Tài liệu Kĩ năng trình bày: 10 cách để khởi đầu một bài nói chuyện

Kĩ năng trình bày 8: 10 cách để khởi

đầu một bài nói chuyện

Định tạm thời kết thúc loạt bài về kĩ năng trình bày thì tôi thấy một tài liệu giảng dạy

cũ khi còn bên Mĩ. Bài này có tựa đề là “10 cách để khởi đầu một bài nói chuyện”.

Đọc lại thấy có nhiều điều hay và có thể nói là thú vị, nên tôi viết ra đây để coi như là

chia sẻ cùng các bạn.

Những bài nói chuyện hay, hoặc những bài nói chuyện làm cho chúng ta thích thưởng

thức, là tùy thuộc vào thái độ của người trình bày. Đó là thái độ thân thiện. Thân thiện

hiểu theo nghĩa diễn giả cố gắng liên kết với người nghe, với khán giả. Một trong

những cách để đến gần khán giả là “chat”. Vâng, chat với khán giả qua 10 “kĩ thuật”

sau đây:

1. nói rõ những gì bạn sắp trình bày và tại sao;

2. nói cho khán giả biết một số dữ liệu về quê hương hay trường của bạn;

3. cung cấp vài con số thống kê thú vị về quê hương hay trường của bạn;

4. cung cấp vài con số thống kê liên quan đến khán giả;

5. cho khán giả một chút tưởng tượng;

6. hỏi khán giả một câu hỏi và yêu cầu họ dơ tay lên;

7. nói một điều gì đó về cá nhân bạn;

8. đề cập đến một vấn đề mang tính thời sự;

9. nói về một sự kiện nào đó mang tính nghịch lí hay phản logic;

10. yêu cầu khán giả làm một cái gì đó.

Không cần phải dùng tất cả 10 kĩ thuật, mà có thể chỉ 1 hay 2 kĩ thuật là đủ. Nếu bạn

là người chưa có kinh nghiệm trình bày, thì dùng kĩ thuật 1, 2 và 3. Nếu bạn là người

có kinh nghiệm thì dùng kĩ thuật 4–10.

Lúc nào cũng sử dụng ánh mắt. Dù bạn chọn kĩ thuật nào, thì khi bước lên bục giảng

(podium) thì nên mỉm cười và nhìn thẳng vào khán giả. Không bao giờ nhìn lên trần

nhà hay nhìn xuống sàn nhà, bởi vì thái độ đó cho khán giả cảm nhận rằng diễn giả

chẳng nhớ mình nói gì. Thay vì làm như thế, cố gắng nhìn vào slide, hay nhìn vào tờ

giấy trước mặt mình. Khán giả thường thích diễn giả tỏ ra tích cực, và vì thế bạn

không nên và không bao giờ nói đùa một cách tiêu cực (hay đùa một cách vô duyên)

về nơi chốn của hội nghị. Cho dù thành phố có xấu cỡ nào, thì cũng nên tìm một điểm

gì hay hay để nói về thành phố. Nếu Sài Gòn là thành phố lụt lội và kẹt xe, thì không

bao giờ nhắc đến chuyện đó, mà nên tìm một điểm hay để nói (chẳng hạn như trung

tâm ẩm thực Á châu, dòng sông, Bưu điện, v.v.)

1. Nói những gì bạn sắp trình bày

Kinh nghiệm của tôi cho thấy khi tuyên bố ngay từ đầu nội dung mình sắp trình bày là

một cách để giữ sự chú ý của khán giả. Slide thứ hai là slide nói về nội dung. Một

trong những cách “chuẩn” để nói về nội dung là:

 giả thuyết mà bạn muốn kiểm định là gì ;

 tại sao bạn chọn phương pháp đó để kiểm định giả thuyết;

 bạn sẽ kì vọng đạt được kết quả gì; và

 kết quả đó ảnh hưởng đến chuyên ngành ra sao.

Bản gốc

Bản sau khi chỉnh sửa

Hello everyone and thank you for

Hello, I am here to talk about a new way

coming. First of all I’d like to introduce to select candidate genes of osteoporosis.

myself, my name is Thanh Nguyen. As I’d like to tell you three things:

you can see, the title of my presentation

is Innovative Methods of Candidate Gene

Selection. I work in a small research

group at the University of Heaven in

Vietnam.We are trying to investigate the

best way to select candidate genes for

osteoporosis and we hope that our

research will be useful not just in the field

of bone health but also for chronic

diseases in general.

