Bài giảng Tổng quan về chất vấn tại nghị trường kỹ năng chất vấn của Đại biểu dân cử

TỔNG QUAN VỀ

CHẤT VẤN TẠI NGHỊ TRƯỜNG

KỸ NĂNG CHẤT VẤN CỦA ĐBDC

HỨA CHU KHEM

PHÓ TRƯỞNG ĐOÀN ĐBQH

KHÓA 12 TỈNH SÓC TRĂNG

VÌ SAO ĐBQH, ĐB HĐND CHẤT VẤN ?

Đây là một nhu cầu để kiểm tra,

giá m sá t ( của ĐBQH, ĐBHĐND -

người chất vấn ) nhằm mục đích, để

nhiều người và bản thâ n mì nh được

hiểu biết, xá c định, và làm rõ hơn về

nội dung, mục tiêu, yêu cầu phải

đạt, khi Tổ chức, Đơn vị, cá nhâ n

đảm nhận đã qua một quá trì nh thực

hiện một nhiệm vụ nào đó đã được

phá p luật quy định.

Kỹ năng : được hiểu là “ khả năng

vận dụng những kiến thức thu nhận

được trong một lĩnh vực nào đó vào

thực tiễn “

Chất vấn, trả lời chất vấn: Là

nêu câu hỏi, trả lời, đối đáp.

CÁC VĂN BẢN PHÁP LÝ VỀ

QUYỀN CHẤT VẤN CỦA ĐBDC

I. 1- Hiến phá p 1992 : Điều 98

Đại biểu Quốc hội có quyền chất vấn Chủ

tịch nước, Chủ tịch Quốc hội, Thủ tướng Chí nh

phủ, Bộ trưởng và cá c thành viên khá c của

Chí nh phủ, Chá nh á n Toà á n nhâ n dâ n tối cao

và Viện trưởng Viện kiểm sá t nhâ n dâ n tối cao.

Người bị chất vấn phải trả lời trước Quốc hội

tại kỳ họp; trong trường hợp cần điều tra thì

Quốc hội có thể quyết định cho trả lời trước Uỷ

ban thường vụ Quốc hội hoặc tại kỳ họp sau

của Quốc hội hoặc cho trả lời bằng văn bản.

Điều 122 Hiến pháp

Đại biểu Hội đồng nhân dân có quyền chất

vấn Chủ tịch Hội đồng nhân dân, Chủ tịch và các

thành viên khác của Uỷ ban nhân dân, Chánh án

Toà án nhân dân, Viện trưởng Viện kiểm sát

nhân dân và thủ trưởng các cơ quan thuộc Uỷ

ban nhân dân. Người bị chất vấn phải trả lời

trước Hội đồng nhân dân trong thời hạn do luật

định.

1.2-Luật tổ chức Quốc hội

Điều 49 …Trong thời gian giữa hai kỳ họp

Quốc hội, chất vấn được gửi đến Uỷ ban thường

vụ Quốc hội để chuyển đến cơ quan hoặc người bị

chất vấn và quyết định thời hạn trả lời chất vấn.

Nếu đại biểu Quốc hội không đồng ý với

nội dung trả lời thì có quyền đề nghị Chủ tịch

Quốc hội đưa ra thảo luận trước Quốc hội hoặc

Uỷ ban thường vụ Quốc hội.

Khi cần thiết, Quốc hội hoặc Uỷ ban thường

vụ Quốc hội ra nghị quyết về việc trả lời chất

vấn và trách nhiệm của người bị chất vấn.

1.3-Luật tổ chức HĐND và UBND

Điều 41:…Trong thời gian Hội đồng nhân dân

họp, đại biểu Hội đồng nhân dân gửi chất vấn

đến Thường trực Hội đồng nhân dân cùng cấp.

Người bị chất vấn phải trả lời trước Hội đồng

nhân dân tại kỳ họp đó.

Trong thời gian giữa hai kỳ họp Hội đồng nhân

dân, chất vấn của đại biểu Hội đồng nhân dân

được gửi đến Thường trực Hội đồng nhân dân

cùng cấp để chuyển đến người bị chất vấn và

quyết định thời hạn trả lời chất vấn.

1.4-Luật hoạt động giám sát của Quốc hội

Điều 2. Giải thích từ ngữ

1. Giám sát là việc Quốc hội, Uỷ ban

thường vụ Quốc hội, Hội đồng dân tộc, Uỷ ban

của Quốc hội, Đoàn đại biểu Quốc hội và đại

biểu Quốc hội theo dõi, xem xét, đánh giá

hoạt động của cơ quan, tổ chức, cá nhân chịu

sự giám sát trong việc thi hành Hiến pháp, luật,

nghị quyết của Quốc hội, pháp lệnh, nghị quyết

của Uỷ ban thường vụ Quốc hội.

