Luận án Phát triển nông nghiệp bền vững tỉnh Thanh Hoá trong bối cảnh biến đổi khí hậu
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ KẾ HOẠCH VÀ ĐẦU TƯ
VIỆN CHIẾN LƯỢC PHÁT TRIỂN
PHẠM THỊ DIỆU LINH
PHÁT TRIỂN NÔNG NGHIỆP BỀN VỮNG
TỈNH THANH HOÁ TRONG BỐI CẢNH
BIẾN ĐỔI KHÍ HẬU
LUẬN ÁN TIẾN SĨ KINH TẾ
HÀ NỘI - 2021
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ KẾ HOẠCH VÀ ĐẦU TƯ
VIỆN CHIẾN LƯỢC PHÁT TRIỂN
PHẠM THỊ DIỆU LINH
PHÁT TRIỂN NÔNG NGHIỆP BỀN VỮNG
TỈNH THANH HOÁ TRONG BỐI CẢNH
BIẾN ĐỔI KHÍ HẬU
Chuyên ngành: Kinh tế phát triển
Mã số: 9310105
LUẬN ÁN TIẾN SĨ KINH TẾ
NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC:
1. GS. TS. Ngô Thắng Lợi
2. TS. Trần Hồng Quang
HÀ NỘI - 2021
i
LỜI CAM ĐOAN
Tác giả xin cam đoan đây lꢀ công trꢁnh nghiên cꢂu cꢃa riêng tôi. Các sꢄ liꢅu
trong Luꢆn án lꢀ hoꢀn toꢀn trung thꢇc. Nhꢈng kꢉt luꢆn khoa hꢊc cꢃa Luꢆn án cũng lꢀ
cꢃa tôi, chưa tꢋng đưꢌc ai công bꢄ trong bꢍt kꢎ công trꢁnh nꢀo khác.
Hà Nội, ngày …… tháng …… năm 2021
Tác giả luận án
Phạm Thị Diệu Linh
ii
LỜI CẢM ƠN
Trong quá trꢁnh hoꢀn thꢀnh luꢆn án tác giả đã nhꢆn đưꢌc sꢇ động viên, giúp
đỡ quý báu cꢃa nhiều cơ quan, tổ chꢂc, các thầy cô, các đồng nghiꢅp, bạn bè vꢀ gia
đꢁnh. Tác giả chân thꢀnh cảm ơn tꢍt cả, đặc biꢅt xin bꢀy tỏ lòng cảm ơn sâu sắc tới
hai thầy hướng dẫn khoa hꢊc lꢀ GS.TS Ngô Thắng Lꢌi vꢀ TS. Trần Hồng Quang; xin
chân thꢀnh cảm ơn Lãnh đạo Viꢅn, các thầy cô công tác tại Viꢅn Chiꢉn lưꢌc phát
triển; Ban lãnh đạo vꢀ đồng nghiꢅp cꢃa tác giả tại Hꢊc Viꢅn Chính sách vꢀ Phát triển.
Đồng thời, chân thꢀnh cảm ơn gia đꢁnh, bạn bè đã cổ vũ vꢀ giúp đỡ tôi trong quá trꢁnh
hoꢀn thꢀnh luꢆn án.
Tác giả
Phạm Thị Diệu Linh
iii
MỤC LỤC
Trang
Lời cam đoan............................................................................................................... i
Lời cảm ơn ................................................................................................................. ii
Mục lục...................................................................................................................... iii
Danh mục các chꢈ viꢉt tắt......................................................................................... vi
Danh mục các bảng .................................................................................................. vii
Danh mục các hꢁnh.................................................................................................... ix
MỞ ĐẦU.....................................................................................................................1
Chương 1: TỔNG QUAN CÁC CÔNG TRÌNH KHOA HỌC CÓ LIÊN QUAN
ĐẾN PHÁT TRIỂN NÔNG NGHIỆP BỀN VỮNG TRONG BỐI CẢNH BIẾN
ĐỔI KHÍ HẬU..........................................................................................................11
1.1. Tổng quan về nông nghiꢅp vꢀ phát triển nông nghiꢅp bền vꢈng...................11
1.1.1 Tꢀi liꢅu trong nước ..................................................................................11
1.1.2. Tꢀi liꢅu nước ngoꢀi.................................................................................17
1.2. Tổng quan về các yꢉu tꢄ ảnh hưởng tới phát triển nông nghiꢅp bền vꢈng
trong bꢄi cảnh biꢉn đổi khí hꢆu ............................................................................19
1.2.1. Tꢀi liꢅu trong nước .................................................................................19
1.2.2. Tꢀi liꢅu nước ngoꢀi.................................................................................28
1.3. Tổng quan về đánh giá phát triển bền vꢈng đꢄi với nông nghiꢅp .................31
1.3.1. Tꢀi liꢅu trong nước .................................................................................32
1.3.2. Tꢀi liꢅu nước ngoꢀi.................................................................................38
1.4. Đánh giá chung về kꢉt quả tổng quan............................................................39
1.4.1. Nhꢈng điểm chꢃ yꢉu tꢋ các nghiên cꢂu đã tổng quan có thể kꢉ thꢋa
cho luꢆn án........................................................................................................39
1.4.2. Nhꢈng vꢍn đề quan trꢊng luꢆn án cần đi sâu nghiên cꢂu lꢀm rõ ...........40
Chương 2: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ PHÁT TRIỂN NÔNG NGHIỆP BỀN VỮNG
TRONG BỐI CẢNH BIẾN ĐỔI KHÍ HẬU VÀ KINH NGHIỆM THỰC TIỄN ...41
2.1. Cơ sở lý luꢆn..................................................................................................41
2.1.1. Phát triển nông nghiꢅp bền vꢈng đꢄi với tỉnh trong bꢄi cảnh biꢉn đổi khí hꢆu..41
2.1.2. Các yꢉu tꢄ ảnh hưởng đꢉn phát triển nông nghiꢅp bền vꢈng trong bꢄi
cảnh biꢉn đổi khí hꢆu đꢄi với tỉnh ....................................................................50
2.1.3. Đánh giá phát triển nông nghiꢅp bền vꢈng tỉnh trong bꢄi cảnh biꢉn đổi khí
hꢆu.....................................................................................................................60
iv
2.2. Kinh nghiꢅm thꢇc tiễn về phát triển nông nghiꢅp bền vꢈng trong bꢄi cảnh
biꢉn đổi khí hꢆu.....................................................................................................67
2.2.1. Kinh nghiꢅm thꢇc tiễn về phát triển nông nghiꢅp bền vꢈng trong bꢄi
cảnh biꢉn đổi khí hꢆu cꢃa một sꢄ tỉnh ở Viꢅt Nam ..........................................67
2.2.2. Kinh nghiꢅm phát triển nông nghiꢅp bền vꢈng trong bꢄi cảnh biꢉn đổi
khí hꢆu cꢃa nước ngoꢀi.....................................................................................69
Tiểu kꢉt chương 2 .................................................................................................72
