Báo cáo tóm tắt đề tài: Phân tích tình hình trẻ em và phụ nữ tỉnh Kon Tum

ỦY BAN NHÂN DÂN

TỈNH KON TUM

PHÂN TÍCH

TÌNH HÌNH TRẺ EM VÀ PHỤ NỮ

TỈNH KON TUM

TÓM TẮT NỘI DUNG BÁO CÁO

VÀ KHUYẾN NGHỊ

PHÂN TÍCH

TÌNH HÌNH TRẺ EM VÀ PHỤ NỮ

TỈNH KON TUM

TÓM TẮT NỘI DUNG BÁO CÁO VÀ KHUYẾN NGHỊ

MỤC LỤC

MỤC LỤC...........................................................................................................................................................................................4

DANH MỤC TỪ VÀ CHỮ VIẾT TẮT.............................................................................................................................................5

1. TỔNG QUAN NGHIÊN CỨU .................................................................................................................. 6

2. TÓM TẮT CÁC CHỈ TIÊU THỐNG KÊ ................................................................................................... 14

3. NHỮNG PHÁT HIỆN CHÍNH, HẠN CHẾ VỀ NĂNG LỰC VÀ KHUYẾN NGHỊ ..................................... 16

PHÂN TÍCH TÌNH HÌNH TRẺ EM VÀ PHỤ NỮ TỈNH KON TUM

TÓM TẮT NỘI DUNG BÁO CÁO VÀ KHUYẾN NGHỊ

4

Danh mục từ và chữ viết tắt

CLTS

Mô hình vệ sinh tổng thể do cộng đồng làm chủ

Chương trình Mục tiêu Quốc gia

Hội đồng Nhân dân

CTMTQG

HĐND

GDP

Tổng sản phẩm quốc nội

PTKTXH

IEC

Kế hoạch Phát triển Kinh tế - Xã hội

Thông tin, Giáo dục và Truyền thông

Tỷ suất tử vong trẻ dưới 1 tuổi

Khảo sát Mức sống và Dân cư Việt Nam

Tỷ số tử vong mẹ

IMR

KSMS

MMR

NGO

Tổ chức phi chính phủ

NSVSMT

LĐTB-XH

ODA

Nước sạch Vệ sinh Môi trường

Lao động Thương binh và Xã hội

Viên trợ Phát triển chính thức

Tổng cục Thống kê

TCTK

SRB

Tỷ số giới tính khi sinh

UNFPA

UNICEF

VKS

Quỹ Dân số Liên hợp quốc

Quỹ Nhi đồng Liên hợp quốc

Viện Kiểm sát

VND

Đồng Việt Nam

PHÂN TÍCH TÌNH HÌNH TRẺ EM VÀ PHỤ NỮ TỈNH KON TUM

TÓM TẮT NỘI DUNG BÁO CÁO VÀ KHUYẾN NGHỊ

5

1. TỔNG QUAN NGHIÊN CỨU

Mục tiêu của nghiên cứu là đưa ra một bức tranh

toàn diện về tình hình trẻ em và phụ nữ tỉnh Kon

Tum, khu vực Tây Nguyên, Việt Nam nhằm cung

cấp thông tin cho các nhà hoạch định chính

sách, tăng cường công tác kế hoạch và việc phân

bổ nguồn lực trong Kế hoạch PTKT-XH của tỉnh

cũng như kế hoạch hàng năm của các ngành,

để từ đó những kế hoạch này trở nên thân thiện

hơn với trẻ em và căn cứ nhiều hơn vào các bằng

chứng thực tiễn. Nghiên cứu có ba mục tiêu cụ

thể:

và xã; (v) họp nhóm/thảo luận tập trung với các

chủ thể cung cấp dịch vụ trực tiếp trên thực địa

trong đó bao gồm giáo viên, nhân viên y tế, cộng

tác viên & cán bộ thôn; và (vi) gặp gỡ, trao đổi và

phân tích có sự tham gia với trẻ em, các nhóm

cha mẹ và thành viên khác trong cộng đồng.

Thông tin định tính còn được bổ sung bằng

một phần tổng hợp tài liệu, báo cáo nghiên cứu

chuyên ngành khoa học xã hội với những chủ

đề liên quan đến các nhóm dân tộc thiểu số bản

địa của khu vực Tây Nguyên. Tổng số có khoảng

280 người đã tham gia vào đợt nghiên cứu ở cấp

tỉnh, huyện, xã và cộng đồng, với đại diện từ 19

cơ quan, sở ban ngành cấp tỉnh. 70 phần trăm số

người tham gia nghiên cứu là ở cấp cơ sở.

• Thứ nhất, tăng cường sự hiểu biết về tình

hình hiện nay trong hiện thực hóa các quyền

của phụ nữ và trẻ em, những nguyên nhân

gây ra thiếu hụt và bất bình đẳng liên quan

tới bốn nhóm quyền trẻ em và các lĩnh vực

hoạt động của các ngành, bao gồm: (i) chăm

sóc sức khỏe và dinh dưỡng bà mẹ, trẻ em,

nước sinh hoạt và vệ sinh; (ii) giáo dục; (iii)

bảo vệ trẻ em; (iv) sự tham gia của trẻ em.

Trong quá trình chuẩn bị tham vấn cho đợt

nghiên cứu, phía tỉnh Kon Tum đã đưa ra một số

vấn đề và đề nghị nghiên cứu cần tập trung tìm

hiểu: trẻ em vi phạm pháp luật; kết hôn sớm; và

những ưu tiên trong phát triển các dịch vụ và

mạng lưới bảo vệ trẻ em. Đây là những vấn đề

được xác định trong đợt khảo sát do Sở LĐTB&XH

tiến hành tại 14 xã, phường và thị trấn trong năm

2012. Nhằm đáp ứng yêu cầu đặt ra trên đây,

nghiên cứu đã tiến hành đi sâu phân tích một số

vấn đề có nhiều ảnh hưởng quan trọng tới lứa

tuổi vị thành niên và thanh niên mới lớn hiện nay

ở Kon Tum, cũng như đi tìm hiểu, xem xét công

tác bảo vệ trẻ em dựa vào cộng đồng trong bối

cảnh kinh tế - xã hội và văn hóa - xã hội hiện đại

nằm trong sự chuyển dịch và biến đổi của các

hình thái thiết chế văn hóa, xã hội.

• Thứ hai, nâng cao năng lực địa phương trong

việc triển khai, áp dụng kết quả nghiên cứu

để giám sát tình hình phụ nữ và trẻ em, đặc

biệt là các nhóm dễ bị tổn thương, đồng thời

theo dõi việc thực hiện các quyền cho những

nhóm này đã và đang được triển khai như thế

nào.

• Thứ ba, đưa ra những đề xuất, khuyến nghị

có tính thực tiễn cho việc làm thế nào để cải

thiện tình hình phụ nữ và trẻ em trong việc

lập kế hoạch, phân bổ ngân sách, thực hiện,

theo dõi, đánh giá Kế hoạch PTKT-XH và kế

hoạch các ngành và cung cấp dịch vụ tại địa

phương.

Báo cáo nghiên cứu bao gồm 8 chương, cụ thể

như sau:

Chương 1 Giới thiệu - đưa ra một tổng quan

giới thiệu mục tiêu, khung phân tích, phương

pháp, câu hỏi chi tiết, địa bàn đi thực tế và những

người tham gia nghiên cứu.

Để đưa ra một bức tranh toàn diện, nghiên cứu

đã thu thập và tổng hợp các thông tin, số liệu

định lượng và định tính cũng như những ý kiến,

quan điểm từ nhiều nguồn khác nhau, bao gồm:

(i) số liệu thống kê từ cơ sở dữ liệu và các cuộc

điều tra toàn quốc/liên tỉnh/khu vực; (ii) số liệu

thống kê từ các nguồn cấp tỉnh, huyện và phân

tích trong địa bàn tỉnh; (iii) thông tin về phân bổ

ngân sách/chi tiêu ngân sách theo các chương

trình và dịch vụ của từng ngành; (iv) gặp gỡ và

trao đổi với lãnh đạo, cán bộ các cơ quan/đơn

vị thuộc các ngành khác nhau cấp tỉnh, huyện

Chương 2 Bối cảnh phát triển - đưa ra bối cảnh

nghiên cứu với các đặc điểm và xu hướng chính

về địa lý, nhân khẩu học, cấu trúc dân tộc, nền

kinh tế của tỉnh và thu nhập hộ gia đình. Chương

này cũng đưa ra so sánh các chỉ số về phát triển

con người ở Kon Tum với các tỉnh khác trong khu

vực Tây Nguyên và trên toàn quốc; đồng thời nêu

bật những vấn đề và các thách thức lớn trong các

PHÂN TÍCH TÌNH HÌNH TRẺ EM VÀ PHỤ NỮ TỈNH KON TUM

TÓM TẮT NỘI DUNG BÁO CÁO VÀ KHUYẾN NGHỊ

6

lĩnh vực sử dụng đất, việc làm, biến đổi khí hậu,

tài nguyên nước và môi trường.

sức khỏe sinh sản - trong đó bao gồm sự khác

biệt trong các xu hướng sinh con, kết hôn và có

thai sớm, các khía cạnh về nghi thức, tín ngưỡng

trong sinh con, giáo dục trẻ em, ảnh hưởng tôn

giáo trong kế hoạch hóa gia đình và phòng tránh

thai.