1.4-Luật hoạt động giám sát của Quốc hội

(tiếp theo )

◼ Điều 2. Giải thích từ ngữ (tiếp theo)

◼ 2. Chất vấn là một hoạt động giám sát,

trong đó đại biểu Quốc hội nêu những

vấn đề thuộc trách nhiệm của Chủ tịch

nước, Chủ tịch Quốc hội, Thủ tướng

Chính phủ, Bộ trưởng và các thành viên

khác của Chính phủ, Chánh án Toà án

nhân dân tối

I.5- Quy chế hoạt động của ĐBQH và Đoàn

ĐBQH

1.6- Nội quy kỳ họp Quốc hội

(Trong 2 văn bản trên, cũng nêu thêm

nhiều nội dung nhắc lại và làm rõ, cụ thể

hơn)

II. MỤC ĐÍCH CỦA HOẠT ĐỘNG CHẤT VẤN

Theo dõ i, xem xé t, đánh giá hoạt động

của cơ quan, tổ chức, cá nhâ n chịu sự

giá m sá t trong việc thi hành Hiến phá p,

luật, nghị quyết của Quốc hội, phá p lệnh,

nghị quyết của Uỷ ban thường vụ Quốc

hội.

Chất vấn tại nghị trường Quốc hội, là

giá m sá t tối cao có tá c dụng mạnh, thúc

đẩy tốt hơn trong thực thi Hiến phá p, luật,

nghị quyết của Quốc hội, phá p lệnh, nghị

quyết của Ủy ban thường vụ Quốc hội.

III. ĐẶC ĐIỂM CỦA CÂU HỎI CHẤT VẤN, TRUY VẤN

Câ u hỏi chất vấn được viết bằng văn bản, tó m

tắt đặt vấn đề và nêu được nội dung muốn hỏi, nên

ngắn gọn. Câ u hỏi truy vấn lại càng phải ngắn gọn

hơn.

Khô ng nên nêu câ u hỏi quá cụ thể hỏi về một

con số tuyệt đối nào đó. Cũng khô ng nên nêu câ u

hỏi chỉ với mục đích hỏi để biết,

Khô ng nên nêu câ u hỏi “ Về những vấn đề khi

tí nh thời sự đã đến mức nhạy cảm” liên quan bí

mật quốc gia ; an ninh tài chí nh, tiền tệ, ngoại

giao, chủ quyền, biên giới, khủng bố ; an ninh

quốc gia… mà khi mổ xẽ ra nghị trường khô ng có

lợi cho cá i chung ( nếu cần hỏi những vấn đề nầy

ĐBDC nên đề nghị được trả lời riêng )

ĐẶC ĐIỂM CỦA CÂU HỎI (tiếp theo )

Chọn một số ít câu hỏi quan trọng để chất

vấn đối với một người, không nên nêu quá nhiều

câu hỏi cho một người ( không nên quá 3 cấu hỏi ).

Một số cụm từ nên có trong câu hỏi chất vấn :

• Xin Bộ trưởng ( hoặc …) vui lòng cho biết

giải pháp thực hiện trong thời gian tới, để đảm

bảo…?

•Xin Bộ trưởng ( hoặc …) vui lòng cho biết đánh

giá thế nào về thực trạng…?

• Khi vấn đề nêu đã quá rõ ràng, có thể hỏi : Xuất

phát từ …Vậy Xin Bộ trưởng ( hoặc …) vui lòng

cho biết đến thời gian nào sẽ hoàn thành ; hoặc

đến thời gian nào sẽ triển khai, thi công, khắc

phục… ;…

ĐẶC ĐIỂM CỦA CÂU HỎI (tiếp theo )

Để thúc đẩy nhanh tiến độ cần những giải

phá p gì ?

• Cuối câu hỏi chất vấn, truy vấn, hoặc câu hỏi

trực tiếp tại nghị trường cần chú ý không quên nói

lời xin cảm ơn Bộ trưởng (hoặc…).

ĐẶC ĐIỂM CỦA CÂU HỎI (tiếp theo )

◼ Đại biểu có quyền tự do và phát huy vai trò trách

nhiệm cá nhân của mình mà pháp luật đã quy định

về hoạt động chất vấn. Tuy nhiên trong thực tế có

thể do hoàn cảnh riêng của các đoàn đại biểu, có

khi do đoàn đại biểu quy định “ Đại biểu trong

đoàn, khi muốn chất vấn câu hỏi gì, chất vấn

đến ai, phải trao đổi thống nhất trong đoàn,

trước khi nêu và gửi câu hỏi chất vấn” trường

hợp như vậy đại biểu phải hết sức tế nhị, cân nhắc

khi chất vấn, nói chung là tùy đại biểu quyết định.