Chương 3: THỰC TRẠNG PHÁT TRIỂN NÔNG NGHIỆP BỀN VỮNG TỈNH
THANH HÓA TRONG GIAI ĐOẠN 2011 - 2019..................................................74
3.1. Đánh giá các yꢉu tꢄ ảnh hưởng tới phát triển nông nghiꢅp bền vꢈng trong
bꢄi cảnh biꢉn đổi khí hꢆu cꢃa tỉnh Thanh Hóa .....................................................74
3.1.1. Các chꢃ thể tham gia sản xuꢍt nông nghiꢅp vꢀ tꢁnh hꢁnh phát triển kinh
tꢉ xã hội tỉnh Thanh Hoá ..................................................................................76
3.1.2. Lꢌi nhuꢆn vꢀ thị trường.........................................................................80
3.1.3. Tổ chꢂc sản xuꢍt nông nghiꢅp...............................................................80
3.1.4. Khoa hꢊc Công nghꢅ vꢀ thông tin.........................................................80
3.1.5. Kꢉt cꢍu hạ tầng ......................................................................................81
3.1.6. Các yꢉu tꢄ tꢇ nhiên vꢀ biꢉn đổi khí hꢆu................................................81
3.1.7. Nhꢆn xét chung.......................................................................................83
3.2. Thꢇc trạng phát triển nông nghiꢅp bền vꢈng tỉnh Thanh Hóa trong bꢄi cảnh
biꢉn đổi khí hꢆu.....................................................................................................86
3.2.1. Khái quát tꢁnh hꢁnh phát triển nông nghiꢅp tỉnh Thanh Hoá giai đoạn
2011 - 2019.......................................................................................................86
3.2.2. Thꢇc trạng phát triển nông nghiꢅp bền vꢈng ở tỉnh Thanh Hóa............88
3.2.3. Đánh giá phát triển nông nghiꢅp bền vꢈng theo phương diꢅn sản xuꢍt
vꢀ tiêu thụ nông sản..........................................................................................92
3.2.4. Đánh giá phát triển nông nghiꢅp bền vꢈng theo hai tiểu vùng...............96
3.2.5. Đánh giá tổng hꢌp phát triển nông nghiꢅp bền vꢈng tỉnh Thanh Hóa
trong giai đoạn 2011 - 2019..............................................................................97
Tiểu kꢉt chương 3: ..............................................................................................106
Chương 4: ĐỊNH HƯỚNG VÀ GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN NÔNG NGHIỆP BỀN
VỮNG TỈNH THANH HÓA ĐẾN NĂM 2025 .....................................................109
4.1. Định hướng phát triển nông nghiꢅp đꢉn năm 2025 .....................................109
v
4.1.1. Dꢇ báo các yꢉu tꢄ chꢃ yꢉu ảnh hưởng đꢉn phát triển nông nghiꢅp theo
hướng bền vꢈng trong nhꢈng năm tới............................................................109
4.1.2. Mục tiêu phát triển kinh tꢉ - xã hội cꢃa tỉnh Thanh Hóa đꢉn 2025 vꢀ
nhꢈng vꢍn đề đặt ra cho phát triển nông nghiꢅp cꢃa tỉnh...............................113
4.1.3. Định hướng phát triển nông nghiꢅp bền vꢈng tỉnh Thanh Hóa đꢉn 2025
trong bꢄi cảnh biꢉn đổi khí hꢆu ......................................................................116
4.2. Giải pháp chꢃ yꢉu để phát triển nông nghiꢅp bền vꢈng cꢃa tỉnh Thanh Hóa
trong bꢄi cảnh biꢉn đổi khí hꢆu đꢉn năm 2025...................................................128
4.2.1. Giải pháp sꢄ 1: Nâng cao hiꢅu quả quản lý nhꢀ nước đꢄi với nông
nghiꢅp .............................................................................................................128
4.2.2. Giải pháp sꢄ 2: Đổi mới cơ cꢍu đầu tư phát triển nông nghiꢅp vꢀ huy
động vꢄn cho đầu tư phát triển nông nghiꢅp ..................................................136
4.2.3. Giải pháp sꢄ 3: Đẩy mạnh viꢅc tổ chꢂc sản xuꢍt nông nghiꢅp theo
hướng tiên tiꢉn................................................................................................140
4.2.4. Giải pháp sꢄ 4: Giảm thiểu ảnh hưởng tiêu cꢇc cꢃa biꢉn đổi khí hꢆu
đꢄi với phát triển nông nghiꢅp ở tỉnh Thanh Hóa ..........................................143
4.2.5. Giải pháp sꢄ 5: Phát triển nhân lꢇc đáp ꢂng yêu cầu phát triển nông
nghiꢅp bền vꢈng .............................................................................................144
4.3. Đánh giá triển vꢊng phát triển nông nghiꢅp bền vꢈng cꢃa tỉnh Thanh Hóa
đꢉn năm 2025......................................................................................................145
4.3.1. Đánh giá tổng hꢌp phát triển bền vꢈng nông nghiꢅp ở tỉnh Thanh
Hóa đꢉn 2025 .................................................................................................145
4.3.2. Đánh giá cụ thể.....................................................................................146
Tiểu kꢉt chương 4: ..............................................................................................148
KẾT LUẬN CHUNG..............................................................................................149
DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH KHOA HỌC ĐÃ CÔNG BỐ CỦA TÁC GIẢ...151
TÀI LIỆU THAM KHẢO.......................................................................................152
PHỤ LỤC................................................................................................................159
vi
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
Chữ viết đầy đủ
Chữ viết tắt
BĐKH
CDCC
CPSX
biꢉn đổi khí hꢆu
Chuyển dịch cơ cꢍu
Chi phí sản xuꢍt
GTGT
GTSX
ĐBSCL
KT-XH
CNH, HĐH
TFP
Giá trị gia tăng
Giá trị sản xuꢍt
Đồng bằng sông Cửu Long
Kinh tꢉ - Xã hội
Công nghiꢅp hóa, Hiꢅn đại hóa
Năng suꢍt các yꢉu tꢄ tổng hꢌp
Tổng sản phẩm trên địa bàn
Hội đồng quản trị
GRDP
HĐQT
NN&PTNT
NOAA
IPCC
Nông nghiꢅp vꢀ Phát triển nông thôn
Cơ quan Đại dương vꢀ Khí quyển Quꢄc gia Mỹ