Chương 3 Bối cảnh thể chế và sự chênh lệch

trong nội địa bàn tỉnh - đặt ra nền tảng cho

những phân tích chi tiết trong các chương tiếp

theo của báo cáo. Trước nhất, phân tích tập trung

cho bối cảnh thể chế chung trong vấn đề đáp

ứng các quyền của trẻ em. Việc phân tích bao

gồm phần tóm lược các nguồn thu và ngân sách

của tỉnh cũng như chi tiêu trong các lĩnh vực xã

hội; cơ sở pháp lý cho vấn đề chăm sóc, bảo vệ và

giáo dục trẻ em; Kế hoạch Phát triển KT-XH của

tỉnh và Kế hoạch hành động vì trẻ em trên địa

bàn; vấn đề điều phối liên ngành, lồng ghép và

trong việc cung cấpphối hợp các dịch vụ công.

Đây được coi là cơ sở để từ đó xác định ra những

hạn chế và khoảng trống trong năng lực thể chế

ở các chương tiếp sau.

Chương 5 Sự tham gia của trẻ em và những

chuyển đổi về văn hóa, xã hội - đi sâu xem xét

vấn đề tham gia của trẻ em dưới nhiều góc độ.

Thứ nhất, những mạng lưới xã hội và hoạt động

hàng ngày của trẻ em qua sự miêu tả từ chính

các em. Việc này dùng để tìm hiểu sự khác biệt

trong thế giới quan của trẻ em nông thôn và

thành thị, cũng như để tìm hiểu về những vấn

đề khó khăn mà các em gặp phải trong gia đình,

nhà trường và xã hội. Thứ hai, vấn đề bảo vệ và

tham gia của của trẻ vị thành niên và thanh niên

mới lớn nhất là các em nghỉ học sau khi hết phổ

thông cơ sở. Đặc biệt, chương sẽ đi sâu xem xét

những tiến trình thay đổi văn hóa, xã hội trong

các cộng đồng dân tộc thiểu số bản địa ở Kon

Tum để qua đó tìm hiểu về cách thức mà những

thay đổi nói trên có ảnh hưởng tới công tác bảo

vệ, chăm sóc và giáo dục trẻ em tại cộng đồng

cũng như tìm hiểu những yếu tố ảnh hưởng tới

sự tham gia của trẻ em và phụ nữ trong xã hội

hiện đại ngày nay.

Thứ hai, các chỉ tiêu và số liệu cấp huyện được

sử dụng để đưa ra một bức tranh về những hình

thái chênh lệch nội địa bàn tỉnh xét theo đặc

điểm địa lý, hành chính, đói nghèo và dân tộc.

Việc này được thực hiện nhằm xác định ra những

huyện và những khu vực bất lợi nhất trên địa bàn

của tỉnh, cũng như xác định ra các hình thái bất

bình đẳng về tình hình của trẻ em và phụ nữ. Thứ

ba, đây là chương đi xác định những nhóm phụ

nữ và trẻ em khó-tiếp-cận-nhất tại Kon Tum. Ở

các chương tiếp theo nó sẽ là cơ sở để từ đó tiến

hành phân tích, đưa ra những nguyên nhân và

nguồn gốc gây chênh lệch, bất bình đẳng và khả

năng dễ bị tổn thương trên địa bàn tỉnh.

Các chương tiếp theo tiếp tục đi phân tích chi

tiết những nhóm quyền trẻ em nằm trong các

ngành, lĩnh vực hoạt động khác nhau như chăm

sóc sức khỏe và dinh dưỡng bà mẹ, trẻ em, nước

sinh hoạt và vệ sinh (Chương 6), giáo dục và phát

triển (Chương 7), bảo vệ trẻ em (Chương 8). Mỗi

chương bắt đầu bằng phần mô tả những chương

trình, chính sách theo ngành được đặt trong

Chương trình Hành động quốc gia vì trẻ em

(2012-2020), các chương trình, chính sách tương

ứng của tỉnh cùng với phần phân tích ngân sách

được phân bổ trong các Chương trình MTQG

cũng như chương trình của tỉnh. Báo cáo cũng đi

phân tích thực trạng hiện nay trong mỗi ngành,

trong đó bao gồm các phần phân tích số liệu và

chỉ tiêu định lượng cũng như các phần phân tích

định tính về những điểm mạnh, điểm yếu và các

khoảng trống năng lực trong cung cấp dịch vụ.

Chương 4 Các yếu tố kinh tế-xã hội, văn

hóa-xã hội dẫn tới vấn đề dễ bị tổn thương - đi

sâu xem xét những yếu tố kinh tế-xã hội và văn

hóa xã hội tiềm ẩn dẫn tới các hình thái khác

biệt, bất bình đẳng và dễ bị tổn thương nội địa

bàn tỉnh đã được xác định trong các chương

trước. Nội dung thảo luận của chương này đặc

biệt tập trung cho hai nhóm vấn đề. Thứ nhất,

thu nhập hộ gia đình, nguồn cung cấp thức ăn và

dinh dưỡng - trong đó bao gồm các hình thức đa

dạng sinh kế, sự hợp tác và phụ thuộc lẫn nhau

giữa các hộ gia đình, dinh dưỡng cho bà mẹ, trẻ

em và những thói quen chăm sóc trẻ. Thứ hai,

những yếu tố ảnh hưởng tới hành vi chăm sóc

PHÂN TÍCH TÌNH HÌNH TRẺ EM VÀ PHỤ NỮ TỈNH KON TUM

7

TÓM TẮT NỘI DUNG BÁO CÁO VÀ KHUYẾN NGHỊ

Bảng A. Tóm tắt các chỉ tiêu thống kê về tình hình phụ nữ và trẻ em ở Kon Tum

LOẠI CHỈ TIÊU VÀ MÔ TẢ

1. ĐẶC ĐIỂM CHUNG

1.1 Nhân khẩu học

Tỷ lệ tăng dân số hàng năm (%)

NĂM

CHỈ TIÊU

NGUỒN

2013

3,28

25,6

[M]

[E]

Tỷ suất sinh thô - Tổng chung (ca sinh trên 1.000 người)

Tỷ suất sinh thô - Nông thôn (ca sinh trên 1.000 người)

Tỷ suất sinh - Tổng chung (số con/mỗi phụ nữ)

Tỷ suất sinh - Nông thôn (số con/mỗi phụ nữ)

Tỷ số giới tính của dân số - Tổng chung (nam so với nữ)

Tỷ số giới tính của dân số - Thành thị (nam so với nữ)

Tỷ số giới tính của dân số - Nông thôn (nam so với nữ)

1.2 Kế hoạch hóa gia đình

2012

2013

2012

2013

21,3

[M]

[E]

24,56

3,16

3,08

[M]

3,25

113,81

116,15

110,42

Phụ nữ có 3 con trở lên - Tổng chung (%)

Phụ nữ có 3 con trở lên - Nông thôn (%)

Nam giới độ tuổi từ 15-19 kết hôn - Thành thị (%)

Nam giới độ tuổi từ 15-19 kết hôn - Nông thôn (%)

Nữ giới độ tuổi từ 15-19 kết hôn - Thành thị (%)

Nữ giới độ tuổi từ 15-19 kết hôn - Nông thôn (%)

Số người trung bình mỗi hộ - Tổng

2009

34,5

39,5

1,7

6,3

6,6

[A]

20,7

4,2

Số người trung bình mỗi hộ - Thành thị

Số người trung bình mỗi hộ - Nông thôn

1.3 Đăng ký khai sinh

3,8

4,5

Số lượng đăng ký khai sinh [1]

2012

14,256

17,501

66,4

[V]

[B]

Số lượng đăng ký khai sinh [2]

Số khai sinh đúng hạn (%)

Số khai sinh muộn (%)

33,6

1.4 Tỷ lệ đói nghèo

Tổng số hộ nghèo (%)

2012

22,8

8,1

Tỷ lệ hộ nghèo là hộ người Kinh (%)

Tỷ lệ hộ người Kinh là hộ nghèo (%)

3,7

[C]

[D]

Tỷ lệ hộ nghèo là hộ dân tộc thiểu số (%)

Tỷ lệ hộ dân tộc thiểu số là hộ nghèo (%)

91,9

42,0

2.

