Tài liệu Chuẩn nghiệp vụ thư viện – thông tin
ĐẠI HỌC QUỐC GIA TP. HCM
HỆ THỐNG THƯ VIỆN
Các vꢀn bꢁn tꢂ chꢃc quꢁn lý cꢄa
hꢅ thꢆng thư viꢅn ꢇHQG-HCM
CHUẨN NGHIỆP VỤ
THƯ VIỆN – THÔNG TIN
2010
MꢀC LꢀC
LꢁI NÓI ꢂꢃU
CHꢄƠNG 1: CHUꢅN BIÊN MꢀC MÔ Tꢆ AACR2 ..........................................3
1.1.
1.2.
1.3.
1.4.
1.5.
Khái niệm .......................................................................................................................3
Lꢀch sꢁ hình thành AACR2.............................................................................................3
ꢂn bꢃn ꢄang ꢄưꢅc sꢁ dꢆng cho công tác biên mꢆc mô tꢃ tꢇi hꢈ thꢉng thư viꢈn............4
Tính nꢊng cꢋa AACR2....................................................................................................4
Cꢌu trúc AACR2.............................................................................................................5
1.5.1. Phꢍn 1: Mô tꢃ (Description), tꢎ chương 1 ꢄꢏn chương 13 ..............................5
1.5.2. Phꢍn 2: Tiêu ꢄꢐ, nhan ꢄꢐ thꢉng nhꢌt và tham chiꢏu (Headings, uniform titles,
and references), tꢎ chương 21 ꢄꢏn chương 26...............................................................9
1.5.3. Phꢆ lꢆc .............................................................................................................9
1.5.4. Bꢃng chꢑ mꢆc ...................................................................................................9
1.6.
ꢒng dꢆng AACR2...........................................................................................................9
CHꢄƠNG 2: CHUꢅN BIÊN MꢀC PHÂN LOꢇI DDC22 ................................12
2.1.
2.2.
2.3.
2.4.
2.5.
Khái niꢈm......................................................................................................................12
Lꢀch sꢁ hình thành và phát triꢓn khung phân loꢇi DDC................................................12
ꢂn bꢃn ꢄang ꢄưꢅc sꢁ dꢆng cho công tác phân loꢇi tꢇi hꢈ thꢉng thư viꢈn.....................12
Tính nꢊng khung phân loꢇi DDC22 ..............................................................................13
Cꢌu trúc khung phân loꢇi DDC22.................................................................................13
2.5.1. Bꢃng chính.....................................................................................................13
2.5.2. Bꢃng phꢆ........................................................................................................18
2.5.3. Bꢃng tra liên quan..........................................................................................32
2.5.4. Phꢍn hưꢔng dꢕn .............................................................................................33
2.6.
ꢒng dꢆng DDC22 .........................................................................................................37
CHꢄƠNG 3: CHUꢅN BIÊN MꢀC CHꢈ ꢂꢉ LCSH.........................................40
3.1.
3.2.
3.3.
3.4.
3.5.
Khái niꢈm......................................................................................................................40
Lꢀch sꢁ hình thành Library of Congress Subject Headings (LCSH).............................40
ꢂn bꢃn ꢄang ꢄưꢅc sꢁ dꢆng cho công tác biên mꢆc chꢋ ꢄꢐ tꢇi hꢈ thꢉng thư viꢈn .........40
Tính nꢊng cꢋa LCSH....................................................................................................40
Cꢌu trúc cꢋa LCSH .......................................................................................................41
3.5.1. Các thành phꢍn cꢋa bꢖ LCSH........................................................................41
3.5.1.1. Tiêu ꢄꢐ chꢋ ꢄꢐ có giá trꢀ và không có giá trꢀ..............................................41
3.5.1.2. Tham chiꢏu và phꢆ chú ..............................................................................41
3.5.2. Tiêu ꢄꢐ chꢋ ꢄꢐ trong LCSH ...........................................................................44
3.5.2.1. Chꢗc nꢊng tiêu ꢄꢐ chꢋ ꢄꢐ...........................................................................44
3.5.2.2. Cú pháp cꢋa tiêu ꢄꢐ chꢋ ꢄꢐ ........................................................................46
1
3.5.3. Phꢆ ꢄꢐ trong LCSH........................................................................................47
3.5.3.1. Phꢆ ꢄꢐ ꢄꢐ tài...............................................................................................48
3.5.3.2. Phꢆ ꢄꢐ ꢄꢀa lý...............................................................................................48
3.5.3.3. Phꢆ ꢄꢐ thꢘi gian..........................................................................................49
3.5.3.4. Phꢆ ꢄꢐ hình thꢗc.........................................................................................50
3.6.
ꢒng dꢆng LCSH ...........................................................................................................51
CHꢄƠNG 4: CHUꢅN BIÊN MꢀC ꢂꢊC MÁY.................................................53
4.1. KHꢋ MꢌU BIÊN MꢀC ꢂꢊC MÁY MARC21........................................53
4.1.1.
4.1.2.
4.1.3.
4.1.4.
4.1.5.
4.1.6.
Khái niꢈm......................................................................................................................53
Lꢀch sꢁ hình thành MARC21........................................................................................53
ꢂn bꢃn ꢄang ꢄưꢅc sꢁ dꢆng cho công tác phân loꢇi tꢇi hꢈ thꢉng thư viꢈn.....................54
Tính nꢊng cꢋa MARC21...............................................................................................54
Thành phꢍn biꢓu ghi MARC21.....................................................................................54
Cꢌu trúc biꢓu ghi MARC21 ..........................................................................................55
4.1.6.1. ꢙꢍu biꢓu (leader)........................................................................................55
4.1.6.2. Danh mꢆc ...................................................................................................56
4.1.6.3. Trưꢘng có ꢄꢖ dài biꢏn ꢄꢖng .......................................................................56
4.1.7.
4.1.8.
Mꢖt sꢉ quy ưꢔc dùng trong khꢚ mꢕu ............................................................................61
ꢒng dꢆng khꢚ mꢕu MARC21.......................................................................................61
4.2. CHUꢅN SIÊU Dꢍ LIꢎU DUBLIN CORE - METADATA.....................62
4.2.1.
4.2.2.
4.2.3.
4.2.4.
Khái niꢈm......................................................................................................................62
Lꢀch sꢁ Dublin Core - Metadata....................................................................................62
Tính nꢊng cꢋa Dublin Core Metadata ...........................................................................63
Các Thành tꢉ cꢋa Dublin Core – Metadata (Hay còn gꢛi là các Trưꢘng)....................64
4.2.4.1. Phân loꢇi các thành tꢉ ................................................................................64
4.2.4.2. Các thành tꢉ cơ bꢃn cꢋa Dublin Core ........................................................65
4.2.4.3. Các thành tꢉ mꢜ rꢖng cꢋa Dublin Core......................................................66
4.2.4.4. Các Quy tꢝc sꢁ dꢆng ..................................................................................68
4.2.5.