First, why I think the current methods for

selecting candidates are not effective.

Second, my radical alternative, which is

to let the BMA method make the

decision.

And third, how trials proved that even

against my own expectations this solution

reduced costs by 500%. Moreover, it was

as effective as traditional methods in

more than 90% of cases. .

Cả hai cách nói đều có thể chấp nhận được. Cả hai cách nói đều rõ ràng và logic.

Nhưng bản chỉnh sửa có những ưu điểm như:

 tránh cung cấp thông tin mà khán giả có thể đoán từ tựa đề bài nói chuyện;

 nói cho khán giả biết ngay những gì họ sắp nghe mà không cần đưa slide tựa

đề;

 nói lên cái thông điệp chính của bài nói chuyện;

 nói sơ qua về kết quả của nghiên cứu vào thời điểm mà khán giả còn “hăng

hái” để nghe, họ không phải chờ đến slide cuối cùng mới biết bạn sẽ nói gì!

2. Nói cho khán giả biết vài dữ liệu về nơi đang làm việc

Khán giả thường muốn học hay có thông tin mới về những đất nước mà họ chưa bao

giờ ghé qua. Chẳng hạn như nếu bạn dự hội nghị ở Âu châu hay Mĩ, và bạn đến từ Hà

Nội (ví dụ), thì cần phải “khai thác” tính đặc thù của thành phố. Chẳng hạn như nói đó

là thành phố có viện đại học đầu tiên gần 1000 năm về trước. Có lẽ người Việt nói đó

là “nổ”, nhưng người nước ngoài sẽ rất thích thú khi biết dữ liệu này. Nhưng nên nhớ

là chỉ nói về dữ liệu này trong vòng 30 giây mà thôi. Và, cũng nên nhớ rằng dữ liệu

mình nói ra phải có liên quan đến đề tài (dù xa hay gần) mình sắp trình bày. Dưới đây

là một ví dụ trong bài giảng của một nghiên cứu sinh từ Brazil (Ba Tây):

Bản gốc

Bản sau khi chỉnh sửa

Good afternoon everyone, my name is

I come from Brazil. It took me 30 hours

Cristiane Rocha Andrade and I am a PhD to travel the 9189 km to get here, so

student at the Federal University of please pay attention! In Brazil we have

Paraná in Brazil. I am here to give you a two big forests, the Amazonian and the

presentation on some research I have

Atlantic with around 56,000 species of

been conducting on allergies to cosmetics plants. More than 90% of these species

and to propose a way to use natural

cosmetics.

have not been studied yet. This is why I

decided to study natural cosmetics with

raw materials from Brazil.

Trong bản chỉnh sửa, cô Cristiane tỏ ra thông minh khi trình bày thông tin một cách dí

dỏm làm cho khán giả phải chú ý. Cô Cristiane dùng nhiều số liệu, kể số liệu chính

xác về chiều dài giữa thị trấn ở Ba Tây đến thành phố mà hội nghị đang diễn ra. Cô

còn nói “khoảng 10,000 km” nhưng điều đó có lẽ chưa gây ấn tượng bằng cách nối kết

với mục tiêu nghiên cứu. Đó là một cách mở đầu rất thông minh!

3. Cung cấp vài con số thống kê liên quan đến quê hương mình

Thử tưởng tượng bạn đang nghiên cứu về ảnh hưởng của môi trường đến sản phẩm .

Một cách tiêu biểu nhưng không hay mấy là cách nói “Today I am going to present

some results on the problem of soil erosion and how it affects food production in my

country”. Không có gì sai, nhưng … chán. Bạn có thể bắt đầu bằng một con số ấn

tượng: “Ten thousand tons of soil are lost through erosion in my country every year.

This means that fertility is lost and desertification ensues.”

Hoặc bạn có thể bắt đầu bằng một câu chuyện cá nhân. Chẳng hạn như có thể nói

“Two months ago I went home and saw the devastation caused by the floods [shows

picture of floods]. I have an uncle whose land has been almost completely eroded.

