Cẩm nang Hướng dẫn sinh viên học nghề, tập nghề tại doanh nghiệp

0

MỤC LỤC

DANH M Ụ C T Ừ VI Ế T T Ắ T ......................................................................................... 1

1. S ự c ầ n thi ế t c ủ a vi ệc đào tạ o ngh ề và th ự c t ậ p ngh ề t ạ i doanh nghi ệ p................. 3

2. Cá c hì nh th ức đào tạ o ngh ề và th ự c t ậ p ngh ề ph ổ bi ế n t ạ i Vi ệ t Na m .................... 5

2.1. Cá c hì nh th ức đào tạ o ngh ề ............................................................................ 5

2.2. Cá c hì nh th ứ c th ự c t ậ p ngh ề ph ổ bi ế n t ạ i Vi ệ t Na m ........................................ 6

3 . M ộ t s ố quy trình cơ bả n v ề th ự c t ậ p ngh ề t ạ i doanh nghi ệ p .................................. 8

3.1. Các đố i tá c chí nh trong đào tạ o ngh ề .............................................................. 8

3.2. Quy trì nh t ổ ch ức đưa ngườ i h ọ c th ự c t ậ p ngh ề t ạ i doanh nghi ệ p .................. 8

3.3. Quy trì nh ti ế p nh ận ngườ i h ọ c th ự c t ậ p ngh ề nghi ệ p t ạ i doanh nghi ệ p......... 13

4 . Cá c nhâ n t ố c ố t lõ i trong th ự c t ậ p ngh ề t ạ i doanh nghi ệ p .................................... 15

4.1. Gi ảng viên, Giáo viên hướ ng d ẫ n.................................................................. 16

4.2. Cá n b ộ hướ ng d ẫ n th ự c t ậ p t ạ i doanh nghi ệ p ............................................... 16

Vai trò c ủ a cá n b ộ hướ ng d ẫ n........................................................................... 17

Cá n b ộ hướ ng d ẫ n th ự c t ậ p tiêu chu ẩ n ............................................................ 17

4.3. Cơ chế ph ố i h ợ p gi ữ a GVHD và cá n b ộ hướ ng d ẫ n th ự c t ậ p t ạ i DN ............ 18

4.4 . Ngườ i h ọ c khi th ự c t ậ p ngh ề t ạ i doanh nghi ệ p.............................................. 19

PH Ụ L Ụ C: BI Ể U M Ẫ U THAM KH Ả O ........................................................................ 20

DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT

- BGH: Ban giá m hiệu

- TTNN: Thực tập nghề nghiệp

- GVHD: Giảng viên, Giáo viên hướng dẫn

- CBHDDN: Cá n bộ hướng dẫn thực tập tại doanh nghiệp

- DN: Doanh nghiệp

- GV: Giảng viên, Giá o viên

1

LỜI NÓI ĐẦU

Trong khuôn khổ các hoạt động nhằm nâng cao chất lượng đào tạo nghề

thông qua sự gắn kết giữa doanh nghiệp và nhà trường mà Chi nhánh Phòng

Thương Mại và Công Nghiệp Việt Nam tại Tp.Hồ Chí Minh (VCCI-HCM) đã thực

hiện thời gian qua, một trong những khó khăn, vướng mắc làm giới hạn chất

lượng và hiệu quả của việc thực tập, thực hành tại doanh nghiệp đó là sự thiếu

vắng những hướng dẫn cụ thể về chức năng, nhiệm vụ và cơ chế phối hợp của

các bên liên quan trực tiếp cho quá trình này.

Với mong muốn hỗ trợ cho doanh nghiệp, nhà trường và học sinh có

thêm thông tin hướng dẫn cho quá trình tham gia học tập tại doanh nghiệp,

VCCI-HCM phối hợp cùng Tổ chức Lao động Quốc Tế (ILO) đã xây dựng quyển

Cẩm nang Hướng dẫn việc học nghề, tập nghề tại doanh nghiệp.

Nhân dịp này, VCCI-HCM trân trọng cám ơn Ban Biên soạn đã hỗ trợ

chúng tôi thực hiện cẩm nang này. Đặc biệt xin chân thành cảm ơn các đối tác

là cơ quan quản lý nhà nước, nhà trường và doanh nghiệp đã luôn đồng hành

cùng chúng tôi để mang lại các hoạt động thiết thực và hiệu quả, góp phần

nâng cao chất lượng nguồn nhân lực tại Việt Nam.

BAN BIÊN SOẠN

Ông Đặng Quốc Hoà – Chuyên gia về Giáo dục nghề nghiệp

Bà Bùi Thị Ninh – CN Phòng Thương Mại và Công Nghiệp Việt Nam tại Tp.HCM

Bà Lê Thị Hạnh Xuân – Trường Cao đẳng Công Nghệ Thủ Đức

Bà Nguyễn Thị Trúc Phương – Trường Cao đẳng Kinh Tế Hồ Chí Minh

Bà Cao Thị Quỳnh Giao – Giám đốc Công ty Lâm Khải Hoàn

2

1. Sự cần thiết của việc đào tạo nghề và thực tập nghề tại doanh nghiệp

Từ lâ u, trong việc học của người Việt Nam đã có cụm từ “học hành” hàm ý

nhắc nhở lý thuyết phải đi đôi với thực hành thì mới hiệu quả. Theo Bá o cá o “Học

tập: Một tài sản tiềm ẩn”¹cô ng bố năm 1996 của Nhó m chuyên trá ch nghiên cứu về