ꢒng dꢆng Dublin Core..................................................................................................68
THꢄ MꢀC TÀI LIꢎU THAM KHꢆO...............................................................71
2
CHꢄƠNG 1: CHUꢅN BIÊN MꢀC MÔ Tꢆ AACR2
1.1. Khái niꢏm
Anglo-American cataloguing rules (AACR - Quy tꢝc biên mꢆc Anh-Mꢞ) là
chuꢟn biên mꢆc mô tꢃ, tꢠp hꢅp nhꢡng qui tꢝc ꢄưꢅc tiêu chuꢟn hóa và ꢄưꢅc các cơ
quan tꢚ chꢗc thông tin thư viꢈn công nhꢠn trong viꢈc biên mꢆc mô tꢃ các loꢇi hình
tài liꢈu khác nhau.
1.2. Lꢐch sꢑ hình thành AACR2
AACR 1967
Nꢊm 1967, vꢔi sꢢ phꢉi hꢅp cꢋa Hꢖi Thư viꢈn Mꢞ (ALA), Hꢖi Thư viꢈn Anh
(Library Association), và Hꢖi Thư viꢈn Canada (Canadian Library Association)
AACR vꢔi ꢌn bꢃn dành cho Bꢝc Mꢞ và vꢔi ꢌn bꢃn dành cho Anh quꢉc ꢄưꢅc xuꢌt
bꢃn. Nꢖi dung bao gꢣm :
Phꢍn 1: ꢙꢐ mꢆc và tiêu ꢄꢐ
Phꢍn 2: Mô tꢃ
Phꢍn 3: Mô tꢃ các loꢇi hình tài liꢈu ngoài sách
Cùng vꢔi sꢢ phát triꢓn cꢋa ISBD ꢄáp ꢗng sꢢ xuꢌt hiꢈn nhanh chóng cꢋa các
loꢇi hình tài liꢈu mꢔi, AACR2 cꢤng trꢃi qua các lꢍn sꢁa chꢡa bꢚ sung vꢔi nꢖi dung
tương ꢗng,
AACR2 1978
Nꢊm 1974, ꢥy ban Phꢉi hꢅp Chꢑ ꢄꢇo Hiꢈu ꢄính AACR (JSC) ꢄưꢅc thành lꢠp
vꢔi các thành viên là Hꢖi Thư viꢈn Mꢞ, Thư viꢈn Anh, Hꢖi Thư viꢈn Canada, Hꢖi
Thư viꢈn (Anh), và Thư viꢈn Quꢉc Hꢖi Mꢞ. ꢥy ban ꢄã hꢅp nhꢌt hai phiên bꢃn cꢤ ꢄꢓ
có Anglo-American Cataloguing Rules, xuꢌt bꢃn lꢍn thꢗ 2 nꢊm 1978, vꢔi nꢖi dung
bao gꢣm 2 phꢍn:
Phꢍn 1: Mô tꢃ
– Dꢢa trên cơ sꢜ nꢖi dung ISBD(G).
3
– Bao gꢣm chương cho các qui tꢝc mô tꢃ chung và các chương cho tꢎng loꢇi
hình tài liꢈu
Phꢍn 2: ꢙꢐ mꢆc và tiêu ꢄꢐ
– Chꢋ yꢏu dꢢa trên Nguyên tꢝc Hꢖi nghꢀ Paris (Paris Principals).
Tꢎ lꢍn xuꢌt bꢃn này AACR2 ꢄưꢅc cꢃi biên, chꢑnh lý, bꢚ sung nhiꢐu lꢍn ꢄꢓ
phù hꢅp vꢔi sꢢ thay ꢄꢚi và phát triꢓn cꢋa công tác biên mꢆc mô tꢃ. ꢙꢦc biꢈt là bꢃn
hiꢈu ꢄính AACR2R 1988 và AACR2R 1998 phꢃn ánh nhiꢐu thay ꢄꢚi cꢋa các dꢇng
thông tin.
AACR2 2002 Revision
Bꢃn chꢑnh lý mꢔi nhꢌt hiꢈn nay cꢋa AACR2 là AACR2R2002, chꢑ ꢄưꢅc
xuꢌt bꢃn dꢇng tꢘ rꢘi. Bꢃn này kꢏt hꢅp nhꢡng sꢁa ꢄꢚi ꢄưꢅc phê chuꢟn cꢋa nꢊm 1999,
2001 (chương 3, chương 12) dành cho Tài liꢈu bꢃn ꢄꢣ và ꢂn phꢟm tiꢏp tꢆc.
1.3. ꢒn bꢓn ꢔang ꢔưꢕc sꢑ dꢖng cho công tác biên mꢖc mô tꢓ tꢗi hꢏ thꢘng
thư viꢏn
Trung tâm Thông tin Khoa hꢛc và Công nghꢈ Quꢉc gia (2009), Quy tꢀc biên
mꢁc Anh – Mꢂ (Bꢃn dꢀch tiꢏng Viꢈt lꢍn 1), Lꢍn 2, Khoa hꢛc và Kꢞ thuꢠt, Hà Nꢖi.
1.4. Tính nꢙng cꢚa AACR2
Nꢖi dung AACR2 hꢍu hꢏt dꢢa trên nꢐn tꢃng cꢋa ISBD, do ꢄó hoàn toàn thân
thiꢈn vꢔi các thư viꢈn ꢄang sꢁ dꢆng ISBD. Các quy tꢝc trong AACR2 thꢓ hiꢈn ꢄưꢅc
tính linh hoꢇt, mꢐm dꢧo vꢔi 3 mꢗc ꢄꢖ mô tꢃ chi tiꢏt tùy theo nhu cꢍu cꢋa tꢎng nưꢔc
hay tꢍm cꢨ cꢋa thư viꢈn sꢁ dꢆng, nhưng vꢕn ꢄꢃm bꢃo theo ꢄúng chuꢟn mꢢc quꢉc tꢏ.
Ngày nay hꢍu hꢏt các thư viꢈn trên thꢏ giꢔi ꢄꢐu sꢁ dꢆng AACR2 trong biên
mꢆc mô tꢃ, ꢄꢦt nꢐn tꢃng cho sꢢ hꢅp tác biên mꢆc trên phꢇm vi quꢉc gia và quꢉc tꢏ,
tꢇo sꢢ thꢉng nhꢌt và dꢩ dàng sꢁ dꢆng mꢆc lꢆc trꢢc tuyꢏn cho ngưꢘi sꢁ dꢆng.
Khác vꢔi cách bꢉ cꢆc cꢋa các quy tꢝc biên mꢆc trưꢔc ꢄó, AACR2 trình bày
các qui ꢄꢀnh vꢐ mô tꢃ trưꢔc các qui ꢄꢀnh lꢢa chꢛn tiêu ꢄꢐ, trình tꢢ này phù hꢅp vꢔi
thꢢc tiꢩn biên mꢆc hiꢈn nay và trong tương lai.