CHĂM SÓC SỨC KHỎE VÀ DINH DƯỠNG BÀ MẸ, TRẺ EM

2.1 Tỷ lệ tử vong mẹ và tử vong sơ sinh

Tỷ suất tử vong trẻ dưới 1 tuổi (trên 1.000 ca sinh sống) [1]

2010

46

PHÂN TÍCH TÌNH HÌNH TRẺ EM VÀ PHỤ NỮ TỈNH KON TUM

TÓM TẮT NỘI DUNG BÁO CÁO VÀ KHUYẾN NGHỊ

8

LOẠI CHỈ TIÊU VÀ MÔ TẢ

NĂM

2012

CHỈ TIÊU

40,2

56

NGUỒN

[E]

Tỷ suất tử vong trẻ dưới 1 tuổi (trên 1.000 ca sinh sống) [2]

Tỷ suất tử vong trẻ dưới 5 tuổi (trên 1.000 ca sinh sống) [1]

Tỷ suất tử vong trẻ dưới 5 tuổi (trên 1.000 ca sinh sống) [2]

Tỷ số tử vong mẹ (trên 1.000 ca sinh sống)

2.2 Chăm sóc sức khỏe sinh sản

2010

2012

2010

[D]

62,6

75

[E]

[D]

Tỷ lệ phụ nữ có thai được quản lý (%)

2010

2012

2013

87,7

62,7

93,2

85,0

76,0

5,9

Tỷ lệ phụ nữ có thai khám định kỳ ≥3 lần (%)

Tỷ lệ phụ nữ có thai được tiêm 2 mũi Uốn ván (%)

Tỷ lệ sinh có sự trợ giúp chuyên môn (%)

Tỷ lệ sinh tại cơ sở y tế (%)

[D]

Tỷ lệ trẻ sơ sinh thiếu cân <2500g (%)

Tỷ lệ trẻ dưới 1 tuổi được tiêm phòng đầy đủ (%)

2.3 Dinh dưỡng bà mẹ và trẻ em

97,5

83,1

[M]

Trẻ dưới 5 tuổi bị nhẹ cân (%)

2013

26,1

40,8

6,8

[F]

Trẻ dưới 5 tuổi suy dinh dưỡng thể thấp còi (%)

Trẻ dưới 5 tuổi suy dinh dưỡng thể gầy còm (%)

[G]

Bà mẹ được tiếp cận thông tin về nuôi con bằng sữa mẹ và cho ăn

dặm (%)

2011

96,2

Sử dụng muối i-ốt

2011

2012

2011

98,2

33,3

92,7

34,9

25,5

88,1

62,2

Phụ nữ được uống Vitamin A sau khi sinh (%)

Trẻ từ 6 - 35 tháng tuổi được uống bổ sung Vitamin A (%)

Phụ nữ có thai được bổ sung viên Sắt (%)

Bà mẹ nuôi con bú được bổ sung viên Sắt (%)

Tỷ lệ cho con bú mẹ ngay sau khi sinh (%)

Tỷ lệ tiếp tục cho con bú sau 2 tuổi (%)

[H]

2.4 Dịch vụ chăm sóc sức khỏe

Xã/phường đạt chuẩn y tế quốc gia (%)

Xã/phường có bác sỹ (%)

2013

2012

20,6

89,7

91,7

100

9,6

[M]

[J]

Xã/phường có y sỹ sản nhi (%)

Thôn có cán bộ y tế thôn buôn (%)

Thôn có bà đỡ được đào tạo chuyên môn

2.5 Y tế học đường

Trường tiểu học có kiểm tra sức khỏe định kỳ cho học sinh (%)

Trường tiểu học có giáo viên được tập huấn y tế (%)

Trường THCS có kiểm tra sức khỏe định kỳ cho học sinh (%)

Trường THCS có giáo viên được tập huấn y tế (%)

Trường THPT có kiểm tra sức khỏe định kỳ cho học sinh (%)

Trường THPT có giáo viên được tập huấn y tế (%)

2012

20,6

10,7

58,6

5,1

[K]

95,0

57,0

PHÂN TÍCH TÌNH HÌNH TRẺ EM VÀ PHỤ NỮ TỈNH KON TUM

9

TÓM TẮT NỘI DUNG BÁO CÁO VÀ KHUYẾN NGHỊ

LOẠI CHỈ TIÊU VÀ MÔ TẢ

NĂM

CHỈ TIÊU

NGUỒN

3

NƯỚC SẠCH VÀ VỆ SINH NÔNG THÔN

Dân số nông thôn được tiếp cận nước sinh hoạt an toàn (%)

2012

75,22

78,0

2013

2012

Dân số nông thôn được tiếp cận nước sạch theo quy chuẩn của Bộ Y

tế (%)

12,0

Số hộ nông thôn được tiếp cận nhà tiêu hợp vệ sinh (%)

Số hộ nông thôn có chuồng trại chăn nuôi hợp vệ sinh (%)

Trường học có nước sinh hoạt và nhà tiêu hợp vệ sinh (%)

Trạm y tế có nước sinh hoạt và nhà tiêu hợp vệ sinh (%)

GIÁO DỤC

2012

2013

2012

2013

2012

39,51

43,0

[L]

31,23

90,44

96,0

97,53

4

4.1 Tình hình giáo dục cho dân số lớn tuổi

Tỷ lệ nam giới từ 15 tuổi trở lên biết chữ (%)

Tỷ lệ nữ từ 15 tuổi trở lên biết chữ (%)

2012

2009

92,1

82,6

94,1

79,1

[E]

[A]

Tỷ lệ dân số thành thị tuổi từ 15 trở lên biết chữ (%)

Tỷ lệ dân số nông thôn tuổi từ 15 trở lên biết chữ (%)

4.2 Nhà trẻ

Trẻ em lứa tuổi từ 0-3 tới các lớp nhà trẻ (%)

Trẻ em dân tộc thiểu số lứa tuổi từ 0-3 tới các lớp nhà trẻ (%)

Giáo viên nhà trẻ đạt chuẩn (%)

2012-13

11,4

2,4

81,7

8

[K]

Giáo viên nhà trẻ là người dân tộc thiểu số (%)

4.3 Mẫu giáo

Trẻ từ 3-5 tuổi đến lớp mẫu giáo (%) [1]

Trẻ từ 3-5 tuổi đến lớp mẫu giáo (%) [2]

Trẻ từ 3-5 tuổi người dân tộc thiểu số đến lớp mẫu giáo (%)

Tỷ lệ đến trường của mẫu giáo 5 tuổi (%)

Tỷ lệ đến trường của mẫu giáo 5 tuổi người dân tộc thiểu số (%)

Trẻ mẫu giáo 5 tuổi được ăn trưa tại lớp (%)

Giáo viên đạt chuẩn (%)

2012-13

91,61

85,4

83,9

99

[M]

99

[K]

72,3

99,2

25,8

Giáo viên là người dân tộc thiểu số (%)

4.4 Cân bằng giới trong giáo dục phổ thông

Tỷ số học sinh nam/nữ ở cấp tiểu học (tỷ số theo %)

2012-13

50,2 / 49,9

50,68 /

49,32

Tỷ số học sinh nam/nữ ở cấp THCS (tỷ số theo %)

Tỷ số học sinh nam/nữ ở cấp THPT (tỷ số theo %)

[V]

[N]

54,09 /

45,91

2012-13

2011

Tỷ số học sinh nam/nữ trong các trường nội trú dân tộc thiểu số (tỷ

số theo %)

60,2 / 39,8

PHÂN TÍCH TÌNH HÌNH TRẺ EM VÀ PHỤ NỮ TỈNH KON TUM

TÓM TẮT NỘI DUNG BÁO CÁO VÀ KHUYẾN NGHỊ

10

LOẠI CHỈ TIÊU VÀ MÔ TẢ

4.5 Tỷ lệ đi học đúng độ tuổi ở các cấp phổ thông

Tiểu học - Tổng chung (%)

Tiểu học - Thành thị (%)

NĂM

CHỈ TIÊU

NGUỒN

2012

96,3

96,8

92,9

93,6

94,4

71,9

84,8

68,7

70,4

77,5

31,6

64,0

23,1

33,4

42,6

2009

2012

2009

2012

2009

Tiểu học - Nông thôn (%)

Tiểu học - nam (%)

Tiểu học - nữ (%)

THCS- Tổng chung (%)

THCS- Thành thị (%)

THCS- Nông thôn (%)

[A]

THCS- nam (%)

THCS- nữ (%)

THPT- Tổng chung (%)

THPT- Thành thị (%)

THPT- Nông thôn (%)

THPT- nam (%)

THPT- nữ (%)

4.6 Tỷ lệ bỏ học ở các cấp phổ thông

Tiểu học (%)

2011-12

0,1

1,02

2,73

THCS (%)

[P]

THPT (%)

4.7 Giáo dục tiểu học

Xã/phường đạt chuẩn phổ cập tiểu học (%)

Các trường Tiểu học đạt chuẩn quốc gia (%)

Học sinh đi học cả ngày - 9-10 ca mỗi tuần (%)

Học sinh đi học ba phần tư buổi- 6-8 ca mỗi tuần (%)

Học sinh đi học nửa ngày - 5 ca mỗi tuần (%)

Trường có lớp ghép

2011-12

100

~32,0

55,1

37,8

7,1

[K].

