Bài giảng Khoa học quản lý - Chương 8: Công cụ và cơ cấu tổ chức quản lý

HỌC VIỆN BÁO CHÍ VÀ TUYÊN TRUYỀN\

KHOACHÍNH TRỊ HỌC

CÔNG CỤ VÀ CƠ CẤU

TỔ CHỨC QUẢN LÝ

GV: NGUYỄN XUÂN PHONG

1

KẾT CẤU NỘI DUNG

I. CÔNG CỤ QUẢN LÝ

1.1. Khái niệm và phân loại

1.2. Một số công cụ thường dùng trong hoạt động

quản lý

1.2.1. Công cụ pháp luật

1.2.2. Công cụ kế hoạch

1.2.3. Công cụ chính sách

1.3. Hoạch định và vận dụng các công cụ quản lý

1.4. Đổi mới và nâng cao năng lực vận hành hệ

thống công cụ quản lý ở nước ta hiện nay

2

II. CƠ CẤU TỔ CHỨC QUẢN LÝ (CCTCQL)

2.1. MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ CCTCQL

2.2. CÁC HOẠT ĐỘNG CCTCQL

2.2.1. Cơ cấu trực tuyến

2.2.2. Cơ cấu chức năng

2.2.3. Cơ cấu trực tuyến - tham mưu

2.2.4. Cơ cấu trực tuyến - chức năng

2.2.5. Cơ cấu chương trình - mục tiêu

2.2.6. Cơ cấu ma trận

2.3. XÂY DỰNG CCTCQL VÀ GIAO QUYỀN

3.1. Các giai đoạn và phương pháp xây dựng

CCTCQL

3

3.2. Vấn đề giao quyền trong tổ chức

I. CÁC CễNG CỤ QUẢN Lí

1.1. Khái niệm và phân loại

1.1.1. Khái niệm:

Công cụ QL là những phương tiện, cơ chế mà

chủ thể quản lý sử dụng nhằm định

hướng, dẫn dắt, khích lệ, điều hoà, phối

hợp hoạt động của các cá nhân, tập thể

trong việc thực hiện mục tiêu quản lý đã

đề ra

4

Sơ đồ tác động bằng công cụ trong QL

xỏc định

Chủ thể QL

Cụng

cụ QL

Mục tiêu QL

thực hiện

Đối tượng QL

5

1.1.2. Đặc điểm của công cụ quản lý

 Có tính hệ thống nhằm thống nhất tính đa

dạng, nhiều mặt của đối tượng.

 Có tính lịch sử-cụ thể: Bao giờ cũng gắn với

một hệ thống quản lý cụ thể, giải quyết nhiệm

vụ cụ thể.

 Luôn biến đổi phù hợp với sự biến đổi của

đối tượng

 Có xu hướng ngày càng được hoàn thiện

hơn do sự phát triển khoa học-công nghệ

6

Phân loại

 Theo lĩnh vực quản lý:

 Công cụ quản lý kinh tế: tiền tệ, tài chính, tín dụng,

thương mại, đầu tư

 Công cụ quản lý xã hội: Công cụ quản lý văn hoá,

quản lý y tế, giáo dục

 Theo tính chất công cụ quản lý:

 Công cụ pháp lý: luật, pháp lệnh, chiến lược, kế

họach, chính sách.

 Công cụ kinh tế, kỹ thuật : hạch toán kinh tế, toán

tin, thống kê, xác suất...

7

Theo phạm vi quản lý:

Công cụ quản lý vĩ mô: công cụ, chính sách

quản lý của nhà nước về kinh tế, xã hội; về

các ngành... trong cả nước.

Công cụ quản lý vi mô: công cụ quản lý

trong nội bộ tổ chức cơ sở như kế họach, nội

qui, quy chế; chế độ, chính sách

8

Theo thời gian quản lý:

Công cụ quản lý dài hạn.

Công cụ quản lý ngắn hạn.

. Theo nội dung và quá trình quản lý:

Công cụ kế hoạch và kế toán: sử dụng

chung trong mọi hoạt động quản lý kinh tế-

xã hội ở mọi cấp và mọi khâu trong QL

Công cụ quản lý đặc thù ngành và lĩnh vực:

sử dụng phù hợp với ngành hoặc lĩnh vực

9

1.2. Một số công cụ thường dùng trong quản lý

1.2.1. Công cụ pháp luật

– Khái niệm:

Là tổng thể những văn bản pháp luật liên

quan đến sự tồn tại và vận hành của hệ

thống quản lý, do NN ban hành, đồng

thời đảm bảo thực hiện bằng sức mạnh

cưỡng chế của NN.