Ủy ban liên chính phꢃ về biꢉn đổi khí hꢆu
Tổ chꢂc hꢌp tác vꢀ Phát triển kinh tꢉ
Thành phꢄ
OECD
TP
VA
Giá trị gia tăng
UNDESA
UBND
USD
Ban phát triển kinh tꢉ và xã hội cꢃa Liên Hꢌp Quꢄc
Ủy ban nhân dân
Đô la Mỹ
VNĐ
Đồng Viꢅt Nam
WB
Ngân hꢀng thꢉ giới
vii
DANH MỤC CÁC BẢNG
TT
Tên bảng
Trang
Bảng 1.1: Các tiêu chí tăng trưởng xanh...................................................................35
Bảng 2.1: Các dꢍu hiꢅu cꢃa phát triển nông nghiꢅp bền vꢈng..................................47
Bảng 2.2: Phát triển nông nghiꢅp bền vꢈng trong bꢄi cảnh biꢉn đổi khí hꢆu...........49
Bảng 2.3: Ảnh hưởng cꢃa biꢉn đổi khí hꢆu vꢀ giải pháp kỹ thuꢆt ꢂng phó..............59
Bảng 2.4: Ma trꢆn đánh giá phát triển bền vꢈng đꢄi với nông nghiꢅp .....................61
Bảng 3.1. Tỷ trꢊng cꢃa 2 tiểu vùng trong toꢀn tỉnh, 2019 ........................................76
Bảng 3.2: Tỷ trꢊng lĩnh vꢇc công nghꢅ cao trong GRDP vꢀ các ngꢀnh cꢃa toꢀn
tỉnh Thanh Hóa ........................................................................................78
Bảng 3.3: Cơ cꢍu đầu tư phát triển qua các giai đoạn cꢃa tỉnh Thanh Hóa..............78
Bảng 3.4: Dân sꢄ tỉnh Thanh Hóa.............................................................................79
Bảng 3.5: Cơ cꢍu lao động xã hội tỉnh Thanh Hóa...................................................80
Bảng 3.6: Diꢅn tích đꢍt nông nghiꢅp cꢃa tỉnh Thanh Hóa năm 2019.......................82
Bảng 3.7: Tổng hꢌp các hiꢅn tưꢌng thời tiꢉt khí hꢆu qua các năm...........................82
Bảng 3.8: Phân tích các yꢉu tꢄ ảnh hưởng đꢉn phát triển nông nghiꢅp bền vꢈng ở
tỉnh Thanh Hóa ........................................................................................83
Bảng 3.9: Kꢉt quả phân tích theo mô hꢁnh SWOT ...................................................85
Bảng 3.10: Một sꢄ chỉ tiêu về tăng trưởng sản xuꢍt nông nghiꢅp Thanh Hóa .........89
Biểu 3.11: Lao động vꢀ năng suꢍt lao động nông nghiꢅp.........................................89
Bảng 3.12: Tỷ lꢅ nông sản hꢀng hóa.........................................................................90
Bảng 3.13: Một sꢄ chỉ tiêu về hộ nông dân nghèo ở tỉnh Thanh Hóa ......................91
Bảng 3.14: Một sꢄ chỉ tiêu hiꢅu quả phát triển nông nghiꢅp ꢂng dụng công nghꢅ
cao ở một sꢄ địa phương cꢃa tỉnh Thanh Hóa.........................................94
Bảng 3.15: Tỷ lꢅ nông sản sản xuꢍt đáp ꢂng tiêu dùng ở tỉnh Thanh Hóa...............95
Bảng 3.16: Một sꢄ chỉ tiêu về phát triển nông nghiꢅp bền vꢈng cꢃa hai tiểu vùng
cꢃa tỉnh Thanh Hóa, năm 2019................................................................96
Bảng 3.17: Tổng hꢌp thiꢅt hại do thiên tai qua các năm...........................................99
Bảng 3.18: Chỉ sꢄ chuyển dịch cơ cꢍu nông nghiꢅp...............................................100
Bảng 3.19: Cơ cꢍu sử dụng đꢍt nông nghiꢅp cꢃa tỉnh Thanh Hóa qua các năm ....101
Bảng 3.20: Đầu tư phát triển nông nghiꢅp trong giai đoạn 2011 - 2019 ở tỉnh
Thanh Hóa (giá 2010)............................................................................103
Bảng 3.21: Tổng hꢌp diꢅn tích nông nghiꢅp ꢂng dụng công nghꢅ cao cꢃa tỉnh
Thanh Hóa đꢉn 2019..............................................................................104
viii
Bảng 3.22: Tỷ trꢊng giá trị nông sản đạt tiêu chuẩn VietGAP (1) .........................105
Bảng 4.1: Dꢇ báo nhu cầu nông sản thꢇc phẩm đꢉn 2025......................................110
Bảng 4.2: Dꢇ báo kịch bản biꢉn đổi khí hꢆu đꢄi với tỉnh Thꢋa Thiên Huꢉ vꢀo
năm 2050 (để tham khảo cho Thanh Hóa) ............................................112
Bảng 4.3: Dꢇ báo một sꢄ mục tiêu chꢃ yꢉu cꢃa tỉnh Thanh Hóa đꢉn 2025 ...........114
Bảng 4.4: Dꢇ báo cơ cꢍu sử dụng đꢍt qua các năm cꢃa tỉnh Thanh Hóa ...............115
Bảng 4.5: Dꢇ báo một sꢄ yꢉu tꢄ mang tính điều kiꢅn để phát triển nông nghiꢅp
bền vꢈng tỉnh Thanh Hóa trong giai đoạn đꢉn 2025 .............................116
Bảng 4.6: Dꢇ báo một sꢄ mục tiêu phát triển nông nghiꢅp cꢃa tỉnh Thanh Hóa
đꢉn năm 2025.........................................................................................117
Bảng 4.7: Dꢇ báo cơ cꢍu vꢀ tꢄc độ tăng giá trị gia tăng nông nghiꢅp ....................118
cꢃa tỉnh Thanh Hóa .................................................................................................118
Bảng 4.8: Dꢇ báo cơ cꢍu sử dụng đꢍt trồng trꢊt cꢃa tỉnh Thanh Hóa ....................120
Bảng 4.9: Dꢇ báo một sꢄ nông sản chꢃ lꢇc cꢃa tỉnh Thanh hóa ............................121
Bảng 4.10: Dꢇ báo diꢅn tích trồng trꢊt ꢂng dụng công nghꢅ cao cꢃa tỉnh Thanh
Hóa đꢉn 2025.........................................................................................125
Bảng 4.11: Dꢇ báo đꢀn gia súc, gia cầm có ꢂng dụng công nghꢅ cao....................125
Bảng 4.12: Tổng hꢌp định hướng phát triển vꢀ hꢀm ý chính sách theo tiểu vùng
nông nghiꢅp cꢃa tỉnh Thanh Hóa...........................................................127
Bảng 4.13: Nhiꢅm vụ chꢃ yꢉu phải thꢇc hiꢅn trong các giai đoạn .........................132
Bảng 4.14: Dꢇ báo vꢄn đầu tư phát triển nông nghiꢅp cꢃa Thanh Hóa giai đoạn
2020-2025..............................................................................................137
Bảng 4.15: Dꢇ báo cơ cꢍu vꢄn đầu tư cho nông nghiꢅp ꢂng dụng công nghꢅ cao
trong tổng vꢄn đầu tư nông nghiꢅp........................................................138
Bảng 4.16: Dꢇ báo huy động vꢄn đầu tư phát triển nông nghiꢅp cꢃa Thanh Hóa
trong giai đoạn 2020-2025.....................................................................139
Bảng 4.17: Dꢇ báo cơ cꢍu lao động nông nghiꢅp cꢃa tỉnh Thanh Hóa ..................145
