Khóa luận Thực trạng tuân thủ pháp luật thuế của các doanh nghiệp tại Chi cục thuế Huyện Quảng Ninh, tỉnh Quảng Bình

LỜI CẢM ƠN

Với lòng kính trọng và tri ân sâu sắc, lời cảm ơn trước tiên em xin gửi đến quý Thầy

Cô Trường Đại học Kinh Tế - Đại học Huế, quý Thầy cô trong Khoa Tài chính – Ngân

hàng đã truyền đạt cho em những kiến thức bổ ích, quý báu trong thời gian vừa qua.

Đặc biệt, em xin cảm ơn ThS. Lê Hoàng Anh – người thầy kính mến đã tận tình giúp

đỡ, hướng dẫn nhiệt tình trong quá trình nghiên cứu và hoàn thành khóa luận tốt

nghiệp.

Đồng thời em xin gửi lời cảm ơn đến ban lãnh đạo cơ quan chi cục Thuế Khu vực

Đồng Hới – Quảng Ninh đã tạo mọi điều kiện, luôn quan tâm giúp đỡ, hướng dẫn em

trong quá trình thực tập.

Trong bài báo cáo này, tuy em đã cố gắng hết sức để thực hiện bài báo cáo được hoàn

chỉnh và đạt được những yêu cầu, song không thể tránh khỏi những sai sót, vì vậy em

rất mong nhận được những ý kiến đống góp của quý Thầy Cô giáo để bài báo cáo

được hoàn thiện hơn.

Cuối cùng, em xin kính chúc quý Thầy Cô dồi dào sức khỏe và thành công trong sự

nghiệp trồng người.

Một lần nữa em xin chân thành cảm ơn.

Sinh viên

Nguyễn Thị Nhật Tân

i

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT

Chữ viết tắt

Giải nghĩa

CBCC

CQT

Cán bộ công chức

Cơ quan thuế

DN

Doanh nghiệp

GTGT

NNT

Giá trị gia tăng

Người nộp thuế

Ngân sách nhà nước

Quản lý thuế

NSNN

QLT

TNCN

TNDN

TKTN

Thu nhập cá nhân

Thu nhập doanh nghiệp

Tự khai tự nộp

ii

DANH MỤC BẢNG

Bảng 2.1. Tình hình CBCC tại Chi cục thuế Quảng Ninh giai đoạn 2016-2018....26

Bảng 2.2. Kết quả thu thuế và nợ thuế Chi cục thuế huyện Quảng Ninh giai đoạn

2016 – 2018 ...................................................................................................................27

Bảng 2.3. Công tác tuyên truyền, hỗ trợ NNT của Chi cục thuế giai đoạn 2016-

2018 ...............................................................................................................................30

Bảng 2.4. Thống kê các DN đã thực hiện kiểm tra thuế từ 2016-2018...................31

Bảng 2.5. Tình hình thực hiện các biện pháp đôn đốc tuân thủ luật thuế của NNT

nợ thuế tại Chi cục thuế huyện Quảng Ninh giai đoạn 2016-2018. ........................33

Bảng 2.6. Tình hình thực hiện cưỡng chế các đối tượng nợ thuế trên địa bàn

huyện Quảng Ninh giai đoạn 2016-2018....................................................................34

Bảng 2.7. Tình hình nộp tờ kê khai thuế của các DN trên địa bàn huyện Quảng

Ninh giai đoạn 2016-2018............................................................................................35

Bảng 2.8. Tỷ lệ tờ khai thuế nộp đúng hạn trên địa bàn huyện Quảng Ninh giai

đoạn 2016-2018 ............................................................................................................36

Bảng 2.9. Tình hình tuân thủ luật thuế của các DN trên địa bàn huyện Quảng

Ninh giai đoạn 2016 – 2018 theo kết quả kiểm tra NNT..........................................37

Bảng 2.10. Kết quả kiểm tra DN tuân thủ luật thuế của DN trên địa bàn huyện

Quảng Ninh giai đoạn 2016-2018...............................................................................38

Bảng 2.11. Kết quả tuân thủ thời hạn nộp thuế của các DN trên địa bàn huyện

Quảng Ninh năm 2016 – 2018.....................................................................................39