This means that his crops will fail this year. So why is this a problem? It means that in

the world today …”

Một cách khác để bắt đầu bài nói chuyện là nói về đất nước mình: “In my country 30

tons of soil per hectare is lost due to rain every year.” Nhưng vấn đề là 30 tấn thì khó

hiểu nó có ý nghĩa gì, nên cách hay hơn nữa là bạn làm một so sánh: “Imagine if this

room was filled with soil. Well, after a single rainstorm on a small field in my country,

three quarters of the soil would have disappeared.” Trong trường hợp này, bạn cung

cấp cho khán giả một con số thống kê mà họ có thể liên đới đến. Con số có thể không

hoàn toàn chính xác, nhưng nó đủ để nói đến một vấn nạn, một điều gì đó quan trọng

hay rất quan trọng. Nêu bạn nói thêm về hệ quả thì khán giả có thể mà khán giả có thể

so sánh với những gì họ biết như câu the equivalent of Iceland would disappear in less

than a year thì chắc chắn khán giả khó mà làm lơ bài nói chuyện được!

4. Cung cấp một vài con số thống kê liên quan đến khán giả

Có lần tôi dự một buổi giảng rất thú vị. Diễn giả bước lên bục giảng không bật máy và

đi thẳng vào vấn đề rằng sau khi ông xong bài giảng này ở Úc sẽ có 150 người gãy

xương và làm tốn nước Úc 150 ngàn đô-la cộng thêm vài sinh mạng sẽ về bên kia thế

giới. Nói xong ông ngừng 5 giây và tỏ ra ... buồn bã. Khán giả chưa biết ông sắp nói

gì thì màn ảnh hiện ngay slide đầu tiên và thế là ông khởi đầu bài nói chuyện hùng

hồn, thuyết phục mọi người về một chủ đề cực kì hẹp và chuyên sâu. Sau này tôi mới

hiểu chính vì chủ đề quá hẹp, nên ông cố tình gây ấn tượng ngay từ đầu để thu hút sự

chú ý của khán giả. Những con số thống kê đúng là ... lợi hại!

Do đó, một cách dẫn nhập rất hữu hiệu là trưng bày tựa đề bài nói chuyện trong lúc

khán giả đang bước vào khán phòng. Rồi sau đó bắt đầu, bằng một màn ảnh trống

không và nói với khán giả về một con số thống kê quan trọng trong lĩnh vựuc nghiên

cứu của bạn. Sau khi nói về con số thống kê, bạn mới tự giới thiệu về mình và nói tại

sao con số thống kê đó có liên quan đến những gì bạn sắp trình bày.

Dĩ nhiên, ban biết tại sao bạn nói đến con số thống kê đó, nhưng khán giả có thể

không biết. Và, chính vì thế, nhiệm vụ của diễn giả là nối kết với khán giả. Nếu có

thể, dùng các con số thống kê để kể về kinh nghiệm cá nhân của bạn. Một vài ví dụ có

thể minh họa như sau:

1. 73 million papers have been completed in the last 10 years.

2. Last year 7,300,000 papers were completed.

3. Every day 20,000 scientific papers are completed.

4. 14 papers are completed every minute.

5. In the 10 minutes that I have been talking to you this morning 140 papers will

have been completed around the world.

6. Hands up those of you who have finished writing a paper in the last seven days.

7. Well around the world, in the last week about 140,000 papers will have been

produced, that’s an incredible 14 papers every minute.

8. By the year 2050 800 million papers will have been written, that’s enough

paper to fill this conference room 33,000 times.

Con số thống kê 1 có lẽ quá cao để khán giả có thể hiểu. Con số thống kê 2-4 có lẽ ok,

nhưng không có tác động. Con số thống kê 5 thì thú vị bởi vì nói nói lên tính thời gian

(ngay tại thời điểm diễn giả nói chuyện), chứ không phải một ngày tháng nào đó. Con

số thống kê 6 làm cho khán giả phải lắng nghe câu trả lời. Con số thống kê 7 làm cho

khán giả phải so sánh.

5. Tạo điều kiện cho khán giả tưởng tượng

Without introducing yourself or the topic of your presentation, make your first word

of your presentation “Suppose. . ..” and then give the audience a hypothetical situation

which relates both to the audience and to the topic of your research.

Bản gốc

Bản sau khi chỉnh sửa

My name is Lan and the title of my

Suppose everyone in this room had

presentation is Using Protein from Whey- brought with them today all the food

coated Plastic Films to Replace packaging that they had thrown away in

Expensive Polymers. As you can see in the last year. I have counted about 60

this outline slide, I will first introduce the people here. Given that the average

topic of …

person consumes 50 kilos of food

packaging a year, then that is three tons

of packaging.