Bảng 4.18: Tổng hꢌp một sꢄ chỉ tiêu về phát triển nông nghiꢅp bền vꢈng cꢃa tỉnh
Thanh Hóa đꢉn 2025 (tính theo giá 2010).............................................146
Bảng 4.19: Tổng hꢌp các chỉ tiêu phản ánh mꢂc độ phát triển nông nghiꢅp bền
vꢈng .......................................................................................................147
Bảng 4.20: Chỉ sꢄ chuyển dịch cơ cꢍu nông nghiꢅp cꢃa Thanh Hóa trong giai
đoạn 2020-2025 .....................................................................................147
ix
DANH MỤC CÁC HÌNH
TT
Tên hình
Trang
Hꢁnh 1.1: Sơ đồ Khung nghiên cꢂu cꢃa luꢆn án .........................................................4
Hꢁnh 2.1: Cꢍu trúc ngꢀnh cꢃa nền kinh tꢉ quꢄc dân .................................................41
Hꢁnh 2.2: Cꢍu trúc cꢃa ngꢀnh nông nghiꢅp...............................................................42
Hꢁnh 2.3: Sơ đồ hóa quan hꢅ tương tác trong phát triển nông nghiꢅp ......................43
Hꢁnh 2.4: Sơ đồ minh hꢊa bản chꢍt cꢃa phát triển nông nghiꢅp bền vꢈng ...............45
Hꢁnh 2.5: Yꢉu tꢄ ảnh hưởng tới phát triển nông nghiꢅp bền vꢈng ...........................50
Hꢁnh 2.6: Hꢁnh thꢂc tổ chꢂc sản xuꢍt nông nghiꢅp theo lãnh thổ.............................54
Hꢁnh 2.7: Sơ đồ chuỗi giá trị sản phẩm trồng trꢊt.....................................................55
Hꢁnh 2.8: Sơ đồ chuỗi giá trị sản phẩm chăn nuôi....................................................55
Hꢁnh 3.1: Cơ cꢍu GRDP cꢃa tỉnh Thanh Hóa giai đoạn 2010-2019.........................77
Hình 3.2: Nông sản hꢀng hóa trong tổng GTGT nông nghiꢅp giai đoạn 2010-2019....90
Hꢁnh 3.3. Chỉ sꢄ tăng trưởng giá trị sản xuꢍt vꢀ giá trị gia tăng nông nghiꢅp qua
các năm cꢃa tỉnh Thanh Hóa ...................................................................92
Hꢁnh 4.1: Nông sản hꢀng hóa trong sản xuꢍt nông nghiꢅp ở tỉnh Thanh Hóa giai
đoạn 2019-2025 .....................................................................................119
1
MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Ở các tỉnh cꢃa Viꢅt Nam cũng như ở tỉnh Thanh Hóa nói riêng, tuy chính
quyền các cꢍp đã quan tâm đꢉn phát triển nông nghiꢅp bền vꢈng, theo đó đã triển
khai rꢍt nhiều chương trꢁnh, đề án phát triển nông nghiꢅp ꢂng dụng công nghꢅ cao,
thꢇc thi nhiều giải pháp ꢂng phó với biꢉn đổi khí hꢆu… nhưng nông nghiꢅp vẫn bị
thiꢅt hại lớn tꢋ biꢉn đổi khí hꢆu, tꢋ dịch bꢅnh gia súc, gia cầm… Cho đꢉn nay thành
tꢇu về phát triển nông nghiꢅp bền vꢈng trong bꢄi cảnh biꢉn đổi khí hꢆu ở các tỉnh
đang đạt đưꢌc ở mꢂc hạn chꢉ (lúc thꢁ dư thꢋa thanh long, dưa hꢍu, chuꢄi; lúc thì
thiꢉu thịt lꢌn, thiꢅt hại do thiên tai vꢀ dịch bꢅnh xảy ra ở khắp các nơi. Nguyên nhân
thì có nhiều nhưng phải kể đꢉn viꢅc lúng túng trong thꢇc tiễn vꢁ còn nhiều vꢍn đề
lý luꢆn về phát triển nông nghiꢅp bền vꢈng trong bꢄi cảnh biꢉn đổi khí hꢆu chưa
đưꢌc lꢀm rõ; các nơi lúng túng khi hoạch định chính sách vꢀ tꢁm giải pháp để nông
nghiꢅp phát triển bền vꢈng. Cụ thể như hiểu thꢉ nꢀo về phát triển nông nghiꢅp bền
vꢈng trong điều kiꢅn biꢉn đổi khí hꢆu, yꢉu tꢄ nꢀo ảnh hưởng có tính quyꢉt định tới
phát triển nông nghiꢅp bền vꢈng, chỉ tiêu gꢁ đưꢌc sử dụng để đánh giá phát triển
nông nghiꢅp bền vꢈng… Đồng thời, ở các tỉnh, thꢇc tiễn phát triển nông nghiꢅp
đang gặp nhiều ảnh hưởng tꢋ biꢉn đổi khí hꢆu (nổi bꢆt lꢀ ảnh hưởng tꢋ xâm nhꢆp
mặn, khô hạn, sa mạc hóa, mưa bão, ngꢆp úng, sạt lở bờ sông và bờ biển...) nhưng
chưa có lời giải thỏa đáng.
Thanh Hóa có tiềm năng phát triển nông sản hꢀng hóa đa dạng và với khꢄi
lưꢌng lớn nhưng sản xuꢍt nông nghiꢅp đang còn ít nông sản hꢀng hóa, sản xuꢍt chưa
có hiꢅu quả vꢀ chưa bền vꢈng. Thanh Hóa có địa hꢁnh, điều kiꢅn tꢇ nhiên có nhiều
nét giꢄng như đꢄi với cả nước vꢀ giꢄng nhiều tỉnh như có biển, đồng bằng, trung du
miền núi. Ngay tꢋ năm 2012, UBND tỉnh Thanh Hóa đã chỉ đạo Sở Nông nghiꢅp vꢀ
Phát triển nông thôn lꢆp Đề án Tái cơ cꢍu ngꢀnh nông nghiꢅp theo hướng nâng cao
giá trị gia tăng vꢀ phát triển bền vꢈng đꢉn 2020 vꢀ định hướng đꢉn 2025. Tꢋ đó đꢉn
nay chính quyền vꢀ người dân tỉnh Thanh Hóa đã quan tâm đꢉn phát triển nông nghiꢅp
bền vꢈng nhưng kꢉt quả đạt đưꢌc còn rꢍt hạn chꢉ. Hiꢅu quả sản xuꢍt nông nghiꢅp cꢃa
tỉnh đang còn thꢍp, chưa bền vꢈng, thường xuyên bị thiꢅt hại lớn tꢋ biꢉn đổi khí hꢆu
vꢀ dịch bꢅnh. Ở Thanh Hóa, vꢀo tháng 8/2019 thiꢅt hại lớn do cơn bão sꢄ 3 ở các
2
huyꢅn Mường Lát, Quan Hóa đã thiꢅt hại lớn cho sản xuꢍt nông nghiꢅp vꢀ dân sinh.
Riêng huyꢅn Mường Lát đã có khoảng 100 điểm sạt lở, nặng nhꢍt vẫn lꢀ quꢄc lộ 15C,
16, tỉnh lộ 521 lꢀm chia cắt nhiều xã, ách tắc giao thông trong nhiều ngꢀy; 2 người
chꢉt vꢀ 16 người mꢍt tích; hꢀng trăm ngôi nhꢀ hư hỏng [69]. Theo sꢄ liꢅu thꢄng kê
2019 cꢃa tỉnh Thanh Hóa, tính theo giá hiꢅn hꢀnh năng suꢍt lao động nông nghiꢅp đạt
khoảng 44 triꢅu đồng, năng suꢍt 1 ha đꢍt nông nghiꢅp đạt khoảng 56 triꢅu đồng, tỷ
trꢊng giá trị gia tăng trong tổng giá trị sản xuꢍt nông nghiꢅp mới đạt khoảng 43,9%,
tỷ lꢅ hộ nông dân nghèo còn khoảng 6,8%, thiꢅt hại do thiên tai tới khoảng 0,9%
GRDP, hꢀng trăm nghꢁn gia súc, gia cầm phải tiêu hꢃy vꢁ bị dịch. Để phát triển nông
nghiꢅp tỉnh Thanh Hóa có hiꢅu quả vꢀ bền vꢈng trong bꢄi cảnh biꢉn đổi khí hꢆu cần
đưꢌc nghiên cꢂu lꢀm rõ: tỉnh phải lꢀm gꢁ? lꢀm như thꢉ nꢀo vꢀ bắt đầu tꢋ đâu?
Viꢅt Nam có 28 tỉnh ven biển, trong đó có nhiều địa phương giꢄng như Thanh
Hóa. Nꢉu nghiên cꢂu thꢀnh công vꢍn đề phát triển nông nghiꢅp bền vꢈng trong bꢄi
cảnh biꢉn đổi khí hꢆu ở tỉnh Thanh Hóa thꢁ có thể tham khảo cho nhꢈng tỉnh có điều
kiꢅn tương đồng dꢊc ven biển cꢃa nước ta tꢋ Quảng Ninh vꢀo tới Bꢁnh Thuꢆn.