10

– Đặc điểm

Thể hiện quyền uy khách quan kết hợp

quyền uy của NN (sự cưỡng chế chỉ

dùng răn đe hay trừng phạt khi vi

phạm pháp luật )

Mang tính phổ quát và công bằng (mọi

người bình đẳng trước pháp luật)

Tự do trong khuôn khổ (làm những gỡ

phỏp luật khụng cấm)

11

–Vai trò:

Điều tiết, định hướng sự vận động

của hệ thống QL

Xác lập trật tự và đảm bảo môi

trường thuận lợi cho sự phát triển

của hệ thống QL

Bảo đảm lợi ích thông qua việc

thực hiện quyền và nghĩa vụ được

xác định theo pháp luật

12

1.2.2. Công cụ kế hoạch

– Khái niệm: bao gồm những quyết định của chủ

thể QL về mục tiêu, biện pháp và các điều kiện

đảm bảo thực hiện mục tiêu của hệ thống trong

một thời gian nhất định.

– Vai trò:

Định hướng và lựa chọn cách thức phù hợp để

đạt mục tiêu

Tạo ra tầm nhìn chiến lược cho các nhà quản lý

trong việc phát hiện vấn đề và xử lý tình huống

trong QL

13

–Yêu cầu đối với công cụ kế hoạch

Coi trọng các hoạt động tiền kế hoạch

như thăm dò, khảo sát, dự báo trước

khi lập kế hoạch.

Bảo đảm tính khoa học, phù hợp với

thực tiễn

Mềm dẻo, linh hoạt, phù hợp sự biến

đổi của môi trường

14

1.2.3. Công cụ chính sách

– Khái niệm: bao gồm những sách lược và

kế hoạch cụ thể, căn cứ vào đường lối

chiến lược và tình hình thực tế để thực

hiện những mục đích

– Vai trò

Định hướng sự vận động và phát triển

của hệ thống

Điều tiết, kích thích hệ thống nhằm đạt

hiệu quả cao.

15

Chính sách tiền tệ: Là tổng thể các chủ

trương, biện pháp của chủ thể QL dùng để

chi phối, điều tiết quá trình cung ứng tiền tệ

đảm bảo giữ ổn định giá trị đồng tiền, góp

phần thực hiện mục tiêu của hệ thống

Chính sách tài chính: là tổng thể các quan

điểm, biện pháp, cách thức tác động vào

quá trình hình thành, phát triển, huy động,

quản lý và sử dụng các nguồn vốn, tài sản

của hệ thống quản lý nhằm đạt mục tiêu đề

ra

16

1.3. Hoạch định và vận hành các công cụ quản lý

1.3.1. Hoạch định các công cụ quản lý

– Các yếu tố tác động:

Yếu tố khách quan: Sự biến đổi của đối tượng quản lý,

sự phát triển của khoa học - công nghệ; sự thay đổi

của môi trường kinh tế, chính trị, văn hoá trong và

ngoaì nước...

Yếu tố chủ quan: Mong muốn đạt được các mục tiêu

quản lý; nhận thức qui luật khách quan, trình độ,

năng lực của các nhà hoạch định công cụ

Yếu tố bên trong hệ thống : con người, điều kiện cơ sở

vật chất, các giá trị văn hoá tinh thần...của hệ thống

(tiềm lực).

17

Các yếu tố bên ngoài hệ thống môi trường pháp

lý, môi trường kinh tế xã hội...

Yếu tố vật chất: hệ thống máy móc công nghệ, cơ

sở vật chất, vốn , nguồn lực con người...

Yếu tố tinh thần: thể chế chính trị, lý tưởng, luật

pháp, dân trí, đời sống văn hoá tinh thần của con

người trong tổ chức.

Yếu tố truyền thống dân tộc, tập quán, văn hoá

18

Yêu cầu đối với hệ thống công cụ quản lý:

Có căn cứ khoa học: được luận chứng về mặt

khoa học, được kiểm nghiệm về thực tiễn.

Có tính khả thi và hiệu quả: phù hợp, sát hợp với

thực tế KT-XH của đất nước, của ngành, lĩnh

vực.

Bảo đảm tính ổn định tương đối của hệ thống

công cụ , có xu hướng phát triển và hoàn thiện

Phù hợp với khả năng, trình độ của cán bộ quản

lý

19

1.3.2. Vận hành các công cụ quản lý

- Các yếu tố tác động:

Môi trường pháp lý: pháp luật đồng bộ, nghiêm

minh là môi trường tốt cho vận hành công cụ

quản lý và ngược lại.

Trình độ dân trí: khả năng am hiểu chủ trương,

chính sách, pháp luật và công cụ quản lý của

người dân

Năng lực sử dụng công cụ quản lý của cán bộ

quản lý là yếu tố quyết định vận hành công cụ

quản lý.

20

Bài giảng Khoa học quản lý - Chương 8: Công cụ và cơ cấu tổ chức quản lý - Nguyễn Xuân Phong