Bảng 2.12. Kết quả tuân thủ nộp thuế trên địa bàn huyện Quảng Ninh giai đoạn

2016-2018......................................................................................................................39

Bảng 2.13. Kết quả đánh giá về hệ thống pháp luật thuế ........................................40

Bảng 2.14. Kết quả đánh giá về công tác tuyên truyền, hỗ trợ DN ........................42

iii

Bảng 2.15. Kết quả đánh giá về công tác hỗ trợ DN tự kê khai, tự nộp thuế ........43

Bảng 2.16. Kết quả đánh giá về công tác quản lý nợ thuế.......................................44

Bảng 2.17. Kết quả đánh giá về công tác kiểm tra ...................................................45

Bảng 2.18. Kết quả đánh giá về sự tuân thủ pháp luật thuế của các DN trên địa

bàn huyện .....................................................................................................................46

iv

DANH MỤC SƠ ĐỒ

Sơ đồ 2.1. Tổ chức bộ máy tại Chi cục thuế huyện Quảng Ninh.................................24

v

DANH MỤC HÌNH

Hình 1.1. Mô hình nghiên cứu đề xuất ..........................................................................17

Hình 2.1. Biểu đồ thể hiện tình hình DN trên địa bàn huyện Quảng Ninh giai đoạn

2016 – 2018 ...................................................................................................................28

vi

MỤC LỤC

LỜI CẢM ƠN..................................................................................................................i

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT ............................................................................. ii

DANH MỤC BẢNG .................................................................................................... iii

DANH MỤC SƠ ĐỒ .....................................................................................................v

DANH MỤC HÌNH ......................................................................................................vi

MỤC LỤC ................................................................................................................... vii

PHẦN 1: ĐẶT VẤN ĐỀ............................................................................................1

1. Lý do chọn đề tài .............................................................................................1

2. Mục tiêu nghiên cứu ........................................................................................2

2.1. Mục tiêu chung.........................................................................................2

2.2. Mục tiêu cụ thể .........................................................................................2

3. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu.......................................................................2

3.1. Đối tượng nghiên cứu...............................................................................2

3.2. Phạm vi nghiên cứu..................................................................................3

4. Phương pháp nghiên cứu ................................................................................3

4.1. Phương pháp thu thập số liệu, thông tin nghiên cứu................................3

4.2. Phương pháp tổng hợp, phân tích.............................................................3

5. Kết cấu đề tài nghiên cứu................................................................................4

PHẦN 2: NỘI DUNG VÀ KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU...........................................5

CHƯƠNG 1: CƠ SỞ KHOA HỌC VỀ TUÂN THỦ PHÁP LUẬT THUẾ CỦA

DN ...........................................................................................................................5

1.1. Cơ sở lý luận về thuế và quản lý thuế...........................................................5

1.1.1. Cơ sở lý luận về thuế.............................................................................5

vii

1.1.1.1. Khái niệm về thuế...........................................................................5

1.1.1.2. Các loại thuế hiện hành liên quan đến DN.....................................6

1.1.2. Cơ sở lý luận về Quản lý thuế ...................................................................6

1.1.2.1. Khái niệm Quản lý thuế......................................................................6

1.1.2.2. Nguyên tắc quản lý thuế.....................................................................7

1.1.2.3. Nội dung Quản lý thuế .......................................................................8

1.2. Tuân thủ pháp luật thuế của DN ................................................................12

1.2.1. Khái niệm về tuân thủ pháp luật thuế..................................................12

1.2.2. Các cấp độ tuân thủ thuế của DN........................................................12

1.2.3. Các tiêu chí đánh giá tính tuân thủ thuế của DN.................................13

1.2.4. Các nhân tố ảnh hưởng đến việc tuân thủ thuế của DN ......................15

1.3. Kinh nghiệm nâng cao tính tuân thủ thuế của DN trong và ngoài nước ...17

1.3.1. Kinh nghiệm nâng cao tính tuân thủ thuế tại một số tỉnh và thành phố

trong nước......................................................................................................17

1.3.2. Kinh nghiệm nâng cao tính tuân thủ thuế của một số nước trên thế giới

.......................................................................................................................19

1.3.3. Những bài học kinh nghiệm rút ra nhằm tăng cường tính tuân thủ thuế

của doanh nghệp đối với Chi cục thuế huyện Quảng Ninh...........................21

CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG TUÂN THỦ PHÁP LUẬT THUẾ CỦA CÁC

DOANH NGHIỆP TRÊN TẠI CHI CỤC THUẾ HUYỆN QUẢNG NINH,

TỈNH QUẢNG BÌNH...........................................................................................23

2.1. Khái quát về Chi cục thuế Huyện Quảng Ninh và tình hình phát triển của

DN trên địa bàn.................................................................................................23

2.1.1. Giới thiệu về Chi cục thuế Huyện Quảng Ninh, tỉnh Quảng Bình......23

2.1.1.1. Lịch sử hình thành và phát triển...................................................23

2.1.1.2. Cơ cấu tổ chức Chi cục thuế huyện Quảng Ninh.........................24

viii

2.1.1.3. Tình hình nguồn nhân lực của Chi cục thuế huyện Quảng Ninh .26

2.1.1.4. Kết quả hoạt động của Chi cục thuế huyện Quảng Ninh giai đoạn

2016 – 2018 ...............................................................................................27

2.1.2. Tình hình phát triển của DN trên địa bàn huyện Quảng Ninh ............27

2.2. Hoạt động tăng cường tính tuân thủ pháp luật thuế cho DN tại Chi cục

thuế huyện Quảng Ninh, tỉnh Quảng Bình ........................................................29

2.2.1. Hoạt động tuyên truyền hỗ trợ.............................................................29

2.2.2. Hoạt động kiểm tra người nộp thuế.....................................................30

2.2.3. Hoạt động đôn đốc người nộp thuế .....................................................32

2.2.4. Hoạt động quản lý, cưỡng chế nợ thuế................................................33

2.3. Thực trạng tuân thủ pháp luật thuế của các DN trên địa bàn huyện Quảng

Ninh, tỉnh Quảng Bình.......................................................................................35

2.3.1. Tình hình tuân thủ quy định nộp tờ khai thuế của DN........................35

2.3.2. Tình hình vi phạm pháp luật thuế của DN theo kết quả kiểm tra thuế37

2.3.3. Tình hình tuân thủ nộp thuế của DN ...................................................38

2.4. Đánh giá của đối tượng khảo sát về sự tuân thủ pháp luật thuế của DN ..39

2.4.1. Mô tả thông tin đối tượng điều tra.......................................................40

2.4.2. Đánh giá của đối tượng điều tra về các nhân tố ảnh hưởng đến sự tuân

thủ thuế của DN.............................................................................................40

2.4.2.1. Đánh giá về Hệ thống pháp luật thuế ...........................................40

2.4.2.2. Đánh giá về công tác tuyên truyền, hỗ trợ DN.............................41

2.4.2.3. Đánh giá về công tác hỗ trợ DN tự kê khai, tự nộp thuế..............43

2.4.2.4. Đánh giá về công tác quản lý nợ thuế ..........................................44

2.4.2.5. Đánh giá về công tác kiểm tra......................................................45

ix

2.4.2.6. Đánh giá về sự tuân thủ pháp luật thuế của các DN trên địa bàn

huyện .........................................................................................................46

2.5. Đánh giá về mức độ tuân thủ pháp luật thuế của DN do Chi cục thuế

Huyện Quảng Ninh quản lý ...............................................................................46

2.5.1. Kết quả đạt được..................................................................................46

2.5.2. Các vấn đề còn tồn tại .........................................................................47

2.5.3. Nguyên nhân của những hạn chế.........................................................48

CHƯƠNG 3: MỘT SỐ GIẢI PHÁP VÀ KIẾN NGHỊ NHẰM NÂNG CAO

TÍNH TUÂN THỦ PHÁP LUẬT THUẾ CỦA DN TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN

QUẢNG NINH, TỈNH QUẢNG BÌNH ...............................................................50

3.1. Định hướng nâng cao mức độ tuân thủ luật thuế của DN .........................50

3.1.1. Định hướng chung...............................................................................50

3.1.2. Định hướng cụ thể ...............................................................................50

