Đồ án Xây dựng website thương mại điện tử, áp dụng cho bán sách trực tuyến

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

TRƯỜNG ĐẠI HỌC DÂN LẬP HẢI PHÒNG

-------o0o-------

ISO 9001:2015

ĐỒ ÁN TỐT NGHIỆP

NGÀNH CÔNG NGHỆ THÔNG TIN

HẢI PHÒNG – 2020

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

TRƯỜNG ĐẠI HỌC DÂN LẬP HẢI PHÒNG

-------o0o-------

XÂY DỰNG WEBSITE THƯƠNG MẠI ĐIỆN TỬ

ÁP DỤNG CHO BÁN SÁCH TRỰC TUYẾN

ĐỒ ÁN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC HỆ CHÍNH QUY

NGÀNH: CÔNG NGHỆ THÔNG TIN

HẢI PHÒNG - 2020

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

TRƯỜNG ĐẠI HỌC DÂN LẬP HẢI PHÒNG

-------o0o-------

XÂY DỰNG WEBSITE THƯƠNG MẠI ĐIỆN TỬ

ÁP DỤNG CHO BÁN SÁCH TRỰC TUYẾN

ĐỒ ÁN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC HỆ CHÍNH QUY

NGÀNH: CÔNG NGHỆ THÔNG TIN

Sinh viên thực hiện : Phạm Văn Mạnh

Giáo viên hướng dẫn : TS. Nguyễn Trịnh Đông

Mã số sinh viên

: 1713C65003

HẢI PHÒNG - 2020

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

CỘNG HOÀ XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM

TRƯỜNG ĐẠI HỌC DÂN LẬP HẢI PHÒNG

Độc lập - Tự do - Hạnh phúc

-------o0o-------

NHIỆM VỤ THIẾT KẾ TỐT NGHIỆP

Sinh viên: Phạm Văn Mạnh

Mã số: 1713C65003

Lớp:

CTL1101

Ngành: Công nghệ Thông tin

Tên đồ án:

“XÂY DỰNG WEBSITE THƯƠNG MẠI ĐIỆN TỬ, ÁP DỤNG CHO BÁN

SÁCH TRỰC TUYẾN”

NHIỆM VỤ ĐỒ ÁN

1. Nội dung và các yêu cầu cần giải quyết trong nhiệm vụ đồ án tốt nghiệp

a. Nội dung:

. Tìm hiểu công nghệ dựa trên nền Web

. Tìm hiểu về các trang thương mại điện tꢀ.

. Xây dựng và thꢀ nghiệm hệ thống website bán sách trực

tuyến

b. Các yêu cầu cần giải quyết

. Tìm hiểu công nghệ dựa trên nền Web

. Tìm hiểu về các trang thương mại điện tꢀ.

. Xây dựng và thꢀ nghiệm hệ thống

2. Các số liệu cần thiết để thiết kế, tính toán.

3. Địa điểm thực tập

CÁN BỘ HƯỚNG DẪN ĐỒ ÁN TỐT NGHIỆP

Người hướng dẫn thứ nhất:

Họ và tên: Nguyễn Trịnh Đông

Học hàm, học vị: Tiến sỹ

Cơ quan công tác: Khoa Công nghệ Thông tin–Trường Đại học Dân lập Hải phòng

Nội dung hướng dẫn:

. Xây dựng website thương mại điện tꢀ, áp dụng cho bán sách trực tuyến.

Người hướng dẫn thứ hai:

Họ và tên: .................................................................................................................

Học hàm, học vị: ......................................................................................................

Cơ quan công tác: .....................................................................................................

Nội dung hướng dẫn: ................................................................................................

...................................................................................................................................

Đồ án tốt nghiệp được giao ngày 14 tháng 10 năm 2019

Yêu cầu phải hoàn thành trước ngày 10 tháng 01 năm 2020

Đã nhận nhiệm vụ: Đ.A.T.N

Cán bộ hướng dẫn Đ.A.T.N

Sinh viên

Hải phòng, ngày

tháng

năm 2020

HIỆU TRƯỞNG

GS.TS.NGƯT Trần Hữu Nghị

CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM

Độc lập - Tự do - Hạnh phúc

PHIẾU NHẬN XÉT CỦA GIẢNG VIÊN HƯỚNG DẪN TỐT NGHIỆP

Họ và tên giảng viên: TS. Nguyễn Trịnh Đông…………..……………………………

Đơn vị công tác: Khoa Công nghệ Thông tin–Trường Đại học Dân lập Hải phòng

Họ và tên: Phạm Văn Mạnh…………… Ngành: Công nghệ thông tin…………….