4
AACR2 cung cꢌp mꢖt mꢕu mô tꢃ thꢉng nhꢌt cho tꢌt cꢃ các loꢇi hình tư liꢈu
tꢇo ꢄiꢐu kiꢈn thuꢠn lꢅi cho viꢈc tích hꢅp các biꢓu ghi nhiꢐu loꢇi hình tư liꢈu khác
trong cùng mꢖt cơ sꢜ dꢡ liꢈu thư mꢆc.
Giꢃm ꢄưꢅc thꢘi gian tìm kiꢏm tư liꢈu cho ngưꢘi sꢁ dꢆng bꢪng cách cung cꢌp
nhꢡng tiêu ꢄꢐ (ꢄiꢓm truy cꢠp) tương thích nhiꢐu hơn vꢔi nhꢡng hình thꢗc quen
dùng
Thꢓ hiꢈn tính linh hoꢇt, thuꢠn lꢅi và cꢠp nhꢠt thông qua cꢌu trúc, nꢖi dung và
phꢇm vi áp dꢆng cho các loꢇi tài liꢈu khác nhau
AACR2 quy ꢄꢀnh viꢈc chꢛn lꢢa các tiêu ꢄꢐ và tham chiꢏu, mꢜ rꢖng diꢈn truy
cꢠp ꢄꢏn tài liꢈu.
1.5. Cꢛu trúc AACR2
ꢙưꢅc biên soꢇn dꢢa trên nꢐn tꢃng cꢋa ISBD, tuy nhiên, AACR2 thꢓ hiꢈn tính
linh hoꢇt, mꢐm dꢧo, cꢠp nhꢠt qua cꢌu trúc bao gꢣm hai phꢍn: phꢍn Mô tꢃ và phꢍn
Tiêu ꢄꢐ, Nhan ꢄꢐ thꢉng nhꢌt và tham chiꢏu.
1.5.1. Phꢍn 1: Mô tꢃ (Description), tꢎ chương 1 ꢄꢏn chương 13
Chương 1: Quy tꢝc mô tꢃ chung
Chương 2: Sách, sách mꢫng và tꢘ in
Chương 3: Tài liꢈu bꢃn ꢄꢣ
Chương 4: Bꢃn thꢃo
Chương 5: Tài liꢈu âm nhꢇc
Chương 6: Tài liꢈu ghi âm
Chương 7: Phim và tài liꢈu ghi hình
Chương 8: Tài liꢈu ꢄꢣ hoꢇ
Chương 9: Tài liꢈu ꢄiꢈn tꢁ
Chương 10: Vꢠt chꢏ tác ba chiꢐu và giáo cꢆ trꢢc quan
Chương 11: Tài liꢈu vi hình
Chương 12: ꢂn phꢟm tiꢏp tꢆc
5
Chương 13: Mô tꢃ trích
Trong Phꢍn 1, các qui tꢝc mô tꢃ chung và mô tꢃ cho tꢎng loꢇi hình tài liꢈu
bao gꢣm 8 vùng chính.
(1) Vùng nhan ꢔꢜ và minh xác vꢜ trách nhiꢏm
Khꢜi ꢄꢍu minh xác vꢐ trách nhiꢈm bꢪng dꢌu ( / )
Ghi lꢇi nhan ꢄꢐ theo trang tên sách (nhưng không cꢍn theo ꢄúng cách chꢌm
câu và cách viꢏt hoa)
Nꢏu tên tác giꢃ, nxb, vv… là mꢖt phꢍn cꢋa nhan ꢄꢐ chính thì ghi lꢇi ꢄúng
như thꢏ. Không lꢠp lꢇi tên ꢄó trong phꢍn minh xác vꢐ trách nhiꢈm.
Nꢏu nhan ꢄꢐ chính là tên cꢋa mꢖt ngưꢘi hay mꢖt tꢠp thꢓ chꢀu trách nhiꢈm vꢐ
tác phꢟm, ghi lꢇi tên ꢄó như là nhan ꢄꢐ chính.
Nꢏu nhan ꢄꢐ có nhiꢐu tꢠp, cuꢉn, sꢉ phꢍn, vv… thì ta sꢬ mô tꢃ chung cho cꢃ
bꢖ hoꢦc mô tꢃ riêng cho tꢎng phꢍn, tꢠp, sꢉ, vv… ꢄó (tùy vào sꢢ lꢢa chꢛn cꢋa mꢭi
thư viꢈn)
Nꢏu không tìm ꢄưꢅc mꢖt nhan ꢄꢐ trong tài liꢈu, hãy tꢢ tꢇo ra mꢖt nhan ꢄꢐ
mang tính mô tꢃ nhưng ngꢝn gꢛn cho tài liꢈu. ꢙꢦt nhan ꢄꢐ này trong dꢌu ngoꢦc
vuông và tꢇo ra mꢖt ghi chú.
Nꢏu nhan ꢄꢐ xuꢌt hiꢈn bꢪng hai ngôn ngꢡ hay nhiꢐu hơn (ꢄa ngꢡ), sꢁ dꢆng
nhan ꢄꢐ bꢪng ngôn ngꢡ chính cꢋa tài liꢈu làm nhan ꢄꢐ chính. Nꢏu có hơn mꢖt ngôn
ngꢡ chính, sꢁ dꢆng nhan ꢄꢐ nào xuꢌt hiꢈn trưꢔc.
Luôn luôn minh xác vꢐ trách nhiꢈm xuꢌt hiꢈn ꢄꢍu tiên trong nguꢣn thông tin
chính, trꢎ khi tên tác giꢃ, nhà xuꢌt bꢃn, vv… ꢄã xuꢌt hiꢈn như mꢖt thành phꢍn cꢋa
nhan ꢄꢐ
Nꢏu minh xác vꢐ trách nhiꢈm có tꢎ 1 ꢄꢏn 3 ngưꢘi thì ghi hꢏt các tác giꢃ và
ꢄꢦt dꢌu (,) giꢡa các tác giꢃ.
Nꢏu minh xác vꢐ trách nhiꢈm nêu tên nhiꢐu hơn 3 tên ngưꢘi hoꢦc tên tꢚ chꢗc
cùng thꢢc hiꢈn mꢖt chꢗc nꢊng, hoꢦc có mꢗc ꢄꢖ trách nhiꢈm tương ꢄương nhau, ghi
6
tên ngưꢘi hoꢦc tên cơ quan ꢄꢍu tiên cꢋa mꢭi nhóm và ghi dꢌu ba chꢌm (…) và thêm
vào cꢆm tꢎ [và nhꢡng ngưꢘi khác]
(2) Vùng ꢛn bꢓn
Khꢜi ꢄꢍu vùng ꢌn phꢟm bꢪng dꢌu ( ._ )
Ghi lꢇi minh xác vꢐ ꢌn bꢃn [lꢍn xuꢌt bꢃn] ꢄúng như tìm thꢌy, ngoꢇi trꢎ:
- Thay thꢏ các chꢡ bꢪng các chꢡ viꢏt tꢝt tiêu chuꢟn.
- Thay thꢏ các chꢡ bꢪng các con sꢉ khi thích hꢅp.