3.2. Giải pháp tăng cường tính tuân thủ thuế trên địa bàn huyện Quảng Ninh51

3.2.1. Giải pháp đối với hệ thống pháp luật thuế ..........................................51

3.2.2. Giải pháp đối với công tác tuyên truyền, hỗ trợ DN...........................51

3.2.3. Đẩy mạnh việc nâng cao trình độ quản lý, trình độ chuyên môn của

đội ngũ cán bộ làm công tác thuế..................................................................53

3.2.4. Giải pháp đối với công tác hỗ trợ DN tự kê khai, tự nộp thuế............54

3.2.5. Tăng cường công tác quản lý nợ và cưỡng chế nợ thuế......................55

3.2.6. Giải pháp đối với công tác kiểm tra ....................................................55

3.2.7. Giải pháp đối với DN ..........................................................................56

PHẦN 3: KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ................................................................57

1. Kết luận..........................................................................................................57

2. Kiến nghị .......................................................................................................58

x

2.1. Kiến nghị đối với Cục thuế Quảng Bình................................................58

2.2. Đối với Chi cục thuế...............................................................................58

PHỤ LỤC PHIẾU ĐIỀU TRA ...............................................................................59

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ...................................................................64

xi

PHẦN 1: ĐẶT VẤN ĐỀ

1. Lý do chọn đề tài

Thuế gắn liền với sự hình thành, tồn tại và phát triển của nhà nước, là công cụ

quan trọng mà bất kỳ quốc gia hay vùng lãnh thổ nào cũng sử dụng để thực hiện các

chức năng và nhiệm vụ của mình. Vì vậy, thuế là vấn đề quan tâm hàng đầu của mọi

quốc gia, bất kể là quốc gia phát triển hay đang phát triển. Tại Việt Nam hiện nay, mỗi

tháng có hàng ngàn doanh nghiệp (DN) mới đăng ký hoạt động kinh doanh. Đây là

tiền đề cho nền kinh tế phát triển nhưng cũng là thách thức không nhỏ đối với cơ quan

thuế (CQT) trong việc quản lý thu thuế một cách hiệu quả. Trong đó, hành vi tuân thủ

thuế của các DN luôn là vấn đề được các cơ quan quản lý thuế (QLT) đặc biệt quan

tâm. Sẽ rất thuận lợi nếu việc tuân thủ thuế có thể đạt được dựa trên cơ sở tự nguyện

của các DN hơn là sử dụng những công cụ hành chính để xử phạt và cưỡng chế. Việc

tuân thủ thuế rõ ràng là một vấn đề lớn ảnh hưởng đến tính bền vững về nguồn thu của

mọi quốc gia. Chính vì vậy, các nước vẫn luôn theo đuổi một chính sách thuế với mục

tiêu quan trọng nhất là tối đa hóa việc tuân thủ thuế.

Luật QLT ra đời là một bước đột phá, qua đó đã làm thay đổi một cách cơ bản

mối quan hệ giữa người nộp thuế (NNT) và CQT, hai chủ thể này đã trở thành những

người bạn đồng hành góp phần vào việc hoàn thành nhiệm vụ thu ngân sách nhà nước.

Việc chuyển đổi mô hình quản lý theo đối tượng sang mô hình quản lý theo chức năng

với cơ chế tự khai – tự nộp, theo cơ chế mới thì NNT hoàn toàn chủ động trong việc kê

khai và nộp thuế, CQT chỉ thực hiện nhiệm vụ tư vấn, hỗ trợ, thanh kiểm tra và giám

sát sự tuân thủ pháp luật của NNT.

Trong nền kinh tế hội nhập và pháp triển sâu rộng như hiện nay, DN chính là

xương sống của nền kinh tế, DN có phát triển thì quốc gia mới hưng thịnh, nguồn thu

thuế từ các DN chính là nguồn đảm bảo vững chắc nhất cho ngân sách quốc gia. Tuy

nhiên, làm thế nào để các DN tự giác tuân thủ pháp luật thuế là vấn đề đặt ra không chỉ

đối với CQT mà còn cả đối với toàn xã hội. Trong thời gian qua, Chi cục Thuế huyện

Quảng Ninh, tỉnh Quảng Bình đã có những biện pháp hữu hiệu nhằm tuyên truyền, hỗ

1

trợ, giải thích, vận động DN chấp hành tốt pháp luật về thuế. Thế nhưng vẫn còn nhiều

hạn chế, bất cập liên quan đến việc việc triển khai Luật Quản lý thuế như tình trạng nợ

thuế, chây ỳ và tính tuân thủ luật thuế của một số bộ phận DN còn chưa cao; công tác

tuyên truyền, hỗ trợ, kiểm tra, giám sát vẫn chưa được quan tâm đúng mức, chưa thực

sự làm cho DN tuân thủ pháp luật thuế theo đúng tinh thần của Luật Quản lý thuế hiện

hành.

