kế hoạch hoạt động thì không làm
được.
Kiến thức về quản lý của sinh viên tốt nghiệp nhìn
chung được đánh giá ở mức đáp ứng yêu cầu của
đơn vị với 49,1% (n = 26) nhà tuyển dụng ghi nhận
ở mức hài lòng. Khi đào sâu thông tin này ở phần dữ
liệu định tính, 3 trong số 4 lãnh đạo thư viện công
cộng tham gia phỏng vấn cho rằng khả năng tổ chức
các sự kiện liên quan đến sách báo của các em chưa
tốt. Các em còn lơ mơ về cách lập kế hoạch, cách dự
trù kinh phí cho một hoạt động, cụ thể như kế hoạch
triển lãm sách hay tuyên truyền giới thiệu sách đến
cộng đồng. Khi được hỏi nguyên nhân tại sao, lãnh
đạo này cho rằng có lẻ do sinh viên quan niệm việc
lập kế hoạch là của lãnh đạo nên các em không quan
tâm khi giáo viên dạy. Các em cứ nghĩ khi ra trường
mình chỉ là nhân viên, đâu phải làm lãnh đạo, cần gì
Kỹ năng sử dụng ngoại ngữ của sinh viên ngành
Thông tin học được đánh giá từ mức hài lòng trở lên
với 96,4%. Trong đó, mức hài lòng và khá hài lòng
lần lượt là 45,3% (n = 24) và 39,7% (n = 21). Kỹ
năng mềm của sinh viên ngành Thông tin học cũng
được rất nhiều nhà tuyển dụng quan tâm. Cụ thể, có
41,6% (n = 22) nhà tuyển dụng rất hài lòng về khả
năng giao tiếp của sinh viên tốt nghiệp. Bên cạnh đó,
nhà tuyển dụng cũng khá hài lòng về khả năng làm
việc nhóm và khả năng quản lý thời gian của sinh
viên, lần lượt là 41,6% (n=22) và 49,1% (n = 26).
Riêng khả năng thích nghi và phát triển được đánh
94
Tạp chí Khoa học Trường Đại học Cần Thơ
Tập 55, Số 1C (2019): 89-99
giá ở mức khá hài lòng (41,6%; n = 22). Trong khi
đó, có trên 50% nhà tuyển dụng rất hài lòng về ý
thức tổ chức kỹ luật và tinh thần trách nhiệm của
sinh viên tốt nghiệp với mức đánh giá lần lượt là
56,5% (n = 30) và 58,5% (n =31). Qua phỏng vấn
sâu, lãnh đạo thư viện và các cơ quan thông tin cũng
đánh giá cao tinh thần và thái độ của các em. Tuy
vậy, vẫn còn có lãnh đạo nhận xét một số sinh viên
tốt nghiệp thể hiện thái độ thiếu thiện chí khi nhận
công việc. Hơn thế nữa, vẫn còn có sinh viên với
kiến thức rất giỏi và luôn nghĩ là mình đúng. Khi
tiếp nhận công việc, các em không đặt mình vào điều
kiện hiện có của đơn vị, các em muốn làm những
việc mà khả năng của đơn vị không thể đáp ứng và
cho rằng mình không có đất để phát huy. Đối với
bạn đọc, các em chưa biết đặt mình vào vai trò của
bạn đọc để linh hoạt và khéo léo hơn khi giao tiếp
cũng như giới thiệu với người sử dụng dịch vụ của
thư viện. Nhiều em có thái độ tự mãn khi đạt đến
một vị trí nào đó trong công việc. Các em không tiếp
tục tự trau dồi kiến thức chuyên môn cũng như ngoại
ngữ. Các em phải biết rõ rằng những thế hệ sinh viên
ra trường sau sẽ vượt xa hơn nếu bản thân các em đó
có ý chí tự phấn đấu và rèn luyện.