Với nhꢈng lý do nêu trên, tác giả chꢊn vꢍn đề “Phát triển nông nghiệp bền
vững tỉnh Thanh Hóa trong bối cảnh biến đổi khí hậu” lꢀm đề tꢀi nghiên cꢂu luꢆn
án tiꢉn sĩ chuyên ngꢀnh Kinh tꢉ phát triển với mong muꢄn góp phần lꢀm rõ thêm
nhꢈng vꢍn đề cần thiꢉt để phát triển nông nghiꢅp bền vꢈng, góp phần phát triển kinh
tꢉ - xã hội cꢃa tỉnh nꢀy một cách có hiꢅu quả.
2. Mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu
2.1. Mục tiêu nghiên cứu
Đề xuꢍt định hướng vꢀ giải pháp phát triển nông nghiꢅp bền vꢈng tỉnh Thanh
Hóa trong bꢄi cảnh biꢉn đổi khí hꢆu đꢉn năm 2025 một cách có căn cꢂ khoa hꢊc.
2.2. Nhiệm vụ nghiên cứu
Để đạt đưꢌc mục tiêu đề ra luꢆn án phải bám sát ba tꢋ khóa: Phát triển nông
nghiꢅp bền vꢈng, tỉnh Thanh Hoá, bꢄi cảnh biꢉn đổi khí hꢆu. Tỉnh Thanh Hóa lꢀ địa
bꢀn nghiên cꢂu và thꢇc hiꢅn thꢀnh công nhꢈng nhiꢅm vụ chꢃ yꢉu sau đây:
(1). Lꢀm rõ nhꢈng vꢍn đề lý luꢆn cơ bản về phát triển nông nghiꢅp bền vꢈng
trong bꢄi cảnh biꢉn đổi khí hꢆu đꢄi với một tỉnh, tạo cơ sở lý thuyꢉt phục vụ nghiên
cꢂu luꢆn án. Đꢄi với nhiꢅm vụ nꢀy phải lꢀm sáng tỏ vꢍn đề cơ sở lý luꢆn để nghiên
cꢂu đề tꢀi lꢀ gꢁ? Để hoꢀn thꢀnh nhiꢅm vụ nꢀy tác giả sẽ khảo cꢂu lý thuyꢉt, phải tổng
3
quan các công trꢁnh khoa hꢊc đã công bꢄ có liên quan đꢉn vꢍn đề phát triển nông
nghiꢅp bền vꢈng trong bꢄi cảnh biꢉn đổi khí hꢆu vꢀ tꢁm hiểu kinh nghiꢅm thꢇc tiễn
phát triển nông nghiꢅp bền vꢈng ở Viꢅt Nam cũng như ở nước ngoꢀi.
(2). Đánh giá thꢇc trạng phát triển nông nghiꢅp bền vꢈng tỉnh Thanh Hóa trong
giai đoạn 2011 - 2019 (nhiꢅm vụ nꢀy phải lꢀm rõ mặt đưꢌc, mặt chưa đưꢌc vꢀ nguyên
nhân cꢃa nhꢈng thành công, hạn chꢉ trong quá trꢁnh phát triển nông nghiꢅp bền vꢈng
trong bꢄi cảnh biꢉn đổi khí hꢆu trên địa bꢀn tỉnh Thanh Hóa lꢀ gꢁ. Đồng thời cần phân
tích rõ cơ quan quản lý nhꢀ nước đã lꢀm gꢁ để phát triển nông nghiꢅp bền vꢈng tỉnh
Thanh hóa).
(3). Đề xuꢍt định hướng vꢀ giải pháp phát triển nông nghiꢅp bền vꢈng tỉnh
Thanh Hóa đꢉn 2025 trong bꢄi cảnh biꢉn đổi khí hꢆu. Nhiꢅm vụ nꢀy cần xác định các
giải pháp gꢁ cần thꢇc thi để phát triển nông nghiꢅp bền vꢈng trong bꢄi cảnh biꢉn đổi
khí hꢆu ở tỉnh Thanh Hóa.
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
3.1. Đối tượng nghiên cứu
Đꢄi tưꢌng nghiên cꢂu cꢃa luꢆn án lꢀ “Nông nghiꢅp, phát triển nông nghiꢅp
bền vꢈng trong bꢄi cảnh biꢉn đổi khí hꢆu ở tỉnh Thanh Hóa”. Nói cụ thể hơn lꢀ phát
triển trồng trꢊt, chăn nuôi vꢀ dịch vụ nông nghiꢅp bền vꢈng trong bꢄi cảnh biꢉn đổi
khí hꢆu ở tỉnh nꢀy.
Biꢉn đổi khí hꢆu (đặt trong mꢄi quan hꢅ với phát triển nông nghiꢅp).
Các chꢃ thể tham gia phát triển nông nghiꢅp bền vꢈng bao gồm: Nhꢀ nước
trung ương, chính quyền các cꢍp, người sản xuꢍt nông nghiꢅp, vꢀ doanh nghiꢅp.
3.2. Phạm vi nghiên cứu
Về nội dung nghiên cứu: Nghiên cꢂu cả lý thuyꢉt vꢀ thꢇc tiễn, cả hiꢅn trạng
và tương lai phát triển nông nghiꢅp bền vꢈng tỉnh Thanh Hóa trong bꢄi cảnh biꢉn đổi
khí hꢆu”. Luꢆn án nghiên cꢂu phát triển nông nghiꢅp bền vꢈng song khi cần thiꢉt có
nghiên cꢂu cả vꢍn đề công nghiꢅp chꢉ biꢉn nông sản. Tùy điều kiꢅn cho phép luꢆn án
nghiên cꢂu phát triển nông nghiꢅp bền vꢈng cꢃa tỉnh Thanh Hóa theo hai tiểu vùng
trung du miền núi vꢀ đồng bằng ven biển. Một mặt, ở Viꢅt Nam chưa có chuẩn về
phát triển nông nghiꢅp bền vꢈng nên luꢆn án chꢃ yꢉu so sánh phát triển nông nghiꢅp
bền vꢈng qua các năm. Mặt khác, vꢁ thiꢉu sꢄ liꢅu tính toán cꢃa các tỉnh khác nên
4
trong quá trꢁnh nghiên cꢂu tác giả không thể so sánh với tỉnh khác. Đồng thời, do
chưa có công trꢁnh nghiên cꢂu riêng về ảnh hưởng cꢃa biꢉn đổi khí hꢆu tới phát triển
nông nghiꢅp ở Thanh Hóa nên tác giả phải sử dụng nghiên cꢂu tác động biꢉn đổi khí
hꢆu tới tỉnh Thꢋa Thiên Huꢉ để tham khảo cho viꢅc nghiên cꢂu tỉnh Thanh Hóa.
Về mặt thời gian: Nghiên cꢂu giai đoạn tꢋ năm 2010 đꢉn năm 2019 và với đặc
điểm cꢃa sản xuꢍt nông nghiꢅp (thay đổi sinh hꢊc thường diễn ra trong 6 - 7 năm, tiꢉn
bộ khoa hꢊc công nghꢅ trong nông nghiꢅp diễn ra ngꢀy cꢀng nhanh, nhu cầu nông
sản cũng thay đổi nhanh theo thời gian…) nên luꢆn án dꢇ báo phát triển đꢉn năm
2025 cho tăng tính chắc chắn.