(3) Vùng chi tiꢝt ꢔꢞc thù cꢚa tài liꢏu
Khꢜi ꢄꢍu vùng ꢄꢦc biꢈt cho ꢌn phꢟm bꢪng dꢌu ( ._ )
Vùng này dùng mô tꢃ các chi tiꢏt ꢄꢦc thù cꢋa tài liꢈu bꢃn ꢄꢣ, tài liꢈu âm
nhꢇc, tài liꢈu ꢄiꢈn tꢁ, tài liꢈu tiꢏp tꢆc và vi phꢟm.
(4) Vùng xuꢛt bꢓn, phát hành, vv…
Khꢜi ꢄꢍu vùng này bꢪng dꢌu ( ._ )
Khꢜi ꢄꢍu nhà xuꢌt bꢃn bꢪng dꢌu ( : )
Khꢜi ꢄꢍu nꢊm xuꢌt bꢃn bꢪng dꢌu ( , )
Trong vùng mô tꢃ này, ghi lꢇi các thông tin liên hꢈ ꢄꢏn nhà xuꢌt bꢃn, phát
hành, vv… cꢋa tài liꢈu và nꢊm xuꢌt bꢃn, phát hành, vv…
Nꢏu mꢖt tài liꢈu có hai hay nhiꢐu nơi xuꢌt bꢃn, phát hành, vv… và/hay hai
hay nhiꢐu nhà xuꢌt bꢃn, phát hành, vv… ghi lꢇi nơi và tên nhà xuꢌt bꢃn, phát hành,
vv… ꢄưꢅc kꢓ tên trưꢔc.
Ghi lꢇi nơi xuꢌt bꢃn như xuꢌt hiꢈn trong tài liꢈu.
Ghi nꢊm xuꢌt bꢃn, phát hành, vv… cꢋa tài liꢈu ꢄã ghi lꢇi trong vùng ꢌn bꢃn (Nꢊm
gꢍn ꢄúng ghi: [kh.]. Không xác ꢄꢀnh ꢄưꢅc nꢊm gꢍn ꢄúng thì ghi là [19uu or 20uu]
(5) Vùng mô tꢓ vꢟt lý
Khꢜi ꢄꢍu vùng mô tꢃ này bꢪng dꢌu ( ._ )
Khꢜi ꢄꢍu kích thưꢔc bꢪng dꢌu ( ; )
7
Khꢜi ꢄꢍu minh xác vꢐ các tài liꢈu kèm theo bꢪng dꢌu ( + )
Mꢭi loꢇi hình tài liꢈu ꢗng vꢔi quy tꢝc mô tꢃ vꢠt lý riêng.
(6) Vùng tùng thư
Khꢜi ꢄꢍu vùng mô tꢃ này bꢪng dꢌu ( ._ )
Khꢜi ꢄꢍu mꢖt minh xác vꢐ trách nhiꢈm bꢪng dꢌu ( / )
Khꢜi ꢄꢍu phꢍn ghi sꢉ tùng thư bꢪng dꢌu ( ; )
Khꢜi ꢄꢍu nhan ꢄꢐ cꢋa mꢖt tiꢓu tùng thư bꢪng dꢌu ( . )
Ghi lꢇi nhan ꢄꢐ tùng thư ꢄúng như ꢄã tìm thꢌy trong tài liꢈu hay vꢠt ꢄꢢng tài liꢈu.
Ghi lꢇi các minh xác vꢐ trách nhiꢈm liên quan ꢄꢏn cá nhân hay các tꢠp thꢓ chꢀu
trách nhiꢈm vꢐ tùng thư.
Ghi lꢇi cách ghi sꢉ và ꢄꢀnh danh cꢋa tài liꢈu trong tùng thư như xuꢌt hiꢈn trong tài
liꢈu. Sꢁ dꢆng các chꢡ viꢏt tꢝt tiêu chuꢟn.
Nꢏu tài liꢈu vꢐ hai hay nhiꢐu tùng thư khác nhau xuꢌt hiꢈn trong tài liꢈu, ghi
các chi tiꢏt cꢋa tꢎng tùng thư riêng biꢈt theo thꢗ tꢢ xuꢌt hiꢈn cꢋa chúng trong tài
liꢈu.
(7) Vùng phꢖ chú
Khꢜi ꢄꢍu mꢖt ghi chú bꢪng dꢌu ( ._ )
Ngꢊn cách tꢎ mꢜ ꢄꢍu mꢖt ghi chú và phꢍn còn lꢇi cꢋa ghi chú bꢪng dꢌu ( : )
Ghi chú ꢄꢦc biꢈt cho tài liꢈu vꢐ bꢃn chꢌt cꢋa tài liꢈu; ngôn ngꢡ tài liꢈu; chi tiꢏt vꢠt
chꢌt; tài liꢈu kèm theo và các phꢆ trương, vv…
(8) Vùng dành cho sꢘ tiêu chuꢠn
Khꢜi ꢄꢍu vùng mô tꢃ này bꢪng dꢌu ( ._ )
Ghi lꢇi sꢉ ISBN hay bꢌt cꢗ sꢉ tiêu chuꢟn nào ꢄã ꢄưꢅc quꢉc tꢏ quy ꢄꢀnh cꢋa tài liꢈu
ꢄang ꢄưꢅc mô tꢃ, nhan ꢄꢐ khóa cꢋa ꢌn phꢟm tiꢏp tꢆc.
Giá cꢃ : Ghi lꢇi thông tin vꢐ giá ꢄưꢅc ghi trên tài liꢈu hoꢦc ꢄưꢅc cung cꢌp tꢎ bꢖ
phꢠn bꢚ sung. Vùng này bꢝt ꢄꢍu bꢪng dꢌu hai chꢌm ( : )
8
Ngoài ra AACR 2 còn quy ꢄꢀnh các quy tꢝc tꢎ 1.9 - 1.11 ꢄꢓ mô tꢃ các chi
tiꢏt cꢋa các tài liꢈu có cꢌu tꢇo bꢜi các phꢍn khác nhau, các bꢃn fax, photo, sao chꢆp.
1.5.2. Phꢍn 2: Tiêu ꢄꢐ, nhan ꢄꢐ thꢉng nhꢌt và tham chiꢏu (Headings,
uniform titles, and references), tꢎ chương 21 ꢄꢏn chương 26
Chương 21: Chꢛn lꢢa ꢄiꢓm truy cꢠp
Chương 22: Tiêu ꢄꢐ tác giꢃ cá nhân
Chương 23: Tên khu vꢢc ꢄꢀa lý
Chương 24: Tiêu ꢄꢐ tác giꢃ tꢠp thꢓ
Chương 25: Nhan ꢄꢐ thꢉng nhꢌt
Chương 26: Lꢠp các tham chiꢏu
1.5.3. Phꢆ lꢆc
Phꢆ lꢆc A: Bꢃng tra các tꢎ viꢏt hoa: Gꢣm nhꢡng quy tꢝc vꢐ cách viꢏt hoa,
nhꢪm thꢉng nhꢌt trong các vùng mô tꢃ.