Nhận thức được tính cấp thiết về vấn đề về lý luận và thực tiễn nêu trên tác giả

đã quyết định thực hiện đề tài: “Thực trạng tuân thủ pháp luật thuế của các DN tại

Chi cục thuế Huyện Quảng Ninh, Tỉnh Quảng Bình”.

2. Mục tiêu nghiên cứu

2.1. Mục tiêu chung

Trên cơ sở phân tích thực trạng tuân thủ pháp luật thuế của các DN đóng trên địa

bàn do Chi cục thuế huyện Quảng Ninh, tỉnh Quảng Bình quản lý để đánh giá các kết

quả đạt được và chỉ ra những hạn chế, nguyên nhân. Qua đó đề xuất một số giải pháp

giúp nâng cao hành vi tuân thủ thuế trong thời gian tới.

2.2. Mục tiêu cụ thể

- Hệ thống hóa cơ sở lý luận và cơ sở thực tiễn về tính tuân thủ pháp luật thuế

của DN;

- Phân tích, đánh giá thực trạng tuân thủ pháp luật thuế của DN trên địa bàn

huyện Quảng Ninh, tỉnh Quảng Bình giai đoạn 2016-2018;

- Đề xuất một số giải pháp nhằm nâng cao tính tuân thủ thuế của DN tại chi cục

thuế trong thời gian tới.

3. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu

3.1. Đối tượng nghiên cứu

Các vấn đề liên quan đến việc tuân thủ pháp luật thuế của DN trên địa bàn do Chi

cục thuế huyện Quảng Ninh quản lý.

2

3.2. Phạm vi nghiên cứu

- Phạm vi không gian: Chi cục thuế huyện Quảng Ninh, tỉnh Quảng Bình và các

DN hoạt động trên địa bàn do Chi cục thuế quản lý.

- Phạm vi thời gian: Nghiên cứu thực trạng tuân thủ thuế của các DN trên địa bàn

trong giai đoạn 2016 – 2018, nghiên cứu phân tích số liệu sơ cấp được thu thập từ kết

quả điều tra 110 người đại diện của DN.

4. Phương pháp nghiên cứu

4.1. Phương pháp thu thập số liệu, thông tin nghiên cứu

* Số liệu thứ cấp: được thu thập từ các nguồn tài liệu của các cơ quan có liên

quan như Cục thuế tỉnh Quảng Bình, Chi cục thuế huyện Quảng Ninh…. Tài liệu từ

các DN và các tài liệu đã được công bố trên các công trình, đề tài khoa học, báo, tạp

chí trong nước,….

* Số liệu sơ cấp:

Được tiến hành thu thập từ kết quả điều tra thông qua các DN đang hoạt động

trên địa bàn, cụ thể:

Điều tra phỏng vấn theo bảng hỏi: 110 DN đang hoạt động trên địa bàn huyện

Quảng Ninh, tỉnh Quảng Bình do Chi cục thuế huyện Quảng Ninh quản lý.

4.2. Phương pháp tổng hợp, phân tích

- Đề tài sử dụng phương pháp khảo cứu, phân tích, tổng hợp các nguồn thông tin

và tài liệu phục vụ cho việc hệ thống hóa cơ sở lý luận và cơ sở thực tiễn về vấn đề

tuân thủ pháp luật thuế của các DN;

- Phương pháp phân tích, thống kê kinh tế gồm: thống kê mô tả, phân tổ thống

kê, phương pháp so sánh, đánh giá, các biểu đồ, bảng biểu để phân tích mối quan hệ,

mức độ biến động của các chỉ tiêu phân tích nhằm đánh giá tình hình tuân thủ thuế của

DN tại địa bàn nghiên cứu.

