Dự án phát triển đô thị Đồng Hới - Phần 5: Kỹ năng trình bày

DONG HOI URBAN DEVELOPMENT PROJECT

COOPERATION SWITZERLAND-VIETNAM

DỰ ÁN PHÁT TRIỂN ĐÔ THỊ ĐỒNG HỚI

HỢP TÁC VIỆT NAM-THỤY SỸ

TRUNG TÂM PHỔ BIẾN KIẾN THỨC

DỰ ÁN PTĐTĐH

5. Kỹ năng trình bày

Tháng 11, 2003

Dựa trên tài liệu của trường Đại học Quản lý Henley và

Viện Công nghệ Massachusetts

Trung tâm Phổ biến Kiến thức - Dự án PTĐTĐH: 5. Kỷ năng Trình bày

KỸ THUẬT VÀ KỸ NĂNG TRÌNH BÀY

Trình bày một chủ đề có hiệu quả, lôi cuốn được sự chú ý và đồng

tình từ phía người nghe, và có thể tóm tắt các khái niệm phức tạp

bằng những từ ngữ đơn giản là kỹ năng cơ bản của mỗi một trưởng

nhóm.

Trong tài liệu này, bạn sẽ học cách tạo sự đồng tình từ phía người

nghe, trình bày một chủ đề có thể lôi cuốn khán giả và làm cho họ

chấp nhận các ý tưởng của bạn.

1. Lý thuyết giao tiếp

Quá trình giao tiếp bao gồm các yếu tố sau đây:

• Người gửi: là người gửi đi một thông điệp (ai)

• Người nhận: là (những) người nhận thông điệp (những

người nhận)

• Thông điệp: nội dung hoặc mục đích chính (cái gì)

• Mã tín hiệu: ngôn ngữ mà thông điệp được gửi đi: từ

ngữ, hình ảnh…

• Kênh:

Phương tiện mà bạn chọn lựa để gửi thông

điệp (bằng cách nào): diễn thuyết, bài viết, chiếu phim v.v .

• “Tiếng ồn”: Các cản trở trong kênh giao tiếp (từ ngữ sai,

tiếng lóng, nghe không rõ v.v.)

Dự án Phát triển Đô thị Đồng Hới

1

Trung tâm Phổ biến Kiến thức - Dự án PTĐTĐH: 5. Kỷ năng Trình bày

2. Chuẩn bị Trình bày

Chuẩn bị tài liệu trình bày:

• Tài liệu cần phải được chuẩn bị trước một vài ngày để có

thừoi gian kiểm tra lại các tài liệu cũng như các công cụ

trực quan trước khi trình bày.

• Chiến lược trình bày phải phù hợp với đối tượng dự kiến:

các chính trị gia muốn nghe về những con số, các nhà

khoa học muốn nghe về những lập luận đã được chứng

minh, các thành viên của một cộng đồng muốn nghe về vai

trò và trách nhiệm và mức độ tham gia của họ vào một dự

án v.v..

• Lập dàn bài một cách có lô-gíc và ghi những điểm chính

của phần trình bày của bạn.

• Phối hợp với các dụng cụ trực quan, chẳng hạn như phim

đèn chiếu, các bức ảnh lớn, bảng trắng v.v..

• Nếu bạn cảm thấy cần thiết, hay chủ đề trình bày mang

một số điểm quan trọng có tính chiến lược, cần chuẩn bị

một ít tài liệu tham khảo để phân phát.

Xây dựng chiến lược trình bày

Nội dung:

• Để giáo dục, thông tin, thuyết phục, hay … giải

trí?

• Có bao nhiêu chi tiết (hữu ích) cần trình bày?

Phong cách:

• Mức độ thuật ngữ kỹ thuật?

• Lôi cuốn khán giả đại trà hay giới chuyên môn?

Dự án Phát triển Đô thị Đồng Hới

2

Trung tâm Phổ biến Kiến thức - Dự án PTĐTĐH: 5. Kỷ năng Trình bày

Cấu trúc :

Trực tiếp

(Dễ thực hiện

hơn)

Gián tiếp

(Thông dụng

hơn)

Các kết quả

Dẫn chứng, đi

Thông tin

chính, kèm theo đến kết quả

dẫn chứng

Tranh luận ,

kèm theo dẫn

chứng

Dẫn chứng dẫn

đến tranh luận

Thuyết phục

Chọn lựa cấu trúc phù hợp

Một phương pháp hữu ích được sử dụng để xây dựng tài liệu

trình bày của bạn là phân tích từ theo cấp độ. Nói đơn giản,

bạn cần xác định những yêu cầu tổng thể ở mức cao nhất,

sau đó phân loại các yêu cầu này thành từng phần nhỏ hơn,

cho đến khi bạn có thể đặt tiêu đề cho các tờ chiếu. Điều này

đảm bảo tính liên tục của chủ đề và là phương tiện quan trọng

giúp bạn điều chỉnh thời gian trình bày. Bạn cũng có thể phân

loại các nội dung trình bày thành các chủ đề đơn giản, trung

bình và phức tạp, và bố trí thời gian trình bày khoảng 1,3,6

phút cho từng loại, do đó, bạn cần chuẩn bị khoảng 15 tờ

chiếu trong khoảng 1 giờ trình bày.