Phꢆ lꢆc B: Bꢃng tra các tꢎ viꢏt tꢝt: Gꢣm danh mꢆc chꢡ viꢏt tꢝt cꢋa mꢖt sꢉ
ngôn ngꢡ và nhꢡng quy ꢄꢀnh chꢡ viꢏt tꢝt cho mꢖt sꢉ trưꢘng hꢅp tiêu biꢓu.
Phꢆ lꢆc C: Bꢃng quy tꢝc sꢁ dꢆng chꢡ sꢉ: Chꢑ ra quy tꢝc ꢄánh chꢡ sꢉ cho
mꢖt sꢉ trưꢘng hꢅp trong mô tꢃ.
Phꢆ lꢆc D: Bꢃng giꢃi thích thuꢠt ngꢡ: Bao gꢣm nhꢡng ꢄꢀnh nghꢮa vꢐ hꢍu
hꢏt các thuꢠt ngꢡ kꢞ thuꢠt biên mꢆc và thư mꢆc sꢁ dꢆng (cho các dꢇng tài
liꢈu).
Phꢆ lꢆc E: Bꢃng tra các mꢇo tꢎ ꢄꢗng ꢄꢍu: Gꢣm danh mꢆc nhꢡng mꢇo tꢎ
bao quát các ngôn ngꢡ mà ngưꢘi biên mꢆc thưꢘng xuyên gꢦp.
1.5.4. Bꢃng chꢑ mꢆc
Bꢃng chꢑ mꢆc mày bao gꢣm các tiêu ꢄꢐ ꢄưꢅc sꢝp xꢏp theo trꢠt tꢢ chꢡ cái, và
tꢎ các tiêu ꢄꢐ ꢄó dꢕn dꢝt ꢄꢏn các quy tꢝc và các phꢆ lꢆc. Ví dꢆ, "vùng mô tꢃ vꢠt lý,
1.5" bao gꢣm mꢖt loꢇt các quy ꢄꢀnh tꢎ 1.5 A ꢄꢏn 1.5 E
1.6. ꢡng dꢖng AACR2
9
Viꢈt Nam ꢄã và ꢄang trên con ꢄưꢘng hꢖi nhꢠp thꢏ giꢔi, cꢤng giꢉng như các
ngành và lꢮnh vꢢc khác, ngành Thư viꢈn cꢤng phꢃi ꢄưꢅc chuꢟn hóa ꢄꢓ có thꢓ trao
ꢄꢚi và chia sꢧ nguꢣn lꢢc thông tin trên phꢇm vi toàn cꢍu. Hiꢈn nay ꢄã có bꢃn dꢀch
AACR2 ꢄꢍy ꢄꢋ bꢪng tiꢏng Viꢈt, hưꢔng dꢕn cꢆ thꢓ mô tꢃ các loꢇi hình tài liꢈu, ꢄây
là mꢖt thuꢠn lꢅi cho viꢈc thꢉng nhꢌt công tác xꢁ lý tài liꢈu trong cꢃ hꢈ thꢉng thư
viꢈn. Tuy nhiên, khi áp dꢆng các chuꢟn quꢉc tꢏ chúng ta vꢕn cꢍn thꢉng nhꢌt mꢖt vài
quy tꢝc ꢄꢓ phù hꢅp hơn vꢔi các thư viꢈn Viꢈt Nam.
ꢙiꢐu quan trꢛng nhꢌt là phꢃi ꢄưa vào quy tꢝc này nhꢡng vꢌn ꢄꢐ cꢆ thꢓ cꢋa
Viꢈt Nam theo quy ꢄꢀnh cꢋa AACR2. Có như vꢠy mꢔi thꢉng nhꢌt ꢄưꢅc mô tꢃ tài
liꢈu ꢜ các thư viꢈn Viꢈt Nam theo mꢖt quy tꢝc biên mꢆc cꢋa nưꢔc ngoài:
-
ꢙꢉi vꢔi sách bꢖ, trong AACR2 chꢑ hưꢔng dꢕn mô tꢃ bꢖ (chꢑ có liꢈt kê
ꢜ trưꢘng 505). Mà hiꢈn nay hꢍu hꢏt các thư viꢈn Viꢈt Nam mô tꢃ lꢧ như theo hưꢔng
dꢕn MARC21.
-
Trong vùng nhan ꢄꢐ 4 tác giꢃ trꢜ lên thì AACR2 quy ꢄꢀnh lꢌy tác giꢃ
ꢄꢍu tiên và dꢌu ba chꢌm (…) và thêm cꢆm tꢎ [ et al.]; và trong vùng ꢄꢀa chꢑ xuꢌt
bꢃn, trưꢘng hꢅp không xác ꢄꢀnh ꢄưꢅc nơi xuꢌt bꢃn và nhà xuꢌt bꢃn thì AACR2 quy
ꢄꢀnh dùng [S.l.: $bs.n.], tuy nhiên 2 cꢆm tꢎ trên dùng cho sách nưꢔc ngoài, ꢄꢉi vꢔi
sách Viꢈt thì nên dùng [và nhꢡng ngưꢘi khác] ; [K. ꢄ.: $bK.nh.x.b.]
-
Chuyꢓn tꢃ cꢃ nhꢡng tꢎ viꢏt sai khi chúng xuꢌt hiꢈn trên tài liꢈu. Ghi
tiꢏp sau thông tin ꢄó là chꢡ i.e. (ꢄꢉi vꢔi sách ngoꢇi vꢊn); chính xác là (ꢄꢉi vꢔi sách
Viꢈt), và ghi nhꢡng tꢎ sꢁa ꢄꢚi vào trong ngoꢦc vuông (hưꢔng dꢕn trong mꢆc 1.0F1).
Ví dꢆ: Nhan ꢄꢐ xuꢌt hiꢈn trên nguꢣn tin là: Housing sarts
Nhan ꢄꢐ trên sꢬ ꢄưꢅc chuyꢓn tꢃ như sau: Housing sarts, i.e. [starts]
Hiꢈn nay ꢜ Viꢈt Nam vꢕn chưa có quy ꢄꢀnh thꢉng nhꢌt trong viꢈc sꢁ dꢆng chꢡ i/y.
Tuy nhiên trong công tác biên mꢆc cꢍn thꢉng nhꢌt trong hꢈ thꢉng.
-
AACR2 quy ꢄꢀnh bꢚ sung chꢡ viꢏt tꢝt ꢄꢀnh danh chꢗc nꢊng vào tiêu
ꢄꢐ mô tꢃ bꢚ sung ꢄꢉi vꢔi cá nhân, nhưng theo kinh nghiꢈm cꢋa mꢖt sꢉ chuyên gia
thì hiꢈn nay các thư viꢈn Mꢞ ꢄang loꢇi bꢫ không bꢚ sung chꢡ viꢏt tꢝt ꢄꢀnh danh
chꢗc nꢊng vào tiêu ꢄꢐ mô tꢃ bꢚ sung ꢄꢉi vꢔi cá nhân, thưꢘng thì vai trò trách nhiꢈm
10
ꢄã ꢄưꢅc ghi ꢄꢍy ꢄꢋ (không viꢏt tꢝt) trong trưꢘng 245$c. Vꢠy ta cꢤng không nên
dùng thông tin ꢄó khi tꢇo ꢄiꢓm truy cꢠp.
