Bài thu hoạch Chuyên đề năm 2019: Xây dựng ý thức tôn trọng nhân dân, phát huy quyền làm chủ của nhân dân, chăm lo đời sống Nhân dân theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh
LIÊN ĐOÀN LAO ĐỘNG HUYỆN TÂY GIANG
CÔNG ĐOÀN TRƯỜNG TIỂU HỌC ATIÊNG
BÀI THU HOẠCH
Chuyên đề năm 2019: “Xây dựng ý thức tôn trọng nhân dân, phát huy
quyền làm chủ của nhân dân, chăm lo đời sống Nhân dân theo tư tưởng, đạo
đức, phong cách Hồ Chí Minh.
Họ và tên: Lê Văn Lượng
Chức danh, chức vụ: Giáo viên
Đơn vị công tác: Trường Tiểu học Atiêng
Atiêng, tháng 4 năm 2019
LIÊN ĐOÀN LAO ĐỘNG HUYỆN TÂY GIANG
CÔNG ĐOÀN TRƯỜNG TIỂU HỌC ATIÊNG
***
CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM
Độc lập- Tự do- Hạnh phúc
Atiêng, ngày 06 tháng 4 năm 2019
BÀI THU HOẠCH
Chuyên đề năm 2019: “Xây dựng ý thức tôn trọng nhân dân, phát huy
quyền làm chủ của nhân dân, chăm lo đời sống Nhân dân theo tư tưởng, đạo
đức, phong cách Hồ Chí Minh”
Họ và tên: Lê Văn Lượng
Chức vụ: Giáo viên
Đơn vị Công tác tại: Trường Tiểu học Atiêng
Qua học tập và nghiên cứu chuyên đề “Xây dựng ý thức tôn trọng nhân dân,
phát huy quyền làm chủ của nhân dân, chăm lo đời sống Nhân dân theo tư tưởng,
đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh”, tôi xin trình bày những nhận thức, những kết
quả thực hiện cụ thể của bản thân trong bài thu hoạch chỉ thị 05 năm 2019, bài thu
hoạch chỉ thị 05 như sau:
Xây dựng ý thức tôn trọng Nhân dân, phát huy dân chủ, chăm lo đời sống
Nhân dân là nội dung cơ bản trong tư tưởng Hồ Chí Minh, tạo động lực to lớn cho
công cuộc đổi mới; đồng thời là giải pháp quan trọng, cấp bách trong xây dựng
Đảng, Nhà nước, hệ thống chính trị giai đoạn hiện nay.
Năm 2019 là năm chúng ta kỷ niệm 50 năm thực hiện Di chúc của Người
(1969 - 2019); 70 năm Bác viết tác phẩm Dân vận (1949 - 2019); 50 năm tác phẩm
“Nâng cao đạo đức cách mạng, quét sạch chủ nghĩa cá nhân” (1969 - 2019). Thực
hiện có hiệu quả chủ đề xây dựng ý thức tôn trọng Nhân dân, phát huy dân chủ,
chăm lo đời sống Nhân dân trong năm 2019 và các năm tiếp theo là thực hiện tốt
Chỉ thị 05-CT/TW của Bộ Chính trị khóa XII về đẩy mạnh học tập và làm theo tư
tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh.
I. TƯ TƯỞNG, ĐẠO ĐỨC, PHONG CÁCH HỒ CHÍ MINH VỀ TÔN
TRỌNG NHÂN DÂN, PHÁT HUY DÂN CHỦ, CHĂM LO ĐỜI SỐNG
NHÂN DÂN
1. Tư tưởng Hồ Chí Minh về tôn trọng Nhân dân, phát huy dân chủ,
chăm lo đời sống Nhân dân
1
- Tư tưởng Hồ Chí Minh về tôn trọng Nhân dân xuất phát từ những bài học
lớn được rút ra từ chiều sâu của lịch sử như Nguyễn Trãi đã kết luận: Lật thuyền
mới rõ dân như nước. Đồng thời là sự vận dụng và phát triển sáng tạo học thuyết
Mác-Lênin khi các nhà kinh điển khẳng định cách mạng là sự nghiệp của quần
chúng Nhân dân, Nhân dân đóng vai trò quyết định trong sự nghiệp cách mạng.
Dưới sự lãnh đạo của Đảng, cách mạng và kháng chiến thành công, đem lại giá trị
lớn nhất là chế độ Dân chủ Cộng hòa. Từ đây, phạm trù “ý thức tôn trọng nhân
dân” mới thật sự có ý nghĩa khoa học, cách mạng và nhân văn. Theo Hồ Chí Minh,
người cách mạng “yêu nước” là phải “thương dân”, “trung với nước” là phải “hiếu
với dân”.
Tôn trọng Nhân dân trước hết phải có thái độ đánh giá cao vai trò, vị trí của
Nhân dân. Theo Hồ Chí Minh, “vô luận việc gì đều do người làm ra, từ nhỏ đến to,
từ gần đến xa đều thế cả”. Người chỉ ra rằng: “Chúng ta phải ghi tạc vào đầu cái
chân lý này: dân rất tốt. Lúc họ đã hiểu thì việc gì khó khăn mấy họ cũng làm được,
hy sinh mấy họ cũng không sợ”. Theo Người, “nếu không có nhân dân thì Chính
phủ không đủ lực lượng… Chúng ta phải yêu dân, kính dân thì dân mới yêu ta,
kính ta”.
Bàn về chữ “Nhân”, Hồ Chí Minh cho rằng “Nhân nghĩa là nhân dân. Trong
bầu trời không gì quý bằng nhân dân. Trong thế giới không gì mạnh bằng lực
lượng đoàn kết của nhân dân”. Bàn về chữ “Thiện”, Người cho rằng “Thiện là tốt
đẹp. Trong xã hội không gì tốt đẹp, vẻ vang bằng phục vụ cho lợi ích của nhân
dân”.
Muốn thật sự tôn trọng Nhân dân thì phải hiểu dân. Chính tài dân, sức dân,
của dân, quyền dân, lòng dân, sự khôn khéo, hăng hái, anh hùng đã tạo nên “cái
gốc” của dân. Kế thừa quan điểm chủ nghĩa Mác-Lênin, Hồ Chí Minh khẳng định
“cách mạng là sự nghiệp của quần chúng nhân dân” Mặt khác phải thấy rằng dân
chúng tai mắt họ nhiều, việc gì họ cũng nghe, cũng thấy. “Dân chúng đồng lòng,
việc gì cũng làm được. Dân chúng không ủng hộ, việc gì làm cũng không nên”. Hồ
Chí Minh chỉ rõ: “Kinh nghiệm trong nước và các nước tỏ cho chúng ta biết: có
lực lượng dân chúng việc to tát mấy, khó khăn mấy làm cũng được. Không có, thì
việc gì làm cũng không xong”.
Cùng với thái độ đánh giá cao vai trò của Nhân dân, ý thức tôn trọng Nhân
dân còn phải đặc biệt chú ý không xâm phạm đến lợi ích, quyền lợi hợp pháp,
không xúc phạm Nhân dân. Phải luôn luôn tôn trọng và giữ gìn của công, của
Nhân dân. Hồ chí Minh chỉ rõ tôn trọng Nhân dân có nhiều cách, “không phải ở
2
chỗ chào hỏi kính thưa có lễ phép mà đủ. Không được phung phí nhân lực vật lực
của dân, Khi huy động nên vừa phải, không nên nhiều quá lãng phí vô ích. Phải
khôn khéo tránh điều gì có hại cho đời sống nhân dân. Biết giúp đỡ nhân dân cũng
là biết tôn trọng dân”.
Trên cơ sở nhận thức “nước lấy dân làm gốc”, ý thức tôn trọng Nhân dân phải
luôn gắn chặt những “điều không nên” và những “điều nên” làm. Giữa năm 1948,
Hồ Chí Minh đã chỉ ra 6 điều không nên làm và 6 điều nên làm. Trong 6 điều
không nên làm có những điều liên quan đến cuộc sống hàng ngày của Nhân dân
nói chung, đồng bào miền ngược nói riêng như tín ngưỡng phong tục, đáng chú ý
là “không bao giờ sai lời hứa”, “không nên làm hoặc nói điều gì có thể làm cho
dân hiểu lầm rằng mình xem khinh họ”. Những điều nên làm cũng liên quan đến
công việc thực tế hàng ngày, đặc biệt là “làm cho dân nhận thấy mình là người
đứng đắn, chăm công việc, trọng kỷ luật”. Hồ Chí Minh kết thúc 12 điều đó bằng
bài thơ cổ động khẳng định đã là người yêu nước thì “nhất quyết không quên” và
ai cũng làm được, phải biến thành thói quen, muôn người như một. Làm được như
vậy thì dân tin, gốc vững. Mà “Gốc có vững cây mới bền. Xây lầu thắng lợi trên
nền nhân dân”.
