Bài giảng Bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính

I. ĐỊNH NGHĨA

-Bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD) là tình trạng

bệnh có hạn chế thông khí ở phổi mà không có khả năng

hồi phục hoàn toàn. Bệnh tiến triển từ từ và liên quan

đến phản ứng viêm bất thường của phổi do các phân tử

hoặc khí độc hại.Chia 4 giai đoạn :

+Giai đoạn I: COPD nhẹ

+Giai đoạn II: COPD trung bình

+Giai đoạn III: COPD nặng

+Giai đoạn IV: COPD rất nặng

II. NGUYÊN NHÂN

+Nguyên nhân nội tại có 2 nguyên nhân:

- Tăng nhạy cảm đường hô hấp: phản ứng quá

mức với những chất kích thích từ không khí, như

thuốc lá, ô nhiễm môi trường.

- Thiếu men alpha 1 - antitrypsin : là 1 loại

protein được gan sản xuất để bảo vệ phổi khỏi bị

tổn thương, có tính di truyền và nó là yếu tố nguy

cơ di truyền duy nhất của COPD được biết đến.

Thiếu men này nặng có thể dẫn đến khí phế

thủng.

II.NGUYÊN NHÂN

+Nguyên nhân môi trường bên ngoài:

Các yếu tố môi trường: Khói thuốc lá, thuốc lào, khí

thải, khí độc công nghiệp ,..

-Hút thuốc hoặc tiếp xúc với khói thuốc : Hút thuốc

là nguyên nhân hàng đầu gây ra bệnh phổi tắc nghẽn

mãn tính , chiếm trên 90% số ca bệnh .

-Tăng nhạy cảm đường hô hấp : Một số bệnh nhân

COPD bị tăng nhạy cảm đường hô hấp. Là tình trạng

đường hô hấp phản ứng quá mức với những chất kích

thích từ không khí. Như đốt than, củi, thời tiết lạnh,…

II.NGUYÊN NHÂN

+ Nguyên nhân bên ngoài:

-Do ô nhiễm môi trường: ô

nhiễm khí bụi bẩn, về khói

thuốc lá, mùi hóa chất độc

hại, khói than,…

-Bị nhiễm trùng đường hô

hấp từ lúc còn nhỏ: hen

phế quản, viêm phế quản

mãn tính, ho lao và các

bệnh nhiễm trùng đường hô

hấp ,…

III. TRIỆU CHỨNG

+Ho mạn tính:-Thường là triệu chứng đầu tiên của

bệnh

-Lúc đầu ho cách khoảng nhưng sau đó ho xảy ra hằng

ngày, thường suốt ngày, ít ho ban đêm

+Khó thở:-Là triệu chứng quan trọng của bệnh,

-Dai dẳng và xảy ra từ từ. Lúc đầu chỉ xảy ra khi gắng

sức. Khi chức năng phổi bị giảm, khó thở trở nên nặng

hơn và bệnh nhân không thể đi bộ được.Cuối cùng khó

thở xảy ra trong các hoạt động hằng ngày

III. TRIỆU CHỨNG

-Tăng đờm: đờm nhầy, trong, đợt cấp có bội nhiễm thì

chuyển sang màu vàng.

-Thở khò khè: thường được mô tả như âm thanh huýt

sáo khi hít sâu và khi thở ra.

-Tức ngực: thường được mô tả như cảm giác có áp lực

đè lên phổi hoặc ngực và làm cho việc thở trở nên khó

khăn.

III. TRIỆU CHỨNG

+Mệt mỏi : Những bệnh

nhân này thường mệt mỏi

nhiều hơn gấp 3 lần so với

những người bình thường.

+Chán ăn và sút cân :

Thường xảy ra khi bệnh ở

giai đoạn nặng hoặc rất

nặng. Đồng thời có thể là

dấu hiệu của những bệnh lý

khác như ung thư phổi hoặc

lao phổi.

III. TRIỆU CHỨNG

Trầm cảm, lo âu :

-Ít được để ý nên vấn đề về tinh thần thường không

được chẩn đoán và không được điều trị trên lâm sàng.

-Tăng thời gian nằm viện, tăng tần xuất nhập viện, dẫn

đến giảm chất lượng cuộc sống và giảm tuổi thọ.

-Tỷ lệ người bị PTNMT đồng thời mắc bệnh trầm cảm

ước tính trong khoảng 10 - 60%, gặp nhiều nhất ở những

người bệnh PTNMT nặng phải thở oxy thường xuyên tại

nhà.

CHẨN ĐOÁN VÀ ĐIỀU TRỊ

Triệu chứng LS.

Chẩn đoán phân biệt.

Chẩn đoán xác định.

Chẩn

đoán

Khám LS.

Cận LS.

Giảm các yếu tố nguy cơ.

Điều

trị

Điều trị bằng thuốc

Sự luyện tập.

Chế độ dinh dưỡng.

CHẨN ĐOÁN PHÂN BIỆT BỆNH PTNMT.

❖Nhóm bệnh đường hô hấp có khá nhiều điểm tương

đồng về cơ chế gây bệnh, triệu chứng bệnh (ho, khó

thở, tức ngực,..) do vậy có rất nhiều nhầm lẫn cho

người dân đặc biệt là người có bệnh.