Phần giới thiệụ:

• Lôi cuốn sự quan tâm và trình bày sự liên quan

của chủ đề đối với người nghe

• Xây dựng mối quan hệ và sự tín nhiệm đối với

người nghe

• Trình bày chủ đề chính và giới thiệu nội dung

chương trình

Dự án Phát triển Đô thị Đồng Hới

3

Trung tâm Phổ biến Kiến thức - Dự án PTĐTĐH: 5. Kỷ năng Trình bày

Thân bài:

• Hạn chế trong vòng 5 phần hoặc điểm chính

• Điều chỉnh các nội dung dựa theo khả năng và

nhu cầu của người nghe

• Bố trí thời gian dựa trên chương trình

Kết luận:

• Tóm tắt các điểm chính

• Lưu ý các hạn chế

• Đưa ra các hoạt động tiếp theo.

Tạo dụng cụ trực quan để nâng cao hiệu quả phần trình

bày của bạn

Sử dụng phim đèn chiếu:

Các tấm phim đèn chiếu thường dễ làm và không tốn kém.

Bạn có thể thay đổi trật tự hoặc điều chỉnh nhanh bằng cách

viết tay. Phương pháp này có độ tin cậy cao do sử dụng công

nghệ đơn giản.

Chiếu bằng máy vi tính:

Chiếu bằng máy vi tính thường có sức lôi cuốn hơn vì trông

hiện đại hơn. Tuy nhiên, sử dụng phương pháp này thường

hay gặp vấn đề nếu có nhiều người cùng sử dụng một máy vi

tính do cách định dạng khác nhau, chương trình phần mền

khác nhau v.v. Trong trường hợp này, phải luôn chuẩn bị

phim đèn chiếu dự phòng. Ngoài ra, đèn chiếu máy vi tính

thường cần phòng tối, và không phải bất cứ một phòng họp

nào cũng có rèm cửa sổ. Phương pháp này phải sử dụng các

thiết bị cồng kềnh.

Dự án Phát triển Đô thị Đồng Hới

4

Trung tâm Phổ biến Kiến thức - Dự án PTĐTĐH: 5. Kỷ năng Trình bày

Các gợi ý khi sử dụng phim đèn chiếu hoặc slide (tờ

chiếu cho máy vi tính):

• Sử dụng các dấu chấm đầu câu thay vì các đoạn văn dài

• Đưa vào các hình ảnh, các biểu đồ hoặc các bản vẽ

• Điều chỉnh cỡ chữ tuỳ theo độ lớn của phòng. Phòng rộng

cần phông chữ lớn hơn.

• Không sử dụng những phông chữ khó đọc

• Không định dạng văn bản theo chiều dọc

• Sử dụng những màu nhẹ để tránh việc người nghe chỉ chú

ý đến hình thức hơn nội dung

• Sử dụng các đồ thị thay cho các bảng thống kê số liệụ

• Sử dụng cùng một kiểu khuôn mẫu

• Sử dụng tối đa 60 từ trong một tờ chiếu (hoặc 30 từ tiếng

Anh)

• Chú ý đặt tờ chiếu đúng vị trí và đúng trật tự

Tài liệu tham khảo:

Việc chuẩn bị các tài liệu để tham khảo rất quan trọng khi bạn

không có đủ thời gian để đi sâu vào các vấn đề và bạn muốn

người nghe có các tài liệu về những gì mà bạn đã trình bày,

hoặc giúp người nghe tự ghi chú trong lúc trình bày giúp cho

việc điều chỉnh hoặc sử dụng sau này. Ngoài ra, việc phát tài

liệu tham khảo còn thể hiện tính chuyên nghiệp và giúp củng

cố thêm phần trình bày của bạn. Tài liệu tham khảo cần phải

được phát trước khi trình bày, để người nghe có thể bổ sung

các ghi chép của họ. Các tài liệu này cũng có thể cứu nguy

trong trường hợp mất điện hoặc thiết bị bị hỏng.

Dự án Phát triển Đô thị Đồng Hới

5

Trung tâm Phổ biến Kiến thức - Dự án PTĐTĐH: 5. Kỷ năng Trình bày

Áp phích:

Áp phích thường có tác dụng minh hoạ và giúp củng cố phần

trình bày của bạn. Không nên đặt áp phích ở trong phòng họp

để tránh việc người nghe bị phân tán mà nên đặt ở bên ngoài

để người nghe có thể xem trong giờ giải lao, trước hoặc sau

phần trình bày. Áp phích thường bao gồm các biểu đồ, tranh

ảnh với câu chú thích ngắn và cần cung cấp nhiều chi tiết hơn

phần trình bày của bạn. Đối với các câu chú thích, cần lưu ý

không nên quá màu mè.