- Phát huy dân chủ là một khía cạnh biểu hiện ý thức tôn trọng Nhân dân.
Trong chế độ Dân chủ Cộng hòa, dân là chủ, thì Chính phủ, Đảng, cán bộ từ trung
ương đến địa phương đều phải phụng sự Nhân dân, là công bộc của dân, “sẵn sàng
vui vẻ làm trâu ngựa, làm tôi tớ trung thành của nhân dân”. Từ chỗ đánh giá cao
vai trò của dân, Hồ Chí Minh nhấn mạnh trách nhiệm của Đảng, Nhà nước trong
việc phát huy quyền làm chủ của Nhân dân, làm sao cho họ có năng lực làm chủ,
biết hưởng, dùng quyền dân chủ, dám nói, dám làm. Dân chủ được Người giải
thích ngắn gọn, súc tích là dân làm chủ và dân là chủ.
Hồ Chí Minh kiên trì xây dựng một nhà nước thật sự dân chủ - nhà nước của
dân, do dân, vì dân. Mối quan tâm hàng đầu của Người là làm cho mọi người dân
hiểu nhà nước mới, chế độ mới khác nhà nước cũ, chế độ cũ ở điều quan trọng
nhất là giá trị dân chủ. Dân chủ tức là Nhân dân có quyền lợi làm chủ và phải có
nghĩa vụ làm tròn bổn phận công dân. Nước dân chủ, chế độ dân chủ thì bao nhiêu
lợi ích đều vì dân, bao nhiêu quyền hạn đều của dân, công việc đổi mới là trách
nhiệm của dân, quyền hành và lực lượng đều ở nơi dân. Trong nước dân chủ thì địa
vị cao nhất là dân, dân là quý nhất, lực lượng Nhân dân là mạnh nhất.
Phát huy dân chủ là phát huy tài dân. Bởi vì, “dân chúng biết giải quyết nhiều
vấn đề một cách giản đơn, mau chóng, đầy đủ, mà những người tài giỏi, những
3
đoàn thể to lớn, nghĩ mãi không ra”. Muốn vậy, thì phải chịu khó nghe dân, gặp
dân, hiểu dân, học dân, hỏi dân. Học hỏi dân để lãnh đạo dân. Theo Hồ Chí Minh
“Không học hỏi dân thì không lãnh đạo được dân. Có biết làm học trò dân, mới
làm được thầy học dân”.
Khi người dân chưa hiểu dân chủ là gì thì không thể thực hành dân chủ thật
sự. Vì vậy phát huy dân chủ là phải tìm mọi cách bàn bạc, giải thích cho dân hiều
rõ. “Được dân chúng đồng ý. Do dân chúng vui lòng ra sức làm”. Phát huy dân chủ
là tìm đủ cách giải thích cho dân hiểu, ngay cả những việc trực tiếp có lợi cho dân,
như đắp đê, hộ đê, tăng gia sản xuất, bình dân học vụ. Giống như đem một cái
bánh ngọt ngon lành bắt người ta ăn, nhét vào miệng người ta, thì ai cũng chán.
Nếu làm theo cách hạ lệnh, cưỡng bức, thì dân không hiểu, dân oán. “Dân oán, dù
tạm thời may có chút thành công, nhưng về mặt chính trị, là thất bại”. Trên cơ sở
tin vào dân chúng, phát huy dân chủ là “nghị quyết gì mà dân chúng cho là không
hợp thì để họ đề nghị sửa chữa. Dựa vào ý kiến dân chúng mà sửa chữa cán bộ và
tổ chức của ta”.
- Về chăm lo đời sống Nhân dân. Tư tưởng Hồ Chí Minh là vì con người,
do con người, trước hết là vì dân và do dân. Người nói rằng “tôi chỉ có một sự ham
muốn, ham muốn tột bậc, là làm sao cho nước ta được hoàn toàn độc lập, dân ta
được hoàn toàn tự do, đồng bào ai cũng có cơm ăn áo mặc, ai cũng được học
hành”. Từ lúc còn là người thiếu niên mười lăm tuổi, Hồ Chí Minh đã sớm hiểu
biết và rất đau xót trước cảnh thống khổ của đồng bào. Người quyết tâm đi ra nước
ngoài tìm đường cứu nước, cứu dân.
Cách mạng Tháng Tám thành công, một ngày sau Tuyên ngôn độc lập, Hồ
Chí Minh đã đề ra 6 nhiệm vụ cấp bách giải quyết những vấn đề về đời sống vật
chất và tinh thần của Nhân dân. Người nhấn mạnh “muốn cho dân yêu, muốn được
lòng dân, việc gì có lợi cho dân phải hết sức làm, việc gì có hại cho dân phải hết
sức tránh. Phải chú ý giải quyết hết các vấn đề dầu khó khăn đến đâu mặc lòng,
những vấn đề quan hệ đến đời sống của dân. Phải chấp đơn, phải xử kiện cho dân
mỗi khi người ta đem tới. Phải chăm lo việc cứu tế nạn nhân cho chu đáo, phải chú
ý trừ nạn mũ chữ cho dân. Nói tóm lại hết thảy những việc có thể nâng cao đời
sống vật chất và tinh thần của dân phải được ta đặc biệt chú ý”.
Sau khi đã tranh được độc lập rồi thì vấn đề kiến quốc là hết sức quan trọng.
Bởi vì, “nếu nước độc lập mà dân không hưởng hạnh phúc tự do, thì độc lập cũng
chẳng có nghĩa lý gì”. Với nhận thức đó, cùng với chỉ đạo kháng chiến, Hồ Chí
Minh tập trung vào nhiệm vụ kiến quốc. Kháng chiến và kiến quốc gắn bó chặt chẽ
4
với nhau. Muốn kháng chiến thành công thì phải có sức dân, lòng dân. Muốn có
sức dân, lòng dân thì phải chăm lo đời sống của dân. Hồ Chí Minh nhấn mạnh:
“Chúng ta tranh được tự do, độc lập rồi mà dân cứ chết đói, chết rét, thì tự do, độc
lập cũng không làm gì. Dân chỉ biết rõ giá trị của tự do, của độc lập khi mà dân
được ăn no, mặc đủ. Chúng ta phải thực hiện ngay: 1. Làm cho dân có ăn; 2. Làm
cho dân có mặc; 3. Làm cho dân có chỗ ở; 4. Làm cho dân có học hành. Cái mục
đích chúng ta đi đến là bốn điều đó. Đi đến để dân nước ta xứng đáng với tự do
độc lập và giúp sức được cho tự do độc lập”.
Trước lúc đi xa, Hồ Chí Minh vẫn quan tâm “đầu tiên là công việc đối với
con người”. Người dặn trong Di chúc “Đảng cần phải có kế hoạch thật tốt để phát
triển kinh tế và văn hóa, nhằm không ngừng nâng cao đời sống của nhân dân”.
2. Đạo đức Hồ Chí Minh về tôn trọng Nhân dân, phát huy dân chủ, chăm
lo đời sống Nhân dân
- Đạo đức Hồ Chí Minh về ý thức tôn trọng Nhân dân thể hiện nổi bật ở sự
thống nhất giữa tư tưởng đạo đức và tư tưởng chính trị của Người. Nho giáo nhấn
mạnh đạo đức, cường điệu tác dụng của đạo đức là cốt trừ hại cho giới cầm quyền
hơn là vì lợi ích của nhân dân. Đó là học thuyết để cho phong kiến trị dân. Trung
thành với chế độ phong kiến là đi ngược lại với lẽ tiến hóa tất yếu của con người,
đi ngược lại với lợi ích của nhân dân. Sự khác nhau căn bản giữa Khổng Tử và Hồ
Chí Minh, giữa học thuyết Nho giáo và tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh là ở chỗ:
nhà vua và chế độ phong kiến - cái mà Nho giáo tôn thờ nhất, chính là cái cách
mạng lên án và đánh đổ. Hồ Chí Minh không thể chấp nhận lòng trung thành tuyệt
đối của Nhân dân bị áp bức đối với chính kẻ áp bức mình là nhà vua và chế độ
phong kiến, mà là trung thành với sự nghiệp cách mạng của Nhân dân, lên án chế
độ phong kiến. Điều sâu xa trong mối quan hệ đạo đức với chính trị chính là Hồ
Chí Minh đã lật ngược học thuyết Nho giáo, đưa quần chúng Nhân dân chỉ là tầng
lớp thấp kém đáng khinh rẻ, cần được chăn dắt theo quan niệm của Nho giáo lên
địa vị người chủ của đất nước, thực hiện quyền dân chủ của quần chúng.