❖Cần phân biệt bệnh PTNMT và hen phế quản (HPQ)

để có hướng điều trị thích hợp.

Phân biệt BỆNH PTNMT HEN PHẾ QUẢN

Độ tuổi người > 40 tuổi. xuất hiện lúc nhỏ

Tiến triển Các triệu chứng tiến Biến đổi từng ngày.

triển năng dần.

Nguyên Tiền sử hút thuốc lá, Nhiễm bụi phấn, phấn

nhân

khói bụi, hóa chất .. hoa, lông vật nuôi, thời

tiết, viêm xoang,…

Thời gian Khó thở ,ho liên tục Thường chỉ xuất hiện

cả ngày. ban đêm, gần sáng..

phân biệt BỆNH PTNMT

HEN PHẾ QUẢN

Khám phổi Luôn có triệu chứng khi Khám ngoài cơn

khám phổi.

hen hoàn toàn bình

thường.

RL thông Không hồi phục hoàn Hồi phục hoàn

khí tắc

toàn.

nghẽn

Biến chứng Biến chứng tâm phế mạn Hiếm khi có biến

hoặc suy hô hấp mạn chứng suy hô hấp

thường xảy ra ở giai đoạn mạn hoặc tâm phế

cuối. mạn.

ĐỊNH NGHĨA

LÂM SÀNG

CẬN LÂM SÀNG

- Lao phổi là bệnh - Mệt mỏi, biếng -Khởi phát ở mọi lứa

lý phổi do vi trùng ăn, sụt cân, sốt nhẹ tuổi

lao gây ra, không hay ớn lạnh về

-X-quang phổi có hình

ảnh thâm nhiễm phổi

LAO phải bệnh mạn tính chiều tối và các

PHỔI

triệu chứng ơ phổi -Xác định bằng xét

như ho, khạc đàm, nghiệm vi trùng học

đôi khi có ho ra

máu.

-Khạc đàm, ho

ra máu,khó thở

ngáy, ran rít,

ran ẩm to hạt.

Khi bị bội

nhiễm có thể

nghe được ran

nổ khô hay ran

nổ ướt nhỏ hạt

hay hội chứng

tràn dịch màng

phổi.

- Giãn phế

quản là sự

giãn không

hồi phục

các phế

- X quang phổ: có hình mờ dạng lưới đi

từ rốn đến co hoành; đôi khi có hình ảnh

mờ một cách có hệ thống nhiều nhất ở thùy

giữa và thùy dưới phổi; đôi khi có hình ảnh

“hoa hồng nhỏ” giống như những kén khí

chồng lên nhau, có thể có hình ảnh mức

nước khí trong giai đoạn ứ mủ

quản nhỏ

và trung

bình kèm

theo sự

GIÃN

PHẾ

- CT scan phổi : phần lớn các giãn phế

quản thể hình trụ.

QUẢN

- Vi trùng: Hay gặp nhất là Haemophilus

influenza và phế cầu

loạn dạng

các lớp phế

quản và đa

tiết phế

-

Nội soi PQ: xác định những phế quản

bị viêm, đồng thời có thể lấy mủ để

khảo sát vi trùng.cho thấy có dãn phế

quản, dày thành PQ

Ngón tay hình

dùi trống.

quản

CHUẨN ĐOÁN XÁC ĐỊNH

Triệu chứng lâm sàng:

• Đã từng bị bệnh này, tiếp xúc nhiều với thuốc lá, khói

bụi,…

• Ho khạc đàm kéo dài nhiều năm.

• Khó thở tăng dần.

Khám LS : Lồng ngực căng, khe gian sườn giãn.

RRPN giảm.

Gõ vang trống

CHUẨN ĐOÁN CẬN LÂM SÀNG

❑ Để hổ trợ trong việc chuẩn đoán bệnh nhân bị bệnh

PTNMT, những test và xét nghiệm sau có thể được

dùng sau:

⚫

Đánh giá giảm chức năng hô hấp bằng phế dung kế

⚫

Test hồi phục phế quản sau khi khí dung thuốc giản phế

quản.

⚫

Đo khí máu động mạch

x- quang phổi

Điện tâm đồ

ĐIỀU TRỊ: Giảm các yếu tố nguy cơ

Giảm tỷ lệ hút hoặc tiếp xúc

với thuốc lá.

Hạn chế tối đa việc phơi

nhiễm khói bụi, hóa chất độc

hại.

Đeo bảo hộ khi lao động tại

nơi có hóa chất và khói

công nghiệp

Hạn chế đun nấu bằng

than củi trong nhà và

các chất đốt sinh khối

Điều trị bằng thuốc

1. Các thuốc giãn phế quản:

◆Chất cường giao cảm kích thíchường beta 2:

• Tác dụng ngắn: Salbutamon, Terbutaline

• Tác dụng dài: Formoterol , Serevent...

◆ Kháng cholinergic :

• Atrovent dạng bình xịt định liều.

◆Methylxanthine :

• Theophylline , Diaphylline

◆Kết hợp cường beta 2 tác dụng ngắn + kháng cholinergic :

• Fenoterol+ Ipratropium ( Berodual )

Võ Thị Loan

• Salbutamol+ Ipratropium ( Combivent)

Trần Ngọc Thúy Liễu