-
Thꢉng nhꢌt cách tꢇo lꢠp ꢄiꢓm truy cꢠp theo tên tác giꢃ tꢠp thꢓ cho mꢖt
sꢉ dꢇng tài liꢈu cꢆ thꢓ cꢋa Viꢈt Nam như: Luꢠt, quy phꢇm, báo cáo nghiên cꢗu khoa
hꢛc,…. (trưꢘng hꢅp nào phꢃi lꢠp tiêu ꢄꢐ chính, trưꢘng hꢅp nào chꢑ ꢄưa vào tiêu ꢄꢐ
bꢚ sung; trưꢘng hꢅp nào tên cơ quan ꢄꢗng ꢄưꢅc ꢄꢖc lꢠp, trưꢘng hꢅp nào phꢃi có ꢄꢀa
danh ꢄꢓ trưꢔc hoꢦc ꢄꢓ sau),…. Vì phꢍn này trong AACR2 chꢑ dꢕn khá phꢗc tꢇp,
không cꢆ thꢓ ꢄꢉi vꢔi tình hình Viꢈt Nam.
11
CHꢄƠNG 2: CHUꢅN BIÊN MꢀC PHÂN LOꢇI DDC22
2.1. Khái niꢏm
Phân loꢇi là sꢢ phân chia/nhóm sꢢ vꢠt, hiꢈn tưꢅng thành tꢎng loꢇi/nhóm dꢢa
trên nhꢡng ꢄꢦc ꢄiꢓm khác nhau/giꢉng nhau cꢋa chúng.
Khung phân loꢇi thꢠp phân Dewey (Dewey Decimal Classification - DDC) là
mꢖt trong nhꢡng công cꢆ ꢄꢓ phân loꢇi tài liꢈu thư viꢈn khá phꢚ biꢏn trên thꢏ giꢔi.
Khung phân loꢇi DDC ꢄưꢅc sꢝp xꢏp theo mꢖt trꢠt tꢢ nhꢌt ꢄꢀnh các khái niꢈm khoa
hꢛc thuꢖc toàn bꢖ các lꢮnh vꢢc tri thꢗc.
2.2. Lꢐch sꢑ hình thành và phát triꢢn khung phân loꢗi DDC
Hꢈ thꢉng phân loꢇi Dewey do ông Melvil Dewey sáng lꢠp nꢊm 1873 ꢄưꢅc
xuꢌt bꢃn lꢍn ꢄꢍu tiên tꢇi Amherst, Massachusetts vào nꢊm 1876, vꢔi tên gꢛi “A
Classification and Subject Index for Cataloguing and Arranging the Books and
Pamphlets of Library”. Chuꢟn này trꢜ thành sꢜ hꢡu cꢋa tꢚ chꢗc Online Computer
Library Center viꢏt tꢝt OCLC bꢝt ꢄꢍu tꢎ nꢊm 1988. Cuꢉi nꢊm 1890, Viꢈn Thư mꢆc
Quꢉc tꢏ (nay là Liên ꢄoàn Thông tin và Tư liꢈu Quꢉc tꢏ - FID) ꢄã yêu cꢍu và nhꢠn
ꢄưꢅc sꢢ chꢌp thuꢠn cꢋa Dewey cho viꢈc dꢀch và sꢁa ꢄꢚi DDC vꢔi mꢆc ꢄích sꢁ dꢆng
toàn cꢍu. Kꢏt quꢃ là khung phân loꢇi UDC (Universal Decimal Classification) ra
ꢄꢘi.
Nꢊm 1932 khung phân loꢇi xuꢌt bꢃn lꢍn thꢗ 13, ꢄưꢅc phát hành sau khi
Dewey mꢌt mꢖt nꢊm và ꢄưꢅc xem là mꢖt ꢌn bꢃn ꢄꢓ tưꢜng niꢈm ông. ꢙây là lꢍn ꢄꢍu
tiên tên cꢋa Dewey ꢄưꢅc ꢄưa làm nhan ꢄꢐ cꢋa khung phân loꢇi, tꢎ ꢄó khung phân
loꢇi chính thꢗc mang tên là Dewey Decimal Classification (DDC). Và nó ꢄã ꢄưꢅc
liên tꢆc tu chꢑnh ꢄꢓ theo kꢀp ꢄà tiꢏn triꢓn cꢋa tri thꢗc. Hiꢈn DDC xuꢌt bꢃn lꢍn thꢗ
22, ꢄưꢅc gꢛi là DDC22 (4 tꢠp).
2.3. ꢒn bꢓn ꢔang ꢔưꢕc sꢑ dꢖng cho công tác phân loꢗi tꢗi hꢏ thꢘng thư viꢏn
Dewey, Melvil (2003), Dewey Decimal Classification and Relative Index, 22th
ed., OCLC Online Computer Library Center, USA.
12
2.4. Tính nꢙng khung phân loꢗi DDC22
DDC22 là khung phân loꢇi ꢄꢍy ꢄꢋ chi tiꢏt, bao gꢣm tꢌt cꢃ mꢛi lꢮnh vꢢc tri thꢗc
cꢋa con ngưꢘi ꢄưꢅc sꢝp xꢏp tꢎ tꢚng loꢇi, triꢏt hꢛc, tôn giáo, ngôn ngꢡ, vꢊn hꢛc,
khoa hꢛc xã hꢖi, khoa hꢛc ꢗng dꢆng, nghꢈ thuꢠt, ꢄꢀa lý, lꢀch sꢁ.
Khung phân loꢇi DDC22 dùng hꢈ thꢉng ký hiꢈu bꢪng chꢡ sꢉ ꢯ Rꢠp (tꢎ 0 ꢄꢏn
9), dꢩ hiꢓu, dꢩ sꢁ dꢆng và mꢜ rꢖng khꢃ nꢊng tìm tin.
Cꢌu trúc ký hiꢈu trong khung phân loꢇi DDC22 vꢐ hình thꢗc cꢤng thꢉng nhꢌt
tꢇo ra ưu ꢄiꢓm dꢩ nhꢔ và dꢩ sꢁ dꢆng.
2.5. Cꢛu trúc khung phân loꢗi DDC22
DDC22 bao gꢣm 4 tꢠp, trong ꢄó:
Tꢠp 1: Lꢘi giꢔi thiꢈu, bꢃng thuꢠt ngꢡ, phꢍn hưꢔng dꢕn và 6 bꢃng phꢆ ꢄưꢅc
ꢄánh sꢉ tꢎ 1 ꢄꢏn 6;
Tꢠp 2: Giꢔi thiꢈu Bꢃng tóm lưꢅt thꢗ 1 gꢣm 10 lꢔp chính, Bꢃng tóm lưꢅt thꢗ 2
chꢗa 100 lꢔp, Bꢃng tóm lưꢅt thꢗ 3 gꢣm 1000 phân ꢄoꢇn và các lꢔp cꢋa bꢃng chính
có ký hiꢈu tꢎ 000 ꢄꢏn 599;
Tꢠp 3: Gꢣm các lꢔp tiꢏp theo cꢋa bꢃng chính có ký hiꢈu tꢎ 600 ꢄꢏn 999;
Tꢠp 4: Bꢃng tra liên quan.