Thắng lợi của cách mạng Việt Nam được tạo nên bởi một tư tưởng lớn, đồng
thời là đạo đức lớn. Nhiều luận điểm, mệnh đề trong di sản Hồ Chí Minh vừa là
chính trị vừa là đạo đức, như “nước lấy dân làm gốc”; “chúng ta thà hy sinh tất cả
chứ nhất định không chịu mất nước, nhất định không chịu làm nô lệ”; “không có
việc gì khó, chỉ sợ lòng không bền, đào núi và lấp biển, quyết chí ắt làm nên”, v.v..
Ý thức tôn trọng Nhân dân ở khía cạnh đạo đức cần phải khai thác ở việc coi
trọng, đề cao nhân dân như Hồ Chí Minh đã chỉ ra: “Ý dân là ý trời. Làm đúng ý
5
nguyện của dân thì ắt thành. Làm trái ý nguyện của dân thì ắt bại”. Tôn trọng Nhân
dân trong đạo đức Hồ Chí Minh là đề cao ý dân, sức dân, bởi “dễ mười lần không
dân cũng chịu. Khó trăm lần dân liệu cũng xong”. Vì vậy, “đối với dân ta đừng có
làm điều gì trái ý dân. Dân muốn gì, ta phải làm nấy”. Người yêu cầu cán bộ, đảng
viên hết lòng, hết sức phục vụ Nhân dân, yêu kính Nhân dân, thật sự tôn trọng
Nhân dân.
Đạo đức nói chung, liên quan đến tôn trọng Nhân dân nói riêng thì phải nêu
gương về trong sạch, đề cao chữ Liêm. Theo Hồ Chí Minh, đạo đức về tôn trọng
Nhân dân là không xâm phạm đến Nhân dân, một trong những biểu hiện rõ nhất là
thực hành chữ Liêm. Liêm là trong sạch, không tham lam, tham ô, tham nhũng. Hồ
Chí Minh chỉ ra rằng “những người ở các công sở, từ làng cho đến Chính phủ
Trung ương, đều dễ tìm dịp phát tài, hoặc xoay tiền của Chính phủ, hoặc khoét đục
nhân dân… Vì vậy, những người trong công sở phải lấy chữ Liêm làm đầu”. Liêm
thì phải đi với Kiệm, có kiệm mới liêm được, vì xa xỉ mà sinh ra tham lam. Tôn
trọng Nhân dân là trách nhiệm của Đảng, Chính phủ, cán bộ, đảng viên, công chức,
viên chức, những người “ăn lương của dân, làm việc cho dân, phải được dân tin
cậy”. Vì vậy, những người làm trong các công sở phải làm gương cho dân bắt
chước. “Những người trong các công sở đều có nhiều hoặc ít quyền hành. Nếu
không giữ đúng Cần, Kiệm, Liêm, Chính thì dễ trở nên hủ bại, biến thành sâu mọt
của dân”.
Đã là sâu mọt, khoét đục - nhất là “có quyền mà thiếu lương tâm là có dịp đục
khoét, có dịp ăn của đút, có dịp “dĩ công vi tư” - thì không thể gọi là trọng dân. Vì
vậy, “cán bộ phải thực hành chữ LIÊM trước, để làm kiểu mẫu cho dân”.
- Đạo đức Hồ Chí Minh về phát huy dân chủ. Dân chủ như đã bàn đến,
được hiểu ngắn gọn: dân là chủ và dân làm chủ. Từ chỗ nâng cao dân trí, bồi
dưỡng ý thức, năng lực làm chủ, phát triển văn hóa chính trị và tính tích cực công
dân, khuyến khích Nhân dân tham gia vào công việc của Đảng, Chính phủ, thì một
điều
quan trọng là tạo điều kiện cho dân “dùng quyền dân chủ của mình, dám nói, dám
làm”.
Nhận thức khoa học và giải quyết tốt mối quan hệ giữa cán bộ và lãnh đạo với
Nhân dân trong chế độ dân chủ là một nội dung trọng yếu của đạo đức trong phát
huy dân chủ. Sự vi phạm đạo đức về mặt dân chủ có nhiều nguyên nhân, trong đó
nổi lên là nhận thức không đúng tư tưởng Hồ Chí Minh về vai trò của cán bộ và
lãnh đạo, dẫn đến độc quyền, mệnh lệnh, áp đặt kiểu “quan chủ”. Người yêu cầu
6
cán bộ, đảng viên nắm chắc quan điểm giai cấp, đi đúng đường lối quần chúng,
thành tâm học hỏi quần chúng, kiên quyết dựa vào quần chúng, phát động quần
chúng thực hiện chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước. Phải khiêm tốn, gần
gũi quần chúng, không được kiêu ngạo; phải thực sự cầu thị, không được chủ
quan.
Hồ Chí Minh nhiều lần chỉ rõ “làm cán bộ tức là suốt đời làm đày tớ trung
thành của nhân dân. Mấy chữ a,b,c này không phải ai cũng thuộc đâu, phải học
mãi, học suốt đời mới thuộc được”. Về tư cách người đảng viên, lãnh đạo, Người
nói: “Mỗi người đảng viên, mỗi người cán bộ từ trên xuống dưới đều phải hiểu
rằng: Mình vào Đảng để làm đày tớ cho nhân dân. Bác nhấn mạnh: Làm đày tớ
nhân dân chứ không phải làm “quan”nhân dân, không ra lệnh, ra oai, không làm
quan cách mạng. Quan điểm “mỗi đảng viên và cán bộ phải xứng đáng là người
lãnh đạo, là người đầy tớ thật trung thành của nhân dân” cần được hiểu đích cuối
cùng là phục vụ nhân dân. Bởi vì, “lãnh đạo là làm đày tớ nhân dân và phải làm
cho tốt”. Hồ Chí Minh giải thích chế độ dân chủ và Đảng lãnh đạo rất rõ ràng:
“Chế độ ta là chế độ dân chủ, nghĩa là nhân dân làm chủ. Đảng ta là Đảng lãnh
đạo, nghĩa là tất cả các cán bộ, từ trung ương, đến khu, đến tỉnh, đến huyện, đến
xã, bất kỳ ở cấp nào và ngành nào - đều phải là người đày tớ trung thành của nhân
dân”.
Trong khi đề cao đạo đức về ý thức tôn trọng Nhân dân, phát huy dân chủ, Hồ
Chí Minh nhấn mạnh cần tẩy sạch bệnh quan liêu mệnh lệnh. Bởi vì nguyên nhân
của bệnh ấy là do nhiều cán bộ ta xa nhân dân, nên không hiểu biết tâm lý, nguyện
vọng của nhân dân. Khinh nhân dân, cho là “dân ngu khu đen”, bảo sao làm vậy,
không hiểu được chính trị, lý luận cao xa như mình”; “cho dân là dốt không biết gì,
mình là thông thái tài giỏi”.
Phát huy quyền làm chủ của Nhân dân là phát huy quyền của người dân về
mọi mặt chính trị, kinh tế, văn hóa, giáo dục, chăm sóc sức khỏe...; phải quan tâm
phát triển năng lực, tiềm năng của mọi người dân.
Sợ Nhân dân, khi có sai lầm, khuyết điểm thì sợ Nhân dân phê bình mình.
Không tin cậy Nhân dân, họ quên rằng không có lực lượng Nhân dân, thì việc nhỏ
mấy, dễ mấy làm cũng không xong, có lực lượng Nhân dân, thì việc to mấy, khó
mấy làm cũng được. Không hiểu biết Nhân dân, họ quên rằng Nhân dân cần trông
thấy lợi ích thiết thực, không thể lý luận suông, chính trị suông. Không yêu thương
Nhân dân, họ chỉ biết đòi hỏi Nhân dân, không thiết thực giúp đỡ Nhân dân,
thậm chí có nơi cán bộ lừa phỉnh dân, dọa nạt dân.