~23,5

20,8

99,1

19,4

99,7

Số học sinh trung bình mỗi lớp

Giáo viên tiểu học đạt chuẩn (%)

Giáo viên tiểu học là người dân tộc thiểu số (%)

Tỷ lệ tốt nghiệp tiểu học (%)

PHÂN TÍCH TÌNH HÌNH TRẺ EM VÀ PHỤ NỮ TỈNH KON TUM

11

TÓM TẮT NỘI DUNG BÁO CÁO VÀ KHUYẾN NGHỊ

LOẠI CHỈ TIÊU VÀ MÔ TẢ

NĂM

CHỈ TIÊU

61,2

NGUỒN

Xếp loại khá/giỏi môn toán - tất cả học sinh tiểu học (%)

Xếp loại trung bình/yếu môn toán - tất cả học sinh tiểu học (%)

Xếp loại khá/giỏi môn tiếng Việt - tất cả học sinh tiểu học (%)

Xếp loại trung bình/yếu môn tiếng Việt - tất cả học sinh tiểu học (%)

Xếp loại khá/giỏi môn toán - học sinh dân tộc thiểu số (%)

Xếp loại trung bình/yếu môn toán - học sinh dân tộc thiểu số (%)

Xếp loại khá/giỏi môn tiếng Việt - học sinh dân tộc thiểu số (%)

2011-12

38,8

60,45

39,55

45,6

[P]

54,4

45,3

Xếp loại trung bình/yếu môn tiếng Việt - học sinh dân tộc

thiểu số (%)

2011-12

54,7

4.8 Giáo dục cho trẻ em khuyết tật

Tỷ lệ trẻ khuyết tật đến trường (%)

2012

50,5

49,9

32,9

49,5

73,3

66,1

31,7

Tỷ lệ trẻ khuyết tật là nữ đến trường (%)

Tỷ lệ trẻ khuyết tật là nam đến trường (%)

Tỷ lệ trẻ khuyết tật là người dân tộc thiểu số đến trường (%)

Tỷ lệ trẻ khuyết tật ở độ tuổi mẫu giáo đến lớp (%)

Tỷ lệ trẻ khuyết tật ở độ tuổi tiểu học đến trường (%)

Tỷ lệ trẻ bị khuyết tật ở độ tuổi trung học đến trường (%)

[R]

5

TRẺ EM CÓ HOÀN CẢNH ĐẶC BIỆT VÀ BẢO VỆ TRẺ EM

5.1 Trẻ em có hoàn cảnh đặc biệt

Tổng số trẻ em dưới 16 tuổi

2012

169,327

6,234

3,3

Số trẻ em có hoàn cảnh đặc biệt

Tỷ lệ trẻ có hoàn cảnh đặc biệt (%)

Trẻ em có hoàn cảnh đặc biệt được nhận trợ cấp (%)

5.2 Trẻ mồ côi và bị bỏ rơi

[Q]

~81,0

Số trẻ mồ côi và bị bỏ rơi

2012

3.461

20,7

Trẻ mồ côi và bị bỏ rơi được nhận trợ cấp của nhà nước (%)

5.3 Trẻ em bị khuyết tật

Số trẻ em khuyết tật [A]

2012

1.251

62,5

[Q]

[R]

Trẻ khuyết tật được nhận trợ cấp của nhà nước (%)

Số trẻ khuyết tật [B]

2.310

35,2

Tỷ lệ trẻ khuyết tật là nam (%)

Tỷ lệ trẻ khuyết tật là nữ (%)

64,8

PHÂN TÍCH TÌNH HÌNH TRẺ EM VÀ PHỤ NỮ TỈNH KON TUM

TÓM TẮT NỘI DUNG BÁO CÁO VÀ KHUYẾN NGHỊ

12

LOẠI CHỈ TIÊU VÀ MÔ TẢ

NĂM

CHỈ TIÊU

NGUỒN

5.4 Những loại hình trẻ em có hoàn cảnh đặc biệt khác

Số trẻ bị ảnh hưởng chất độc màu da cam

Số trẻ nhiễm HIV/AIDS

2012

27

2012

2

0

Số trẻ phải làm việc trong các môi trường nặng nhọc/độc hại

Số trẻ làm việc xa gia đình

2012

0

[Q]

Số trẻ lang thang hoặc vô gia cư

2012

0

Số trẻ bị lạm dụng tình dục

2012

8

Số trẻ nghiện ma túy

2012

0

Số trẻ bị buôn bán hoặc bắt cóc

2012

0

Số trẻ vi phạm pháp luật [1]

2011-12

366

133

[S]

Số trẻ vi phạm pháp luật [2]

[T]

5.5 Tai nạn thương tích trẻ em

Số trẻ em dưới 16 tuổi bị tai nạn thương tích [1]

Số vụ trẻ em từ 0-14 tuổi bị tai nạn thương tích [2]

Tai nạn thương tích của trẻ từ 0-14 tuổi gây ra do bị ngã (%)

2012

1.312

2.540

43,5

[Q]

Tai nạn thương tích của trẻ từ 0-14 tuổi gây ra do tai nạn

giao thông (%)

2012

12,9

11,7

Tai nạn thương tích của trẻ từ 0-14 tuổi gây ra do tai nạn

lao động (%)

Tai nạn thương tích của trẻ từ 0-14 tuổi gây ra do bỏng (%)

Số vụ trẻ em từ 15-19 tuổi bị tai nạn, thương tích

2012

6,2

1.832

23,5

[U]

Tai nạn thương tích của trẻ từ 15-19 tuổi gây ra do ngã (%)

Tai nạn thương tích của trẻ từ 15-19 tuổi gây ra do tai nạn

giao thông (%)

2012

28,3

Tai nạn thương tích của trẻ từ 15-19 tuổi gây ra do tai nạn

lao động (%)

5.6 Xã/phường phù hợp với trẻ em

Số xã/phường đạt danh hiệu phù hợp với trẻ em

Tỷ lệ xã/phường đạt danh hiệu phù hợp với trẻ em (%)

2012

26

[Q]

Nguồn:

[A] Tổng điều tra dân số và nhà ở 2009

[L] Hệ thống giám sát nước sạch VSMT nông thôn - RWSS

[M] Niên giám thống kê của tỉnh 2011, 2012, 2013

[N] Ban Dân tộc tỉnh - Số liệu cung cấp cho đợt nghiên cứu

[P] Sở GD&ĐT (2013) Báo cáo năm học 2011-2012

[Q] Sở LĐTB&XH (báo cáo các huyện)

[B] Sở Tư pháp - số liệu cung cấp cho đợt nghiên cứu

[C] Sở LĐTB&XH

[D] Chiến lược phát triển ngành y tế 2011-2020

[E] GSO (2012) Điều tra biến động dân số và kế hoạch hóa gia đình

[F] Hệ thống giám sát dinh dưỡng - Viện Dinh dưỡng quốc gia

[G] NIN & UNICEF (2011) Đánh giá tình hình dinh dưỡng 2009-10

[H] Hồ sơ giám sát dinh dưỡng tỉnh 2011

[R] Sở GD&ĐT (báo cáo các trường)

[S] Sở LĐTB&XH (báo cáo của các huyện lấy số liệu từ công an)

[T] Viện Kiểm sát Nhân dân tỉnh - Số liệu cung cấp cho đợt nghiên

cứu.

[J] Sở Y tế - dữ liệu cung cấp cho đợt nghiên cứu

[K] Sở giáo dục và Đào tạo - Số liệu cung cấp cho đợt nghiên cứu

[U] Sở Y tế - Phòng y tế dự phòng

[V] Các chỉ tiêu về trẻ em 2012-2013.

PHÂN TÍCH TÌNH HÌNH TRẺ EM VÀ PHỤ NỮ TỈNH KON TUM

13

TÓM TẮT NỘI DUNG BÁO CÁO VÀ KHUYẾN NGHỊ

2. TÓM TẮT CÁC CHỈ TIÊU THỐNG KÊ

Phần tóm tắt các chỉ tiêu thống kê về tình hình

phụ nữ và trẻ em Kon Tum được đưa trong Bảng

A và Phụ lục số 1 với các bảng số liệu khác nhau.

Con số thống kê trong Bảng A thuộc giai đoạn từ

2009 đến 2012. Dự kiến, những chỉ tiêu thống kê

này sẽ được sử dụng như những số liệu cơ sở ban

đầu cho việc theo dõi, giám sát Chiến lược và Kế

hoạch Phát triển KT-XH (giai đoạn 2011-2020)

cũng như Chương trình hành động quốc gia vì

trẻ em của tỉnh (giai đoạn2013-2020).

đình theo thời điểm, Hệ thống theo dõi nước

sạch và VSMT nông thôn và Hệ thống giám sát

dinh dưỡng) đó là có thể tiến hành so sánh hiện

trạng của tỉnh với các tỉnh khác trong khu vực

và trên toàn quốc, đồng thời sử dụng những kết

quả so sánh đó khi cần.