3.2 Các nhân tố ảnh hưởng đến mức độ hài
lòng của nhà tuyển dụng về sinh viên tốt nghiệp
Để tìm hiểu các nhân tố ảnh hưởng đến mức độ
hài lòng của nhà tuyển dụng về chất lượng sinh viên
tốt nghiệp, nghiên cứu sử dụng tính năng phân tích
các nhân tố khám phá EFA (Exploratory Factor
Analysis) trong SPSS. Phân tích EFA là một phương
pháp thống kê được sử dụng để thu nhỏ và rút gọn
dữ liệu. Nó thường hướng đến việc đơn giản hóa một
tập hợp các biến (variable) phức tạp ban đầu thành
một tập các biến nhỏ hơn dưới dạng các nhân tố
(factor). Trong nghiên cứu này, 03 nhóm nhân tố
(Hình 1) với 19 biến quan sát (Bảng 1) được đưa vào
bảng khảo sát để tìm ra các nhóm nhân tố có ảnh
hưởng và mức độ ảnh hưởng của chúng đến sự hài
lòng của nhà tuyển dụng.
mã hóa, với số lượng biến tối thiểu cho một nhân tố
là 4 và tối đa là 10 (Bảng 2).
Trong số 19 biến đo lường để mô tả các thành
phần trong mô hình khái niệm trên, các nhân tố được
Bảng 2: Các nhân tố quan sát
Các nhân tố
Số
Mã hóa
STT
Các biến quan sát
quan sát
biến
Kiến thức chuyên ngành thư viện
Kiến thức về ứng dụng CNTT
Kiến thức chuyên ngành quản lý
Kiến thức khác liên quan đến lĩnh vực hoạt động của đơn vị
CM1
CM2
CM3
CM4
NN1
NN2
NN3
Kiến thức
1
4
Kỹ năng thực hiện công việc được giao
Kỹ năng lập kế hoạch và tổ chức thực hiện kế hoạch
Kỹ năng phân tích, đánh giá, và đề xuất phương án cải tiến
kỹ thuật, quy trình nâng cao chất lượng công việc
Kỹ năng nghề Kỹ năng sử dụng ngoại ngữ
NN4
NN5
NN6
NN7
NN8
NN9
NN10
TĐ1
TĐ2
TĐ3
TĐ4
TĐ5
2
nghiệp & kỹ
năng khác
Kỹ năng áp dụng CNTT trong công việc
Kỹ năng giao tiếp
10
Kỹ năng làm việc nhóm
Kỹ năng quản lý thời gian
Khả năng tự học, tự rèn luyện
Khả năng thích nghi và phát triển
Ý thức tổ chức kỷ luật
Tinh thần trách nhiệm
Tinh thần cầu tiến
5
Tích cực đóng góp ý kiến, xây dựng, và phát triển đơn vị
Biết lắng nghe, tiếp thu ý kiến đóng góp, khắc phục nhược
điểm cá nhân
3
Thái độ
Tổng cộng
19
95
Tạp chí Khoa học Trường Đại học Cần Thơ
Tập 55, Số 1C (2019): 89-99
Hình 1: Mô hình khái niệm thể hiện ảnh hưởng chất lượng đào tạo đến mức độ hài lòng
0,70 <= KMO <0,80: Được;
Kiểm tra điều kiện để thực hiện EFA:
KMO <0,50: Không chấp nhận được
i) Số lượng các biến đo lường trong 03 nhóm
nhân tố ở Hình 1 và Bảng 2 đều lớn hơn 3, nên thõa
mãn yêu cầu mà Stevens (2002, theo Habing 2003)
đưa ra.
Bảng 3: Kết quả kiểm định KMO và Bartlett
KMO and Bartlett's Test
Kaiser-Meyer-Olkin Measure of
Sampling Adequacy.
,767
ii) Số mẫu là 53, cũng đáp ứng được yêu cầu tối
thiểu là 50 quan sát theo Hair et al. (2009).
206,556
21
Bartlett's Test of
Sphericity
Sig.
iii) Kiểm định Bartlett và KMO: Kết quả phân
tích nhân tố khám phá EFA (Principal components
với phép quay Varimax) cho thấy KMO (Kaiser –
Meyer – Olkin measure of sampling adequacy) =
0,767 thỏa điều kiện 0,5 ≤ KMO ≤ 1 để thực hiện
EFA; và phân tích nhân tố thích hợp với dữ liệu
nghiên cứu. Hơn nữa, theo Kaiser (1974) nếu:
,000
Kết quả trình bày trong Bảng 3 cho thấy KMO =
0,767 > 0,70 nên ở mức cho phép thực hiện EFA.