2.5.1. Bꢃng chính
DDC22 là khung phân loꢇi theo ꢄꢰng cꢌp, phꢃn ánh mꢉi liên hꢈ logic cꢋa các
lꢮnh vꢢc tri thꢗc ꢄưꢅc xem xét và sꢝp xꢏp tꢎ khái quát ꢄꢏn cꢆ thꢓ, tꢎ chung ꢄꢏn
riêng theo mꢖt hꢈ thꢉng trong ꢄó lꢔp khꢜi ꢄꢍu bao trùm lꢔp phái sinh và lꢔp phái
sinh phꢆ thuꢖc lꢔp khꢜi ꢄꢍu vꢐ tính chꢌt. DDC22 có 10 lꢔp chính. Mꢭi lꢔp chính
ꢄưꢅc cꢌu tꢇo bꢪng 3 chꢡ sꢉ (000 – 900), trong ꢄó chꢑ sꢉ ꢄꢍu tiên là biꢓu thꢀ nꢖi
dung cꢋa lꢔp chính vꢔi thꢗ tꢢ sꢝp xꢏp như sau:
000
Tin hꢛc, Thông tin và tác phꢟm tꢚng quát
Computers, Information and general reference
Triꢏt hꢛc và Tâm lý hꢛc
100
13
Philosophy and Psychology
Tôn giáo
200
300
400
500
600
700
800
900
Religion
Khoa hꢛc xã hꢖi
Social sciences
Ngôn ngꢡ
Language
Khoa hꢛc
Science
Công nghꢈ
Technology
Nghꢈ thuꢠt và vui chơi giꢃi trí
Arts and recreation
Vꢊn hꢛc
Literature
Lꢀch sꢁ và ꢄꢀa lý
History and geography
Lꢔp 000 là lꢔp tꢚng quát, dành cho nhꢡng tài liꢈu có nꢖi dung vꢐ nhiꢐu môn
ngành khoa hꢛc, ví dꢆ như bách khoa toàn thư, báo chí, các xuꢌt bꢃn phꢟm ꢄꢀnh
kꢱ… Ngoài ra, lꢔp này còn bao gꢣm 1 sꢉ ngành khoa hꢛc liên quan ꢄꢏn tri thꢗc và
thông tin như tin hꢛc, khoa hꢛc thư viꢈn và thông tin, nghꢐ báo.
Lꢔp 100 bao gꢣm triꢏt hꢛc, các hiꢈn tưꢅng huyꢐn bí, và tâm lý hꢛc.
Lꢔp 200 ꢄưꢅc dành riêng cho các tôn giáo, vꢐ khía cꢇnh thꢍn thánh, sꢢ thꢘ
cúng.
Lꢔp 300 bao gꢣm các ngành khoa hꢛc xã hꢖi như xã hꢖi hꢛc, nhân loꢇi hꢛc,
khoa hꢛc thꢉng kê, khoa hꢛc chính trꢀ, kinh tꢏ, luꢠt pháp, quꢃn lý công quyꢐn, các
14
vꢌn ꢄꢐ và các dꢀch vꢆ xã hꢖi, giáo dꢆc, thương mꢇi, truyꢐn thông, giao thông vꢠn
tꢃi, phong tꢆc tꢠp quán, vꢊn hꢛc dân gian.
Lꢔp 400 bao gꢣm ngôn ngꢡ, ngôn ngꢡ hꢛc và các ngôn ngꢡ cꢆ thꢓ.
Lꢔp 500 dành cho các khoa hꢛc tꢢ nhiên như toán hꢛc, vꢠt lý, hoá hꢛc, thiên
vꢊn hꢛc, khoa hꢛc trái ꢄꢌt, sinh vꢠt hꢛc. Khoa hꢛc tꢢ nhiên mô tꢃ và tìm cách giꢃi
thích thꢏ giꢔi chúng ta ꢄang sꢉng.
Lꢔp 600 là công nghꢈ bao gꢣm các lꢮnh vꢢc sꢁ dꢆng khoa hꢛc ꢄꢓ khai thác thꢏ
giꢔi tꢢ nhiên và tài nguyên phꢆc vꢆ cho lꢅi ích cꢋa con ngưꢘi.
Lꢔp 700 bao gꢣm các nghꢈ thuꢠt: nghꢈ thuꢠt trang trí, hꢖi hoꢇ, âm nhꢇc, nghꢈ
thuꢠt biꢓu diꢩn…. Thꢓ thao và các trò chơi giꢃi trí cꢤng thuꢖc lꢔp này.
Lꢔp 800 là vꢊn hꢛc, bao gꢣm tu tꢎ hꢛc, vꢊn xuôi, thơ ca, kꢀch… Các nꢐn vꢊn
hꢛc cꢋa các nưꢔc trên thꢏ giꢔi. Riêng vꢊn hꢛc dân gian ꢄưꢅc phân vꢐ phong tꢆc tꢠp
quán ꢜ mꢆc 300.
Lꢔp 900 dành cho lꢀch sꢁ và ꢄꢀa lý. Khi tài liꢈu nói vꢐ các sꢢ kiꢈn ꢄã diꢩn ra
hoꢦc tình hình hiꢈn tꢇi cꢋa 1 vùng hoꢦc 1 nơi cꢆ thꢓ sꢬ ꢄưꢅc phân vꢐ lꢔp này. Còn
lꢀch sꢁ cꢋa 1 chꢋ ꢄꢐ cꢆ thꢓ ꢄưꢅc phân vꢐ chꢋ ꢄꢐ ꢄó.
Mꢭi lꢔp chính lꢇi ꢄưꢅc chia thành 10 lꢔp phái sinh, mꢭi lꢔp phái sinh lꢇi ꢄưꢅc
chia thành 10 lꢔp phái sinh tiꢏp theo ꢜ các bꢠc chi tiꢏt hơn và lꢍn lưꢅt ꢄưꢅc sꢝp xꢏp
mꢖt cách trꢠt tꢢ logic chꢦc chꢬ. Dꢌu chꢌm ꢄưꢅc dùng ꢄꢓ phân cách giꢡa 3 chꢡ sꢉ
ꢄꢍu tiên và các chꢡ sꢉ ꢄꢗng sau trong ký hiꢈu phân loꢇi. Nó ꢄưꢅc gꢛi là dꢌu chꢌm
thꢠp phân (nhưng không có ý nghꢮa vꢐ mꢦt toán hꢛc).