7
-
Đạo đức Hồ Chí Minh về chăm lo đời sống Nhân dân. Hồ Chí Minh quan
tâm hàng đầu, một cách rất nhất quán về đạo đức. Người để lại cho chúng ta nhiều
phẩm chất đạo đức quý báu, cao nhất, cốt lõi là chí công vô tư, tức là nêu cao chủ
nghĩa tập thể, trừ bỏ chủ nghĩa cá nhân. Điểm xuất phát tiến đến chí công vô tư là
“lòng mình chỉ biết vì Đảng, vì Tổ quốc, vì đồng bào”, làm cán bộ, đảng viên là
phải “lo trước thiên hạ, vui sau thiên hạ”.
Đạo đức Hồ Chí Minh về chăm lo đời sống Nhân dân thể hiện rất rõ ở quan
điểm khi Người nói về một trong những điều tóm tắt, thì đạo đức cách mạng là:
“Đặt lợi ích của Đảng và của nhân dân lao động lên trên, lên trước lợi ích riêng của
cá nhân mình. Hết lòng hết sức phục vụ nhân dân. Hồ Chí Minh quan niệm phẩm
chất cao đẹp nhất của người cách mạng là “yêu nước, thương dân”, thương nhân
loại bị áp bức, bóc lột, lấy điều đó là động cơ để làm cách mạng giải phóng dân
tộc, giải phóng giai cấp. Vì Đảng, vì dân mà đấu tranh quên mình, gương mẫu
trong mọi việc”. Theo Hồ Chí Minh, người cách mạng phải đứng vững trên lập
trường của giai cấp công nhân, để hết lòng hết sức đấu tranh cho chủ nghĩa xã hội,
Ngoài lợi ích của giai cấp công nhân và nhân dân lao động, Đảng ta không có lợi
ích gì khác. Theo Hồ Chí Minh, phận sự của đảng viên và cán bộ là phải tổ chức
Nhân dân, lãnh đạo Nhân dân để giải phóng Nhân dân và và nâng cao sinh hoạt,
đời sống chính trị, kinh tế, văn hóa cho Nhân dân. Chăm lo đời sống nhân dân là
sứ mệnh của Đảng ngay từ khi ra đời. “Đảng không phải là một tổ chức để làm
quan phát tài. Nó phải làm tròn nhiệm vụ giải phóng dân tộc, làm cho Tổ quốc giàu
mạnh, đồng bào sung sướng”.
Đạo đức là một nét đặc trưng bản chất của chủ nghĩa xã hội. Vì vậy, thể hiện
rõ nhất về đạo đức chăm lo đời sống nhân dân là trong thời kỳ xây dựng chủ nghĩa
xã hội. Chủ nghĩa xã hội trước hết nhằm làm cho Nhân dân lao động thoát nạn bần
cùng, làm cho mọi người có công ăn việc làm, được ấm no và sống một đời hạnh
phúc. Mục tiêu của chủ nghĩa xã hội là giải phóng Nhân dân lao động khỏi nghèo
nàn, lạc hậu. Nêu câu hỏi mục đích của chủ nghĩa xã hội là gì?, Hồ Chí Minh trả
lời: “Nói một cách giản đơn và dễ hiểu là: Không ngừng nâng cao đời sống vật
chất và tinh thần của nhân dân, trước hết là nhân dân lao động”. Từ mục tiêu tổng
quát, Hồ Chí Minh diễn đạt thành những tiêu chí cụ thể: “Chủ nghĩa xã hội là làm
sao cho nhân dân đủ ăn, đủ mặc, ngày càng sung sướng, ai nấy được đi học, ốm
đau có thuốc, già không lao động được thì nghỉ, những phong tục tập quán không
tốt dần dần được xóa bỏ… Tóm lại, xã hội ngày càng tiến, vật chất ngày càng tăng,
tinh thần ngày càng tốt, đó là chủ nghĩa xã hội”
8
Cả cuộc đời mình, Hồ Chí Minh không chỉ ra vào chốn tù tội, xông pha hiểm
nghèo, ẩn nấp nơi núi non vì mục đích phấn đấu cho quyền lợi của Tổ quốc và
hạnh phúc của Nhân dân, mà Người còn lo toan đến tương, cà, mắm, muối cho
dân. Hồ Chí Minh dạy cán bộ, đảng viên tu dưỡng đạo đức không chỉ ở những việc
lớn, mà phải quan tâm đến cuộc sống hằng ngày của Nhân dân, từ cái ăn, cái mặc,
đi lại, học hành, chữa bệnh. Phải biết tiết kiệm từng đồng tiền, hạt gạo của dân.
Người cho rằng khi đất nước còn khó khăn, nhân dân còn thiếu thốn thì Chủ tịch
nước mặc áo vá là có phúc cho dân tộc. Sau Cách mạng Tháng Tám năm 1945, đất
nước phải trải qua nạn đói khủng khiếp, Hồ Chí Minh chủ trương tăng gia sản
xuất, mỗi người mười ngày nhịn ăn một bữa để góp gạo cứu đói và Người cũng đổ
lon gạo của mình vào hũ tiết kiệm như mọi người dân.
Trăn trở về đời sống Nhân dân, trong Di chúc, Người không quên nhắc nhở
Đảng, Nhà nước “chớ nên tổ chức điếu phúng linh đình, để khỏi lãng phí thì giờ và
tiền bạc của nhân dân”.
3. Phong cách Hồ Chí Minh tôn trọng Nhân dân, phát huy dân chủ,
chăm lo đời sống Nhân dân
- Phong cách Hồ Chí Minh tôn trọng Nhân dân xuất phát một cách tự nhiên
từ nhân cách, cuộc đời, cái tâm, cái đức vì nước, vì dân của Người. Hồ Chí Minh
là con người sinh ra từ Nhân dân, sống giữa lòng dân và cuối đời lại muốn trở về
với Nhân dân, làm một cái nhà nho nhỏ, nơi có non xanh nước biếc, câu cá trồng
hoa, sớm chiều làm bạn với các cụ già hái củi, trẻ em, chăn trâu, không dính líu gì
với vòng danh lợi. Người thường nói không có Nhân dân thì không có Bác. Hồ Chí
Minh có trái tim đập cùng nhịp, có tâm hồn biết xót xa đến thân phận của những
người cùng khổ, của Nhân dân. Chính nhân cách lớn và cuộc đời oanh liệt của Hồ
Chí Minh đã tạo ra phong cách tôn trọng Nhân dân ở Người.
Đứng ở đỉnh cao quyền lực 24 năm từ năm 1945 đến năm 1969 nhưng Hồ Chí
Minh không bao giờ hành xử như một người có quyền. Người luôn luôn coi Nhân
dân là chủ, giữ địa vị cao nhất, còn mình chỉ là người đày tớ trung thành của dân,
phục vụ Nhân dân. Khi được Quốc hội giao giữ vị trí Chủ tịch Chính phủ, Người
coi việc “phải gánh chức Chủ tịch là do đồng bào ủy thác”, đảm trách nhiệm vụ
Chủ tịch là thực hiện mệnh lệnh của Tổ quốc và Nhân dân. Vì vậy, khi nào “đồng
bào cho tôi lui, thì tôi rất vui lòng lui”. Đọc bản Tuyên ngôn độc lập đến giữa
chừng, Người dừng lại hỏi: “Tôi nói đồng bào nghe rõ không?”” thật bất ngờ
nhưng cũng thật dễ hiểu, vì đó là bản tính bình dị, hồn nhiên của Người luôn đề
cao đồng bào, không đặt mình đứng trên Nhân dân. Về thăm lại Pác Bó, Cao Bằng
9
năm 1961, thấy đồng bào tổ chức đón tiếp, Người nói: “Tôi về thăm nhà mà sao lại
phải đón tôi!”. Kêu gọi kháng chiến, kiến quốc, xây dựng đất nước, Hồ Chí Minh
thường đặt “đồng bào” lên vị trí hàng đầu. Người yêu cầu cán bộ, đảng viên phải
“từ trong quần chúng, trở lại nơi quần chúng”, và phải “theo đúng đường lối nhân
dân”.
Phong cách tôn trọng Nhân dân của Hồ Chí Minh thể hiện nhiều cách. Người
chú ý lắng nghe ý kiến và giải quyết những kiến nghị chính đáng của quần chúng,
sẵn sàng tiếp thu phê bình của quần chúng và hoan nghênh quần chúng phê bình
mình. Theo Hồ Chí Minh, lãnh đạo quần chúng, đồng thời không ngừng học hỏi
quần chúng, vì “quần chúng chính là những người chịu đựng cái kết quả của sự
lãnh đạo của ta”; tôn trọng quyền làm chủ của quần chúng theo tinh thần lãnh đạo
là đày tớ, quần chúng là chủ. Người không bao giờ tự đặt mình cao hơn người khác
để đòi hỏi một sự tâng bốc, suy tôn; không bao giờ tỏ ra vĩ đại để đòi hỏi Nhân dân
thừa nhận mình là vĩ đại. Hồ Chí Minh có cách giao tiếp hoàn toàn mới giữa lãnh
tụ và quần chúng Nhân dân, thể hiện thái độ yêu thương, quý mến, trân trọng con
người. Người có sự độ lượng, khoan dung, nâng con người lên, chứ không phải hạ
thấp, vùi dập con người.