Giá o dục cho thế kỷ XXI do UNESCO thành lập, “Học để làm” là một trong bốn trụ

cột của giá o dục. Ở Việt Nam, Bộ Lao động thương binh và xã hội ban hành Thô ng

tư 03/2017/TT-BLĐTBXH ngày 01 tháng 03 năm 2017 Quy định về quy trì nh xâ y

dựng, thẩm định và ban hành chương trình; tổ chức biên soạn, lựa chọn, thẩm định

giáo trình đào tạo trình độ trung cấp, trình độ cao đẳng. Trong đó điều 5 quy định

thời gian học lý thuyết và thời gian thực hành, thực tập, thí nghiệm trong chương

trình đào tạo phải đảm bảo tỉ lệ lý thuyết chiếm từ 25% - 45% và thực hành, thực

tập, thí nghiệm 55% - 75% đối với trì nh độ trung cấp; và tỉ lệ lý thuyết chiếm 30% -

50% và thực hành, thực tập, thí nghiệm 50%-70% đối với trình độ cao đẳng. Qua

đó, chúng ta thấy tầm quan trọng của thực hành trong giá o dục nó i chung và trong

giá o dục nghề nghiệp nó i riêng.

Thực hành trong giá o dục có nhiều hì nh thức. Ở đây ta nhấn mạnh đến việc

thực hành tại doanh nghiệp. Tại sao có sự nhấn mạnh này? Vì doanh nghiệp là nơi

phản ảnh rõ nhất quy trì nh sản xuất kinh doanh, nơi đón nhận thường xuyên và ở

mức cao nhất các đòi hỏi của thị trường, của khá ch hàng. Do yêu cầu của thị

trường, sản phẩm phải luôn luôn đổi mới. Doanh nghiệp luô n phải lắng nghe yêu

cầu của khá ch hàng. Để tồn tại trong môi trường kinh doanh cạnh tranh, doanh

nghiệp phải vừa tuâ n thủ luật phá p, vừa phải hết sức linh hoạt trong tất cả cá c quy

trì nh hoạt động. Đây là môi trường tốt để rè n nên những con người có bản lĩnh vượt

qua các khó khăn, nơi nẩy sinh ra các ý tưởng mới, kí ch thí ch tinh thần khởi nghiệp

của thanh thiếu niên.

Một thực trạng dễ thấy hiện nay đó là giá o dục cũng như giáo dục nghề

nghiệp, thường được gọi là dạy nghề và học nghề, cò n chưa đáp ứng được nhu cầu

tuyển dụng nhâ n lực có tay nghề, có kỹ năng của doanh nghiệp. Đa số sinh viên ra

trường thiếu hiểu biết thực tế và kỹ năng làm việc, khiến cho doanh nghiệp khi tuyển

dụng thường xuyên phải đầu tư nguồn lực để đào tạo lại. Đối với nhà trường, đây

cũng là một điểm trừ cho uy tí n, ảnh hưởng tiêu cực tới khả năng tuyển sinh đầu

vào.

¹Learning: The Treasure Within. https://unesdoc.unesco.org/ark:/48223/pf0000109590

3

Một trong số những biện phá p hữu hiệu nhất để giải quyết những vấn đề trên

là á p dụng học nghề và thực tập nghề tại doanh nghiệp. Cụ thể hơn, đối với người

học, đây là dịp trải nghiệm hữu ích để bổ sung kinh nghiệm thực tế cho những kiến

thức và kỹ năng đã lĩnh hội tại trường, làm quen với môi trường làm việc chuyên

nghiệp, cũng là cơ hội tiếp cận việc làm, rút ngắn thời gian tì m cô ng việc phù hợp,

… Với người học năng động và có ý chí phấn đấu, đây là môi trường chuẩn bị cho ý

tưởng khởi nghiệp sau thời gian học viên được trải nghiệm.

Đối với doanh nghiệp, việc nhận người học nghề hoặc thực tập nghề từ cá c

trường đào tạo khô ng chỉ mang ý nghĩa trá ch nhiệm xã hội mà cò n nâ ng cao vị thế

của doanh nghiệp trong cộng đồng, và hơn hết giúp doanh nghiệp tiết kiệm chi phí

và thời gian tuyển dụng nhâ n sự và phá t triển nguồn nhâ n lực, một trong những yếu

tố quan trọng quyết định sự thành cô ng của doanh nghiệp.

Về phía các cơ sở đào tạo, khi liên kết với doanh nghiệp trong quá trình đào

tạo, từ lập kế hoạch, đặt mục tiêu, xâ y dựng, triển khai đào tạo, đến đánh giá, kiểm

định, cở sở đào tạo sẽ có chương trình đào tạo sá t với nhu cầu của doanh nghiệp,

đảm bảo hiệu quả và chất lượng đào tạo cũng như cơ hội việc làm cho học viên tốt

nghiệp,

Ở nhiều quốc gia phá t triển, sinh viên học nghề hoặc thực tập nghề tại doanh

nghiệp được hưởng quyền bảo vệ bởi hệ thống phá p luật với các quy định rõ về học

nghề, thực tập nghề tại doanh nghiệp. Cá c em được doanh nghiệp sẵn sàng tiếp

nhận, được định hướng nghề nghiệp, được tạo điều kiện hò a nhập với môi trường

làm việc của doanh nghiệp, được nhận lương học việc. Tại Việt Nam quy trì nh này

vẫn đang trong quá trình tiếp tục nỗ lực xâ y dựng.

Hiện tại việc thực tập tại doanh nghiệp vẫn cò n nhiều vấn đề, vẫn cò n nỗi lo

của các cơ sở đào tạo trong việc tìm nơi để bố trí việc thực tập cho người học, đặc

biệt là thực tập đúng ngành nghề đã được đào tạo. Vẫn cò n những lời than phiền từ

doanh nghiệp về thái độ làm việc, về yếu ké m trong kiến thức cũng như tay nghề

của người học. Đối với người học, họ khô ng thấy há o hức với giai đoạn đi thực tập,

tâ m trạng bối rối và chỉ xem đó như nghĩa vụ phải hoàn thành.