Kết quả kiểm định Bartlett’s là 206,556 với các biến
quan sát trong tổng thể có tương quan với nhau với
mức ý nghĩa sig. = 0,000 < 0,05. Điều này chứng tỏ
dữ liệu dùng để phân tích nhân tố là hoàn toàn thích
hợp. Có 03 yếu tố được trích tại điểm dừng
eigenvalues là 1,051 và phương sai trích là 85,270%
> 50% (Bảng 4). Hệ số tải của các biến đều > 0,725
và nghiên cứu đạt trên mức kích thước mẫu tối thiểu
> 50 (Hair et al., 2009).
KMO >= 0,90: Rất tốt;
0.60 <= KMO <0,70: Tạm được;
0,80 <= KMO < 0,90: Tốt;
0,50 <= KMO <0,60: Xấu;
Bảng 4: Bảng tổng phương sai trích
Total Variance Explained
Extraction Sums of SquaredRotation Sums of Squared
Initial Eigenvalues
Loadings
Loadings
Component
% of Cumulative
% of Cumulative
% of Cumulative
Total
Total
Total
Variance
54,100
16,156
15,015
5,517
%
Variance
%
Variance
%
35,705
60,526
85,270
1
2
3
4
5
6
7
3,787
1,131
1,051
,386
,285
,235
54,100 3,787 54,100
70,256 1,131 16,156
85,270 1,051 15,015
90,787
54,100 2,499 35,705
70,256 1,737 24,821
85,270 1,732 24,744
4,071
94,858
3,355
98,212
,125
1,788
100,000
Đó là ý thức tổ chức kỹ luật, tinh thần trách nhiệm
và tinh thần cầu tiến. Nhân tố thứ hai – “kỹ năng
nghề nghiệp và các kỹ năng khác” có 2 biến ảnh
hưởng bao gồm kỹ năng sử dụng ngoại ngữ và kỹ
năng áp dụng CNTT trong công việc. Nhân tố thứ
ba – “kiến thức” có 2 biến ảnh hưởng là kiến thức
Kết quả phân tích nhân tố khám phá EFA với ma
trận xoay (2 lần) cho thấy cả 3 nhân tố đưa ra nghiên
cứu đều có ảnh hưởng đến mức độ hài lòng của nhà
tuyển dụng (Bảng 5 và 6). Tuy nhiên trong số 19
biến quan sát, chỉ có 7 biến có ảnh hưởng (Bảng 5).
Nhân tố thứ nhất – “thái độ” có 3 biến ảnh hưởng.
96
Tạp chí Khoa học Trường Đại học Cần Thơ
Tập 55, Số 1C (2019): 89-99
chuyên ngành thư viện và kiến thức về ứng dụng
CNTT.
Từ phương trình (1) ta có:
F1 = TĐ1*5 + TĐ2*5 + TĐ3*5 = ,427*5 +
,458*5 + ,344*5 = 6,145
Bảng 5: Bảng ma trận xoay nhân tố (2 lần)
Rotated Component Matrixa
Component
F2 = NN4*10 + NN5*10 = ,669*10 + ,454*10
= 12,23
1
,911
,910
,800
2
3
F3 = CM1*4 + CM2*4 = ,625*4 + ,524*4 =
4,596
TĐ2
TĐ1
TĐ3
NN4
NN5
CM1
CM2
Qua phần phân tích ảnh hưởng của từng biến
quan sát tới từng nhân tố (từ F1 đến F3), tất cả các
hệ số đều lớn hơn 0, chứng tỏ các biến tác động
thuận đối với từng nhân tố. Vì vậy, bất cứ một sự tác
động nào tích cực đến bất kỳ một biến quan sát nào
đều làm tăng giá trị của từng nhân tố. Từ kết quả
tính các phương trình trên cho thấy thứ tự mức độ
ảnh hưởng của các nhân tố từ mạnh đến yếu là nhân
tố F2, F1, và F3. Đáng chú ý là nhân tố F2 - kỹ năng
nghề nghiệp và các kỹ năng khác của sinh viên vì
đây là nhóm nhân tố ảnh hưởng mạnh nhất đến mức
độ hài lòng của nhà tuyển dụng về chất lượng sinh
viên tốt nghiệp. Kết quả nghiên cứu này hoàn toàn
khác với kết quả nghiên cứu của Nguyễn Thị Phà Ca
(2016) về khối ngành Văn hóa thuộc Trường Đại
học Văn hóa thành phố Hồ Chí Minh. Điều này
chứng tỏ rằng mọi nghiên cứu về các yếu tố ảnh
hưởng đến mức độ hài lòng của nhà tuyển dụng về
các khối ngành khác nhau đều rất cần thiết vì yếu tố
ảnh hưởng nhiều nhất đến từng ngành khác nhau có
sự khác nhau.