Hồ Chí Minh yêu trẻ, kính già, trọng phụ nữ. Đón các cháu thiếu niên, nhi
đồng, Người nói với các đồng chí phục vụ rằng “ở nhà các cháu là con, là cháu của
các chú, nhưng vào đây các cháu là khách của Bác”. Nhiều chuyện kể cho ta biết
về phong cách Hồ Chí Minh tôn trọng phụ nữ như việc Người quan tâm một tỷ lệ
nữ thích đáng trong lãnh đạo, số lượng phụ nữ dự các hội nghị và bao giờ Người
cũng mời đại biểu phụ nữ lên ngồi những hàng ghế trên. Trong Di chúc, Người dặn
Đảng và Chính phủ cần phải có kế hoạch thiết thực bồi dưỡng, cất nhắc và giúp đỡ
để ngày thêm nhiều phụ nữ phụ trách mọi công việc kể cả công việc lãnh đạo.
Những điều đó toát lên một tư tưởng lớn về một cuộc cách mạng đưa đến quyền
bình đẳng thật sự cho phụ nữ. Hồ Chí Minh kính trọng người già với một thái độ
khiêm nhường thật sự, “vô tiền khoáng hậu”, thể hiện một nhân cách văn hóa. Là
một lãnh tụ được tôn vinh là “cha già dân tộc”, được các tầng lớp nhân dân, cả bè
bạn thế giới gọi là Bác Hồ, nhưng Hồ Chí Minh vẫn xưng hô mình là cháu đối với
cụ Phùng Lục 90 tuổi, một phụ lão cứu quốc ở huyện Ứng Hòa, Hà Đông (nay
thuộc thành phố Hà Nội) đã đem món tiền 500 đồng kính dâng Chủ tịch để sung
vào Quỹ kháng chiến kiến quốc vào hồi tháng 2-1948.
-
Phong cách Hồ Chí Minh phát huy dân chủ xuất phát từ chỗ tôn trọng
Nhân dân, đề cao vai trò, vị trí của Nhân dân. Dù bận rất nhiều công việc đối nội,
10
đối ngoại, nhưng về với dân, đến với quần chúng, những người “không quan
trọng” để học dân, hỏi dân, hiểu dân, nghe dân nói, thấy dân làm, để nắm vững dân
tình, dân tâm, dân ý là nhu cầu thường trực của Bác. Người ra thao trường cùng bộ
đội, “chống gậy lên non xem trận địa”, đến nhà máy, công trường, hầm mỏ, nông
trường, hợp tác xã, trường học, bệnh viện. Người đến nhà giữ trẻ, lớp mẫu giáo, ra
đồng ruộng, thăm nhà ở công nhân, cán bộ bình thường v.v.. Hàng trăm lần Hồ Chí
Minh đi về cơ sở không đơn thuần chỉ là tác phong quần chúng, mà chứa đựng
trong đó là phong cách phát huy dân chủ. Bởi vì Người đến với quần chúng là để
lắng nghe và thấu hiểu, thấu cảm cuộc sống của mọi tầng lớp Nhân dân miền
ngược, miền xuôi, nông thôn, thành thị. Người muốn nghe được tiếng dân, đi vào
lòng Nhân dân, hiểu được nhịp đập của cuộc sống xung quanh.
Phong cách ấy làm cho lãnh tụ và quần chúng hòa nhập với nhau trong sự
đồng cảm sâu sắc nhất. Từ đó mọi người có thể nói hết những suy nghĩ trăn trở của
mình, còn Người có cơ sở để giải quyết nguyện vọng, kiến nghị chính đáng của
Nhân dân . Người nói: “Cán bộ đi về hợp tác xã không phải chỉ đi vào nhà chủ
nhiệm để có chỗ ở sạch sẽ và có cơm nước đàng hoàng mà phải đi vào nhân dân”,
phải “ba cùng”. Phê bình thói “quan trên về làng”, Hồ Chí Minh yêu cầu “phải làm
sao cho mỗi khi cán bộ về làng, nhân dân niềm nở vỗ vai, mời “anh” uống nước
mới tốt. Nếu cán bộ về mà dân trải chiếu hoa, bắt gà làm cơm là không được. Bao
giờ dân coi cán bộ là người của dân, đối với cán bộ không còn “lạy cụ ạ” thì dân
mới dám nói, dám phê bình”.
Cùng với thực hiện nguyên tắc tập trung dân chủ, phát huy dân chủ trong nội
bộ Đảng với cách làm việc tập thể, dân chủ, tôn trọng tập thể, phát huy sức mạnh,
cái thông minh của tập thể, phong cách phát huy ý thức dân chủ của Hồ Chí Minh
còn thể hiện rất rõ đối với quần chúng, phát huy tinh thần làm chủ tập thể của mọi
người. Khi bàn cách làm và xuất bản loại sách “Người tốt việc tốt” với một số cán
bộ, Người nói: “Bác muốn bàn luận dân chủ, các chú có ý kiến gì trái với Bác thì
cứ cãi, nhất trí rồi về làm mới tốt được. Không nên: Bác nói gì, các chú cũng cứ
ghi vào sổ mà trong bụng thì chưa thật rõ, rồi các chú không làm, hay làm một
cách qua loa”.
Trên cơ sở nhận thức dân chúng khôn khéo, hăng hái, anh hùng, Hồ Chí Minh
căn dặn mỗi cán bộ khi thực hiện phong cách phát huy dân chủ phải bắt đầu từ mỗi
một khẩu hiệu, mỗi một công việc, mỗi một chính sách của chúng ta, đều phải dựa
vào ý kiến và kinh nghiệm của dân chúng, phải nghe theo nguyện vọng của dân
11
chúng. Muốn hiểu biết, học hỏi dân chúng thì phong cách của người cán bộ phải
thể hiện sự nhiệt thành, quyết tâm, khiêm tốn, chịu khó.
Để thực hiện phong cách dân chủ, cần phải hiểu “nếu quần chúng nói mười
điều mà chỉ có một vài điều xây dựng, như thế vẫn là quý báu và bổ ích. Uy tín của
người lãnh đạo là ở chỗ mạnh dạn thực hiện tự phê bình và phê bình, biết học hỏi
quần chúng, sửa chữa khuyết điểm, để đưa công việc ngày càng tiến bộ chứ không
phải ở chỗ giấu giếm khuyết điểm và e sợ quần chúng phê bình”. Một trong những
kinh nghiệm quý trong thực hiện phong cách phát huy dân chủ là “cơ quan nào mà
trong lúc khai hội, cấp trên để cho mọi người nói hết, cái đúng thì nghe, cái không
đúng thì giải thích, sửa chữa, ở những cơ quan đó mọi người đều hoạt bát mà bệnh
“thì thầm thì thào” cũng hết”. Người chỉ rõ: “để phát huy ưu điểm, điều quan trọng
nhất là để cho dân nói. Dân biết nhiều việc mà các cấp lãnh đạo không biết. Việc
gì cũng phải bàn với dân; dân sẽ có ý kiến hay”.
Theo Hồ Chí Minh, dân chủ, sáng kiến, hăng hái, ba điều đó rất quan hệ với
nhau. Có dân chủ mới làm cho cán bộ và quần chúng đề ra sáng kiến. Những sáng
kiến đó được khen ngợi, thì những người đó càng thêm hăng hái và người khác
cũng học theo.
- Phong cách Hồ Chí Minh chăm lo đời sống cho Nhân dân: trên cơ sở nhận
thức “dân dĩ thực vi thiên”, nghĩa là dân lấy ăn làm trời, và “có thực mới vực được
đạo”, nghĩa là không có ăn thì chẳng làm được việc gì cả, tư tưởng và phong cách
Hồ Chí Minh thể hiện đậm nét việc chăm lo đời sống Nhân dân. Trong sự nghiệp
kiến thiết chủ nghĩa xã hội, Người cho rằng “hễ còn có một người Việt Nam bị bóc
lột, bị nghèo nàn, thì Đảng vẫn đau thương, cho đó là vì mình chưa làm tròn nhiệm
vụ”. Người nói: “một ngày mà Tổ quốc chưa thống nhất, đồng bào còn chịu cực
khổ là một ngày tôi ăn không ngon, ngủ không yên”, Người biến tình thương thành
trách nhiệm của bản thân.