Một số tiêu chí trong Bảng A được thể hiện bằng

2 con số lấy từ các nguồn khác nhau - như tỷ lệ tử

vong sơ sinh và tử vong trẻ em, số trẻ bị khuyết

tật, số tai nạn thương tích và số trẻ em vi phạm

pháp luật. Sự khác biệt về số liệu ở một số chỉ

tiêu là do các con số được thu thập và báo cáo

theo các ngành khác nhau và/hoặc theo những

định nghĩa khác nhau, cụ thể như sau:

Số liệu trong Bảng A được tổng hợp từ các cuộc

điều tra toàn quốc và các nguồn của tỉnh. Điểm

mạnh của các số liệu điều tra toàn quốc (bao

gồm Tổng điều tra Dân số và Nhà ở, các cuộc

điều tra Biến động dân số và kế hoạch hóa gia

SỐ TAI NẠN THƯƠNG

TÍCH TRẺ EM

SỐ TRẺ EM VI PHẠM

PHÁP LUẬT

CHỈ TIÊU

Nguồn A

SỐ TRẺ KHUYẾT TẬT

Sở LĐTB&XH (báo cáo của các

huyện) Năm 2012: 1,251

Sở LĐTB&XH (báo cáo của các

huyện) Năm 2012: 1,312

Sở LĐTB&XH (báo cáo của

công an) Năm 2011-12: 366

Nguồn B

Sở GD&ĐT (báo cáo của các

trường) Năm 2012: 2,310

DOH (báo cáo của hệ thống y

tế) Năm 2012: 2,540

Viện Kiểm sát tỉnh Năm

2011-12: 133

Sở Giáo dục và Đào tạo báo cáo số lượng trẻ bị

khuyết tật năm 2012 nhiều hơn gấp đôi so với Sở

Lao động, thương binh và Xã hội. Sự chênh lệch

số liệu nói trên có thể là do số liệu của ngành

Giáo dục bao gồm cả những dạng khuyết tật

nhỏ, chỉ khó khăn cho việc học tập, trong khi đó

số liệu của ngành Lao động dựa trên danh sách

báo cáo của cấp xã/phường với số trẻ em dựa

trên các tiêu chí khuyết tật theo định nghĩa y học

và những em được hưởng theo chế độ bảo trợ

xã hội. Việc định nghĩa và xác định một số loại

khuyết tật như khuyết tật tâm thần cũng là vấn

đề khó khăn, phức tạp và là một trong những

nguyên nhân dẫn đến tình trạng chênh lệch số

liệu kể trên. Tuy vậy, sự chênh lệch lớn giữa các

con số do Sở LĐTB&XH và Sở GD&ĐT báo cáo đã

nêu bật tầm quan trọng của việc cần làm rõ và

thống nhất số liệu về trẻ em khuyết tật.

trong khi đó Sở LĐTB&XH báo cáo cho lứa tuổi

dưới 16. Số liệu của ngành y tế được thu thập từ

báo cáo của hệ thống cơ sở y tế từ các trạm y tế

xã/phường đến bệnh viện các cấp huyện, tỉnh,

trong khi đó số liệu của ngành lao động dựa trên

con số báo cáo trên địa bàn xã. Ngành công an

cũng có số liệu báo cáo riêng rẽ về các vụ tai nạn,

thương tích và số lượng tử vong (vd: do tai nạn

giao thông, đuối nước) trong đó có những vụ

không nằm trong các hệ thống báo cáo trên đây.

Về số trẻ vi phạm pháp luật, báo cáo của Sở

LĐTB&XH dựa trên số lượng các vụ điều tra của

công an (theo báo cáo của các huyện), trong khi

đó báo cáo của Viện Kiểm sát Nhân dân tỉnh dựa

trên số vụ việc và cá nhân bị đưa ra truy tố. Đây

là lý do giải thích con số dựa trên số lượng các

vụ điều tra cao hơn so với con số dựa trên các vụ

truy tố.

Về số liệu trẻ bị tai nạn, thương tích, năm 2012

Trung tâm Y tế Dự phòng của Sở Y tế báo cáo con

số nhiều gấp đôi so với con số của Sở LĐTB&XH.

Một phần nguyên nhân của sự khác biệt nói trên

là do Sở Y tế báo cáo cho trẻ em lứa tuổi dưới 15

Nghiên cứu cũng đặc biệt tập trung cho việc thu

thập số liệu thống kê có sẵn đối với một số chỉ

tiêu quan trọng ở cấp huyện, đồng thời cố gắng

tối đa trong việc thu thập các số liệu tách biệt

PHÂN TÍCH TÌNH HÌNH TRẺ EM VÀ PHỤ NỮ TỈNH KON TUM

TÓM TẮT NỘI DUNG BÁO CÁO VÀ KHUYẾN NGHỊ

14

về giới và dân tộc ở những lĩnh vực nào có thể.

Việc này trước đây chưa bao giờ được thực thiện

một cách triệt để. Đây là một mức độ phân tích

khá quan trọng để từ đó tiến hành sơ đồ hóa

đồng thời hiểu rõ về các hình thái chênh lệch và

bất bình đẳng giữa các địa bàn xét theo khu vực

hành chính, địa lý, dân tộc và giới tính (xem Phần

3.2 và Phụ lục 1.66).

Tuy có một số loại số liệu có thể tách biệt theo

huyện, giới tính và dân tộc, song ở một số chỉ

tiêu quan trọng điều này là không thể:

Số liệu có thể tách biệt

Chỉ tiêu

Theo huyện

Có

Dân tộc

Giới tính

Thực trạng đói nghèo

Có

-

Tỷ lệ và các hình thái tử vong trẻ dưới 1 tuổi

Tỷ lệ và các hình thái tử vong trẻ em

Tỷ lệ và các hình thái tử vong mẹ

Các chỉ tiêu chăm sóc thai sản (nhiều chỉ tiêu)

Tình hình trẻ em thiếu dinh dưỡng

Không

Một phần

Có

Không

Một phần

Không

-

Các chỉ tiêu dinh dưỡng bà mẹ và trẻ em (nhiều

chỉ tiêu)

Một phần

Không

Tiêm phòng trẻ em

Có

Không

Một phần

Có

-

Các chỉ tiêu về cấp nước sinh hoạt

Các chỉ tiêu vệ sinh hộ gia đình

Thành quả giáo dục của dân số lớn tuổi

Tỷ lệ đến trường

Có

-

Có

-

Có

Không

Có

Tỷ lệ chuyên cần đúng độ tuổi

Kết quả học tập (toán và tiếng Việt)

Trẻ em có hoàn cảnh đặc biệt (chung)

Trẻ em khuyết tật

Có

Không

Có

Không

Có

Tai nạn thương tích trẻ em

Trẻ em vi phạm pháp luật

Lạm dụng trẻ em

Có

Không

Có

-

Không đầy đủ

Không

PHÂN TÍCH TÌNH HÌNH TRẺ EM VÀ PHỤ NỮ TỈNH KON TUM

15

TÓM TẮT NỘI DUNG BÁO CÁO VÀ KHUYẾN NGHỊ

3. NHỮNG PHÁT HIỆN CHÍNH, HẠN CHẾ VỀ NĂNG LỰC

VÀ KHUYẾN NGHỊ

Đây là phần tóm tắt những phát hiện và khuyến

nghị chính của đợt nghiên cứu, trong đó có liên

hệ cụ thể với các phần liên quan khác nhau của

báo cáo với những phân tích chi tiết và cơ sở lý

do được sử dụng để đưa ra các đề xuất.

thiếu hụt ngân sách cụ thể của từng ngành,

từng lĩnh vực, đồng thời đề ra những cơ chế

sử dụng những nguồn lực sẵn có một cách

hiệu quả nhất cho ngành đó.

• Hạn chế trong hoạt động của các ngành,

lĩnh vực ở cấp cơ sở. Báo cáo đưa ra khuyến

nghị nhằm tăng cường năng lực, chất lượng,

hiệu quả và sự phù hợp hoạt động của các

ngành ở cấp cơ sở, nhất là trong lĩnh vực dinh

dưỡng và chăm sóc sức khỏe bà mẹ trẻ em và

bảo vệ trẻ em dựa vào cộng đồng.

Một điểm cần lưu ý đó là nghiên cứu này sẽ

không lặp lại những mục tiêu và ưu tiên đã được

đề ra trong các chiến lược, kế hoạch của tỉnh -

như Quy hoạch phát triển sự nghiệp chăm sóc,

bảo vệ sức khỏe của nhân dân tỉnh Kon Tum giai

đoạn 2011-2020, Quy hoạch phát triển và đào

tạo tỉnh Kon Tum giai đoạn 2011-2020, Chương

trình Bảo vệ Trẻ em tỉnh Kon Tum giai đoạn

2011-2015, Chiến lược phát triển KT-XH tỉnh Kon

Tum giai đoạn 2011-2015, Kế hoạch Phát triển

KT-XH 5 năm và các văn bản khác.