,933
,777
,871
,801
Extraction Method: Principal Component Analysis.
Rotation Method: Varimax with Kaiser Normalization.
a. Rotation converged in 5 iterations.
Để tìm hiểu mức độ ảnh hưởng, tác động mạnh
hay yếu, cùng chiều hay ngược chiều đối với từng
nhân tố từ F1 đến F3, điểm số của các nhân tố được
tính theo phương trình:
Fi = Wi1X1 + Wi2X2 + … + WikXk (1). Trong
đó:
Wik là hệ số nhân tố được trình bày trong ma
trận hệ số nhân tố “Component
Score Coefficient”.
Xk là biến quan sát trong nhân tố i (Bảng 2).
Bảng 6: Các nhân tố ảnh hưởng đến mức độ hài lòng của nhà tuyển dụng
STT Các nhân tố ảnh hưởng Các biến ảnh hưởng
Mã hóa
TĐ1
TĐ2
Sô biến
Ý thức tổ chức kỷ luật
1
1
1
1
1
1
1
7
1
2
Thái độ (F1)
Tinh thần trách nhiệm
Tinh thần cầu tiến
TĐ3
Kỹ năng nghề nghiệp & kỹ
năng khác (F2)
NN4
NN5
CM1
CM2
Kỹ năng sử dụng ngoại ngữ
Kỹ năng áp dụng CNTT trong công việc
Kiến thức chuyên ngành thư viện
Kiến thức về ứng dụng CNTT
Tổng cộng
3
Kiến thức (F3)
Kết quả phân tích nhân tố khám phá cho thấy,
mức độ hài lòng của nhà tuyển dụng về sinh viên tốt
nghiệp ngành Thông tin học phụ thuộc vào 3 nhân
tố. Đó là kỹ năng nghề nghiệp, thái độ, và kiến thức.
Trong đó kỹ năng sử dụng ngoại ngữ và kỹ năng áp
dụng CNTT trong công việc là những nội dung có
ảnh hưởng mạnh nhất đến mức độ hài lòng.
4 KẾT LUẬN VÀ ĐỀ XUẤT
4.1 Kết luận
Kết quả khảo sát và phỏng vấn sâu cho thấy sinh
viên tốt nghiệp ngành Thông tin học Trường Đại học
Cần Thơ đang làm việc đúng chuyên ngành đã nhận
được những đánh giá tốt từ nhà sử dụng lao động.
Tuy nhiên, bên cạnh những nội dung được nhà tuyển
dụng hài lòng, sinh viên vẫn còn yếu kém về khả
năng tuyên truyền giới thiệu sách, tạo lập các CSDL,
khả năng lập kế hoạch, kỹ năng mềm, kiến thức và
kỹ năng tạo lập mối quan hệ xã hội.
4.2 Đề xuất
Từ kết quả khảo sát và phỏng vấn, việc tăng
cường đào tạo và tập huấn cho sinh viên ngành về
kiến thức chuyên môn cụ thể là kiến thức và kỹ năng
tuyên truyền giới thiệu tài liệu là cần thiết. Bộ môn
97
Tạp chí Khoa học Trường Đại học Cần Thơ
Tập 55, Số 1C (2019): 89-99
nên tạo điều kiện cho sinh viên rèn luyện kỹ năng tổ
chức sự kiện có liên quan đến sách, cụ thể như thi
giới thiệu sách, nói chuyện chuyên đề về văn hóa
đọc sách, giới thiệu tác giả tác phẩm, vận động
quyên góp sách cho thư viện thực hành của Bộ môn.