IV. MỐI TƯƠNG QUAN CỦA HOẠT ĐỘNG CHẤT VẤN

VÀ TRÁCH NHIỆM CHÍNH TRỊ

Là người đại biểu dân cử, và với trách

nhiệm chính trị của mình. Hoạt động chất

vấn phải là một khả năng cần có ( ĐB cần

có kỹ năng nầy ) và nên thực hiện. Những

trường hợp nào, nếu thông tin nắm chắc

được, ĐB nên nêu chất vấn :

1. Khi phát hiện, hoặc tuy chưa phát hiện

hết vấn đề, nhưng qua thông tin nắm được

thấy có vấn đề gì đó không bình thường, có

dấu hiệu sai phạm,

2. Trong thực thi nhiệm vụ có dấu hiệu

thực hiện sai nội dung, tiến độ thực hiện

quá chậm, có nhiều vướng mắc tồn tại

chưa thấy tháo gở, mà cơ chế đúng ra

trong thẩm quyền phải làm.

Những trường hợp nào, nên nêu chất vấn

(tiếp theo)

3. Phát hiện tiêu cực, bao che mà nếu

để lâu dài có thể sẽ dẫn đến hậu quả xấu

hơn, thiệt hại cho xã hội, cho đất nước

nhiều hơn.

4. Khi có vấn đề xã hội.

5. Khi có thiệt hại nghiêm trọng.

6. Người có trách nhiệm nhận thực hiện

một nhiệm vụ, nhưng đã khá lâu (gần hết

nhiệm kỳ, hoặc thời gian bổ nhiệm )

không thấy tiến triển hay triển khai thực

hiện.

7. Khi có dấu hiệu mà mình thấy có thể

vi phạm pháp luật.

Những trường hợp nào, nên nêu chất vấn

(tiếp theo)

8.Sự bất hợp lý kéo dài, sự bất cập về cơ chế

quản lý, phân phối, điều hành, triển khai…

9.Qua xem xé t bá o cá o của Tổ chức, Cơ

quan, Đơn vị, phá t hiện thấy vấn đề cần làm

rõ hơn, có thể nêu câ u hỏi chất vấn.

10.Khi một vấn đề đã rõ ràng, có thể hỏi với

tí nh chất kiên quyết bao giờ thì thực hiện

xong.

11.Những vấn đề khá c, thuộc lã nh vực

chuyên mô n mì nh nắm vững, thấy có vấn đề

cần chất vấn, vv...

V. HỆ QUẢ CỦA HOẠT ĐỘNG CHẤT VẤN

Với những kết quả thu được từ hoạt động

chất vấn sẽ giúp cho nhiều người, và cho

bản thân ĐB nêu chất vấn suy nghĩ thêm đi

đến những quyết định;

Thủ trưởng cơ quan bị chất vấn, qua đó

có thể phá t hiện được thêm những yếu ké m,

tì m ra những giải phá p tốt hơn.

Cụ thể kết quả hoạt động chất vấn có thể

sẽ dẫn đến những thay đổi quyết sá ch,

điều chỉnh chỉ tiêu, xá c định nhiệm vụ

trọng tâ m, đảm bảo bằng cá c giải phá p

mới, bổ sung tốt hơn.

VI. QUY TRÌNH, THỦ TỤC CỦA HOẠT ĐỘNG CHẤT VẤN

-Mỗi kỳ họp sẽ có rất nhiều câu hỏi chất vấn của

đại biểu gửi đến. CTQH sẽ chuyển các câu hỏi

đến các cá nhân liên quan, để trả lời bằng văn

bản cho ĐB nêu chất vấn.

-Do thời gian mỗi đợt chất vấn trong kỳ họp

khô ng nhiều 2,5-3 ngày. Nên sau khi nắm đầy đủ

cá c ý kiến chất vấn của đại biểu, UBTVQH sẽ

gởi phiếu xin ý kiến :

Quốc hội dự kiến sẽ chỉ chọn chất vấn theo

một số nhóm vấn đề và chỉ chọn một số vị Bộ

trưởng, thành viên chính phủ, Thủ tướng

CP…, sẽ trả lời chất vấn trong kỳ họp đó mà thôi.

Bài giảng Tổng quan về chất vấn tại nghị trường kỹ năng chất vấn của Đại biểu dân cử - Hứa Chu Khem