Về mặt không gian: Nghiên cꢂu phát triển nông nghiꢅp bền vꢈng trên phạm
vi toꢀn tỉnh Thanh Hoá vꢀ hai tiểu vùng nông nghiꢅp.
4. Khung nghiên cứu
Khung nghiên cꢂu cho biꢉt quy trình các bước cùng nội dung nghiên cꢂu phát
triển bền vꢈng nông nghiꢅp trong bꢄi cảnh biꢉn đổi khí hꢆu ở tỉnh Thanh Hóa.
1.Tổng quan
3.Nghiên cꢂu các yꢉu tꢄ ảnh
hưởng đꢉn PTNNBV trong bꢄi
cảnh BĐKH trên địa bꢀn tỉnh
2. Nghiên cꢂu lý thuyꢉt
vꢀ khảo cꢂu kinh nghiꢅm
thꢇc tiễn về PTNNBV
trong bꢄi cảnh BĐKH,
toꢀn cầu hóa, cách mạng
công nghiꢅp 4.0
Thanh Hóa
5.Nghiên cꢂu định hướng
vꢀ giải pháp PTNNBV
trong bꢄi cảnh BĐKH trên
địa bꢀn tỉnh Thanh Hóa
đꢉn 2025
4.Nghiên cꢂu thꢇc trạng
PTNNBV trong bꢄi cảnh
BĐKH trên địa bꢀn tỉnh
Thanh Hóa
Hình 1.1: Sơ đồ Khung nghiên cứu của luận án
Ghi chú: PTNNBV: Phát triển nông nghiệp bền vững; BĐKH: biến đổi khí hậu;
Giải thích:
Mối quan hệ chi phối;
Mối quan hệ tương tác
Theo sơ đồ hꢁnh trên, trước hꢉt phải tiꢉn hꢀnh tổng quan các công trꢁnh khoa
hꢊc có liên quan đꢉn đề tꢀi luꢆn án (ô 1); xây dꢇng hꢅ thꢄng lý thuyꢉt, tham khảo
kinh nghiꢅm thꢇc tiễn phát triển nông nghiꢅp bền vꢈng (ô 2); Nghiên cꢂu các yꢉu tꢄ
ảnh hưởng đꢉn phát triển nông nghiꢅp bền vꢈng cꢃa tỉnh Thanh Hóa (ô 3); Tiꢉn hꢀnh
đánh giá thꢇc trạng phát triển nông nghiꢅp bền vꢈng trên địa bꢀn tỉnh Thanh Hóa
trong giai đoạn 2011 - 2019 để xác định mặt đưꢌc, mặt chưa đưꢌc, nguyên nhân cꢃa
5
nhꢈng hạn chꢉ yꢉu kém (ô 4); Rồi tꢋ đó nghiên cꢂu định hướng phát triển nông
nghiꢅp bền vꢈng trên địa bꢀn tỉnh Thanh Hóa đꢉn 2025 vꢀ kiꢉn nghị giải pháp đảm
bảo phát triển nông nghiꢅp bền vꢈng trên địa bꢀn tỉnh nꢀy trong bꢄi cảnh biꢉn đổi khí
hꢆu ngꢀy cꢀng gay gắt (ô 5).
5. Quan điểm, phương pháp tiếp cận và phương pháp nghiên cứu
5.1. Quan điểm chỉ đạo nghiên cứu
Trong quá trꢁnh nghiên cꢂu luꢆn án, tác giả tuân thꢃ các quan điểm chỉ đạo
chꢃ yꢉu sau đây:
Bám sát tư tưởng, quan điểm duy vꢆt biꢅn chꢂng, duy vꢆt lịch sử cꢃa chꢃ
nghĩa Mác - Lênin. Trong quá trꢁnh đi tꢁm bản chꢍt cꢃa phát triển nông nghiꢅp bền
vꢈng trong bꢄi cảnh biꢉn đổi khí hꢆu ở tỉnh Thanh Hóa tác giả bám sát tư tưởng
phát triển vꢁ người dân, do người dân cꢃa Chꢃ tịch Hồ Chí Minh và bám sát quan
điểm phát triển kinh tꢉ thị trường định hướng xã hội chꢃ nghĩa cꢃa Đảng cộng sản
Viꢅt Nam.
Quán triꢅt quan điểm đổi mới vꢀ phát triển bền vꢈng cꢃa Đảng vꢀ Nhꢀ nước
đꢄi với nông nghiꢅp. Trong nhiều văn kiꢅn Đảng cộng sản Viꢅt Nam khẳng định phát
triển bền vꢈng vꢋa lꢀ mục tiêu vꢋa lꢀ phương cách để đạt mục tiêu kinh tꢉ - xã hội
trong cả trước mắt vꢀ lâu dꢀi.
Tuân thꢃ quan điểm phát triển tổng hꢌp lãnh thổ, không tách rời phát triển
nông nghiꢅp với phát triển các ngꢀnh khác. Phát triển nông nghiꢅp bền vꢈng phải coi
trꢊng tổ chꢂc sản xuꢍt tiên tiꢉn.
5.2. Phương pháp tiếp cận nghiên cứu
Tác giả tiꢉp cꢆn đề tꢀi nghiên cꢂu theo các hướng chính:
Tiếp cận hệ thống: Tiꢉp cꢆn nông nghiꢅp với tư cách lꢀ một hꢅ thꢄng, xem xét
các mặt, các khía cạnh cꢃa sꢇ phát triển nông nghiꢅp trong bꢄi cảnh biꢉn đổi khí hꢆu.
Không xem nông nghiꢅp như một hꢅ thꢄng tꢇ thân mꢀ phải xem nông nghiꢅp như
một hꢅ thꢄng luôn luôn vꢆn động vꢀ phát triển trong mꢄi quan hꢅ tương tác chặt chẽ
với các ngꢀnh khác.
Tiếp cận từ lý thuyết đến thực tiễn: tꢋ nghiên cꢂu lý thuyꢉt đꢉn phân tích thꢇc
tiễn phát triển nông nghiꢅp trong bꢄi cảnh biꢉn đổi khí hꢆu. Trên cơ sở lꢀm rõ nhꢈng
vꢍn đề lý thuyꢉt tác giả tiꢉn hꢀnh phân tích thꢇc trạng, đề xuꢍt định hướng rồi đi đꢉn
6
xác định giải pháp phát triển nông nghiꢅp bền vꢈng trong bꢄi cảnh biꢉn đổi khí hꢆu
ngꢀy cꢀng gay gắt.
Tiếp cận liên ngành - liên vùng: Nông nghiꢅp quan hꢅ tương tác với các
ngꢀnh khác như với công nghiꢅp, dịch vụ, tiêu dùng, xuꢍt khẩu nên viꢅc nghiên cꢂu
sꢇ phát triển nông nghiꢅp phải cùng xem xét với sꢇ phát triển dân sꢄ, thị trường,
công nghiꢅp chꢉ biꢉn nông sản, cung cꢍp vꢆt tư nông nghiꢅp.... Nông nghiꢅp cꢃa
Thanh Hóa có quan hꢅ mꢆt thiꢉt với nông nghiꢅp cꢃa các tỉnh khác mꢀ không thể
khép kín trong một địa phương. Vꢁ thꢉ, xem xét sꢇ phát triển nông nghiꢅp cꢃa Thanh
Hóa phải cùng xem xét sꢇ phát triển nông nghiꢅp cꢃa các địa phương khác trong
quan hꢅ cạnh tranh.