Nội dung hướng dẫn: Xây dựng Website thương mại điện tꢀ, áp dụng cho bán sách

trực tuyến

1. Tinh thần thái độ của sinh viên trong quá trình làm đồ án tốt nghiệp

. Có tinh thần trách nhiệm trong quá trình thực hiện đồ án.

. Ham học hỏi, chịu khó tìm tài liệu để phục vụ cho việc thực hiện đồ án.

. Khả năng lập trình tốt.

. Thường xuyên trao đổi với giáo viên hướng dẫn.

2. Đánh giá chất lượng của đồ án/khóa luận (so với nội dung yêu cầu đó đề ra

trong nhiệm vụ Đ.T. T.N trên các mặt lý luận, thực tiễn, tính toán số liệu…)

. Sinh viên Phạm Văn Mạnh đã tìm hiểu tài liệu, khảo sát và phân tích

thiết kế hệ thống bán sách trực tuyến. Đồ án đảm bảo được nội dung so

với yêu cầu được đặt ra.

. Đề tài gồm 3 chương: Chương 1 trình bày phần phát biểu bài toán, các

yêu cầu đặt ra trên thực tế, các kiến thức cơ bản liên quan đến công

nghệ. Chương 2 trình bày phần phân tích thiết kế hệ thống bán sách trực

tuyến. Chương 3 thꢀ nghiệm thành công ứng dụng website bán sách trực

tuyến.

. Nôi dung của đồ án đảm bảo chất lượng là đồ án tốt nghiệp đại học. Đề

nghị được bảo vệ trước Hội đồng bảo vệ tốt nghiệp.

3. Ý kiến của giảng viên hướng dẫn tốt nghiệp

Đạt

Không đạt

Điểm:……………………………………...

Hải Phòng, ngày ..… tháng … năm 2019

Giảng viên hướng dẫn

(Ký và ghi rõ họ tên)

QC20-B18

CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM

Độc lập - Tự do - Hạnh phúc

PHIẾU NHẬN XÉT CỦA GIẢNG VIÊN CHẤM PHẢN BIỆN

Họ và tên giảng viên: .......................................................................................................

Đơn vị công tác: ...............................................................................................................

Họ và tên sinh viên: ....................................................Ngành: ........................................

Đồ án tốt nghiệp: .............................................................................................................

..........................................................................................................................................

1.Phần nhận xét của giảng viên chấm phản biện

..........................................................................................................................................

2.Những mặt còn hạn chế

..........................................................................................................................................

3.Ý kiến của giảng viên chấm phản biện

Được bảo vệ

Không được bảo vệ

Điểm:……………………

Hải Phòng, ngày …… tháng … năm 20

Giảng viên chấm phản biện

(Ký và ghi rõ họ tên)

QC20-B19

LỜI CẢM ƠN

Trước khi trình bày đồ án em xin gꢀi lời chân thành cảm ơn các thầy,

cô giáo trong khoa Công nghệ thông tin của trường Đại học Dân lập Hải

Phòng đã tận tình dạy dỗ, giúp đỡ và hướng dẫn chúng em trong suốt quá

trình học tập ở trường cũng như trong suốt quá trình làm đồ án tốt nghiệp.

Đặc biệt em xin gꢀi lời chân thành cảm ơn tới thầy giáo Nguyễn

Trịnh Đông, giáo viên hướng dẫn cùng toàn thể các thầy cô trong trường

Đại học Dân lập Hải Phòng đã tận tình giúp đỡ, chỉ bảo và sꢀa chữa những

sai sót trong suốt quá trình em thực hiện đề tài đồ án của mình.

Em xin chân thành cảm ơn!