Kiểm tra phòng họp:

• Kiểm tra phòng họp ít nhất hai giờ trước khi trình bày.

• Địa điểm có đủ lớn để có thể sử dụng các dụng cụ trực

quan như đèn chiếu hay không?

• Màn hình có đủ lớn để những người ngồi sau vẫn có thể

đọc?

• Vị trí của bạn trong lúc trình bày như thế nào: trên bệ đứng,

sau bàn? ngồi hay đứng?

• Hệ thống âm thanh hoạt động tốt không?

• Tài liệu trình bày của bạn đã sẵn sàng và đầy đủ chưa?

• Các văn phòng phẩm khác (bút, bút viết bảng) đã đầy đủ

chưa?

Cần kiểm tra việc lắp đặt và thử trước các thiết bị được sử

dụng trình bày trước cuộc họp. Rất là khó chịu nếu như mới

nói câu đầu tiên của phần trình bày bạn đã phải dừng lại để

sửa lại màn hình hay điểu chỉnh đèn chiếu. Chuẩn bị bóng đèn

chiếu dự phòng trong trường hợp bóng bị cháy, và áp phích

cũng sẽ cần thiết đúng lúc bạn muốn sử dụng?

Dự án Phát triển Đô thị Đồng Hới

6

Trung tâm Phổ biến Kiến thức - Dự án PTĐTĐH: 5. Kỷ năng Trình bày

3. Thuyết trình

• Cần nhớ rằng người nghe đứng về phía bạn. Khi tham dự

họ đã cho bạn thấy họ rất quan tâm đến đề tài bạn trình

bày.

• Khi nói, cần chú ý tốc độ. Bạn cần đánh giá hiệu quả của

thông điệp mà bạn trình bày. Sử dụng phim đèn chiếu/slide

để xác đinh tốc độ.

• Người nghe chỉ tiếp thu một số ý tưởng mới. Chọn lựa và

tách riêng những điểm quan trọng và tiếp tục củng cố các

điểm đó.

• Không gì chán hơn đối với khán giả khi bạn cứ cúi đầu và

đọc từng từ một bài viết đã được chuẩn bị từ trước.

• Phát huy tối đa các kỹ năng truyền thông của bạn:

- Nhìn vào khán giả trong lúc trình bày

- Trình bày một cách sinh động, nhưng không thái

quá

- Sử dụng động tác phù hợp để nâng cao khả năng

truyền đạt của bạn

• Tránh sử dụng đại từ “tôi”.

• Khiếu hóm hỉnh rất quan trọng, tuy có yếu tố rủi ro. Có thể

sử dụng một số tài liệu vui, nhưng tránh gây xúc phạm

khán giả.

• Sử dụng một số hoạt động, một số trò chơi và tạo cơ hội

để xây dựng mối quan hệ tốt với khán giả

• Điều quan trọng nhất là bạn cần trình bày một cách thoải

mái, và luôn tươi cười. Người nghe sẽ cảm thấy gần gũi

với bạn hơn.

Dự án Phát triển Đô thị Đồng Hới

7

Trung tâm Phổ biến Kiến thức - Dự án PTĐTĐH: 5. Kỷ năng Trình bày

Gợi ý trong trường hợp gặp phải vấn đề:

• Làm gì trong trường hợp bị mất điện?

- Thay đổi trật tự trình bày, tổ chức một vài hoạt động

nhóm cho đến khi có điện trở lại.

- Xem đây như một thử thách và chia sẻ chuyện vui với

khán giả, ví dụ như yêu cầu Giám đốc Nhà máy điện

trình bày với khán giả cách giải quyết vấn đề như thế

nào, trong trường hợp ông ta có mặt

• Làm gì trong trường hợp đèn chiếu hay máy vi tính bị

hỏng?

- Cho nghỉ giải lao sớm

- Cố gắng giải quyết trục trặc trong giờ giải lao

- Chuyển qua sử dụng các dụng cụ trực quan khác (bảng

kẹp giấy, tài liệu tham khảo, bảng viết)

4. Trả lời các câu hỏi

ꢀ Lắng nghe cẩn thận toàn bộ câu hỏi.

ꢀ Tìm thời gian để suy nghĩ bằng cách nói rằng bạn sẽ trả lời

sau giờ giải lao vì đây là một câu hỏi quan trọng, cần được

trả lời đầy đủ.

ꢀ Trung thực về những vấn đề bạn chưa biết, đừng bao giờ

nói dối.

ꢀ Tránh chỉ hội thoại với một người.

Dự án Phát triển Đô thị Đồng Hới

8

Muốn biết thêm thông tin và tài liệu:

ELECTROWATT-INFRA VIETNAM

Dự án Phát triển Đô thị Đông Hới

19 Quang Trung – Đồng Hới, Quảng Bình

ĐT: 052 821 378; Fax: 052 821 374

Email: ewedh@dng.vnn.vn

Dự án Phát Triển Đô thị Đồng Hới do

Cơ quan Hợp tác và Phát triển Thuỵ Sỹ tài trợ