Để triển khai thực hiện các hoạt động này, Bộ môn
cần phát huy hơn nữa vai trò của Câu lạc bộ Học
thuật, tư vấn cho sinh viên cách lập kế hoạch, dự trù
kinh phí, phương pháp tổ chức thực hiện các hoạt
động hướng tới cộng đồng và đánh giá rút kinh
nghiệm tổ chức cho các hoạt động tiếp theo. Việc
làm tình nguyện viên tại Trung tâm Học liệu cũng là
cách để sinh viên tích lũy kinh nghiệm làm việc
trong môi trường thư viện. Đối với các em định
hướng làm việc trong môi trường thư viện công
cộng cần xem xét lại tinh thần thái độ của bản thân
trong công việc, cần trang bị kiến thức xã hội, và chú
trọng mở rộng các mối quan hệ xã hội phục vụ cho
mục tiêu phát triển nghề nghiệp. Các em phải học và
nắm vững các hoạt động đặc thù của từng loại hình
thư viện để làm tốt công việc được giao. Các em có
định hướng làm việc trong các thư viện đại học thì
phải trau dồi khả năng ứng dụng công nghệ thông
tin trong tổ chức và quản lý thông tin số. Ngoài ra,
các em cần trau dồi khả năng ngoại ngữ, kỹ năng
giao tiếp với bạn đọc và kỹ năng thuyết phục. Các
em cần có kiến thức về nghiên cứu khoa học để hỗ
trợ cho độc giả là các nhà nghiên cứu, các nghiên
cứu sinh và sinh viên làm nghiên cứu khoa học. Việc
định kỳ tổ chức các lớp huấn luyện về các phần mềm
hỗ trợ nghiên cứu như SPSS, NVivo hoặc cách sử
dụng Endnote trong trích dẫn tài liệu là việc mà các
thư viện đại học cần làm. Sinh viên cần tham gia tích
cực các hoạt động Đoàn, và của chi hội để rèn luyện
sự tự tin, sự năng động và nhiệt tình với công việc
được giao. Đối với các em có định hướng làm việc
tại các cơ quan thông tin thì điều tiên quyết là các
em phải có kiến thức và kỹ năng viết, kỹ năng soạn
thảo văn bản. Các em phải rèn luyện kỹ năng mềm
và sẵn sàng chia sẻ kiến thức với đồng nghiệp để
cùng nhau làm tốt công việc được giao.
Tóm lại, sinh viên tốt nghiệp ngành Thông tin
học Trường Đại học Cần Thơ cần phải tự nhận thức
về vai trò và công việc của ngành nghề mình đang
theo đuổi. Điều quan trọng là sinh viên phải nuôi
dưỡng ước mơ và đam mê nghề nghiệp vì có yêu
nghề thì mới tận tụy cho nghề và làm tốt chức trách
được giao. Sinh viên phải tự trau dồi thật nhiều kỹ
năng viết, kỹ năng sống vì mọi người, quan tâm đến
công việc, hỗ trợ đồng nghiệp, phối hợp công việc
giữa các bộ phận, thái độ khi nhận việc, tìm hiểu kỹ
về cơ quan nơi nộp hồ sơ xin việc, mở rộng mối quan
hệ xã hội, hiểu biết về các tổ chức, cơ quan có tầm
ảnh hưởng đến đơn vị và có định hướng học tập nâng
cao trình độ, bắt kịp sự tiến bộ của công nghệ ứng
dụng vào thư viện.
TÀI LIỆU THAM KHẢO
Bộ Giáo dục và Đào tạo, 2009. Báo cáo số 760/BC-
BGDĐT, ngày 29/10/2009 về "Sự phát triển của
hệ thống giáo dục đại học, các giải pháp đảm bảo
và nâng cao chất lượng đào tạo".
Bộ Giáo dục và Đào tạo, 2014a. Thông tư số
01/2014/TT-BGDĐT, ngày 24/01/2014 về việc
"Ban hành Khung năng lực ngoại ngữ 6 bậc dùng
cho Việt Nam".
Bộ Giáo dục và Đào tạo, 2014b. Quyết định số
06/VBHN-BGDĐT, ngày 04/3/2014 về việc
"Ban hành quy định về tiêu chuẩn đánh giá chất
lượng giáo dục trường đại học".