Sinh viên thực hiện

Phạm Văn Mạnh

1

MỤC LỤC

MỤC LỤC ................................................................................................................................. 2

DANH MỤC HÌNH .................................................................................................................. 5

DANH MỤC BẢNG ................................................................................................................. 6

GIỚI THIỆ U ............................................................................................................................. 7

CHƯƠNG 1: KIẾN THỨC CƠ SỞ ........................................................................................ 8

1.1. Đối tượng nghiên cứ u .............................................................................................8

1.2. Giới hạn và phạm vi nghiên cứu ...........................................................................8

1.3. Hệ thống phân loại sác h .......................................................................................10

1.3.1. Khung phân loại ............................................................................................................. 10

1.3.2. Một số khung phân loại phổ biến ................................................................................... 10

1.4. Thương mại điện t ử ..............................................................................................15

1.4.1. Giới thiệu thương mại điện tꢀ ........................................................................................ 15

1.4.2 Hai mô hình thương mại điện tꢀ B2C và B2B ................................................................ 16

1.4.3. Các phương án thu tiền qua mạn g .................................................................................. 16

1.4.4. Lợi ích của thương mại điện tꢀ ...................................................................................... 18

1.4.5. Các yêu cầu của thương mại điện tꢀ ............................................................................... 19

1.5 Mô hình khách ch ủ ................................................................................................19

CHƯƠNG 2: PHÂN TÍCH THIẾT KẾ HỆ THỐNG ......................................................... 21

2.1. Xác định các tác nhân và use case trong hệ thống ............................................21

2.1.1. Các use case tác nhân ..................................................................................................... 21

2.1.2. Các Use case sꢀ dụng ..................................................................................................... 21

2.2 Biểu đồ các use cas e ...............................................................................................23

2.2.1. Bi ểu đồ use case gi ỏ hàng ............................................................................................... 23

2.2.2. Biểu đồ use case Đăng nhậ p ........................................................................................... 24

2

2.2.3. Biểu đồ use case tìm kiếm của Khách hàng ................................................................... 26

2.2.4. Biểu đồ use case Đăng ký ............................................................................................... 27

2.2.5. Bi ểu đồ use case t ổng quát ............................................................................................. 29

2.3. Biểu đồ tuần tự ......................................................................................................30

2.3.1. Biểu đồ tuần tự cho ca đăng nhập ................................................................................... 30

2.3.2. Biểu đồ tuần tự cho ca đăng ký ...................................................................................... 31

2.3.3. Biểu đồ tuần tự cho ca tìm kiếm ..................................................................................... 32

2.3.4. Biểu đồ tuần tự cho ca giỏ hàng ..................................................................................... 33

2.3.5. Biểu đồ tuần tự tổng quát ............................................................................................... 34

2.4. Mô hình phân tích cộng tác .................................................................................35

2.4.1. Chức năng đăng nhập ..................................................................................................... 35

2.4.2 Chức năng đăng k ý .......................................................................................................... 35

2.4.3: Chức năng tìm kiếm ....................................................................................................... 36

2.4.4. Chức năng giỏ hàn g ........................................................................................................ 37

2.4.5. Biểu đồ cộng tác tổng quát các chức năng ..................................................................... 37

2.5. Biểu đồ hoạt động .................................................................................................38

2.5.1. Biểu đồ hoạt động đăng nhập ......................................................................................... 38

2.5.2. Biểu đồ hoạt động đăng k ý ............................................................................................. 39

2.5.3. Biểu đồ hoạt động tìm kiếm ........................................................................................... 39

2.5.4. Biểu đồ hoạt động giỏ hàng ............................................................................................ 40

2.5.5. Biểu đồ hoạt động tổng quát ........................................................................................... 41

2.6. Biểu đồ thành phần ..............................................................................................41

2.7. Biểu đồ lớp .............................................................................................................42

2.8. Xây dựng các bảng cơ sở dữ liệu .........................................................................43

2.8.1. Bảng “KhachHang ”........................................................................................................ 43

2.8.2. Bảng “Thongtincanhan” ................................................................................................. 43

3

2.8.3. Bảng “Nhaxuatban”........................................................................................................ 44

2.8.4. Bảng “LoaiSach ”............................................................................................................ 45

2.8.5. Bảng “GiaTien ”.............................................................................................................. 45

2.8.6. Bảng “SanPham ”............................................................................................................ 46

CHƯƠNG 3: HỆ THỐNG THỬ NGHIỆM ......................................................................... 47

3.1 Phần quản trị hệ thống..........................................................................................48

3.1.1 Đăng nhập ........................................................................................................................ 48

3.1.2 Tạo tài khoản quản lý ...................................................................................................... 49