KHUYẾN NGHỊ SỐ 1:

Tiếp tục nâng cao năng lực lập kế hoạch,

phân bổ nguồn lực, theo dõi và đánh giá

Kế hoạch PTKT-XH và kế hoạch ngành,

trong đó sử dụng các phương pháp tiếp

cận dựa trên quyền và dựa trên bằng

chứng thực tiễn

Thay vào đó, báo cáo này hướng tới việc phản

chiếu lại chiến lược phát triển chung của mỗi

ngành đã được đưa ra trong những tài liệu nói

trên, đồng thời xác định những điểm yếu, điểm

hạn chế về năng lực thể chế trong quá trình thực

hiện các mục tiêu chiến lược cũng như việc hiện

thực hóa các quyền của trẻ em, từ đó làm cơ

sở phân tích để đưa ra những khuyến nghị giải

quyết. Những hạn chế trong năng lực thể chế

và khuyến nghị mà báo cáo đưa ra chủ yếu liên

quan tới ba vấn đề chính:

Các phần liên hệ trong báo cáo: Phần

3.1.2, 3.1.4, 3.1.5, 3.2.3 và 3.2.4

Những năm gần đây, với sự hỗ trợ của UNICEF,

tỉnh Kon Tum đã tiến hành thí điểm một phương

pháp tiếp cận lồng ghép trong lập kế hoạch

phát triển kinh tế xã hội và lập ngân sách thân

thiện với trẻ em dựa vào bằng chứng và kết quả.

Với sự cam kết của Ủy ban Nhân dân và của các

sở, ngành liên quan trong tỉnh, các vấn đề về

trẻ em đã và đang tiếp tục được ưu tiên và lồng

ghép trong kế hoạch ngành và kế hoạch phát

triển kinh tế xã hội hàng năm của tỉnh. Cơ chế

điều phối và hợp tác liên ngành trong việc lập

kế hoạch, theo dõi và giám sát việc thực hiện

luật pháp, chính sách liên quan đến các mục

tiêu chương trình hành động vì trẻ em đã được

chú trọng, ngày càng đi vào chiều sâu và có chất

lượng. Nhằm tiếp tục nâng cao năng lực trong

việc lập kế hoạch, phân bổ nguồn lực, theo dõi,

đánh giá trong đó sử dụng cách tiếp cận dựa trên

các quyền và dựa trên bằng chứng, báo cáo xin

đưa ra một số khuyến nghị cụ thể như sau.

• Những khoảng trống về thông tin và số

liệu. Bao gồm những hạn chế về bằng chứng

số liệu, đặc biệt liên quan tới tính sẵn có và

việc sử dụng số liệu phân tổ theo đơn vị hành

chính và dân tộc. Báo cáo cũng xác định một

số vấn đề hạn chế quan trọng khác về thông

tin định tính và đưa ra khuyến nghị cho

những nghiên cứu tiếp theo về thực trạng

phụ nữ và trẻ em thuộc các cộng đồng dân

tộc thiểu số.

• Các cơ chế tài chính và thiếu hụt ngân

sách. Trong phần phân tích ngân sách, báo

cáo tránh đưa ra những ý kiến và khuyến

nghị chung chung như “cần có thêm nguồn

lực”cho các ngành hay lĩnh vực hoạt động.

Việc thiếu nguồn lực sẽ luôn là vấn đề phổ

biến ở tất cả các ngành và sẽ không có ích

gì khi nêu chung chung như vậy. Thay vào

đó, báo cáo đi xác định những điểm hạn chế,

• Tiếp tục xây dựng một bộ các chỉ tiêu được

chuẩn hóa, thống nhất giữa các ngành và

PHÂN TÍCH TÌNH HÌNH TRẺ EM VÀ PHỤ NỮ TỈNH KON TUM

TÓM TẮT NỘI DUNG BÁO CÁO VÀ KHUYẾN NGHỊ

16

có số liệu phân tổ phục vụ cho lập kế hoạch,

giám sát thực hiện các quyền của trẻ em (4

nhóm quyền theo công ước quốc tế) trên cơ

sở đó đưa vào trong Kế hoạch PTKT-XH 5 năm

(2016-2020), Kế hoạch PTKT-XH hàng năm và

Kế hoạch các ngành cũng như trong việc việc

giám sát Chương trình Hành động vì trẻ em

của tỉnh (2013-2020). Việc này cần phải bao

gồm cả việc tập hợp và duy trì một cơ sở dữ

liệu bao gồm các chỉ tiêu về trẻ em. Có một

số vấn đề sẽ cần được đưa ra cân nhắc, xem

xét khi thực hiện (xem thêm cả Khuyến nghị

số 2 bên dưới đây):

dân sự xã hội , phi chính phủ địa phương).

•

Tiến hành khảo sát về thực trạng phân bổ

ngân sách cho các ngành xã hội bao gồm cả

trẻ em trong tỉnh nhằm thúc đẩy và ưu tiên

hóa việc phân bổ ngân sách hợp lý cho các

mục tiêu trẻ em.

KHUYẾN NGHỊ SỐ 2:

Tiếp tục nâng cao năng lực nhằm xây

dựng và duy trì một cơ sở dữ liệu hợp

nhất về các chỉ tiêu liên quan đến trẻ em

để giám sát việc thực hiện chương trình

hành động vì trẻ em và Kế hoạch Phát

triển KT-XH của tỉnh

(i) Hợp nhất các số liệu thống kê hiện sử

dụng trong các chỉ tiêu về trẻ em do các

ngành thu thập (vd: ngành LĐTBXH, Y tế,

GD&ĐT) với hệ thống thống kê của tỉnh

(Cục Thống kê) và số liệu thống kê từ các

cuộc điều tra toàn quốc (vd: điều tra dân

số và nhà ở);

Các phần liên hệ trong báo cáo: Phần

3.1.4, Chương 6, Chương 7 và Chương 8

(ii) Ban hành hướng dẫn thực hiện định kỳ

cập nhật cơ sở dữ liệu hợp nhất đã được

xây dựng về các chỉ tiêu cho trẻ em và

hướng dẫn sử dụng cơ sở dữ liệu đó cho

hệ thống theo dõi và báo cáo thực hiện

Kế hoạch PTKT-XH cũng như của các

ngành (trong đó nêu rõ trách nhiệm cụ

thể của mỗi ngành);

Trong Chương trình hành động vì trẻ em của Kon

Tum, Sở LĐTB&XH được giao trách nhiệm tổng

hợp số liệu về trẻ em và chủ trì phối hợp với các

các sở, ngành khác trong việc giám sát, đánh giá

thực hiện chương trình. Trong những năm gần

đây, công tác thu thập số liệu về trẻ em ở tất cả

các ngành đã có nhiều tiến bộ đáng kể cả về số

lượng và mức độ tin cậy. Tuy vậy, khuyến nghị

đưa ra ở đây là cần tiếp tục các nỗ lực nâng cao

năng lực cho Sở LĐTB&XH, Cục Thống kê và các

sở ngành liên quan để thiết lập và duy trì một

một cơ sở dữ liệu tổng hợp về các tiêu liên quan

đến trẻ em phục vụ cho việc theo dõi thực hiện

Chương trình hành động vì trẻ em và Kế hoạch

Phát triển KT-XH của tỉnh.

(iii) Xây dựng các tiêu chí và đưa ra định

nghĩa thống nhất cho các chỉ tiêu về trẻ

em giữa các ngành, lĩnh vực liên quan khi

có sự khác biệt về các định nghĩa áp dụng

trong mỗi ngành;

(iv) Áp dụng các tiêu chí thống nhất trong chỉ

tiêu về trẻ em có hoàn cảnh đặc biệt;

Về mặt này, có thể đưa ra một số khuyến nghị chi

tiết cho những chỉ tiêu cần được tiếp tục thống

nhất, củng cố độ tin cậy và phân tổ số liệu để có

thể làm cơ sở tốt hơn cho việc lập kế hoạch và

phân bố nguồn lực:

(v) Thiết lập các mối liên kết với các cơ quan

cấp trung ương (vd: Tổng cụ Thống kê và

các bộ, ngành tương ứng)

• Nghiên cứu áp dụng phương pháp tính toán

nghèo đa chiều trẻ em để theo dõi và đánh

giá hiệu quả các chương trình giảm nghèo,

an sinh xã hội.

• Các chỉ tiêu số cần nâng cao khả năng phân

tổ số liệu xuống đến cấp huyện:

-

Tỷ suất tử vong trẻ dưới 1 tuổi, các hình

thái tử vong và nguyên nhân gây tử vong

• Tăng cường vai trò theo dõi giám sát quá trình

thực hiện các chương trình, chính sách và dịch

vụ liên quan đến trẻ em của các cơ quan dân

cử (HĐND) bao gồm nhân rộng, triển khai

nghiên cứu lấy ý kiến phản hồi của người dân

do các cơ quan độc lập thực hiện (các tổ chức

Tỷ suất tử vong trẻ em, các hình thái tử

vong và nguyên nhân gây tử vong

Tỷ số tử vong mẹ, các hình thái tử vong và

nguyên nhân gây tử vong

PHÂN TÍCH TÌNH HÌNH TRẺ EM VÀ PHỤ NỮ TỈNH KON TUM

17

TÓM TẮT NỘI DUNG BÁO CÁO VÀ KHUYẾN NGHỊ

-

Dân số nông thông được sử dụng nước

sạch theo tiêu chuẩn của Bộ Y tế.