3

5. Kết cấu đề tài nghiên cứu

Ngoài phần mở đầu và kết luận, kết cấu của nghiên cứu gồm 3 chương như sau:

Chương 1: Cơ sở khoa học về tuân thủ pháp luật thuế của DN

Chương 2: Thực trạng tuân thủ pháp luật thuế của các DN trên địa bàn huyện

Quảng Ninh, tỉnh Quảng Bình

Chương 3: Một số giải pháp và kiến nghị nhằm nâng cao tính tuân thủ thuế của

DN của DN trên địa bàn huyện Quảng Ninh, tỉnh Quảng Bình

4

PHẦN 2: NỘI DUNG VÀ KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU

CHƯƠNG 1: CƠ SỞ KHOA HỌC VỀ TUÂN THỦ PHÁP LUẬT

THUẾ CỦA DN

1.1. Cơ sở lý luận về thuế và quản lý thuế

1.1.1. Cơ sở lý luận về thuế

1.1.1.1. Khái niệm về thuế

Cho đến nay, trong các tài liệu nghiên cứu được công bố trên thế giới vẫn chưa

có sự thống nhất tuyệt đối về khái niệm thuế. Đứng trên nhiều góc độ khác nhau, theo

các quan điểm của các nhà kinh tế học khác nhau thì có các định nghĩa khác nhau về

thuế.

Theo Joseph E Stiglitz: “Thuế được hình thành từ rất lâu đời, bằng hình thức

cung cấp dịch vụ cho người cai quản, đây là một trong những hình thức đơn giản, đầu

tiên của thuế và sau này được tiền lệ hóa trở thành những nghĩa vụ nộp thuế bằng

nhiều hình thức, nhưng cao nhất là bằng tiền”.

Theo Mác: “Thuế là cơ sở kinh tế của bộ máy nhà nước là thủ đoạn đơn giản để

kho bạc thu được tiền hay tài sản của dân dùng vào việc chi tiêu của Nhà nước”.

Theo Jege: “Thuế là một khoản trích nộp bằng tiền, có tính chất xác định, không

hoàn trả trực tiếp cho công dân đóng góp cho Nhà nước thông qua con đường quyền

lực nhằm bù đắp những chi phí của Nhà nước”

Trên giác độ phân phối thu nhập: thuế là hình thức phân phối và phân phối lại

tổng sản phẩm xã hội và thu nhập quốc dân nhằm hình thành nên quỹ tiền tệ tập trung

lớn nhất của nhà nước (Quỹ NSNN) để đáp ứng nhu cầu chi tiêu cho thực hiện các

chức năng và nhiệm vụ của Nhà nước.

Trên góc độ người nộp thuế: thuế là khoản đóng góp bắt buộc cho Nhà nước theo

Luật định để đáp ứng các nhu cầu chi tiêu cho việc thực hiện các chức năng, nhiệm vụ

của Nhà nước. Người nộp thuế được hưởng hợp pháp phần thu nhập còn lại.

5

Trên góc độ kinh tế học: thuế là biện pháp đặc biệt theo đó, Nhà nước sử dụng

quyền lực của mình để chuyển 1 phần nguồn lực từ khu vực tư sang khu vực công

nhằm thực hiện các chức năng kinh tế xã hội của Nhà nước.

Tựu chung lại có thể thống nhất một khái niệm chung về thuế như sau:

“Thuế là khoản thu bắt buộc mang tính cưỡng chế bằng sức mạnh của Nhà nước

mà các tổ chức, cá nhân có nghĩa vụ phải nộp vào Ngân sách Nhà nước khi có đủ

những điều kiện nhất định. Các khoản thu này không mang tính đối giá và hoàn trả

trực tiếp cho người nộp thuế”.

1.1.1.2. Các loại thuế hiện hành liên quan đến DN

Tùy thuộc vào lĩnh vực kinh doanh và phạm vi hoạt động mà DN phải chịu các

loại thuế khác nhau theo pháp luật hiện hành. Ở nước ta hiện nay, Quốc hội đã ban

hành nhiều sắc thuế khác nhau ở tất cả các lĩnh vực với rất nhiều các Luật, Nghị định

và Thông tư hướng dẫn, trong đó có 6 sắc thuế tác động trực tiếp và chủ yếu đến DN

là:

1. Thuế xuất nhập khẩu

2. Thuế tiêu thụ đặc biệt

4 sắc thuế gián thu

3. Thuế bảo vệ môi trường

4. Thuế giá trị gia tăng

5. Thuế thu nhập DN

2 sắc thuế trực thu

6. Thuế thu nhập cá nhân

Hầu hết các DN chịu tác động nhiều nhất bởi các quy định của thuế giá trị gia

tăng, thuế thu nhập DN và thuế thu nhập cá nhân.