Over the next 4 days of this conference,

we will produce about 450 kilos of

packaging, including plastic bottles. My

research is aimed at increasing the

recyclability of this packaging by 75%.

How will we do it? Using protein from

whey-coated plastic films to replace

expensive polymers.

My name is Lan and …

6. Hỏi khán giả một câu hỏi hay yêu cầu họ dơ tay lên

Một cách hữu hiệu để mắt đầu một bài nói chuyện là làm cho khán giả suy nghĩ về

một câu hỏi. Nếu bạn chọn kĩ thuật này, thì bạn phải hỏi câu hỏi, chờ khoảng 2-5 giây,

và sau đó tiếp tục. Chẳng hạn như tưởng tượng rằng bạn nói chuyện trong một hội

nghị về một bệnh rất hiếm, thì có lẽ không cần phải bắt đầu với một định nghĩ bệnh

hiếm là gì, kiểu như:

Rare Diseases are a heterogeneous group of serious and chronic disorders having a

social burden.

Bởi vì khán giả có lẽ đã biết bệnh hiếm là gì rồi. Nói như thế chẳng khác gì lên lớp

người ta! Thay vì “lên lớp” như thế, bạn có thể nói về một điểm nào đó mà phần lớn

họ không biết hay sẽ thấy thú vị. Do đó, bạn có thể viết trên slide hai dòng (chỉ 2

dòng):

1:50,000

1:2,000

Khán giả sẽ lập tức chú ý những con số này nói lên điều gì. Sau đó, bạn mới bắt đầu

giải thích:

Do you know anyone who has a rare disease? [Ngưng 2 giây] Well if you are from the

United Kingdom, the chances are that you don’t. But if you are from Spain, then you

might know someone who does have a rare disease. Does that mean that here in Spain

we

have more rare diseases? No, it simply means that our definition of what constitutes a

rare disease is different from that in the UK. A rare disease in the UK is something

that affects 1 in 50,000 people. In Spain we follow the European Union definition of 1

in 2,000.

That’s a very big difference. Well, my research group has been looking at … The

technique is to immediately tell the audience something that they may not know, rather

than giving them an abstract definition of something they already know.

Chú ý mỗi câu đều ngắn — và kĩ thuật này giúp khán giả dễ hiểu. Ngưng 2 giây sau

khi đặt một câu hỏi có lẽ như là dài đối với diễn giả đang đứng trên bục giảng, nhưng

đối với khán giả thì không dài.

Một cách khác là hỏi câu hỏi và yêu cầu khán giả dơ tay:

Bản gốc

Bản sau khi chỉnh sửa

Hello everyone, I am Rossella Mattera, a Hands up the men who have had

PhD student in Molecular Medicine. I am cystitis.[Ngưng 2 giây] I bet many of the

here today to tell you about the ExPEC men here don’t even know what cystitis

project, in particular about a vaccine

is [nói với giọng đùa]. In this room there

against ExPEC.

are 20 women and 16 of you women will

experience cystitis during your lifetime.

You men are lucky because cystitis

mainly affects women. It is a horrible

infection that makes you feel you want to

go to the toilet every two or three

minutes.

What is ExPEC? ExPEC or

extraintestinal pathogenic Escherichia

coli, is a microorganism that causes a

large spectrum of diseases associated

with a high risk of death. The commonest

extra-intestinal E.coli infection that is

caused by these strains is cystitis, in fact

80% of women have this “experience”

during their lifetime, with a reinfection in

less than 6 months …

Cystitis is caused by ExPEC or extra-

intestinal pathogenic Escherichia coli.

This infection affects 80% of women.

Cystitis, pyelonephritis, sepsis, and

neonatal meningitis are common

infections caused by these strains. Most

ExPECs are resistant to the antibiotic

therapy, therefore we need a vaccine. I

am a PhD student in Molecular Medicine.

I am here today to tell you about a

vaccine against ExPECs.