Theo Người, Đảng và mỗi cán bộ, đảng viên phải gần gũi Nhân dân, quan
tâm đến những việc nhỏ cho đời sống hằng ngày của Nhân dân. “Chính sách của
Đảng và Chính phủ là phải hết sức chăm nom đến đời sống của nhân dân. Nếu dân
đói, Đảng và Chính phủ có lỗi; nếu dân rét là Đảng và Chính phủ có lỗi; nếu dân
dốt là Đảng và Chính phủ có lỗi; nếu dân ốm là Đảng và Chính phủ có lỗi. Vì vậy,
cán bộ Đảng và chính quyền từ trên xuống dưới, đều phải hết sức quan tâm đến đời
sống của nhân dân. Phải lãnh đạo, tổ chức, giáo dục nhân dân tăng gia sản xuất và
tiết kiệm. Dân đủ ăn đủ mặc thì những chính sách của Đảng và Chính phủ đưa ra
12
sẽ dễ dàng thực hiện. Nếu dân đói, rét, dốt, bệnh thì chính sách của ta dù có hay
mấy cũng không thực hiện được”.
Hồ Chí Minh luôn luôn gương mẫu, thực hiện nói đi đôi với làm, “gần dân”
thì phải tăng cường tiếp xúc với dân. Khi đi thăm dân, Người không muốn tiệc
tùng tốn kém theo kiểu “khách ba, chủ nhà bảy” để mang tiếng với dân, Người
cũng phê bình việc liên hoan chè chén, lu bù còn phổ biến ở nhiều địa phương, như
bắt đầu cấy cũng liên hoan, cấy xong cũng liên hoan, rồi huyện về điều tra cũng
liên hoan, tiễn cán bộ huyện đi cũng liên hoan, cải tiến cũng liên hoan, nghe nói
họp bàn về tiết kiệm cũng liên hoan mấy con lợn… Bác thường kể câu chuyện “có
nơi Bác về thăm, cán bộ làm thịt cả một con bò và bảo rằng “để chiêu đãi Hồ Chủ
tịch”; thế là họ “ăn” cả Hồ Chủ tịch. Phải tích cực sửa chữa”.
Sau hơn 30 năm đổi mới, nhiều vấn đề nhức nhối như “ăn không thiếu một
cái gì của dân” chúng ta đang chứng kiến hiện nay, đã được Hồ Chí Minh chỉ ra
một cách cụ thể từ những năm năm mươi của thế kỷ trước. Nói chuyện tại hội nghị
sản xuất cứu đói, Người chỉ rõ: “Khi thiếu gạo, cán bộ không biết tổ chức sản xuất
tự cứu, không biết tổ chức nhân dân giúp đỡ nhau. Không biết tổ chức trưng vay.
Khi nhận được gạo, lại còn cấp phát tràn lan, chậm chạp, gạo đến người đói chậm,
người không đói cũng nhận được gạo. Quá tệ hơn nữa là gạo của Chính phủ giúp
dân, chừng một nửa đến tay dân đói, còn một nửa bị tham ô, lãng phí”. Theo Hồ
Chí Minh, tham nhũng là tội ác với dân, cần nghiêm trị tất cả những kẻ bất liêm,
bất kể chúng là ai, ở cương vị nào.
II. CHỦ TRƯƠNG, NHIỆM VỤ VÀ GIẢI PHÁP VỀ XÂY DỰNG Ý
THỨC TÔN TRỌNG NHÂN DÂN, PHÁT HUY DÂN CHỦ, CHĂM LO ĐỜI
SỐNG NHÂN DÂN TRONG GIAI ĐOẠN HIỆN NAY
1. Chủ tương của Đảng
a) Về xây dựng ý thức tôn trọng Nhân dân:
- Quán triệt sâu sắc tư tưởng của Chủ tịch Hồ Chí Minh: "Lực lượng của
dân rất to. Việc dân vận rất quan trọng. Dân vận kém thì việc gì cũng kém. Dân
vận khéo thì việc gì cũng thành công". Cách mạng là sự nghiệp của nhân dân, do
nhân dân, vì Nhân dân; Nhân dân là chủ, Nhân dân làm chủ; tin tưởng ở trí tuệ của
Nhân dân, tin vào sức mạnh và lực lượng của Nhân dân để làm cách mạng.
- Đẩy mạnh đấu tranh phòng, chống tham nhũng, lãng phí, quan liêu, hách
dịch, cửa quyền trong đội ngũ cán bộ, đảng viên.
- Xây dựng và tổ chức thực hiện có hiệu quả cơ chế phát huy vai trò của
Nhân dân tham gia xây dựng Đảng.
13
- Xây dựng đội ngũ đảng viên thật sự tiên phong, gương mẫu, trọng dân, gần
dân, hiểu dân, học dân, có trách nhiệm cao trong công việc, có bản lĩnh chính trị,
phẩm chất đạo đức cách mạng, ý thức tổ chức kỷ luật và năng lực hoàn thành
nhiệm vụ, vững vàng trước mọi khó khăn, thách thức, phấn đấu cho mục tiêu, lý
tưởng của Đảng.
- Tiếp tục đổi mới, nâng cao hiệu quả công tác dân vận, tăng cường quan hệ
mật thiết giữa Đảng với Nhân dân; có kế hoạch thường xuyên tìm hiểu tình hình
đời sống, tâm tư, nguyện vọng của Nhân dân để có chủ trương, biện pháp xử lý
đúng đắn, kịp thời.
- Củng cố vững chắc niềm tin của Nhân dân đối với Đảng, tăng cường khối
đại đoàn kết toàn dân tộc và mối quan hệ mật thiết giữa Đảng với Nhân dân; tập
hợp, vận động Nhân dân thực hiện tốt các chủ trương của Đảng và chính sách,
pháp luật của Nhà nước; phát huy sức mạnh to lớn của Nhân dân, tạo thành phong
trào cách mạng rộng lớn xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.
- Đổi mới phương thức lãnh đạo của Đảng về công tác dân vận trong điều
kiện phát triển kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế.
Đội ngũ cán bộ, đảng viên phải thật sự tin dân, trọng dân, gần dân, hiểu dân, học
dân, dựa vào dân, có trách nhiệm với dân. Giải quyết kịp thời, có hiệu quả những
bức xúc, những kiến nghị chính đáng của Nhân dân và khiếu nại, tố cáo của công
dân.
b) Về phát huy dân chủ:
- Tiếp tục phát huy dân chủ xã hội chủ nghĩa, bảo đảm tất cả quyền lực nhà nước
thuộc về nhân dân. Mọi đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của
Nhà nước phải xuất phát từ nguyện vọng, quyền và lợi ích chính đáng của nhân
dân, được nhân dân tham gia ý kiến. Dân chủ phải được thực hiện đầy đủ, nghiêm
túc trên tất cả các lĩnh vực của đời sống xã hội. Bảo đảm để nhân dân tham gia ở
tất cả các khâu của quá trình đưa ra những quyết định liên quan đến lợi ích, cuộc
sống của nhân dân, từ nêu sáng kiến, tham gia thảo luận, tranh luận đến giám sát
quá trình thực hiện. Tập trung xây dựng những văn bản pháp luật liên quan trực
tiếp đến quyền làm chủ của Nhân dân.
- Thể chế hóa và nâng cao chất lượng các hình thức thực hiện dân chủ trực tiếp và
dân chủ đại diện. Thực hiện quyền con người, quyền và nghĩa vụ cơ bản của công
dân, theo tinh thần của Hiến pháp năm 2013; gắn quyền với trách nhiệm, nghĩa vụ,
đề cao đạo đức xã hội. Tiếp tục thực hiện tốt dân chủ ở cơ sở; hoàn thiện hệ thống
14
pháp luật, tôn trọng, bảo đảm, bảo vệ quyền con người, quyền và nghĩa vụ của
công dân.
- Để thực hiện dân chủ trong xã hội, trước hết phải bảo đảm phát huy dân chủ
trong Đảng là hạt nhân để phát huy đầy đủ dân chủ trong xã hội. Đẩy mạnh dân
chủ hóa xã hội để phát huy quyền làm chủ của nhân dân, vai trò chủ động, sáng tạo
của Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể nhân dân. Tổ chức thực hiện tốt Quy chế
giám sát và phản biện xã hội của Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức chính trị - xã
hội; Quy định về việc Mặt trận Tổ quốc, các tổ chức chính trị - xã hội và nhân dân
góp ý xây dựng Đảng, xây dựng chính quyền; Quy định về giám sát đảng viên là
cán bộ thuộc diện Bộ Chính trị, Ban Bí thư quản lý và các quy định, quy chế khác.