Bộ Giáo dục và Đào tạo, 2015. Thông tư số
07/2015/TT-BGDĐT, ngày 16/4/2015 về việc
"Ban hành quy định về khối lượng kiến thức tối
thiểu, yêu cầu về năng lực mà người học đạt
được sau khi tốt nghiệp đối với mỗi trình độ đào
tạo của giáo dục đại học và quy trình xây dựng,
thẩm định, ban hành chương trình đào tạo trình
độ đại học, thạc sĩ, tiến sĩ".
Bộ Giáo dục và Đào tạo, 2017a. Kế hoạch số
345/KH-BGDĐT, ngày 23/5/2017 về việc "Thực
hiện Đề án “Tăng cường ứng dụng công nghệ
thông tin trong quản lý và hỗ trợ các hoạt động
dạy - học, nghiên cứu khoa học góp phần nâng
cao chất lượng giáo dục và đào tạo giai đoạn
2016 - 2020, định hướng đến năm 2025”".
Bộ môn, cán bộ giảng dạy và sinh viên đang theo
học cần chú trọng hơn nữa đến 3 nhân tố có ảnh
hưởng đến mức độ hài lòng của nhà tuyển dụng. Cụ
thể hơn, sinh viên cần trau dồi kỹ năng sử dụng
ngoại ngữ và kỹ năng áp dụng CNTT trong công
việc tại thư viện và các cơ quan thông tin. Hơn thế
nữa, sinh viên cần có thái độ tích cực tại cơ quan,
phải chú tâm rèn luyện ý thức tổ chức kỹ luật, tinh
thần trách nhiệm và tinh thần cầu tiến. Điều đáng
chú ý là sinh viên cần tập trung học tập kiến thức
chuyên ngành thật vững vàng cũng như kiến thức về
áp dụng CNTT để làm tốt mọi công việc được phân
công.
Bộ Giáo dục và Đào tạo, 2017b. Thông tư số
12/2017/TT-BGDĐT, ngày 19/5/2017 về việc
"Ban hành Quy định về kiểm định chất lượng cơ
sở giáo dục đại học".
Bộ môn Quản trị Thông tin - Thư viện, 2017. Chuẩn
đầu ra ngành Thông tin học trường Đại học Cần
Thơ, ngày truy cập 07/01/2018. Địa chỉ:
thong-tin-hoc
Bùi Hà Phương, 2013. Nhà tuyển dụng cần sinh viên
chuyên ngành Thư viện - Thông tin học biết kỹ
năng gì? Tạp chí Thông tin và Tư liệu. 5: 22-29.
Bùi Loan Thùy, 2013. Tìm lời giải cho bài toán đào
tạo kỹ năng đối với sinh viên ngành thư viện -
98
Tạp chí Khoa học Trường Đại học Cần Thơ
Tập 55, Số 1C (2019): 89-99
thông tin đáp ứng yêu cầu của nhà tuyển dụng.
Tạp chí Thư viện Việt Nam. 3(41): 36-38.
cáo nghiên cứu khoa học cấp cơ sở. Trường Đại
học Cần Thơ. Thành phố Cần Thơ.
Cohen, J. and Morrison, E., 2012. Statistical power
analysis for the behavioural sciences, Second
Edition. L. Erlbaum Associates. New Jersey, 213
pages.
Nguyễn Thanh Trà, 2012. Một số đánh giá chung về
nguồn nhân lực trong hoạt động thông tin - thư
viện tại các trường đại học trên địa bàn Hà Nội.
Tạp chí Thư viện Việt Nam. 5(37): 28-32.
Hair, J. F., Black, W. C., Babin, B. J. and Anderson,
R. E., 2009. Multivariate data analysis. Seventh
Edition. Prentice Hall International. Englewood
Cliffs, 761 pages.
Nguyễn Thị Phà Ca, 2016. Chất lượng đào tạo các
ngành văn hóa – kết quả khảo sát khách hàng về
năng lực sinh viên tốt nghiệp trường đại học văn
hóa thành phố Hồ Chí Minh. Tạp chí Văn hóa và
Nguồn lực. 7(3): 65-72.
Hoàng Phê, Vũ Xuân Lương và Hoàng Thị Tuyền
Linh, 2015. Từ điển tiếng Việt. Tái bản lần thứ 7.
NXB Đà Nẵng. Đà Nẵng, 1491 trang.
Parasuraman, A., Zeithaml, V. and Berry, L., 1988.