7. Nói một điều về cá nhân diễn giả

Nói một câu chuyện “tầm phào” về cá nhân bạn (chẳng hạn như lí bạn thích lĩnh vực

nghiên cứu này, đề tài này làm bạn chú ý là do yếu tố gia đình, nơi làm việc, hay một

lí do nào đó). Một cách khác để bắt đầu bài nói chuyện là nói một điều gì đó mang

tính khó hiểu, nghịch lí. Nên nhớ là bạn phải chứng tỏ mình hào hứng với đề tài bằng

cách nói cho khán giả biết điều gì làm cho bạn thấy thích thú về đề tài nghiên cứu. Khi

bạn nói về cái “passion” của mình về đứa con tinh thần, bạn cần phải tỏ ra tươi tắn, và

giọng nói trở nên hồ hởi. Đó chính là một cách làm cho khán giả “nóng lên” – tiếng

Anh gọi là warming up!

Bản gốc

Bản sau khi chỉnh sửa

I am going to describe the creation of

I became interested in agronomy and

strawberries with a strong consistency in biosciences completely by accident. One

the pulp. In our research we modified summer holiday while I was a student I

strawberry plants with agrobacterium and was working in an organic ice cream

we obtained 41 independent transgenic shop. Every day we got crates of fresh

plants. On the basis of yield and fruits

fruit, and every day we had to throw

firmness, we then selected six different away kilos of strawberries because the

varieties of strawberry.

ones at the bottom were completely

squashed and had already started to mold.

The pears, on the other hand, were always

fine. So I thought, what if we could mix

the succulent look and delicious taste of a

strawberry with the strong consistency of

the pulp in a pear?

Trong bản gốc, diễn giả khai mạc bài nói chuyện mà không cho khán giả thời gian để

động não. Nếu khán giả bỏ sót những gì diễn giả nói ngay lúc này, sự hiểu biết của họ

sẽ bị hạn chế. Trong bản được chỉnh sửa, diễn giả trả lời câu hỏi mà nhiều người đang

thắc mắc. Khán giả sẽ “thưởng thức” và so sánh trải nghiệm của họ với diễn giả. Kĩ

thuật nói một vài điều về diễn giả có thể sử dụng:

 từ ngữ thông thường như là diễn giả đang nói chuyện với những người bạn;

 cung cấp vài thông tin hay chi tiết thú vị;

 trích dẫn từ các nhà nghiên cứu khác;

 dùng câu văn ngắn và dài một cách … ngẫu nhiên;

 tỏ ra là mình đang kể chuyện.

8. Đề cập đến một vấn đề thời sự

Diễn giả nên cố gắng suy nghĩ đến một đề tài hay thông tin mà khán giả đang suy nghĩ

đến, như một bản tin trên báo chí có liên quan đến hội nghị. Ví dụ:

Bản gốc

Bản sau khi chỉnh sửa

My name is Hung Nguyen and I work at I know that a lot of you, like me, have

the Center for Transportation Research been getting to the conference each day

in …. In my presentation today I would by bus. I don’t know about you, but I

like to tell you the results of an

have had to wait about 10 to 15 minutes

each time. And it’s been great fun. In

experimental study on real time bus

arrival time prediction using GPS data. fact, not only have the buses been late,

but as soon as one comes, then another

two quickly follow. And that’s made me

even happier. Why? Because my research

is investigating why this happens—why

do buses come in threes? And if it

happens here in Geneva, where Rolex

have their headquarters, then clearly no

one else has solved the problem yet, and I

am going to get in there first. My name is

Hung Nguyen and …

Trong cách nói trên, diễn giả Hung Nguyen bắt đầu bằng một câu chuyện có thể nói là

vô vị (đón xe bus), nhưng khi diễn giả liên đới đến trải nghiệm của khán giả cũng như

chủ đề nghiên cứu của diễn giả thì câu chuyện trở nên đáng chú ý. Diễn giả cũng thêm

vào một câu vui vẻ mà có lẽ phần lớn diễn giả trong hội trường đang bức xúc. Với kĩ

thuật này, diễn giả có thể kiềm giữ sự chú ý của khán giả vào bài nói chuyện.