Trong những năm gần đây, việc thực tập tại doanh nghiệp đã có những tiến

bộ nhất định, thể hiện qua cá c ký kết giữa cá c doanh nghiệp và các cơ sở đào tạo.

Doanh nghiệp và cơ sở đào tạo tự tìm đến với nhau hay qua cầu nối của các cơ

quan nhà nước để tạo điều kiện cho thực tập tại doanh nghiệp thuận lợi và chuyên

nghiệp hơn. Đơn cử như chương trình “Học kỳ doanh nghiệp” – học viên dành một

học kỳ trong chương trình học chính quy để đến học và thực tập nghề tại doanh

4

nghiệp. Cần có những nỗ lực chung tiếp theo để việc học nghề và thực tập nghề

được thường xuyên, xuyên suốt và hiệu quả.

2. Cá c hì nh thức đào tạo nghề và thực tập nghề phổ biến tại Việt Nam

2.1. Cá c hì nh thức đào tạo nghề²

Đào tạo nghề là chế định của phá p lu ật lao độ ng và Luật Giá o dục Nghề

nghiệp, bao gồm tổng hợp cá c quy phạm phá p luật do Nhà nước ban hành quy định

về quyền học nghề; điều kiện của người học nghề; quyền dạy nghề; điều kiện của

người dạy nghề; hợp đồng học nghề; quan hệ dạy và học nghề giữa hai bên; chí nh

sá ch á p dụng đối với các cơ sở dạy nghề; vấn đề giải quyết việc làm cho người học

nghề trong những trường hợp cụ thể…

Căn cứ vào cá ch thức tổ chức dạy và học nghề, có 2 loại: học nghề được tổ

chức thành lớp học và học nghề theo hì nh thức kè m cặp tại doanh nghiệp.

+ Học nghề theo hì nh thức tổ chức thành lớp học thường thấy ở các cơ sở

giá o dục nghề nghiệp (trường trung cấp, trường cao đẳng, trung tâ m giá o dục nghề

nghiệp) với số lượng người học nhiều.

+ Học nghề theo hì nh thức kè m cặp tại doanh nghiệp thường được tổ chức ở

các cơ sở sản xuất kinh doanh của cá c doanh nghiệp với số lượng người học í t.

Đây thực chất là quá trì nh vừa học vừa làm của người lao động, gắn với thực hành

là chí nh.

Căn cứ vào trình độ nghề, đào tạo nghề được chia thành 3 cấp độ: sơ cấp,

trung cấp và cao đẳng. Nhà nước khuyến khí ch doanh nghiệp phối hợp với cơ sở

giá o dục nghề nghiệp đào tạo các trình độ sơ cấp, trung cấp, cao đẳng và cá c

chương trình đào tạo nghề nghiệp khác theo quy định.

+ Học nghề trình độ sơ cấp: diễn ra trong khoảng thời gian từ 3 tháng đến

dưới 1 năm nhằm trang bị cho người học kĩ năng thực hiện cá c cô ng việc đơn giản

của một nghề, tá c phong cô ng việc, tạo điều kiện cho người học tì m kiếm việc làm,

tự tạo việc làm hoặc có điều kiện học lên trình độ cao hơn. Cá c doanh nghiệp có thể

phối hợp với trung tâ m giá o dục nghề nghiệp, trường trung cấp, trường cao đẳng để

tổ chức đào tạo nghề trì nh độ sơ cấp. Người học nghề trình độ sơ cấp được cấp

chứng chỉ sơ cấp nghề theo quy định.

²Nguồn https://luatduonggia.vn/cac-hinh-thuc-hoc-nghe-theo-phap-luat-hien-hanh/

5

+ Học nghề trình độ trung cấp: diễn ra trong khoảng thời gian từ 1 năm đến

2 năm tùy theo nghề đào tạo đối với người có bằng tốt nghiệp trung học phổ thô ng,

từ 3 năm tùy theo nghề đào tạo đối với người có bằng tốt nghiệp trung học cơ sở.

Học nghề trình độ trung cấp trang bị cho người học kiến thức chuyên môn và năng

lực thực hiện được một số cô ng việc có tí nh phức tạp của một nghề, có khả năng

làm việc độc lập, làm việc theo nhó m và ứng dụng kỹ thuật, cô ng nghệ vào cô ng

việc, tự tạo việc làm hoặc có điều kiện học lên trình độ cao hơn… Doanh nghiệp có

thể phối hợp với trường trung cấp, trường cao đẳng trong đào tạo nghề trình độ

trung cấp. Khi tốt nghiệp, người học được cấp bằng tốt nghiệp trung cấp nghề theo

quy định.

+ Học nghề trình độ cao đẳng: diễn ra trong khoảng thời gian từ 2 năm đến

3 năm tùy theo nghề đào tạo đối với người có bằng tốt nghiệp trung học phổ thô ng,

từ 1 năm đến 2 năm tùy theo nghề đào tạo đối với người có bằng tốt nghiệp trung

cấp cùng ngành nghề đào tạo. Mục tiêu của học nghề trình độ cao đẳng là trang bị

kiến thức chuyên môn và năng lực giải quyết được cá c cô ng việc có tí nh phức tạp

của một nghề, có khả năng làm việc độc lập, tổ chức, hướng dẫn và giá m sá t người

khá c trong nhó m thực hiện cô ng việc; có khả năng sáng tạo, ứng dụng kỹ thuật, có

khả năng tự tạo việc làm hoặc học lên trình độ cao hơn. Doanh nghiệp có thể hợp

tá c với trường cao đẳng, cơ sở giá o dục đại học có đăng ký dạy nghề trình độ cao

đẳng để đào tạo trình độ học nghề cao đẳng. Sau khi kết thúc chương trình học,

người học nghề được cấp bằng tốt nghiệp cao đẳng theo quy định.