3.1.3 Tìm kiếm sản phẩm ......................................................................................................... 50

3.1.4 Thống kê sác h .................................................................................................................. 51

3.1.5 Nhập hàn g........................................................................................................................ 52

3.1.6 Cập nhật thông tin lĩnh vực ............................................................................................. 53

3.2 Phần tương tác với khách hàng ............................................................................54

3.2.1 Chi tiết một quyển sách ................................................................................................... 54

3.2.2 Hình thức giao hàng ........................................................................................................ 55

KẾT LUẬN ............................................................................................................................. 56

TÀI LIỆU THAM KHẢO ...................................................................................................... 57

4

DANH MỤC HÌNH

Hình 1: Mô hình Server - Client ......................................................................... 20

Hình 2: Biểu đồ use case gi ỏ hàn g ..................................................................... 23

Hình 3: Biểu đồ use case cho ch ức năng đăng nhậ p .......................................... 25

Hình 4: Biểu đồ use case cho ch ức năng tìm kiế m c ủa Khách Hàng ................ 26

Hình 5: Biểu đồ use case cho ch ức năng Đăng ký ............................................. 27

Hình 6: Biểu đồ use case t ổng quát .................................................................... 29

Hình 7: Biểu đồ tu ầ n t ự cho ca đă ng nh ậ p ......................................................... 30

Hình 8: Biểu đồ tu ầ n t ự cho ca đăng ký ............................................................. 31

Hình 9: Biểu đồ tu ầ n t ự cho ca tìm kiế m ........................................................... 32

Hình 10: Biểu đồ tu ầ n t ự cho ca gi ỏ hàng .......................................................... 33

Hình 11: Biểu đồ tu ầ n t ự t ổng quá t .................................................................... 34

Hình 12: Sơ đồ c ộng tác chức năng đăng nhậ p.................................................. 35

Hình 13: Sơ đồ c ộng tác chức năng đăng ký ...................................................... 36

Hình 14: Biểu đồ c ộng tác chức năng tìm kiế m................................................. 36

Hình 15: Biểu đồ c ộng tác chức năng giỏ hàng ................................................. 37

Hình 16: Biểu đồ c ộng tác tổng quát .................................................................. 37

Hình 17: Biểu đồ ho ạt động đăng nhậ p.............................................................. 38

Hình 18: Biểu đồ ho ạt động đăng ký ................................................................. 39

Hình 19: Biểu đồ ho ạt động tìm kiế m................................................................ 39

Hình 20: Biểu đồ ho ạt độ ng gi ỏ hàng ................................................................ 40

Hình 21: Biểu đồ ho ạt độ ng t ổng quát ............................................................... 41

Hình 22: Biểu đồ thành phầ n ............................................................................. 41

Hình 23: Biểu đồ l ớ p .......................................................................................... 42

Hình 24: Giao diện chính chương trình ............................................................. 47

Hình 25: Đăng nhậ p qu ả n tr ị h ệ th ố n g ............................................................... 48

Hình 26: Gán quyền cho nhân viên để tr ở thành quản lý .................................. 49

Hình 27: Tìm kiế m s ả n ph ẩ m............................................................................. 50

5

Hình 28: Thống kê sách ..................................................................................... 51

Hình 29: Nhập hàng ........................................................................................... 52

Hình 30: Cậ p nh ậ t th ể lo ại sách ......................................................................... 53

Hình 31: Chi tiết thông tin mộ t cu ốn sách ......................................................... 54

Hình 32: Hình thức giao hàn g ............................................................................ 55

DANH MỤC BẢNG

B ảng 1: Use case đăng nhậ p............................................................................... 21

B ảng 2: Use case Đăng ký ................................................................................. 21

B ả ng 3: Use case gi ỏ hàng ................................................................................. 22

B ảng 4: Use case Tìm ki ế m ............................................................................... 22

B ảng 5: Các thuộc tính bả ng Khachhang........................................................... 43

B ảng 6: Các thuộc tính bảng thông tin cá nhân ................................................. 44

B ảng 7: Các thuộc tính bảng nhà xuấ t b ả n......................................................... 44

B ảng 8: Các thuộc tính bảng tìm kiế m............................................................... 45

B ảng 9: Các thuộc tính bảng giá tiề n ................................................................. 45

B ảng 10: Các thuộc tính bả ng s ả n ph ẩ m............................................................ 46

6

GIỚI THIỆU

Thương mại điện tꢀ là một trong những lĩnh vực tạo ra sự đột phá trong thương mại

toàn cầu. Hệ thống này đã xóa bỏ khoảng cách giữa khách hàng với nhà cung cấp. Tiết

kiệm chi phí bán hàng và quản lý bán hàng. Đo lường và đánh giá nhu cầu khách hàng

một cách nhanh chóng. Đối với hệ thống website bán sách cũng nằm trong sự phát triển

đó.