9. Nói một điều gì ngược lại với trực giác

Người ta nói chung thích được biết quan điểm của mình bị thách thức ra sao. Dĩ nhiên,

ở đây chúng ta không bàn đến những quan điểm về các vấn đề nhạy cảm như tôn giáo

hay đạo đức. Nếu nghiên cứu của bạn chứng minh một điều gì đi ngược lại với ý kiến

phổ biến, thì hội nghị là một diễn đàn lí tưởng để gây chú ý. Ví dụ:

Bản gốc

Bản sau khi chỉnh sửa

In this presentation a comparative

analysis will be made of some

Who speaks and writes the best English

in the world? The British maybe, [Ngưng

investigations into the proficiency in the 2 giây]after all they have the Queen, and

use of the English language on a world that’s where the language

scale. The parameters and methodology originated? [Ngưng] Or do you think it’s

used to make the analysis, along with

some of the results will be presented. I

the Americans? Or the Canadians or

Australians? [Ngưng] Actually it’s the

will begin by giving a brief overview of Scandinavians, the Danes, and the Dutch.

the background …

And if you have been attending most of

the presentations here in the last few

days, I guess it’s these guys who you

understood the best. Does this mean that

the native English speakers can’t even

speak their own language? Of course not.

But …

10. Yêu cầu hay mời khán giả làm một cái gì đó

Tác giả Bjørn Lomborg, một chuyên gia về các vấn đề toàn cầu và là một trong 75

người có ảnh hưởng lớn nhất trên thế giới (theo tạp chí Esquire), thường bắt đầu bài

nói chuyện trên TED.com bằng những câu hỏi như

What are the big problems in the world? And I must say, before I go on, I should ask

every one of you to try and get out pen and paper because I’m actually going to ask

you to help me to look at how we do that. So get out your pen and paper. The bottom

line is, there is a lot of problems out there in the world. I’m just going to list some of

them. There are 800 million people starving. There’s a billion people without clean

drinking water. Two billion people without sanitation. There are several million

people dying of HIV and AIDS. The lists go on and on. There’s two billions of people

who will be severely affected by climate change—so on. There are many, many

problems out there.

In an ideal world, we would solve them all, but we don’t. We don’t actually solve all

problems.

And if we do not, the question I think we need to ask ourselves—and that’s why it’s on

the economy session—is to say, if we don’t do all things, we really have to start asking

ourselves, which ones should we solve first? And that’s the question I’d like to ask

you.

If we had say, 50 billion dollars over the next four years to spend to do good in this

world, where should we spend it?

Sau đó, ông mời khán giả suy nghĩ trong vòng 30 giây về 10 vấn đề lớn nhất trên thế

giới ngày nay là gì, và sẽ dành ưu tiên giải quyết vấn đề nào. Kĩ thuật này không chỉ

trình bày những con số thống kê mà còn gây sự chú ý của khán giả một cách trực tiếp.

Điều này có nghĩa là khán giả cảm thấy có động cơ để đi tìm một giải đáp cho vấn đề

mà ông nêu ra.

Mời khán giả làm một cái gì đó hay suy nghĩ về một vấn đề gì đó cần phải mời một

cách chủ động. Không nên chỉ đứng trên bục giảng một cách thụ động. Phải dùng

“body language” (điệu bộ) để gây chú ý. Kĩ thuật này có vài ưu điểm như:

 diễn giả có thời gian để ổn định trước một nội dung quan trọng;

 cho khán giả một giải lao ngắn;

 tạo sự hứng thú trong khán giả, nhất là trong điều kiện diễn giả phải nói chuyện

vào buổi chiều (khi phần lớn khán giả đều mệt mỏi và ... buồn ngủ).

Sau khi đọc tất cả 10 kĩ thuật trên đây để bắt đầu một bài nói chuyện, có lẽ bạn đọc sẽ

nói một trong hai câu sau đây: (1) đó là những kĩ thuật có ích và tôi có thể thực hành;

hoặc (2) tôi không đủ trình độ tiếng Anh và tự tin để thực hành. Nhưng không có lí

do gì bạn không thể thực hành một vài kĩ thuật trên đây. Nhiều nghiên cứu tôi hướng

dẫn thoạt đầu còn ngần ngại, nhưng sau khi thực hành một vài lần, họ bắt đầu hứng

thú. Có người sau này trở nên thành thạo và còn chỉ lại cho tôi những kĩ thuật “độc

đáo” hơn (tôi chưa bàn ở đây). Để có một bài nói chuyện hay, vấn đề không chỉ là nội

dung mà còn là hình thức. Bạn cần phải có một chút can đảm (đứng trước đám đông

để nói về đề tài mình yêu thích). Bạn cần phải tỏ ra hào hứng với đứa con tinh thần

của mình.