2.2. Cá c hì nh thức thực tập nghề phổ biến tại Việt Nam

+ Thực tập cơ bản: là quá trì nh cung cấp kinh nghiệm thực tế cho người học

chuẩn bị bắt đầu một nghề nghiệp mới. Mục tiêu của chương trình thực tập cơ bản

là tạo điều kiện cho người học có cơ hội cọ xát với thực tế, gắn kết những lý thuyết

đã học trong trường với môi trường hoạt động sản xuất, kinh doanh thực tế trong

các doanh nghiệp.

+ Thực tập tốt nghiệp: là hoạt động giá o dục đặc thù nhằm giúp người học

củng cố kiến thức lý luận về cá c nghiệp vụ thuộc chuyên ngành đào tạo và biết cá ch

vận dụng cá c nghiệp vụ vào cô ng việc thực tế. Qua đó, giúp người học nhận biết

được những điểm mạnh, điểm yếu và những kiến thức, kỹ năng cần trang bị thêm

để từng bước nâ ng cao kỹ năng nghiệp vụ, năng lực cô ng tá c, thiết lập được cá c

mối quan hệ trong nghề nghiệp và mở rộng cơ hội tì m kiếm việc làm sau khi tốt

nghiệp. Đồng thời được học cá ch quản lí thời gian hiệu quả, học những kiến thức

khô ng có trong sá ch vở, được thêm trã i nghiệm cô ng việc và làm việc chung với á p

6

lực.

+ Học kỳ doanh nghiệp: Khác với những chuyến tham quan thực tế ngắn

ngày, một học kỳ doanh nghiệp được tính là một học kỳ chính thức trong chương

trình đào tạo. Với thời gian từ 3 đến 4 tháng, học kỳ doanh nghiệp đủ dài để người

học thực sự quen thuộc với môi trường làm việc của doanh nghiệp, đồng thời có thể

tham gia làm việc như một nhân viên chính thức. Kết quả học kỳ doanh nghiệp cũng

được tính như một học kỳ bình thường và sẽ do chính doanh nghiệp đánh giá để

đảm bảo khách quan và hiệu quả.

Ngoài ra, đây là hình thức học tập kết hợp lý thuyết và thực hành; giúp người

học áp dụng cơ sở lý luận được học từ nhà trường vào công việc. Đồng thời thông

qua thực tiễn, lý thuyết sẽ trở nên sáng tỏ, sinh động hơn, chương trình này thực sự

rút ngắn được khoảng cách giữa lý thuyết và thực tiễn. Người học vừa được trang

bị kiến thức “cứng” tại nhà trường vừa được doanh nghiệp trang bị kiến thức “mềm”

thông qua các buổi huấn luyện và thông qua thực tế công việc. Có thể nói đây là mô

hình kết hợp giữa kiến thức cứng và kỹ năng mềm cho người học một cách hiệu

quả, không chỉ giúp sinh viên rèn luyện kỹ năng mà cò n hì nh thành nên suy nghĩ và

thái độ tích cực trong công việc, trong cuộc sống…

Bên cạnh đó có thể xem xét thêm mô hình đào tạo kép là một hình thức kết

hợp đào tạo và thực tập nghề đang được thí điểm tại một số trường.

+ Mô hình đào tạo ké p: là một hình thức đào tạo nghề song hành, kết hợp

giữa việc học nghề trong môi trường thực tế tại một doanh nghiệp và tại trường,

theo đó doanh nghiệp tập trung vào việc cung cấp các kiến thức và kỹ năng thực tế,

nhà trường cung cấp kiến thức lý thuyết cơ bản.

Để có thể theo học người học phải có một hợp đồng với một doanh nghiệp

(tuỳ thuộc vào việc ký kết của nhà trường). Trong thời gian học, người học học phần

lý thuyết ở trường và phần thực hành tại doanh nghiệp. Mỗi trường đều có chương

trình riêng, nên có thể là người học theo học ở doanh nghiệp 3, hoặc 4 ngày và học

ở trường 1, hoặc 2 ngày. Cũng có thể là người học học ở trường liên tiếp nhiều

tuần.

Mô hình này đã thực hiện rất tốt và hiệu quả tại Cộng hoà Liên bang Đức. Tại

Việt Nam, đào tạo kép cũng đã được điều chỉnh để thí điểm thông qua sự hỗ trợ của

Tổ chức Hợp tác Đức (GIZ).

7

3. Một số quy trình cơ bản về thực tập nghề tại doanh nghiệp

3.1. Các đối tá c chí nh trong đào tạo nghề

3.2. Quy trì nh tổ chức đưa người học thực tập nghề tại doanh nghiệp

Nhà trường là nơi đào tạo, cung cấp cho người học các năng lực hành nghề

(kiến thức, kỹ năng và thái độ) sẽ sử dụng trong quá trình thực tập nghề nghiệp.

Nhà trường còn là cầu nối giữa người học và cơ quan, doanh nghiệp tiếp nhận thực

tập, thể hiện qua việc tìm kiếm những địa chỉ thích hợp để giới thiệu người học tới

thực tập, chuẩn bị cho người học các giấy tờ cần thiết để liên hệ, hướng dẫn trước

cho người học một số điều cần biết khi tham gia vào công việc thực tế và đề cương

quy định nội dung thực tập nghề nghiệp.