Hệ thống bán sách trực tuyến giúp cho nhà cung cấp cập nhật thông tin, quảng bá

sản phẩm, đo lường nhu cầu khách hàng, v.v. Đây là hình thức truyền tải thông tin nhanh

chóng, hiệu quả và chi phí thấp. Những khách hàng có nhu cầu mua cho mình một cuốn

sách có thể trực tiếp mua thông qua website trực tuyến, không mất nhiều thời gian mà

khách hàng đã có thể sở hữu cuốn sách mà mình yêu thích. Do đó, việc xây dựng website

bán sách là một trong những trường hợp điển hình của một hoạt động thương mại điện tꢀ.

Đồ án phân tích thiết kế hệ thống bán sách trực tuyến dựa trên cách tiếp cận thương mại

điện tꢀ và nền tảng lập trình .NET của Microsoft và các phần tiếp theo của đồ án được

trình bày như sau:

Chương 1: Kiến thức cơ sở. Chương này trình bày cách tiếp cận và các kiến thức

liên quan đến phát triển hệ thống gồm các kiến thức như thương mại điện tꢀ, phân loại

sách, giới thiệu nền tảng ASP.NET.

Chương 2: Phân tích thiết kế hệ thống. Trong chương này hệ thống được phân

tích thiết kế theo hướng đối tượng bằng các biểu đồ như biểu đồ ca sꢀ dụng, biểu đồ tuần

tự, biểu đồ công tác, v.v.v

Chương 3: Trình bày hệ thống thꢀ nghiệm được lập trình bằng ngôn ngữ

ASP.NET và hệ quản trị CSDL SQL Server.

Cuối cùng là phần Kết luận và Tài liệu tham khảo.

7

CHƯƠNG 1: KIẾN THỨC CƠ SỞ

Đồ án đòi hỏi người học biết áp dụng các kiến thức đã học để giải quyết những bài toán

trên thực tế. Chương này đồ án trình bày các kiến thức liên quan cũng như các phương

pháp tiếp cận để giải quyết đề tài.

1.1. Đối tượng nghiên cứu

Người sử dụng: Người sꢀ dụng hệ thống được xác định có hai nhóm chính gồm

quản trị hệ thống và người dùng. Quản trị hệ thống có vai trò quản lý và phân quyền cho

toàn bộ người sꢀ dụng hệ thống; Người dùng gồm tất cả những người tham gia sꢀ dụng

hệ thống và có nhu cầu trao đổi thông tin với hệ thống. Quan trọng nhất trong nhóm

người dùng là Khách hàng.

Tài liệu: Tài liệu bao gồm các tài liệu chuyên môn và các tài liệu liên quan được

thống kê tóm tắt như sau:

+ Thương mại điện tꢀ

+ Giáo trình UML

+ Giáo trình mạng máy tính

+ Giáo trình lập trình hướng đối tượng.

+ Giáo trình lập trình Web

+ Giáo trình lập trình cơ sở dữ liệu (SQL server)

Công cụ lập trình: Microsof Visual Studio 2015, SQL Server Management

Studio 2008, phần mềm xꢀ lý ảnh, v.v.

1.2. Giới hạn và phạm vi nghiên cứu

Mục đích nghiên cứu:

Đây là hệ thống thuộc lĩnh vực thương mại điện tꢀ, nhằm cung cấp môi trường để

các tổ chức, công ty giới thiệu các mặt hàng đến tay người tiêu dùng bằng phương tiện

trực tuyến. Tuy nhiên, với phạm vi đề tài, đồ án chọn mặt hàng sách để làm đối tượng

xây dựng hệ thống.