Tiếp cận theo nguyên lý nhân - quả: Theo lý thuyꢉt mỗi kꢉt quả có nguyên
nhân cꢃa nó, trong quá trꢁnh phân tích phát triển nông nghiꢅp trong bꢄi cảnh biꢉn đổi
khí hꢆu sẽ tꢁm ra các nguyên nhân lꢀm cho nông nghiꢅp cꢃa Thanh Hóa phát triển
chưa đưꢌc như mong muꢄn.
5.3. Phương pháp nghiên cứu
Để hoꢀn thꢀnh luꢆn án, tác giả sử dụng phổ biꢉn các phương pháp chꢃ yꢉu như:
Phương pháp phân tích hệ thống: đưꢌc sử dụng để phân tích nông nghiꢅp như
một hꢅ thꢄng kinh tꢉ - kỹ thuꢆt, vꢀ đꢉn lưꢌt nó thꢁ phân tích nông nghiꢅp như một bộ
phꢆn cꢃa nền kinh tꢉ cꢃa tỉnh Thanh Hóa. Khi xây dꢇng bộ chỉ tiêu phân tích kꢉt quả
vꢀ hiꢅu quả đꢄi với phát triển nông nghiꢅp thꢁ mỗi chỉ tiêu đưꢌc xem xét dưới góc độ
nó phản ánh một mặt cꢃa phát triển nông nghiꢅp.
Phương pháp phân tích thống kê: sử dụng để phân tích hiꢅn trạng vꢀ dꢇ báo
định lưꢌng về tương lai phát triển nông nghiꢅp. Trong khi sử dụng phương pháp phân
tích thꢄng kê, tác giả kꢉt hꢌp sử dụng các phương pháp bản đồ, biểu bảng vꢀ đồ thị:
đưꢌc sử dụng để trꢌ giúp trong quá trꢁnh phân tích vꢀ đưa ra nhꢈng kꢉt luꢆn hay nhꢆn
định nꢀo đó. Các biểu đồ, sơ đồ, hꢁnh vẽ giúp minh chꢂng cho các nhꢆn định trong
quá trꢁnh phân tích các vꢍn đề cần thiꢉt. Để có sꢄ liꢅu tính toán tác giả sẽ phải thu
thꢆp thêm sꢄ liꢅu thꢄng kê bằng nhiều cách vꢀ xử lý thꢀnh bộ sꢄ liꢅu tinh phục vụ
yêu cầu nghiên cꢂu.
Trong quá trꢁnh phân tích sꢄ liꢅu thꢄng kê tác giả sử dụng giá 2010 để trong
khi so sánh các năm không bị nhiễu do yꢉu tꢄ trưꢌt giá. Khi muꢄn quan sát theo giá
7
hiꢅn hꢀnh tác giả sử dụng sꢄ liꢅu thꢄng kê theo giá hiꢅn hꢀnh hoặc lꢍy sꢄ liꢅu giá
2010 nhân với hꢅ sꢄ trưꢌt giá ở tỉnh với mꢂc 1,46 như cꢃa năm 2019.
Phương pháp chuyên gia: Sử dụng để bổ sung thêm thông tin vꢀ giúp thẩm
định các kꢉt quả nghiên cꢂu cꢃa tác giả luꢆn án. Tác giả luꢆn án đã lꢆp phiꢉu điều tra
để lꢍy thêm ý kiꢉn cꢃa các nhꢀ khoa hꢊc, các nhꢀ quản lý, chuyên gia chuyên ngꢀnh
nông nghiꢅp về các yꢉu tꢄ ảnh hưởng đꢉn phát triển nông nghiꢅp bền vꢈng vꢀ xin ý
kiꢉn đánh giá về bộ chỉ tiêu phân tích phát triển nông nghiꢅp bền vꢈng mꢀ tác giả đã
đề xuꢍt. Kꢉt quả lꢀ tác giả đã thu đưꢌc 121 ý kiꢉn trả lời.
Phương pháp so sánh: đưꢌc sử dụng để so sánh các năm với nhau, so sánh
Thanh Hóa với các đꢄi sánh khác trong quá trꢁnh phân tích phát triển nông nghiꢅp
Thanh Hóa ở các thời kꢎ.
Phương pháp dự báo: sử dụng để dꢇ báo các chỉ tiêu, mục tiêu vꢀ định hướng
phát triển nông nghiꢅp đꢉn năm 2025. Mỗi chỉ tiêu/ mục tiêu đưꢌc dꢇ báo theo các
biꢉn riêng phù hꢌp với yêu cầu cụ thể. Ở luꢆn án nꢀy tác giả sử dụng phương pháp
dꢇ báo chꢃ yꢉu theo mục tiêu vꢀ các biꢉn sꢄ đi kèm. Trong đó có nhꢈng mục tiêu về
phát triển nông nghiꢅp tác giả kꢉ thꢋa các mục tiêu đã đưꢌc dꢇ báo trong quy hoạch
phát triển cꢃa tỉnh hoặc các mục tiêu đã đưꢌc trình bày trong kꢉ hoạch 5 năm 2021 -
2025 về PTKTXH cꢃa tỉnh. Riêng dꢇ báo về sử dụng đꢍt nông nghiꢅp đꢉn năm 2025
tác giả căn cꢂ vꢀo định hướng phát triển nông nghiꢅp đặc biꢅt lꢀ định hướng phát
triển trồng trꢊt vꢀ mục tiêu dꢀnh đꢍt trồng trꢊt để phát triển nông nghiꢅp ꢂng dụng
công nghꢅ cao gắn với viꢅc xem xét tăng năng suꢍt lao động nông nghiꢅp vꢀ nhu cầu
sản lưꢌng cꢃa các nông sản chꢃ lꢇc cꢃa tỉnh đꢉn năm 2025. Trên cơ sở dꢇ báo về sử
dụng đꢍt vꢀ dꢇ báo về năng suꢍt cây trồng, tác giả dꢇ báo về sản phẩm chꢃ yꢉu cꢃa
tỉnh đꢉn năm 2025.
Phân tích theo mô hình toán: Theo quan điểm cꢃa tác giả Trần Thꢊ Đạt
phương pháp phân tích tꢄc độ chuyển dịch cơ cꢍu kinh tꢉ ngꢀnh nông nghiꢅp (cụ thể
lꢀ phương pháp véc - tơ đề xuꢍt bởi tác giả Moore J. vꢀo năm 1978 (trong bài viết “A
Measure of Structural Change in Output”: xác định cos và ) cho các năm hoặc
thời kꢎ thuộc giai đoạn tꢋ 2010 đꢉn 2019. Theo phương pháp nꢀy, mỗi tꢁnh trạng
chuyển dịch trong một giai đoạn (thường tính cho năm cụ thể) đưꢌc thể hiꢅn bằng
một vec-tơ trên cơ sở tính toán chỉ sꢄ phản ánh cơ cꢍu giá trị gia tăng cꢃa tꢋng phân
8
ngành nông nghiꢅp. Góc hꢌp bởi hai vec-tơ cơ cꢍu nꢀy sẽ cho biꢉt sꢇ thay đổi cơ
cꢍu ngꢀnh nông nghiꢅp giꢈa hai thời kꢎ nghiên cꢂu và đưꢌc tính toán dꢇa trên giá trị
cos theo công thꢂc sau:
n
S (t )S (t )
i
0
i
1
i=1
Cos =
(1)
n
n
S2 (t ). S2 (t )
i
0
i
1
i=1
i=1
Trong đó: Si(t0), Si(t1) lꢀ tỉ trꢊng giá trị gia tăng cꢃa ngꢀnh i tại kꢎ gꢄc vꢀ tỉ
trꢊng cꢃa phân ngành i trong giá trị gia tăng nông nghiꢅp kꢎ nghiên cꢂu; đưꢌc coi
lꢀ góc hꢌp bởi hai vec-tơ cơ cꢍu S(t0) và S(t1).