Quy trì nh được giới thiệu dưới đây sẽ giúp cá c nhà trường hướng dẫn người

học thực tập nghề tại doanh nghiệp dễ dàng, theo dõi, hướng dẫn và đánh giá kết

quả quá trình thực tập nghề của người học tại doanh nghiệp. Quy trình gồm có 8

bước, tóm gọn trong sơ đồ sau:

8

Chương trình, tiến độ đào

tạo năm học

Bộ phận liên quan xác định

danh sách cơ quan, doanh

nghiệp tiếp nhận người học

thực tập nghề nghiệp

Bộ phận quản lý người học lập

kế hoạch thực tập nghề nghiệp

Lưu hồ sơ

N

Kiểm tra

Báo cáo

Y

Tổng kết, đánh giá đợt thực tập

Phê duyệt

nghề nghiệp

Y

Triển khai kế hoạch thực tập

nghề nghiệp

Theo dõi quá trình thực tập

nghề nghiệp

Hì nh 1. Sơ đồ quy trình nhà trường đưa người học đến doanh nghiệp để thực tập

nghề

Bước 1: Xác định danh sách cơ quan, doanh nghiệp tiếp nhận người học thực

tập nghề nghiệp

-

Tìm hiểu rõ về các doanh nghiệp dự kiến gửi người học đến thực tập nghề

nghiệp

-

Phối hợp chặt chẽ với doanh nghiệp để xác định khả năng của doanh

nghiệp về việc đáp ứng yêu cầu thực tập của người học, các công việc dự

kiến bố trí người học thực tập nghề nghiệp, các chế độ chính sách (nếu có).

Đồng thời cũng cần đảm bảo thống nhất kỳ vọng của cả hai bên đối với kỳ

thực tập

9

-

Ký thỏa thuận hỗ trợ thực tập giữa cơ sở đào tạo (sau đây gọi là nhà

trường) và doanh nghiêp.

Căn cứ vào chương trình đào tạo, tiến độ đào tạo của nhà trường, bộ phận

liên quan (Khoa, Trung tâ m kết nối doanh nghiệp) xác định danh sách các

cơ quan, doanh nghiệp tiếp nhận người học thực tập nghề nghiệp theo kế

hoạch của Nhà trường (biểu mẫu tham khảo BM03)

Bước 2: Lập kế hoạch thực tập nghề nghiệp

Sau khi bộ phận liên quan xác định danh sá ch cô ng ty tiếp nhận người học thực

tập nghề nghiệp (thực tập sinh), trong vò ng 7 ngày làm việc, bộ phận quản lý thực

tập sinh tiến hành lập kế hoạch thực tập nghề nghiệp và danh sách người học tham

gia thực tập (BM02)

Bước 3: Duyệt kế hoạch thực tập nghề nghiệp

Sau khi bộ phận quản lý người học thực tập lập kế hoạch xong, chuyển sang bộ

phận liên quan xem xé t kế hoạch. Nếu kế hoạch chưa đạt yêu cầu thì phản hồi lại

cho bộ phận quản lý người học thực tập và chỉ rõ những nội dung nào chưa đạt yêu

cầu. Nếu kế hoạch đạt yêu cầu thì trì nh bộ phận phê duyệt (sau đây gọi là BGH) và

ban hành kế hoạch đến các đơn vị có liên quan.

Bước 4: Triển khai kế hoạch thực tập nghề nghiệp

a. Chuẩn bị hồ sơ đưa người học đi thực tập

-

Trước thời điểm thực tập 7 ngày bộ phận quản lý người học thực tập và

giảng viên hướng dẫn phổ biến kế hoạch thực tập bao gồm các nội dung:

-

Thư ngỏ (BM01)

Kế hoạch thực tập nghề nghiệp đã phê duyệt cho thực tập sinh, Giảng viên

và Giảng viên hướng dẫ thực tập tại doanh nghiệp (BM02)

-

Giấy giới thiệu người học (BM04)

Nhật ký thực tập doanh nghiệp (BM05)

Hướng dẫn hình thức và nội dung trình bày báo cáo thực tập nghề nghiệp

Phiếu đánh giá kết quả thực tập của doanh nghiệp (BM06)

Phiếu nhận xét của GVHD (BM07)

Phiếu vấn đáp nội dung bài báo cáo thực tập (BM08)

10

-

Phiếu đánh giá quá trình thực tập của người học

Thư cảm ơn (BM10)

b. Phổ biến mục tiêu, nội dung đợt thực tập

-

Các quy định của công ty tiếp nhận thực tập (nếu có) (BM09)

Phương pháp kiểm tra đánh giá quá trình thực tập, ví dụ:

+ Doanh nghiệp đánh giá chiếm tỷ lệ 40%

+ GVHD chấm bá o cá o chiếm tỷ lệ 30%

+ GVHD vấn đáp nội dung bá o cá o chiếm tỷ lệ 30%

Bước 5: Theo dõ i quá trì nh thực tập nghề nghiệp

a. Đối với người học

-

Tuân thủ kế hoạch và thời gian thực tập tại doanh nghiệp (theo yêu cầu của

từng doanh nghiệp)

-

Tuyệt đối tuân thủ các nội qui, văn hoá tại doanh nghiệp (giờ giấc, trang

phục, bảo hộ, ...)

-

Tuân thủ theo sự hướng dẫn của cán bộ hướng dẫn tại doanh nghiệp

Phá t sinh ngoài kế hoạch phải báo cáo với GVHD.

b. Đối với Giáo viên hướng dẫn

-

Phải thường xuyên phối hợp với doanh nghiệp theo dõi, nắm bắt tình hình

thực tập của người học. Sắp xếp họp định kỳ với người hướng dẫn tại

doanh nghiệp để nắm bắt tình hình và giải quyết các vấn đề nảy sinh trong

quá tình thực tập của người học

-

Định kỳ hàng tuần phải gặp gỡ người học để giải quyết kịp thời những vấn

đề phát sinh

Thường xuyên hướng dẫn, động viên, nhắc nhở người học trong suốt quá

trình thực tập

Hướng dẫn người học viết báo cáo thực tập nghề nghiệp theo qui định (nếu

có )

11

-

Những vấn đề phát sinh ngoài khả năng giải quyết của GVHD thì báo cáo

ngay cho cấp quản lý của bộ phân liên quan để kịp thời giải quyết.

c. Đối với bộ phận quản lý người học (khoa, trung tâ m kết nối doanh nghiệp)

-

Xây dựng đề cương thực tập chi tiết phù hợp với yêu cầu đào tạo của nhà

trường và doanh nghiệp.