8

Hỗ trợ khách hàng:

Tìm kiếm những thông tin về sản phẩm từ hệ thống và đặt mua các loại sách. Nếu

khách hàng không có nhu cầu mua mà chỉ vào website để tìm hiểu, tham khảo mặt hàng,

thì phải đặt ra những yêu cầu đối với nhà phát triển kinh doanh là phải làm thế nào để thu

hút khách hàng, để họ mua sản phẩm của mình, đồng thời khách hàng có thể thực hiện

giao dịch trực tuyến trên hệ thống bằng nhiều hình thức thanh toán.

Thực hiện thao tác tìm kiếm nhanh, hiệu quả, giúp cho khách hàng tiết kiệm được

thời gian, tiết kiệm được chi phí của các doanh nghiệp. Bên cạnh đó, chức năng giỏ hàng,

thống kê số lượng mặt hàng mà khách hàng đã chọn để thực hiện giao dịch mua bán.

Khách hàng có thể thay đổi số lượng hàng, theo dõi đơn hàng, gꢀi ý kiến đóng góp và

phản hồi thông tin cho người quản lý.

Hỗ trợ người quản lý:

Trong vấn đề quản lý khách hàng, lượng người truy cập, quản lý thông tin cũng

như quản lý về nguồn tìm kiếm của khách hàng.

 Bán sách: Sau khi người dùng truy cập vài hệ thống họ có thể xem thông tin về

các loại sách, thêm vào giỏ hàng những cuốn sách mà họ thấy ưng ý, phù hợp

với yêu cầu cầu của họ.

 Giỏ hàng: Khi người dùng hệ thống đã tìm được những cuốn sách phù hợp với

nhu cầu của mình học có thể cho vào giỏ hàng. Giỏ hàng là nơi người dùng có

thể xem lại các cuốn sách mà mình đã lựa chọn mà không phải mất công tìm

kiếm lại. Đông thời ở đây họ có thể đặt mua sách, thêm, sꢀa, xóa sách trong

giỏ hàng và biết được số tiền mà họ phải trả cho số sách đó.

 Tìm kiếm: Chức năng này giúp người dùng có thể tìm kiếm sách nhanh chóng

khi mà họ đã định hướng mình cần loại sách nào…

 Đăng nhập, đăng kí: Hai chức năng này giúp người dùng có thể đặt mua được

sách của hệ thống.

 Quản trị: Cập nhật, sꢀa, xóa, thêm, bổ sung các thông tin về sách. Quản lý

người dùng, quản lý việc bán sách, mua sách, giao hàng, liên hệ, tổng hợp ý

kiến của khách hàng, v. v.

9

1.3. Hệ thống phân loại sách

Phân loại sách theo một tiêu chuẩn phân loại nào đó là một công việc hết sức quan trọng.

Đây là công việc bắt buộc không chỉ đối với tất cả các thư viện mà còn đối với bất kỳ nhà

sách nào muốn hội nhập cùng thế giới. Sꢀ dụng chuẩn phân loại càng phổ biến thì càng

thu hút được khách hàng. Sau khi sách được phân loại theo chuẩn khách hàng (không kể

quốc tịch) hoàn toàn có thể tìm được cuốn sách họ muốn mà không cần biết cụ thể tên

sách, tác giả hay nhà xuất bản, v.v.

Là những từ đặc biệt trong mỗi tài liệu có tính chất mô tả và đặc trưng cao cho nội dung

của tài liệu đó hoặc là những danh từ riêng được nhắc đi nhắc lại nhiều lần trong tài liệu.

1.3.1. Khung phân loại

Là tập hợp các ký hiệu được sắp xếp theo một trật tự nhất định. Ký hiệu phân loại của

mỗi tư liệu là tập hợp của các ký hiệu trong khung phân loại.

1.3.2. Một số khung phân loại phổ biến

1.3.2.1. Phân khung loại DDC

DDC (Deway Decimal Classification) là khung phân loại thập tiến của Mỹ, được dùng

rộng rãi nhất trên thế giới. DDC dùng 10 số (từ 0 đến 9) kết hợp với nhau để tạo thành

các ký hiệu phân loại tài liệu. Đây là khung phân loại theo đẳng cấp có 10 lớp chính (còn

gọi là lớp cơ bản) có ký hiệu bằng số Ả-rập với ba con số và hai con số 0 ở cuối được thể

hiện như sau:

000: Tổng loại.

100: Triết học và các khoa học.

200: Tôn giáo.

300: Các khoa học xã hội.

400: Ngôn ngữ học.