- Các cấp, các ngành, địa phương, đơn vị tập trung giải quyết những bức xúc,
nguyện vọng chính đáng của Nhân dân, nhất là những vấn đề liên quan trực tiếp
đến đời sống, việc làm, đền bù thu hồi đất đai, tai nạn giao thông, tệ nạn xã hội.
Trong xây dựng thể chế, chính sách, cần quán triệt và thực hiện nghiêm nguyên
tắc: mọi chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước phải thuận với
lòng dân, xuất phát từ lợi ích và nguyện vọng chính đáng của Nhân dân. Chú trọng
cải thiện đời sống vật chất và tinh thần của Nhân dân, nhất là điều kiện sống, lao
động, học tập, sáng tạo, nghỉ ngơi, chăm sóc sức khỏe.
- Quan tâm điều chỉnh hài hòa lợi ích giữa các giai tầng xã hội, các vùng miền, các
lĩnh vực; gắn nghĩa vụ với quyền lợi, cống hiến với hưởng thụ, lợi ích cá nhân với
lợi ích tập thể và cộng đồng, xã hội.
- Xử lý nghiêm minh những vụ việc tiêu cực, tham nhũng; giải quyết dứt điểm
những vụ việc khiếu kiện đông người phức tạp, kéo dài.
- Phát huy dân chủ phải đi liền với tăng cường pháp chế, đề cao trách nhiệm công
dân, giữ vững kỷ luật, kỷ cương và đề cao đạo đức xã hội. Phê phán những biểu
hiện dân chủ cực đoan, dân chủ hình thức. Xử lý nghiêm những hành vi lợi dụng
dân chủ để làm mất an ninh chính trị, trật tự, an toàn xã hội và những hành vi vi
phạm quyền dân chủ và quyền làm chủ của Nhân dân.
c) Chăm lo đời sống cho Nhân dân:
- Động lực thúc đẩy phong trào Nhân dân là phát huy quyền làm chủ, đáp ứng lợi
ích thiết thực của Nhân dân; kết hợp hài hòa các lợi ích; quyền lợi phải đi đôi với
nghĩa vụ công dân; chú trọng lợi ích trực tiếp của người dân; huy động sức dân
phải đi đôi với bồi dưỡng sức dân; những gì có lợi cho dân thì hết sức làm, những
gì có hại cho dân thì hết sức tránh.
15
- Tiếp tục hoàn thiện chính sách an sinh xã hội phù hợp với quá trình phát triển
kinh tế - xã hội. Mở rộng đối tượng và nâng cao hiệu quả của hệ thống an sinh xã
hội đến mọi người dân; tạo điều kiện để trợ giúp có hiệu quả cho tầng lớp yếu thế,
dễ tổn thương hoặc những người gặp rủi ro trong cuộc sống.
- Phát triển và thực hiện tốt các chính sách bảo hiểm xã hội, bảo hiểm thất nghiệp,
bảo hiểm tai nạn lao động,... Chuyển từ hỗ trợ nhân đạo sang bảo đảm quyền an
sinh xã hội của công dân.
- Đổi mới chính sách giảm nghèo theo hướng tập trung, hiệu quả và tiếp cận
phương pháp đo lường nghèo đa chiều nhằm bảo đảm an sinh xã hội cơ bản và tiếp
cận các dịch vụ xã hội cơ bản.
- Tổ chức tốt hơn việc cung cấp các dịch vụ xã hội cơ bản thiết yếu.
- Thực hiện tốt các chính sách hỗ trợ nhà ở cho các đối tượng chính sách, người
nghèo, Nhân dân sống ở vùng sâu, vùng xa, vùng khó khăn; phát triển nhà ở xã hội
cho người thu nhập thấp, công nhân khu công nghiệp, khu chế xuất và sinh viên,...
- Phát triển đa dạng các hình thức từ thiện, đẩy mạnh phong trào toàn dân tham gia
giúp đỡ những người yếu thế.
- Coi trọng chăm sóc sức khoẻ Nhân dân, công tác dân số - kế hoạch hóa gia đình,
bảo vệ và chăm sóc sức khoẻ bà mẹ, trẻ em; xây dựng gia đình hạnh phúc.
2. Tiếp tục bổ sung, hoàn thiện hệ thống chính sách, pháp luật
- Kịp thời thể chế hóa đường lối, chủ trương của Đảng thành chính sách, pháp luật
phù hợp với thực tiễn và đáp ứng lợi ích, nguyện vọng chính đáng của nhân dân.
Tiếp tục thể chế hóa, cụ thể hóa mối quan hệ "Đảng lãnh đạo, Nhà nước quản lý,
Nhân dân làm chủ", nhất là nội dung Nhân dân làm chủ và phương châm "Dân
biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra".
- Đảng và Nhà nước tiếp tục quan tâm bổ sung, hoàn thiện hệ thống chính sách,
pháp luật, quy chế bảo đảm phát huy dân chủ, quyền làm chủ của Nhân dân, tôn
trọng Nhân dân, chăm lo đời sống của Nhân dân.
- Thực hiện nghiêm túc, có hiệu quả Nghị quyết Trung ương 4 khóa XI về “Một số
vấn đề cấp bách về xây dựng Đảng hiện nay” và Nghị quyết Trung ương 4 khóa
XII về “tăng cường xây dựng, chỉnh đốn Đảng; ngăn chặn, đẩy lùi sự suy thoái về
tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, những biểu hiện "tự diễn biến" và "tự chuyển
hóa" trong nội bộ”. Trong đó, quan tâm thực hiện tốt nhiều nội dung sau đây:
“Tăng cường công tác dân vận của Đảng và của chính quyền; phát huy vai trò
giám sát của Mặt trận Tổ quốc, các đoàn thể chính trị - xã hội, của nhân dân, báo
chí và công luận trong đấu tranh ngăn chặn, đẩy lùi suy thoái, "tự diễn biến", "tự
16
chuyển hóa" trong cán bộ, đảng viên. Thực hiện nghiêm túc, có hiệu quả phương
châm dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra. Trước mắt, tập trung giải quyết kịp
thời, dứt điểm những vấn đề bức xúc của nhân dân. Nâng cao chất lượng, hiệu quả
hoạt động của Quốc hội và Hội đồng nhân dân các cấp, bảo đảm mọi chính sách,
pháp luật của Nhà nước phải theo đúng Cương lĩnh, đường lối, chủ trương của
Đảng và phải xuất phát từ nguyện vọng chính đáng, quyền và lợi ích hợp pháp của
nhân dân. Người đứng đầu cấp ủy, chính quyền các cấp phải thực hiện nghiêm túc
việc tiếp dân định kỳ hoặc đột xuất để tiếp nhận thông tin, lắng nghe, đối thoại trực
tiếp và xử lý những phản ánh, kiến nghị của nhân dân, nhất là những biểu hiện suy
thoái, "tự diễn biến", "tự chuyển hóa" trong cán bộ, đảng viên. Xây dựng và thực
hiện Quy định về việc lấy ý kiến đánh giá sự hài lòng của người dân đối với cơ
quan, cán bộ, công chức trực tiếp giải quyết công việc của người dân và doanh
nghiệp; có hình thức xử lý đối với những tổ chức, cá nhân có chỉ số hài lòng thấp.
Xây dựng và thực hiện cơ chế bảo vệ, khuyến khích người dân phản ánh, tố giác và
tích cực đấu tranh phòng, chống suy thoái, "tự diễn biến", "tự chuyển hóa".
- Tập trung lãnh đạo, chỉ đạo, tổ chức thực hiện có kết quả Chỉ thị 05-CT/TW của
Bộ Chính trị khóa XII về “Đẩy mạnh học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong
cách Hồ Chí Minh”. Trong đó, quyết tâm thực hiện tốt nội dung: “Đề cao trách
nhiệm nêu gương, tự giác học trước, làm theo trước để nêu gương của người đứng
đầu và cán bộ chủ chốt các cấp, của cán bộ, đảng viên trong học tập và làm theo tư
tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh. Tăng cường công tác kiểm tra, đôn đốc
việc thực hiện học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh,
gắn với đánh giá, nhận xét cán bộ, đảng viên, công chức, viên chức hằng năm và
cả nhiệm kỳ. Tiếp tục xây dựng, hoàn thiện chuẩn mực đạo đức nghề nghiệp, đạo
đức công vụ ở từng địa phương, cơ quan, đơn vị với phương châm "sát chức năng,
nhiệm vụ, ngắn gọn, dễ nhớ, dễ thực hiện và đánh giá việc thực hiện”. Hoàn thiện
chính sách, pháp luật liên quan đến đạo đức công vụ”.