Trước khi đưa người học đến doanh nghiệp thực tập cần thông tin cho

người học về doanh nghiệp và phổ biến các quy định của nhà trường và

doanh nghiệp.

-

Thường xuyên theo dõi tình hình thực tập của người học và quá trình hướng

dẫn thực tập của GV

-

Theo dõi quá trình đánh giá kết thực tập nghề nghiệp.

Giải quyết kịp thời những vấn đề phát sinh trong quá trình thực tập

Những vấn đề phát sinh ngoài thẩm quyền, thì phối hợp với bộ phận liên

quan cùng giải quyết.

d. Đối với bộ phâ n liên quan

-

Kiểm soát quá trình phổ biến kế hoạch thực tập nghề nghiệp

Kiểm soát quá trình thực tập tại doanh nghiệp bao gồm:

+ Kiểm soá t quá trì nh thực tập của người học bao gồm cá c nội dung: tuâ n

thủ thời gian thực tập tại công ty; các quy định, nội quy của doanh nghiệp; phối

hợp với bộ phận quản lý người học giải quyết cá c vấn đề phá t sinh

+ Kiểm soá t nhiệm vụ của GVHD bao gồm cá c nội dung sau: Nắm bắt tì nh

hì nh thực tập của người học; quá trình hướng dẫn thực tập của GVHD

Bước 6: Đánh giá kết quả đợt thực tập nghề nghiệp

a. Đối với GHVD: Sau khi người học kết thúc quá trì nh thực tập. GVHD đánh

giá quá trì nh thực tập của người học. Nhận xé t của GVHD theo tiêu chí gợi ý

(BM07) và Phiếu vấn đáp nội dung bài bá o cá o thực tập nghề nghiệp (nếu có )

(BM08).

b. Đối với người học: Sau khi kết thúc đợt thực tập tại doanh nghiệp, người

học phải hoàn thành cá c cô ng việc sau:

12

-

Gửi phiếu đánh giá thực tập của doanh nghiệp có đóng dấu xác nhận của

doanh nghiệp và nộp cho GVHD (BM06)

Gửi nhật ký thực tập cho Cán bộ hướng dẫn tại doanh nghiệp xác nhận và

nộp cho GHVD (BM05)

Nộp báo cáo thực tập cho GVHD theo văn bản hướng dẫn hình thức và

nội dung báo cáo thực tập (Nếu có)

Gửi thư cảm ơn của nhà trường đến đại diện doanh nghiệp (BM10)

Căn cứ vào kết quả đánh giá quá trình thực tập của doanh nghiệp, GVHD,

người học, bộ phận quản lý người học tổ chức đánh giá đợt thực tập và gửi bá o cá o

kết quả thực tập cho bộ phận liên quan bao gồm: Biên bản buổi họp tổ chức đánh

giá hiệu quả đợt thực tập, danh sá ch thực tập sinh; bảng điểm của người học; phiếu

đánh giá quá trì nh thực tập của người học.

Bước 7: Tổng hợp kết quả đánh giá đợt thực tập cho toàn trường

Sau khi nhận báo cáo đánh giá kết quả đợt thực tập của bộ phận quản lý người

học. Bộ phận liên quan tiến hành tổng hợp báo cáo đánh giá kết quả đợt thực tập

cho toàn trường và gửi bá o cá o lên BGH.

Bước 8: Tổng kết rút kinh nghiệm quá trì nh tổ chức thực tập nghề nghiệp

3.3. Quy trì nh tiếp nhận người học thực tập nghề nghiệp tại doanh nghiệp

Quy trì nh doanh nghiệp tiếp nhận người học đến thực tập nghề tại đơn vị của mì nh

bao gồm 8 bước, thể hiện qua sơ đồ dưới đây:

13

Tiếp nhận

Đơn xin thực tập

Hoàn thành thủ tục thực tập

N

Xem xét

đề cương thực tập

Y

Hoàn tất thủ tục xin thực tập

(bản cam kết, )

Phê duyệt tiếp nhận thực tập

Tiếp nhận thực tập tại đơn vị

Thực tập theo kế hoạch

Hoàn tất thực tập và lưu

hồ sơ

Hì nh 2. Quy trì nh doanh nghiệp tiếp nhận người học đến thực tập nghề tại doanh

nghiệp

Bước 1: Tiếp nhận hồ sơ xin thực tập của người học

Bước 2: Hướng dẫn người học có nhu cầu thực tập hoàn thành cá c thủ tục cần

thiết, hồ sơ thực tập gồm:

-

Giấy giới thiệu của nhà trường.

Sơ yếu lý lịch có xác nhận của công an địa phương.

Bản sao hộ khẩu, CMND, 02 ảnh 3x4.

Kế hoạch thực tập (chi tiết).

...

14

Bước 3: Bộ phận nhâ n sự phỏng vấn người học để tiếp nhận thực tập sinh

Bước 4: Hướng dẫn điền vào mẫu Thực tập sinh, Bản cam kết thực tập và chuyển

cho Trưởng bộ phận tiếp nhận người học ký xá c nhận vào mẫu Thực tập sinh.

Bước 5: Giám đốc Nhâ n sự ký duyệt đồng ý vào mẫu thực tập sinh cho sinh viên

vào thực tập tại doanh nghiệp.