Nên nhớ rằng: cần phải phân biệt một nhóm slides và một bài nói chuyện

(presentation). Bạn có thể có vài chục slide với hình ảnh và ca bệnh thú vị, nhưng

những slides đó không bao giờ trở thành một presentation, nếu mình không “thổi hồn”

vào slides và câu chuyện mình sắp trình bày. Cũng cần nhấn mạnh rằng quan tâm đến

slides và cách trình bày là một cách chúng ta tỏ lòng tôn trọng khán giả. Khán giả bỏ

thời gian và tiền bạc đến nghe và hiểu một presentation, chứ không phải để xem

những slides và một cái máy biết nói.

Thế là bạn đọc đã bị "tra tấn" 8 bài liên tiếp về kĩ năng trình bày. Bài này là bài cuối

(dù người ta nói never say never again!) Qua 8 bài hướng dẫn về kĩ năng trình bày, tôi

hi vọng các bạn đã học hỏi được vài kĩ năng cần thiết trong hội nghị khoa học. Những

kĩ năng này thì sách vở viết cũng nhiều, và trên mạng thì cũng chẳng ít. Nhưng có lẽ

họ viết cho người nói tiếng Anh là chính, còn tôi thì viết hay soạn ra như là trải

nghiệm cá nhân để chia sẻ hay "truyền nghề" cho các bạn trẻ hơn. Như có bạn đọc

viết, đó là những điều “rút gan rút ruột” :-) để chỉ dẫn cho các bạn. Tôi tin chắc rằng

khi đọc và thực hành các bạn sẽ cảm thấy mình tự tin hơn và dần dần trở thành chuyên

nghiệp hơn trong những lần xuất hiện trong các hội nghị khoa học. (Dĩ nhiên, loạt bài

này chỉ nhắm đến các bạn sinh viên hay đang làm nghiên cứu sinh là chính, chứ còn

các vị giáo sư này nọ thì không cần đọc vì họ đã quá "nghề" trong các kĩ năng này

rồi).

Được phân công hay mời nói chuyện trong các hội nghị khoa học là một vinh hạnh.

Trong hàng ngàn abstracts chỉ có 5% hay ít hơn được chọn cho trình bày bằng miệng

mà dân trong nghề gọi là oral presentation. Ở viện tôi, nghiên cứu sinh nào được "oral

presentation" trong các hội nghị quốc tế lớn thì được tài trợ gần như 100% kinh phí để

đi dự. Lí do đơn giản là oral presentation chính là một cách quảng bá hình ảnh của

viện / trường rất hữu hiệu. Với chúng ta, dù mang quốc tịch gì (nhưng họ Nguyễn thì

không thể nhầm được), nói chuyện hay trình bày trong các hội nghị khoa học quốc tế

là một cơ hội tuyệt vời để quảng bá hình ảnh Việt Nam và người Việt Nam. Mình cần

phải tận dụng cơ hội này. Do đó, tôi thường hay nói với nghiên cứu sinh và sẽ nói lại

ở đây một lần nữa như là câu kết của loạt bài: Làm gì thì làm, nhớ đừng để mất mặt ba

chữ người Việt Nam.

NVT

TB 1. Có bạn nhận xét rằng những gì tôi hướng dẫn chỉ phù hợp cho hội nghị khoa

học nước ngoài và đề nghị dịch những “câu tủ” sang tiếng Việt. Cũng là một đề nghị

hay, nhưng tôi chưa có thì giờ để làm chuyện đó. Vậy bạn nào có thì giờ thì giúp tôi

dịch, và tôi sẽ hiệu đính.

TB 2. Ngày 15 đến 18/8, như đã thông báo trước, tôi sẽ giảng 20 bài trong workshop

về cách viết và công bố bài báo khoa học trên các tập san quốc tế. Đây là workshop

do một đơn vị của ĐHQG TPHCM tổ chức, tôi chỉ là người giảng bài thôi. Vì thế, các

bạn nên ghi danh với ĐHQG chứ không phải với tôi. Trong workshop này sẽ không

có bài giảng về cách trình bày, mà chỉ tập trung vào những khía cạnh viết lách trong

khoa học. Sẽ có bài tập để thực hành, chắc là … vui lắm. Sẵn đây cũng “quảng cáo”

luôn là ngoài workshop ở TPHCM, tôi còn giảng 20 bài về phương pháp nghiên cứu

lâm sàng (Design and Analysis of Clinical Studies) ở một đại học phía Bắc.