Trong những năm vừa qua, Kon Tum đã có nhiều

tiến bộ về các chỉ tiêu chăm sóc sức khỏe trẻ em,

nước sạch và vệ sinh trên phạm vi toàn tỉnh. Tuy

nhiên, vẫn tiếp tục có sự chênh lệch giữa các địa

bàn, các đơn vị hành chính và các nhóm kinh

tế-xã hội trong tỉnh nhất là về số lượng người

không được sử dụng nước hợp vệ sinh, số hộ

không có nhà tiêu hợp vệ sinh và số trẻ bị suy

dinh dưỡng ở thể nhẹ cân và thấp còi (Xem Bảng

6.6).

• Các chỉ tiêu cần nâng cao khả năng phân tổ

số liệu theo nhóm dân tộc:

-

Tỷ suất tử vong trẻ dưới 1 tuổi, các hình

thái tử vong và nguyên nhân gây tử vong

Tỷ suất tử vong trẻ em, các hình thái tử

vong và nguyên nhân gây tử vong

Trong tất cả các chỉ tiêu nêu trên - chiến lược

phân bổ nguồn lực và định hướng đối tượng

cần cân nhắc đến cả hai vấn đề: mức độ bao

phủ (tính theo phần trăm) và tần số xảy ra (tính

theo số lượng). Ví dụ, tuy tỷ lệ trẻ em bị suy dinh

dưỡng thấp còi nhiều nhất là ở Tu Mơ Rông và

Kon Plông (42 và 40,8 phần trăm), song những

huyện nói trên lại có số lượng ít nhất (chỉ chiếm

13,5 phần trăm trong tổng số trẻ bị thấp còi

trên toàn tỉnh); ngược lại, thành phố Kon Tum

và huyện Đắk Hà có tỷ lệ thấp nhất về trẻ bị suy

dinh dưỡng thể thấp còi (23.6 và 24,8 phần trăm),

nhưng những địa phương này lại có số lượng

trẻ thấp còi lớn nhất (chiếm 35 phần trăm trong

tổng số trẻ bị thấp còi trên toàn tỉnh). Những

trường hợp tương tự có thể tìm thấy trong số

lượng các hộ sử dụng nhà tiêu hợp vệ sinh cũng

như trong một vài chỉ tiêu khác (xem Bảng 6.6).

Tỷ số tử vong mẹ, các hình thái tử vong và

nguyên nhân gây tử vong

Tình hình dinh dưỡng trẻ em (tỷ lệ suy

dinh dưỡng thể nhẹ cân, thấp còi và gầy

còm)

-

Chỉ tiêu chăm sóc sức khỏe trước và sau

sinh.

• Các chỉ tiêu cần làm rõ định nghĩa và việc sử

dụng số liệu từ các nguồn khác nhau:

-

Trẻ bị khuyết tật

Tai nạn thương tích trẻ em

Trẻ em vi phạm pháp luật.

• Các chỉ tiêu chưa có đầy đủ số liệu, số liệu

không thống nhất hoặc có nhiều khoảng

trống:

Phân tích nói trên cho thấy việc phân bổ nguồn

lực nên được tính theo bình quân đầu người, cụ

thể ở đây là: theo mật độ dân số mà mỗi chỉ tiêu

bao phủ, thay vì căn cứ vào tỷ lệ bình quân theo

địa bàn. Cách tính vừa nêu cần cân nhắc đến các

yếu tố địa lý xa xôi của các huyện, xã, thôn do chi

phí giao dịch trên những địa bàn này cao hơn,

cả đối với cơ quan cung cấp dịch vụ và với người

thụ hưởng để có thể nhận dịch vụ.

-

Bạo lực gia đình và lạm dụng trẻ em

Các hình thức sử dụng thẻ bảo hiểm y tế

trẻ em.

KHUYẾN NGHỊ SỐ 3:

KHUYẾN NGHỊ SỐ 4:

Xây dựng một chiến lược hoàn thiện hơn

để vươn tới được tất cả các đối tượng

nhằm giải quyết vấn đề bất bình đẳng

và chênh lệch trong nội địa bàn tỉnh

trong lĩnh vực dinh dưỡng cho trẻ em,

nước sinh hoạt và vệ sinh môi trường

nông thôn

Đảm bảo đủ nguồn vốn trong chi

thường xuyên nhằm tăng cường, mở

rộng và nâng cao chất lượng các hoạt

động y tế ở cấp cơ sở

Các phần liên hệ trong báo cáo: Phần

6.1.1, 6.1.2, 6.2.4 & 6.3

Các phần liên hệ trong báo cáo: Phần 3.2,

Phần 6.2.2, 6.2.5 & 6.3

PHÂN TÍCH TÌNH HÌNH TRẺ EM VÀ PHỤ NỮ TỈNH KON TUM

TÓM TẮT NỘI DUNG BÁO CÁO VÀ KHUYẾN NGHỊ

18

Theo Quy hoạch phát triển sự nghiệp chăm

sóc, bảo vệ sức khỏe nhân dân tỉnh Kon Tum

(2011-2020), các hoạt động của ngành sẽ tập

trung cho việc tăng cường, mở rộng mạng lưới

chăm sóc sức khỏe và dịch vụ y tế ở cấp xã, thôn.

Đặc biệt vấn đề thiếu ngân sách hoạt động bao

gồm cả việc thiếu ngân sách chi thường xuyên

trong: (i) mở rộng và duy trì mạng lưới cộng tác

viên địa phương; (ii) chi phí vận hành, bảo trì cho

các trạm y tế xã; và (iii) mở rộng áp dụng cách

tiếp cận và hoạt động Truyền thông lồng ghép

thay đổi hành vi (IBCC) trên toàn bộ địa bàn.

Một số chỉ tiêu cho thấy công tác chăm sóc thai

sản và chăm sóc bà mẹ, trẻ em sau sinh đã liên

tục có sự tiến bộ trong những năm gần đây (xem

Bảng 6.3). Tỷ suất tử vong trẻ dưới 1 tuổi (IMR) đã

giảm gần một nửa so với thập niên trước, từ 82

(ca tử vong trên 1.000 ca sinh sống) năm 2001

xuống còn 46 trong năm 2010. Quy hoạch ngành

Y tế đặt ra mục tiêu tiếp tục giảm tỷ lệ IMR xuống

còn 35 vào năm 2015 và 30 vào năm 2020. Tỷ

số tử vong mẹ cũng giảm một nửa từ 150 (ca tử

vong mẹ trên 100.000 ca sinh sống) năm 2001

xuống còn 75 vào năm 2010; mục tiêu sắp tới chỉ

còn 70 vào năm 2015 và 60 vào năm 2020.

Một số tiến bộ trong việc cung cấp các dịch vụ

y tế thời gian qua ở Kon Tum (như: chương trình

tiêm chủng cho bà mẹ và trẻ em, bổ sung vi chất

dinh dưỡng và đội ngũ các cô đỡ thôn bản có kỹ

năng) đều dựa một phần vào khả năng vốn bổ

sung từ các nguồn như Chương trình MTQG và

các dự án, chương trình ODA (như HEMA, GAVI và

Chương trình Kon Tum - Liên hợp quốc).

Tuy nhiên, theo số liệu Tổng điều tra Dân số và

nhà ở 2009 Kon Tum vẫn tiếp tục đứng cao thứ

ba trên toàn quốc về tỷ lệ IMR và tỷ lệ CMR (Bảng

2.2). Mặc dù vậy,tỉnh vẫn còn thiếu số liệu về các

hình thái tử vong của trẻ bà mẹ, sơ sinh và trẻ

nhỏ được phân tổ theo các nhóm kinh tế-xã hội

và dân tộc khác nhau trên địa bàn. Đây là một

trong những khoảng trống lớn về số liệu và sự

hiểu biết trên thực tế.

Tới đây về lâu dài, ngân sách của tỉnh sẽ dần phải

đảm nhiệm tất cả nguồn ngân sách chi thường

xuyên nói trên. Việc này có liên quan tới mức

cân đối giữa ngân sách cho mảng y tế dự phòng,

khám chữa bệnh và các chi tiêu cho hai lĩnh vực

này. Ở phương diện nói trên, có một điểm đáng

lưu ý đó là trong Quy hoạch phát triển sự nghiệp

chăm sóc, bảo vệ sức khỏe của nhân dân tỉnh

Kon Tum dự kiến tỷ lệ ngân sách phân cho y tế

dự phòng sẽ tăng từ 26 phần trăm trong giai

đoạn 2006-2010 lên khoảng 30 phần trăm trong

giai đoạn 2011-2020 (xem Hình 6.1). Đây là một

điều chỉnh thuận lợi. Đảm bảo đủ ngân sách chi

thường xuyên là vấn đề vô cùng quan trọng đối

với việc thực hiện các mục tiêu nâng cao dịch vụ

chăm sóc sức khỏe cơ bản và bảo đảm sức khỏe

cho trẻ em và phụ nữ.