SERVQUAL: A multiple-item scale for
measuring consumer perceptions of service
quality. Journal of Retailing. 64(1): 12-40.
Hoàng Thị Thu Hương, 2011. Những năng lực cần
thiết của một thủ thư nhìn từ góc độ nhà tuyển
dụng, ngày truy cập 07/01/2018. Địa chỉ:
Sái Công Hồng, 2016. Chất lượng sinh viên tốt nghiệp
của Đại học Quốc gia Hà Nội dưới góc nhìn của
người sử dụng lao động. Tạp chí Khoa học
Nhung-nang-luc-can-thiet-cua-mot-thu-thu-nhin-
tu-goc-do-nha-tuyen-dung/Default.aspx.
ĐHQGHN: Nghiên cứu Giáo dục. 32(1): 20-26.
Kaiser, H., 1974. An index of factor simplicity.
Psychometrika. 39: 31-36.
Tào Thị Thanh Mai, 2010. Một số giải pháp nâng
cao chất lượng đội ngũ cán bộ thư viện trương
chính trị tỉnh Thanh Hóa trong giai đoạn hiện
nay. Tạp chí Thư viện Việt Nam. 6(26): 28-32.
Kotler, P. and Armstrong, G., 2001. Principles of
marketing. Nineth Edition. Prentice Hall. New
Jersey, 785 pages.
Trịnh Văn Sơn, Nguyễn Văn Đức, Phạm Xuân
Hùng, Lê Tô Minh Tân và Phạm Phương Trung,
2013. Đánh giá chất lượng đào tạo đại học từ
phía người sử dụng lao động – trường hợp
trường Đại học Kinh tế - Đại học Huế. Tạp chí
Khoa học Đại học Huế. 82(4): 45-58.
Lê Nguyễn Đoan Khôi, Huỳnh Châu Khánh và Lê
Bảo Toàn, 2017. Phân tích các nhân tố ảnh
hưởng đến sự hài lòng của khách hàng đối với
chất lượng dịch vụ chuyển tiền, thu hộ tiền và chi
hộ tiền: Trường hợp Bưu điện tỉnh An Giang.
Tạp chí Khoa học Trường Đại học Cần Thơ. 48:
45-53.
Trường Đại học Cần Thơ, 2018. Hệ thống lấy ý kiến
trực tuyến từ các bên liên quan, ngày truy cập
Merriam-Webster, 2012. Online Merriam-Webster
learner’s dictionary. Accessed on 18 January
2018. Available from
Viện Ngôn ngữ học Việt Nam, 2005. Từ điển tiếng
Việt. Trung tâm Từ điển Ngôn ngữ. Hà Nội,
1.208 trang.
Nguyễn Hoàng Lan và Nguyễn Minh Hiển, 2015.
Đánh giá của người sử dụng lao động về chất
lượng đào tạo đại học: Một nghiên cứu đối với
nhóm ngành kĩ thuật-công nghệ. Tạp chí Khoa học
ĐHQGHN: Nghiên cứu Giáo dục. 31(2): 1-14.
Võ Minh Sang, 2015. Giá cả cảm nhận: Nhân tố chính
tác động đến sự hài lòng của người tiêu dùng đối
với chất lượng dịch vụ siêu thị: Trường hợp
nghiên cứu siêu thị Big C Cần Thơ. Tạp chí Khoa
học Trường Đại học Cần Thơ. 36: 114-122.
Nguyễn Huỳnh Mai, 2016. Khảo sát thực trạng việc
làm của sinh viên ngành Thông tin Thư viện
Trường Đại học Cần Thơ sau khi tốt nghiệp. Báo
Zeithaml, V. A., Bitner, M. J. and Gremler, D. D.,
2006. Services marketing: Integrating customer
focus across the firm. Fourth Edition. McGraw
Hill. New York, 736 pages.
99
11 trang
16/04/2022
3160
Bạn đang xem tài liệu "Các nhân tố ảnh hưởng đến mức độ hài lòng của nhà tuyển dụng về sinh viên tốt nghiệp ngành thông tin học trường Đại học Cần Thơ", để tải tài liệu gốc về máy hãy click vào nút Download ở trên
File đính kèm:
- cac_nhan_to_anh_huong_den_muc_do_hai_long_cua_nha_tuyen_dung.pdf