Do Si(t0), Si(t1) ≥ 0 nên cos ≥ 0 (theo tính chꢍt cꢃa hꢀm Cos), nói cách khác
góc sẽ chỉ nằm trong góc phần tư thꢂ nhꢍt cꢃa vòng tròn lưꢌng giác tꢂc lꢀ luôn
có giá trị tꢋ 00 đꢉn 900 (độ góc) hay 00<<900 hay nꢉu biꢉt giá trị cꢃa cos thꢁ sẽ
tính đưꢌc ngay giá trị cꢃa góc .
Nꢉu gꢊi k lꢀ tꢄc độ chuyển dịch CCKTNN thꢁ k đưꢌc tính theo công thꢂc:
k =
*100%
(2)
900
Khi cos = 0 hay = 900, lúc ꢍy tꢄc độ chuyển dịch k = 1, có nghĩa lꢀ chuyển
dịch chuyển dịch cơ cꢍu ngꢀnh nông nghiꢅp nhanh (lớn) nhꢍt.
Khi cos =1 hay = 00, lúc ꢍy tꢄc độ chuyển dịch k = 0, có nghĩa lꢀ không có
chuyển dịch cơ cꢍu ngꢀnh nông nghiꢅp.
Nói như trên thꢁ, góc φ cꢀng lớn (cũng có nghĩa lꢀ cos cꢀng nhỏ), k cꢀng lớn
thꢁ mꢂc độ chuyển dịch cơ cꢍu ngꢀnh nông nghiꢅp cꢀng mạnh (nhanh) vꢀ ngưꢌc lại.
Phương pháp phân tích mô hình SWOT: sử dụng để xác định điểm mạnh, điểm
yꢉu, cơ hội vꢀ thách thꢂc đꢄi với các lꢇa chꢊn định hướng phát triển nông nghiꢅp cꢃa
tỉnh Thanh Hóa trong bꢄi cảnh biꢉn đổi khí hꢆu.
Phương pháp điều tra khảo sát: Tác giả không có điều kiꢅn để tiꢉn hꢀnh điều
tra xã hội hꢊc (theo cách lꢆp phiꢉu điều tra vꢀ gửi đꢉn các đꢄi tưꢌng cần thiꢉt); do
đó đã chꢊn cách khảo sát chuyên gia tại xã Thꢊ Lâm, huyꢅn Thꢊ Xuân vꢀ tại hꢌp
tác xã Thꢊ Lâm liên kꢉt với Công ty mía đường Lam Sơn trồng dưa Kim Hoꢀng
Hꢆu, dưa lưới ꢂng dụng công nghꢅ cao (với diꢅn tích 5.000 m2). Đưꢌc sꢇ giúp đỡ
9
cꢃa Phòng nông nghiꢅp huyꢅn Thꢊ Xuân, ngày 12/8/2019 tác giả đã tổ chꢂc Tꢊa
đꢀm với chꢃ đề “Phát triển nông nghiꢅp ꢂng dụng công nghꢅ cao, bền vꢈng” tại xã
Thꢊ Lâm, huyꢅn Thꢊ Xuân với sꢇ có mặt cꢃa 112 người dꢇ (gồm Trưởng phòng
Nông nghiꢅp vꢀ phát triển nông thôn cùng 2 cán bộ cꢃa huyꢅn, chꢃ tịch và các phó
chꢃ tịch UBND xã, HĐND xã, lãnh đạo 2 hꢌp tác xã nông nghiꢅp ꢂng dụng công
nghꢅ cao trên địa bꢀn huyꢅn, Hội nông dân xã, nhiều xã viên cùng Giám đꢄc Trung
tâm công nghꢅ cao cꢃa Công ty mía đường Lam Sơn; đại diꢅn cꢃa Sở Kꢉ hoạch vꢀ
Đầu tư) để lꢍy thêm thông tin, kiểm định ý tưởng về phát triển nông nghiꢅp ꢂng
dụng công nghꢅ cao nhằm phát triển nông nghiꢅp bền vꢈng ở tỉnh Thanh Hóa. Tác
giả luꢆn án còn tiꢉn hꢀnh khảo sát 71 hộ đại diꢅn để quan sát hiꢅu quả một sꢄ cây
trồng, vꢆt nuôi đại diꢅn ở cả miền núi vꢀ đồng bằng phục vụ viꢅc phân tích hiꢅu quả
phát triển cây trồng, vꢆt nuôi. Đồng thời, tác giả đưꢌc sꢇ giúp đỡ cꢃa Chꢃ tịch thꢀnh
phꢄ Sầm Sơn đã tổ chꢂc Tꢊa đꢀm với lãnh đạo cꢃa UBND 6 huyꢅn, thị vùng ven
biển tỉnh Thanh Hóa đꢉn trao đổi về định hướng phát triển nông nghiꢅp bền vꢈng
trong điều kiꢅn xâm nhꢆp mặn.
Ngoꢀi ra, luꢆn án còn sử dụng phương pháp phân nhóm vꢀ tổng hꢌp hóa, khái
quát hóa các ý kiꢉn cꢃa các hꢊc giả trong quá trꢁnh tổng quan các công trꢁnh khoa
hꢊc; đồng thời sử dụng thêm phương pháp diễn giải, phương pháp quy nạp trong quá
trꢁnh phân tích, đánh giá thꢇc trạng vꢀ đề xuꢍt phương hướng, giải pháp phát triển
nông nghiꢅp trong bꢄi cảnh biꢉn đổi khí hꢆu ở tỉnh Thanh Hóa.
6. Đóng góp mới của luận án
6.1. Về mặt lý luận và học thuật
Luꢆn án đã chỉ ra bản chꢍt cꢃa phát triển nông nghiꢅp bền vꢈng ở tỉnh trong
bꢄi cảnh biꢉn đổi khí hꢆu, các yꢉu tꢄ ảnh hưởng tới phát triển nông nghiꢅp bền vꢈng,
kiꢉn nghị phương cách phát triển nông nghiꢅp bền vꢈng (hꢁnh thꢀnh chuỗi giá trị nông
sản, tổ hꢌp nông - công nghiꢅp, khu nông nghiꢅp ꢂng dụng công nghꢅ cao…). Đồng
thời, xác định các chỉ tiêu đánh giá phát triển nông nghiꢅp bền vꢈng trong bꢄi cảnh
biꢉn đổi khí hꢆu đꢄi với tỉnh ở Viꢅt Nam.
6.2. Về mặt thực tiễn
Luꢆn án cung cꢍp căn cꢂ khoa hꢊc cho chính quyền tỉnh, huyꢅn, xã ở Thanh
Hóa trong viꢅc nhꢁn nhꢆn đúng đắn thꢇc trạng phát triển nông nghiꢅp bền vꢈng,
Tải về để xem bản đầy đủ
184 trang
01/04/2022
3420
Bạn đang xem 20 trang mẫu của tài liệu "Luận án Phát triển nông nghiệp bền vững tỉnh Thanh Hoá trong bối cảnh biến đổi khí hậu", để tải tài liệu gốc về máy hãy click vào nút Download ở trên
File đính kèm:
- luan_an_phat_trien_nong_nghiep_ben_vung_tinh_thanh_hoa_trong.pdf