- Tổ chức thực hiện Quy định 109-QĐ/TW, ngày 03/01/2018 của Ban Bí thư khóa
XII về “công tác kiểm tra của tổ chức đảng đối với việc tu dưỡng, rèn luyện đạo
đức của cán bộ, đảng viên” (thay thế Quy định cùng tên số 55-QĐ/TW, ngày
10/01/2012 của Ban Bí thư khóa XI). Trong đó, có riêng một nội dung kiểm tra “về
ý thức trách nhiệm phục vụ Nhân dân bằng những việc làm thiết thực, cụ thể; việc
giải quyết các khiếu nại, tố cáo chính đáng của Nhân dân; chống biểu hiện về sự vô
cảm, quan liêu, mệnh lệnh, hách dịch, nhũng nhiễu, gây phiền hà cho Nhân dân”.
17
- Triển khai thực hiện có hiệu quả Nghị quyết số 20-NQ/TW của Ban Chấp hành
Trung ương khóa XII về “tăng cường công tác bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức
khỏe nhân dân trong tình hình mới”. Nghị quyết xác định rõ các quan điểm: “Bảo
vệ, chăm sóc và nâng cao sức khoẻ là nghĩa vụ, trách nhiệm của mỗi người dân,
của cả hệ thống chính trị và toàn xã hội, đòi hỏi sự tham gia tích cực của các cấp
ủy, chính quyền, Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể, các ngành, trong đó ngành Y tế
là nòng cốt”; “Đầu tư cho bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khỏe nhân dân là đầu
tư cho phát triển. Nhà nước ưu tiên đầu tư ngân sách và có cơ chế, chính sách huy
động, sử dụng hiệu quả các nguồn lực để bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khỏe
nhân dân; tổ chức cung cấp dịch vụ công, bảo đảm các dịch vụ cơ bản, đồng thời
khuyến khích hợp tác công - tư, đầu tư tư nhân, cung cấp các dịch vụ theo yêu cầu;
“mọi người dân đều được quản lý, chăm sóc sức khỏe; được bảo đảm bình đẳng về
quyền và nghĩa vụ trong tham gia bảo hiểm y tế và thụ hưởng các dịch vụ y tế”.
Một số đối tượng phải quan tâm chú trọng là: “bà mẹ, trẻ em, đặc biệt là ở
khu vực miền núi, vùng sâu, vùng xa, vùng khó khăn, biên giới, hải đảo. Quan tâm
chăm sóc sức khỏe người cao tuổi, người khuyết tật, người bị ảnh hưởng bởi hậu
quả của chiến tranh và các đối tượng ưu tiên; phát triển các mô hình chăm sóc
người cao tuổi phù hợp”. Các cấp, các ngành có liên quan tăng cường quản lý nhà
nước, xây dựng và thực hiện các giải pháp đồng bộ nhằm phòng, chống, ngăn chặn
và chấm dứt tình trạng lợi dụng chủ trương xã hội hoá để lạm dụng các nguồn lực
công phục vụ các "nhóm lợi ích", tạo ra bất bình đẳng trong tiếp cận dịch vụ y tế.
3. Một số nhiệm vụ, giải pháp cụ thể
a) Đối với tổ chức đảng, chính quyền, Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức chính
trị - xã hội:
- Quán triệt đầy đủ tư tưởng Hồ Chí Minh, đường lối quan điểm của Đảng, pháp
luật của Nhà nước, về "dân làm gốc"; xây dựng chương trình, kế hoạch xây dựng ý
thức tôn trọng nhân dân, phát huy dân chủ của Nhân dân, chăm lo đời sống Nhân
dân trong các ngành, địa phương, cơ quan đơn vị, coi đây là nhiệm vụ quan trọng
hàng đầu, là nguồn lực để thực hiện các nhiệm vụ xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.
- Tập trung chỉ đạo thực hiện Quy chế dân chủ ở cơ sở, cải cách hành chính, tạo
điều kiện thuận lợi nhất cho nhân dân tự do sản xuất, kinh doanh theo pháp luật,
góp phần phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội, không ngừng nâng cao đời sống Nhân
dân.
- Nghiêm túc triển khai thực hiện Quyết định số 217-QĐ/TW, ngày
12/12/2013 của Bộ Chính trị khóa XI về việc ban hành Quy chế giám sát và phản
18
biện xã hội của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các đoàn thể chính trị - xã hội.
Trong Quy chế nêu rõ mục đích: phát huy quyền làm chủ của nhân dân, góp phần
xây dựng Đảng, Nhà nước trong sạch, vững mạnh; bảo đảm quyền và lợi ích hợp
pháp của nhân dân; phát huy dân chủ, tăng cường đồng thuận xã hội. Giám sát và
phản biện xã hội phải mang tính nhân dân, tính dân chủ xã hội chủ nghĩa, tính xây
dựng, tính khoa học và thực tiễn.
- Nhận thức sâu sắc, quán triệt và thực hiện nghiêm Quyết định số 218-QĐ/TW,
ngày 12-12-2013 của Bộ Chính trị quy định về việc Mặt trận Tổ quốc và các đoàn
thể chính trị - xã hội và nhân dân tham gia góp ý xây dựng Đảng, xây dựng chính
quyền .
- Triển khai thực hiện có hiệu quả Quy định 124-QĐ/TW, ngày 02/02/2018 của
Ban Bí thư khóa XII về “giám sát của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, các tổ chức
chính trị - xã hội và nhân dân đối với việc tu dưỡng, rèn luyện đạo đức, lối sống
của người đứng đầu, cán bộ chủ chốt và cán bộ, đảng viên”. Quy định xác định rõ,
chủ thể giám sát không chỉ là Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức chính trị
xã hội từ Trung ương đến cơ sở, mà còn là Nhân dân và Nhân dân thực hiện quyền
giám sát thông qua Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức chính trị - xã hội;
phản ảnh, kiến nghị đến cấp ủy, tổ chức đảng, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, các tổ
chức chính trị - xã hội và cơ quan có thẩm quyền về những biểu hiện suy thoái về
đạo đức, lối sống của cán bộ, đảng viên.
b) Đối với cán bộ lãnh đạo, người đứng đầu:
- Chủ động, tích cực trong thực hiện các chương trình, kế hoạch, mục tiêu phát
triển kinh tế, xã hội, văn hóa, bảo vệ môi trường; phát huy sức dân, huy động Nhân
dân tham gia thực hiện các mục tiêu đề ra vì lợi ích của Nhân dân. Nói đi đôi với
làm, tạo uy tín tốt nhất trong nhân dân, làm gương để Nhân dân noi theo; tiền
phong, gương mẫu, có trách nhiệm và chịu trách nhiệm cao nhất.
- Thực hiện nghiêm Quy định 08-Qđi/TW, ngày 25/10/2018 của Ban Chấp hành
Trung ương khóa XII về “trách nhiệm nêu gương của cán bộ, đảng viên, trước hết
là Ủy viên Bộ Chính trị, Ủy viên Ban Bí thư, Ủy viên Ban Chấp hành Trung
ương”. Hết lòng, hết sức phụng sự Tổ quốc, phục vụ nhân dân, vì lợi ích của nhân
dân, của quốc gia - dân tộc và mục tiêu, lý tưởng cách mạng của Đảng. Không làm
bất cứ việc gì có hại cho Đảng, cho đất nước và nhân dân. Lấy ấm no, hạnh phúc
và sự hài lòng của nhân dân làm mục tiêu phấn đấu.
- Thực hành phong cách lãnh đạo khoa học, dân chủ, sâu sát thực tiễn, hiệu quả.
- Tích cực giải quyết dứt điểm các vấn đề phức tạp, bức xúc, tồn đọng kéo dài.
19
Tải về để xem bản đầy đủ
22 trang
31/03/2022
5620
Bạn đang xem 20 trang mẫu của tài liệu "Bài thu hoạch Chuyên đề năm 2019: Xây dựng ý thức tôn trọng nhân dân, phát huy quyền làm chủ của nhân dân, chăm lo đời sống Nhân dân theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh", để tải tài liệu gốc về máy hãy click vào nút Download ở trên
File đính kèm:
- bai_thu_hoach_chuyen_de_nam_2019_xay_dung_y_thuc_ton_trong_n.docx