Khoảng 98 phần trăm trẻ dưới sáu tuổi có thẻ

bảo hiểm y tế. Con số tích lũy trong giai đoạn

2010 đến 2012 của thẻ bảo hiểm y tế cho trẻ

dưới sáu tuổi đã phát hành là xấp xỉ 81.600 thẻ

và 122.000 số lần thẻ được sử dụng trong giai

đoạn này. Theo các con số nói trên thì số lần sử

dụng thẻ bình quân chung là 1,48 lần mỗi thẻ.

Tuy nhiên, không có số liệu theo dõi cụ thể về

số lượng hoặc tỷ lệ thẻ được sử dụng hay không

được sử dụng trên thực tế - ví dụ thẻ được dùng

1 lần hoặc nhiều hơn hoặc không được sử dụng.

Cũng không có thông tin hay những hiểu biết

về cách thức người dân sử dụng thẻ bảo hiểm y

tế trẻ em liên quan tới các hành vi tìm kiếm dịch

vụ y tế cũng như khả năng tiếp cận khám chữa

bệnh của mình. Không có số liệu theo dõi nói

trên, rất khó để có thể khẳng định các hình thái

sử dụng thẻ hoặc hiệu quả, hiệu năng của việc

dùng thẻ bảo hiểm y tế.

KHUYẾN NGHỊ SỐ 5:

Thực hiện nghiên cứu để có được hiểu

biết cặn kẽ hơn về các hình thái tử vong

trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ trên địa bàn tỉnh,

những hành vi tìm kiếm dịch vụ y tế và

sử dụng thẻ bảo hiểm y tế của người

dân.

Khuyến nghị đưa ra ở đây là cần tiến hành một

đợt điều tra chi tiết trong thời gian tới dựa trên

các bằng chứng thực tiễn về những vấn đề quan

trọng có liên quan tới chăm sóc sức khỏe bà mẹ

và trẻ sơ sinh làm cơ sở cho việc lập kế hoạch và

cung cấp các dịch vụ trong ngành y tế. Trước hết

đề nghị nên tiến hành một đợt điều tra xem xét

các hình thái nguyên nhân gây tử vong trẻ sơ

sinh và trẻ nhỏ đi cùng với những hành vi, thói

quen tìm kiếm chăm sóc y tế của người dân cũng

như các hình thức sử dụng bảo hiểm y tế cho trẻ.

Các phần liên hệ trong báo cáo: Phần

2.3.1 (Bảng 2.2), Phần 4.2.1, Phần 6.2.2

(Bảng 6.3) & 6.3

PHÂN TÍCH TÌNH HÌNH TRẺ EM VÀ PHỤ NỮ TỈNH KON TUM

19

TÓM TẮT NỘI DUNG BÁO CÁO VÀ KHUYẾN NGHỊ

KHUYẾN NGHỊ SỐ 6:

KHUYẾN NGHỊ SỐ 7:

Mở rộng mạng lưới các cô đỡ thôn bản

được đào tạo đồng thời tiến hành một

đợt đánh giá năng lực hoạt động của các

cô đỡ và hiệu quả sử dụng túi đỡ đẻ sạch

để từ đó xác định cụ thể các yêu cầu

nâng cao năng lực cần thiết trong lĩnh

vực này

Điều chỉnh các chương trình chăm sóc

dinh dưỡng cho bà mẹ và trẻ em để phù

hợp hơn với bối cảnh đặc thù và đáp

ứng nhu cầu của các gia đình đồng bào

dân tộc thiểu số

Các phần liên hệ trong báo cáo: Phần

2.3.2, Phần 4.1, Phần 6.2.1 & 6.3

Các phần liên hệ trong báo cáo: Phần

4.2.3, Phần 6.2.4 & 6.3

Một vài năm trở lại đây, tỷ lệ trẻ suy dinh dưỡng ở

trẻ dưới 5 tuổi liên tục giảm (xem Hình 6.6). Nhận

thức của cha mẹ về dinh dưỡng và việc bổ sung

vi chất dinh dưỡng cho bà mẹ, trẻ em có nhiều

chuyển biến tích cực. So với các tỉnh khác trong

khu vực, Kon Tum đạt được nhiều kết quả tốt hơn

trong các chỉ tiêu về dinh dưỡng với 96,2 phần

trăm bà mẹ nuôi con nhỏ được tiếp cận thông tin

về nuôi con bằng sữa mẹ và cách cho ăn bổ sung

(xem Bảng 6.4). Điều này cho thấy các hoạt động

truyền thông giáo dục sức khỏe và dinh dưỡng ở

Kon Tum được thực hiện tương đối hiệu quả.

Trong những năm gần đây, Sở Y tế đã tuyển dụng

và đào tạo nhiều cô đỡ thôn/bản để làm việc tại

các thôn bản vùng sâu, vùng xa và kết hợp với

việc cung cấp và sử dụng các túi đỡ đẻ sạch. Hiện

tại, có 84 cô đỡ thôn (dưới 10 phần trăm tổng

số 870 thôn trong toàn tỉnh). Hầu hết các cô đỡ

thôn bản được đào tạo là nữ thanh niên trẻ được

lựa chọn tại địa phương. Ở những thôn không

có cô đỡ thôn bản, vai trò này do nhân viên y tế

xã đảm nhiệm. Kinh nghiệm thực tiễn cho thấy

cô đỡ thôn được đào tạo có vai trò và đóng góp

quan trọng trong vấn đề an toàn cho các ca sinh

tại nhà. Tuy nhiên, việc duy trì mức độ nhiệt tình

công việc và hỗ trợ hàng ngày cho cô đỡ thôn

bản là vấn đề khó, phụ thuộc vào sự sâu sát cán

bộ y tế xã và nguồn ngân sách chi phụ cấp cho

đội ngũ này cũng như các hoạt động đào tạo, bồi

dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ khác.

Tuy có nhiều tiến bộ như trên, song Kon Tum vẫn

tiếp tục là tỉnh có tỷ lệ cao nhất trên toàn quốc

về suy dinh dưỡng ở trẻ dưới 5 tuổi (xem Bảng

2.2), cao về tỷ lệ trẻ nhẹ cân và ở mức rất cao về

tỷ lệ trẻ thấp còi và gầy còm. Các huyện có dân

số người dân tộc thiểu số lớn là những huyện có

tỷ lệ suy dinh dưỡng tập trung nhiều nhất (xem

Hình 6.7 & 6.8 và Bảng 6.6). Giải quyết những vấn

đề nói trên là một trong những ưu tiên hàng đầu.

Sở Y tế cho biết hiện đang dự kiến sẽ mở rộng

mạng lưới cô đỡ thôn bản được đào tạo trong

thời gian tới. Khuyến nghị đưa ra ở đây là, sẽ rất

hữu ích nếu tiến hành một đợt điều tra định tính

về hiệu quả hoạt động của các cô đỡ thôn bản

được đào tạo để tìm ra những vấn đề cần giải

quyết trong các lớp đào tạo tiếp theo và trong

việc mở rộng mạng lưới các vị trí này. Việc điều

tra, nghiên cứu cần xem xét những cách thức qua

đó có sự phối hợp đầy đủ hơn với các cô đỡ thôn

bản trong việc thực hiện các chương trình chăm

sóc sức khỏe sinh sản tại các cộng đồng người

dân tộc thiểu số. Việc này cũng cần kết hợp với

đánh giá hiệu quả sử dụng của các túi đỡ đẻ sạch

- một vấn đề cho tới nay vẫn chưa được điều tra,

xem xét.

Có nhiều yếu tố ảnh hưởng tới nguồn cung cấp

thức ăn của gia đình và dinh dưỡng cho bà mẹ,

trẻ em. Đối với nhiều hộ nghèo, nhất là hộ gia

đình dân tộc thiểu số, việc thiếu tiền mặt ở một

vài thời điểm khó khăn trong năm cũng đồng

nghĩa với việc số tiền họ đi làm thuê chỉ dành để

mua lương thực chứ không đủ để mua các loại

thức ăn dinh dưỡng. Thực trạng các nhóm dân

tộc thiểu số bản địa ở Tây Nguyên không có thói

quen canh tác vườn hộ có ảnh hưởng xấu tới khả

năng cung cấp thực phẩm cho gia đình và giảm

đi nguồn thực phẩm quan trọng luôn sẵn có

cho phụ nữ và trẻ em. Tuy các nguồn thực phẩm

trong rừng hiện vẫn là nguồn dinh dưỡng quan

trọng ở nhiều nơi, song trữ lượng của các nguồn

này đang ngày càng cạn kiệt và trở nên khan

hiếm. Một điểm cũng đáng lưu ý là việc nuôi con

bằng sữa mẹ trong những tháng đầu đời của trẻ

PHÂN TÍCH TÌNH HÌNH TRẺ EM VÀ PHỤ NỮ TỈNH KON TUM

TÓM TẮT NỘI DUNG BÁO CÁO VÀ KHUYẾN NGHỊ

20

Báo cáo tóm tắt đề tài: Phân tích tình hình trẻ em và phụ nữ tỉnh Kon Tum - Tóm tắt nội dung báo cáo và khuyến nghị