Bước 6: Bộ phận Hành chí nh – Nhâ n sự tiếp nhận thực tập sinh và bố trí cá n bộ

hướng dẫn thực tập, in và cấp thẻ tên cho thực tập sinh

Bước 7: Thực hiện theo kế hoạch, hướng dẫn thực tập, cá n bộ hướng dẫn thực tập

kè m cặp, giá m sá t quá trì nh thực tập

Bước 8: Đánh giá kết quả thực tập của thực tập sinh

Bước 9: Lưu hồ sơ thực tập vào file và cập nhật vào sổ theo dõ i thực tập sinh tại

doanh nghiệp.

4. Cá c nhâ n tố cốt lõ i trong thực tập nghề tại doanh nghiệp

Đối với mỗi giai đoạn thực tập nghề, giảng viên hay giáo viên hướng dẫn (của

cơ sở đào tạo), cán bộ hướng dẫn tại doanh nghiệp (do doanh nghiệp bố trí) và

người học là ba nhân tố cốt lõi, không thể thiếu và trực tiếp ảnh hưởng tới kết quả

của thực tập nghề.

Người học

Giáo viên hướng

dẫn của trường

Cán bộ hướng dẫn

tại doanh nghiệp

15

4.1. Giảng viên, Giáo viên hướng dẫn

Giảng viên, Giáo viên hướng dẫn là GV chuyên môn/GV phụ trách theo dõi

thực tập nghề nghiệp. Và GV hướng dẫn cũng có vai trò quan trọng nhất định về

việc tư vấn, hướng dẫn, hỗ trợ người học thực tập nghề nghiệp đạt hiệu quả.

GV hướng dẫn có nhiệm vụ:

-

Xác định nội dung đào tạo

Theo dõi hoạt động đào tạo kết hợp hài hòa với người hướng dẫn thực tập

tại doanh nghiệp

-

Cung cấp, bổ sung về mặt phương pháp đối với đào tạo.

Tham gia cùng với người hướng dẫn thực tập tại doanh nghiệp trong việc

đánh giá người học.

* Một số lưu ý đối với GV hướng dẫn:

-

Tích cực, chủ động liên hệ với cơ quan, doanh nghiệp thực tập đúng thời

gian quy định.

Chủ động nắm bắt tình hình người học thực tập để kịp thời giải quyết những

vấn đề vướng mắc.

Duy trì và phát triển mối quan hệ với cơ quan, doanh nghiệp có người học

thực tập.

Nhắc nhở người học nhận thức đúng tầm quan trọng của đợt đi thực tập

nghề nghiệp.

Có thể giới thiệu, cung cấp đến người học một số trang web để lắng nghe

những tâm sự của các cựu sinh viên trong ngành về tầm quan trọng cũng

như những kinh nghiệm và phương pháp thực tập đạt hiệu quả.

4.2. Cá n bộ hướng dẫn thực tập tại doanh nghiệp

Cá n bộ hướng dẫn là người đại diện doanh nghiệp hướng dẫn người học,

đào tạo, giao việc, giải đáp thắc mắc, đồng thời cũng là người đánh giá toàn bộ quá

trì nh thực tập của người học nhằm đảm bảo hiệu quả. Họ là một chuyên gia nghề

giàu kinh nghiệm, dẫn dắt người học thực tập, tạo niềm tin và đánh giá năng lực của

người học khi thực tập nghề nghiệp.

16

Vai trò của cá n bộ hướng dẫn

Cá n bộ hướng dẫn thực tập có vai trò đặc biệt quan trọng với người học khi

chuyển từ môi trường học đường sang môi trường doanh nghiệp. Đó là một sự thay

đổi đáng kể và cá n bộ hướng dẫn có thể xem như là cái nôi để người học có thể

vươn ra thế giới bên ngoài thô ng qua doanh nghiệp. Cụ thể hơn, họ là người:

-

Cung cấp nền tảng, kiến thức cơ bản để người học có thể định hình, định

hướng và hiểu thêm về môi trường làm việc tại doanh nghiệp.

Hướng dẫn từng vị trí công việc thực tập một cách chi tiết nhất có thể cho

người học hiểu được các nghiệp vụ cơ bản tại doanh nghiệp.

Giúp người học có môi trường để ứng dụng những kiến thức mình đã học

vào thực tế công việc, đồng thời định hướng việc làm và khả năng phá t

triển cho người học sau này.

-

Hướng dẫn cho người học các quy trình hoạt động tại doanh nghiệp, giúp

người học nắm được kiến thức thực tế để làm hành trang sau này.

Mang lại sự kết nối giữa người học và các nhân viên khác tại doanh

nghiệp, dẫn dắt người học thực hành, thực hiện đúng các yêu cầu của

doanh nghiệp đề ra.

Cá n bộ hướng dẫn thực tập tiêu chuẩn

Dưới đây là một số tiêu chí để doanh nghiệp lựa chọn cá n bộ hướng dẫn

thực tập phù hợp:

-

có kinh nghiệm trong ngành từ 3 - 5 năm trong nghề.

Phải là nhân viên hiện đang công tác tại doanh nghiệp và có đủ thời gian

để hướng dẫn người học thực tập nghề.

-

Chuyên môn nghiệp vụ thuần thục và các kỹ năng mềm cần thiết.

Có kỹ năng sư phạm và đủ nhiệt huyết để “truyền lửa” cho người học.

Có trách nhiệm và có thể xử lý tốt các tình huống vấn đề xảy ra và luôn

sẵn sàng hỗ trợ người học trong quá trình thực tập.

-

Luôn quan tâm về những nhu cầu, nguyện vọng, tâm tư và tâm lý của

người học trong suốt quá trình thực tập.