1.1.2. Cơ sở lý luận về Quản lý thuế

1.1.2.1. Khái niệm Quản lý thuế

Trong cuốn Tài chính công của Khoa Tài chính Nhà nước, trường Đại học kinh

tế Thành phố Hồ Chí Minh (2005) thì : “Quản lý thuế là những biện pháp nghiệp vụ

do cơ quan có chức năng thu NSNN thực hiện”… “Đó là những hoạt động thường

6

xuyên của cơ quan thu hướng về phía đối tượng nộp nhằm đảm bảo thu thuế đầy đủ,

kịp thời và đúng quy định”. Với quan niệm trên, có thể hiểu quản lý thuế là quản lý

việc thu thuế. Nó bao gồm các công việc như: xây dựng kế hoạch thu thuế, tổ chức các

biện pháp hành thu và tổ chức bộ máy ngành thuế. Tuy nhiên, từ thực tiễn cho thấy

quản lý thuế không đồng nghĩa với việc quản lý thu thuế.

Quản lý thuế có vai trò quan trọng trong việc đảm bảo cho chính sách thuế được

thực thi nghiêm chỉnh trong thực tiễn đời sống kinh tế - xã hội. Chính sách thuế được

thiết kế thường nhằm thực hiện các chức năng cơ bản, quan trọng của thuế như: điều

tiết nền kinh tế phục vụ cho mục tiêu tăng trưởng hoặc phân phối thu nhập nhằm đảm

bảo công bằng xã hội. Tuy nhiên, các mục tiêu này chỉ đạt được nếu như công tác QLT

thực hiện điều hành, giám sát để mọi NNT đều nộp đúng, nộp đủ và đúng hạn số thuế

phát sinh. Vì vậy, có thể khẳng định QLT có vai trò quan trọng quyết định cho sự

thành công của từng chính sách thuế.

Dưới cách hiểu như vậy, ta có thể khái quát về khái niệm QLT như sau:

- QTL là hoạt động tổ chức, điều hành, giám sát việc của CQT nhằm bảo đảm

NNT chấp hành nghĩa vụ nộp thuế vào NSNN theo quy định.

- QLT là quá trình tổ chức quản lý và kiểm tra việc thực hiện những quy định

trong Luật thuế nhằm huy động đầy đủ những khoản thuế vào NSNN theo quy định.

1.1.2.2. Nguyên tắc quản lý thuế

- Thuế là nguồn thu chủ yếu, bền vững của NSNN. Nộp thuế theo quy định của

pháp luật là quyền lợi và nghĩa vụ của mọi tổ chức, cá nhân trong xã hội. Cơ quan, tổ

chức, cá nhân có trách nhiệm tham gia QLT.

- Việc QLT được thực hiện theo quy định của Luật QLT hiện hành và các quy

định của pháp luật khác có liên quan.

- Việc QLT phải đảm bảo công khai, minh bạch, bình đẳng; đảm bảo quyền và

lợi ích hợp pháp của các bên liên quan.

7

- Thực hiện cải cách thủ tục hành chính và ứng dụng công nghệ thông tin hiện

đại trong QLT; áp dụng các nguyên tắc QLT theo thông lệ quốc tế, trong đó nguyên

tắc bản chất hoạt động, giao dịch quyết định nghĩa vụ thuế, nguyên tắc quản lý rủi ro

trong QLT và các nguyên tắc khác phù hợp với điều kiện Việt Nam.

1.1.2.3. Nội dung Quản lý thuế

Theo điều 4, Luật Quản lý thuế số 38/2019/QH14, ngày 13 tháng 6 năm 2019 thì

nội dung QLT bao gồm các nội dung sau:

- Đăng ký thuế, khai thuế, nộp thuế, ấn định thuế.