500: Các khoa học chính xác.

600: Các khoa học ứng dụng.

700: Nghệ thuật.

800: Văn học.

900: Địa ý, Lịch sꢀ và các khoa học phụ trợ.

Các lớp chính lại lần lượt được chia nhỏ ra tối đa 10 lớp con, đến lượt mình

10

mỗi lớp con lại được chia ra làm 10 lớp nhỏ tiếp theo ở các bậc chi tiết hơn.

Ví dụ: Các lớp ở bậc phân thứ hai của lớp 200:

200: Tôn giáo.

210: Tín ngưỡng tự nhiên.

220: Kinh thánh.

230 – 280: Thiên chúa giáo.

290: Các tôn giáo khác.

Theo nguyên tắc trên thì ký hiệu chính có thể kéo dài từ trái sang phải, cứ sau 3 số lại có

một dấu "." ngăn cách. Nguyên tắc đẳng cấp trong khung DDC thể hiện ở các chi tiết

tăng dần tính cụ thể bằng các ký hiệu.

Ví dụ:

300: Các khoa học xã hội.

330: Kinh tế học.

331: Kinh tế lao động.

331.1: Kinh tế lao động và thị trường.

331.11: Sức lao động.

331.118: Năng suất lao động.

Các bảng phụ:

Trong khung phân loại DDC hiện có 7 bảng phụ trợ (còn gọi là bảng ký hiệu). Các bảng

này nhằm mục đích mở rộng các ký hiệu các lớp của bảng chính.

Các bảng phụ chỉ dùng để phối hợp với bảng chính mà không được phép sꢀ dụng độc lập,

để giúp cho việc dùng khung phân loại linh hoạt và có hiệu quả hơn.

. Bảng 1: Bảng các đề mục chuẩn.

. Bảng 2: Bảng các đề mục địa lý.

. Bảng 3: Bảng phụ văn học.

. Bảng 4 và 6: Bảng phụ ngôn ngữ.

. Bảng 5: Bảng phụ dân tộc, chủng tộc.

. Bảng 7: Bảng phụ nhân vật.

Ví dụ: Tên sách: Lịch sꢀ điện ảnh Pháp có ký hiệu phân loại là: 791.430 944.

11

Giải thích:

700: Nghệ thuật.

790: Nghệ tiêu khiển và trình diễn

791: Biểu diễn sân khấu.

791.4: Phim, phát thanh, truyền hình.

791.43: Phim.

791.43 09: Lịch sꢀ điện ảnh. (09: Lịch sꢀ – trong bảng 1).

791.43 0944: Lịch sꢀ điện ảnh Pháp (44: Pháp – trong bảng 2).

1.3.2.2. Phân khung loại BBK

BBK (Bibliotechno Bibliographiccheskaja Klassifikacija) là khung phân loại của Liên Xô

(cũ), được sꢀ dụng ở hầu hết các nước XHCN. Khung phân loại này có 28 lớp cơ bản thể

hiện bằng 28 chữ cái Nga, chia làm 6 nhóm chính. Vì khung phân loại BBK sꢀ dụng chữ

cái Nga đã gây trở ngại lớn cho những nơi muốn ứng dụng BBK nên sau này BBK đã

được xuất bản dị bản với các ký hiệu các lớp cơ bản bằng số Ả-rập song song tồn tại với

BBK có ký hiệu bằng chữ cái ở lớp cơ bản. Ở Việt Nam, lớp cơ bản của BBK cũng được

Việt Nam hóa bằng chữ cái La-tinh tương ứng với bảng chữ cái Nga.

Hệ thống ký hiệu BBK sꢀ dụng hỗn hợp chữ và số. Lớp cơ bản của bảng chính dùng chữ

in hoa.

Ví dụ:

A: Chủ nghĩa Mác – Lênin.

B: Các khoa học tự nhiên nói chung.

C: Các khoa học toán lý.

D: Các khoa học hóa học.

…

Z: Tài liệu có nội dung tổng hợp.

Bắt đầu từ cấp phân chia thứ 2 trở đi thì dùng chữ số Ả-rập và áp dụng rộng rãi nguyên

tắc thập tiến như ở DDC. Trong cấu tạo ký hiệu thì cứ sau 3 số Ả-rập thì có một dấu “.”

ngăn cách.

Ví dụ:

12