Một số lưu ý đối với Cá n bộ hướng dẫn thực tập tại doanh nghiệp:

-

Tư vấn cho người học về việc thực tập nghề nghiệp

Theo dõi suốt quá trình thực tập của người học

Hướng dẫn người học trong việc thực hành (trình bày các quy định về an

toàn lao động, …)

17

-

Phân nhóm thực tập cho người học

Phối hợp chặt chẽ với GV hướng dẫn trong nhà trường

Kiểm soát công việc của nhóm thực tập và báo cáo tất cả thiếu sót cho

GV hướng dẫn và nhà trường

-

Đánh giá mỗi giai đoạn thực tập nghề nghiệp với GV hướng dẫn trong nhà

trường

Cùng với GV hướng dẫn trong nhà trường tiến hành một hoặc nhiều bài

kiểm tra đánh giá bắt buộc theo giai đoạn thực tập nghề nghiệp.

4.3. Cơ chế phối hợp giữa GVHD và cá n bộ hướng dẫn thực tập tại DN

Để đảm bảo cho quá trì nh thực tập tại doanh nghiệp đạt hiệu quả, tuỳ thuộc

vào loại hình đào tạo của nhà trường, cần có sự phối hợp giữa nhà trường và doanh

nghiệp, cụ thể hơn là giữa GVHD và cá n bộ hướng dẫn tại doanh nghiệp.

Trước hết, hai bên cần ngồi lại và thống nhất với nhau ngay từ bước chuẩn bị

cho nội dung thực tập nghề, vừa đảm bảo có sự thống nhất giữa nội dung thực tập

với lý thuyết đã được học tại trường, vừa có ích đối với doanh nghiệp. GVHD cần

liệt kê các đầu mục nhiệm vụ người học cần hoàn thành trong kỳ thực tập (12-25

nhiệm vụ tùy thuộc vào ngành nghề và trình độ học). CBHD có thể đưa thêm các

đầu mục nhiệm vụ chuyên mô n vào trong bảng liệt kê nhiệm vụ

Thứ hai, cần có sự phâ n cô ng cụ thể giữa hai người hướng dẫn: GVHD theo

dõ i, quan tâ m, hỗ trợ người học xác định mục tiêu đi thực tập, tối ưu hóa cơ hội học

hỏi từ kỳ thực tập. Cá n bộ hướng dẫn tại doanh nghiệp phụ trá ch truyền tải những

nội dung, cô ng việc thực tế và xử lý những tì nh huống có thể xảy ra trong suốt quá

trì nh thực tập. Cả hai người hướng dẫn đều cần có phản hồi thường xuyên với

người học.

Thứ ba, Cá n bộ hướng dẫn thực tập và GVHD cần cập nhật thường xuyên,

trao đổi qua lại về thông tin sư phạm cũng như thông tin ngành, giữ mối quan hệ

chặt chẽ để giải quyết khó khăn, thắc mắc kịp thời cho người học trong quá trì nh

thực tập, thực hiện tốt cô ng tá c xã hội hó a giá o dục. Trong quá trình giám sát người

học thực tập, đối với những người học khô ng tuâ n thủ quy định và kỷ luật trong

doanh nghiệp trong quá trì nh thực tập thì có thể doanh nghiệp sẽ khô ng cho phé p

người học đó tiếp tục thực tập.

Thứ tư, cả nhà trường và doanh nghiệp đều có tiếng nó i trong việc đánh giá

và chấm điểm khi kết thúc đợt thực tập. Ngô i trường đào tạo nghề nổi tiếng của

Singapore là Institute of Technical Education rất coi trọng vai trò của doanh nghiệp

18

trong kỳ thực tập, vì vậy, đánh giá của CBHD chiếm tới 60% tổng số điểm thực tập

của các sinh viên trường ITE.

Ngoài ra, nhà trường và GVHD cần tạo điều kiện thời gian linh hoạt cho

người học để kỳ thực tập trọn vẹn và hiệu quả, trá nh tì nh trạng vừa trì nh thực tập

vừa phải trở lại trường để học.

4.4. Người học khi thực tập nghề tại doanh nghiệp

Đối với người học, việc thực tập nghề nghiệp có vai trò quan trọng khô ng chỉ

là điểm số mà còn giúp người học được tiếp cận với nghề nghiệp mà họ đã lựa

chọn. Cá c hoạt động thực tiễn, thêm một lần nữa giúp người học hiểu được mì nh sẽ

làm cô ng việc như thế nào sau khi ra trường và mì nh có thực sự phù hợp với cô ng

việc đó hay không. Quá trình áp dụng cá c kiến thức học được trong nhà trường vào

thực tế cô ng việc giúp người học nhận biết được điểm mạnh, điểm yếu, tự thấy cần

trang bị thêm những kiến thức, kỹ năng, thái độ gì để đáp ứng nhu cầu cô ng việc

trong tương lai. Trong quá trình thực tập nghề nghiệp, người học có thể thiết lập

được cá c mối quan hệ liên quan đến nghề nghiệp của mình, điều này rất hữu í ch

cho người học khi ra trường.

Người học khi thực tập nghề nghiệp tại doanh nghiệp cần phải:

-

Thực hiện theo đúng kế hoạch của nhà trường và doanh nghiệp

Thực hiện theo sự chỉ đạo và dẫn dắt của doanh nghiệp

Tuân thủ các quy định tại nơi làm việc và các quy định về an toàn lao

động.

-

Khám phá môi trường lao động.

Hội nhập vào doanh nghiệp.

Tích cực thực hiện những nhiệm vụ thực tế trong bối cảnh doanh nghiệp.

Phát triển tính độc lập, tự chủ và trách nhiệm trong công việc.

Báo cáo về trường khi vắng mặt và giải trình lý do.

Nhận thức những tiến bộ đạt được trong thời gian thực tập.

Chỉnh chu về tác phong làm việc, trang phục lịch sự phù hợp với môi

trường làm việc.

-

Thái độ nhiệt tình, hoà nhã, chăm chỉ.

19