- Hoàn thuế, miễn thuế, giảm thuế, không thu thuế.

- Khoanh tiền thuế nợ, xóa nợ tiền thuế, tiền chậm nộp, tiền phạt; miễn tiền chậm

nộp, tiền phạt; không tính tiền nộp chậm, gia hạn nộp thuế; nộp dần tiền nợ thuế.

- Quản lý thông tin NNT.

- Quản lý hóa đơn, chứng từ.

- Kiểm tra thuế, thuế và thực hiện biện pháp phòng, chống, ngăn chặn vi phạm

pháp luật về thuế.

- Cưỡng chế thi hành quyết định hành chính về QLT.

- Xử phạt vi phạm hành chính về QLT.

- Giải quyết khiếu nại, tố cáo về thuế.

- Hợp tác quốc tế về thuế.

- Tuyên truyền, hỗ trợ NNT.

 Quản lý thuế đối với DN

Theo giáo trình Quản lý thuế của PGS.TS Nguyễn Ngọc Hùng: Quản lý thuế là

khâu tổ chức, phân công trách nhiệm cho các bộ phận trong CQT; xác lập mối quan hệ

phối hợp giữa các bộ phận một cách hữu hiệu trong việc thực thi các chính sách thuế.

Công tác quản lý thuế để ngày một nâng cao chất lượng cũng như hiệu quả thu cho

ngân sách nhà nước, góp phần khuyến khích sản xuất kinh doanh phát triển, thúc đẩy

8

tăng trưởng kinh tế, nâng cao ý thức tự giác nộp thuế cho đối tượng nộp thuế và phải

coi đó như một bổn phận và trách nhiệm của đối tượng nộp thuế.

Nội dung quản lý thuế: bao gồm những hoạt động như đăng kí thuế, khai thuế,

nộp thuế, hoàn thuế, miễn thuế, giảm thuế, quản lý thông tin người nộp thuế, kiểm tra -

thuế, cưỡng chế - xử lý vi phạm, giải quyết khiếu nại…

Nguyên tắc quản lý thuế: có ba nguyên tắc chính trong quản lý thuế đó là:

+ Thuế là nguồn thu chủ yếu của ngân sách nhà nước. Nộp thuế theo quy định

của pháp luật là nghĩa vụ và quyền lợi của mọi tổ chức, cá nhân. Cơ quan, tổ chức, cá

nhân có trách nhiệm tham gia quản lý thuế.

+ Việc quản lý thuế được thực hiện theo quy định của Luật này và các quy định

khác của pháp luật có liên quan.

+ Việc quản lý thuế phải bảo đảm công khai, minh bạch, bình đẳng; bảo đảm

quyền và lợi ích hợp pháp của người nộp thuế.

 Cơ chế tự kê khai, tự nộp thuế

Tự kê khai, tự nộp thuế là cơ chế quản lý thuế trong đó người nộp thuế tự giác

tuân thủ thực hiện các nghĩa vụ thuế: người nộp thuế căn cứ các quy định tại các Luật

thuế để xác định nghĩa vụ thuế của mình, kê khai chính xác, nộp tờ khai thuế và nộp

thuế đúng thời hạn. CQT không can thiệp vào việc thực hiện nghĩa vụ thuế của người

nộp thuế nếu NNT tự giác tuân thủ nghĩa vụ. CQT có trách nhiệm tuyên truyền, hỗ trợ,

hướng dẫn để người nộp thuế hiểu rõ và tự giác thực hiện nghĩa vụ thuế, đồng thời

giám sát chặt chẽ việc tuân thủ nghĩa vụ thuế của NNT và thông qua công tác kiểm tra,

để phát hiện, xử lý kịp thời, đúng đắn những hành vi gian lận, trốn thuế của NNT.

Tại Thông tư số 110/2015/TT-BTC ngày 28/7/2015 của Bộ Tài chính hướng dẫn

giao dịch điện tử trong lĩnh vực thuế có hiệu lực từ ngay 10/9/2015 qua đó diều chỉnh

việc đăng ký, kê khai nộp thuế bằng giấy hoặc các hình thức khác trước đây sang Thực

hiện các thủ tục hành chính thuế theo quy định của Luật Quản lý thuế bằng phương

thức giao dịch điện tử bao gồm:

9