Các lꢃp ꢄ bꢅc phân chia thꢆ hai như sau:
500 ꢙưꢅc dùng ꢄꢓ chꢑ phꢍn tꢚng quát cꢋa khoa hꢛc
510 Toán hꢛc
520 Thiên vꢊn hꢛc
530 Vꢠt lý hꢛc
540 Hóa hꢛc
……….
15
Các lꢃp ꢄ bꢅc phân chia thꢆ ba như sau:
530 Vꢠt lý hꢛc tꢚng quát
531
Cơ hꢛc chꢌt rꢝn
532 Cơ hꢛc chꢌt lꢫng
533 Cơ hꢛc khí
Các lꢃp phái sinh ꢄ bꢅc phân chia chi tiꢇt hơn nꢈa như sau:
531 Cơ hꢛc chꢌt rꢝn
531.1
ꢙꢖng hꢛc, tꢮnh hꢛc, cơ hꢛc phân tꢁ
ꢙꢖng hꢛc
531.11
531.112
531.113
531.113 3
531.113 4
……...
Chuyꢓn ꢄꢖng
Lꢢc hưꢔng tâm và lꢢc ly tâm
Làn sóng
Ma sát và ꢄꢖ nhꢘn
Hꢈ cꢌp trong Khung DDC22 ꢄưꢅc biꢓu hiꢈn qua cꢌu trúc và ký hiꢈu. Hꢈ cꢌp
theo cꢌu trúc (structural hierarchy) có nghꢮa là tꢌt cꢃ các lꢔp (ngoài 10 lꢔp chính)
ꢄưꢅc coi như thuꢖc vꢐ nhꢡng lꢔp rꢖng hơn ꢜ trên chúng. Bꢌt cꢗ ghi chú nào liên hꢈ
ꢄꢏn bꢃn chꢌt cꢋa mꢖt môn loꢇi ꢄưꢅc xem là ꢄúng cho tꢌt cꢃ nhꢡng môn loꢇi phꢆ, kꢓ
cꢃ nhꢡng ꢄꢐ tài phꢆ thuꢖc cꢋa nhꢡng sꢉ ꢄꢣng ꢄꢰng.
Hꢈ cꢌp theo ký hiꢈu (notational hierarchy) ꢄưꢅc biꢓu hiꢈn bꢪng chiꢐu dài cꢋa
ký hiꢈu. Nhꢡng sꢉ có trong bꢌt cꢗ cꢌp bꢠc nào thưꢘng ꢄưꢅc coi là phꢆ thuꢖc cho
mꢖt loꢇi mà ký hiꢈu ꢄưꢅc dùng có mꢖt sꢉ vꢀ ngꢝn hơn; hay ꢄưꢅc coi là ꢄꢣng ꢄꢰng
vꢔi mꢖt loꢇi mà ký hiꢈu có cùng sꢉ vꢀ như nhau; và ꢄưꢅc coi là cao hơn ꢄꢉi vꢔi mꢖt
loꢇi mà ký hiꢈu sꢉ có mꢖt hay nhiꢐu sꢉ vꢀ dài hơn. Nhꢡng sꢉ vꢀ ꢄưꢅc gꢇch dưꢔi có
trong nhꢡng ví dꢆ dưꢔi ꢄây ꢄưꢅc biꢓu hiꢈn cho hꢈ cꢌp theo ký hiꢈu:
600 Công nghꢈ (Khoa hꢛc ꢗng dꢆng)
630 Nông nghiꢈp và nhꢡng công nghꢈ liên hꢈ
16
633 Cây nông trꢇi và cây trong vưꢘn
633.7
633.71
633.72
633.73
………
636
Cây có chꢌt kích thích
Cây thuꢉc lá
Cây chè
Cây cà phê
Nghꢐ chꢊn nuôi gia súc
636.4
636.5
636.6
Lꢅn
Gà
Chim
Như 2 ví dꢆ trên, phân tích ví dꢆ thꢗ 2 ta thꢌy là 'lꢅn'; 'gà'; và ‘chim’ có tính
ꢄꢦc thù hơn (nghꢮa là phꢆ thuꢖc vào) Nghꢐ chꢊn nuôi gia súc; chúng có tính ꢄꢦc thù
ngang nhau (nghꢮa là ꢄꢣng ꢄꢰng); và 'Nghꢐ chꢊn nuôi gia súc' có tính kém ꢄꢦc thù
hơn (nghꢮa là cao hơn) 'lꢅn'; 'gà'; và ‘chim’.
ꢙôi khi, mꢖt vài dꢌu hiꢈu khác cꢤng có thꢓ ꢄưꢅc dùng ꢄꢓ biꢓu hiꢈn cho hꢈ
cꢌp mꢖt khi hꢈ cꢌp này không thꢓ thꢢc hiꢈn ꢄưꢅc qua nhꢡng ký hiꢈu. Các mꢉi liên
hꢈ giꢡa nhꢡng ꢄꢐ tài ꢄã vi phꢇm quy tꢝc làm hꢈ cꢌp theo ký hiꢈu ꢄưꢅc chꢑ rõ bꢪng
nhꢡng tiêu ꢄꢐ, nhꢡng ghi chú và nhꢡng tiꢓu dꢕn ꢄꢦc biꢈt.
Trong DDC22, kiꢏn thꢗc ꢄưꢅc sꢝp xꢏp theo các lꢮnh vꢢc, cuꢉi cùng là chꢋ
ꢄꢐ. Vì vꢠy, mꢖt chꢋ ꢄꢐ có thꢓ nꢪm trong nhiꢐu lꢮnh vꢢc cꢋa kiꢏn thꢗc.
Ví dꢆ: ꢄꢐ tài “môi trưꢘng” có thꢐ là môi trưꢘng trong khía cꢇnh ꢄꢇo ꢄꢗc, khía cꢇnh
tâm lý; môi trưꢘng trong giáo dꢆc; môi trưꢘng trong y hꢛc, vv…
Môi trưꢘng
ꢄꢇo ꢄꢗc
333.7
179.1
375.0083
628
giáo dꢆc
kꢞ nghꢈ
tâm lý
155.9
17
y hꢛc
616
2.5.2. Bꢃng phꢆ
Mꢖt tài liꢈu ngoài viꢈc phân loꢇi theo lꢮnh vꢢc tri thꢗc còn có nhꢡng khía cꢇnh
phꢆ khác nhau như khía cꢇnh ꢄꢐ tài, thꢘi gian, ngôn ngꢡ, hình thꢗc… Nhꢡng khía
cꢇnh ꢌy ꢄưꢅc phân chia và sꢝp xꢏp thành các bꢃng phꢆ.
Bꢃng phꢆ (còn gꢛi là bꢃng trꢅ ký hiꢈu) phꢃn ánh các khái niꢈm ꢄưꢅc lꢦp ꢄi lꢦp
lꢇi trong bꢃng chính như hình thꢗc, công dꢆng cꢋa tài liꢈu, các khái niꢈm ꢄꢀa lý,
ngôn ngꢡ… liên quan ꢄꢏn nꢖi dung tài liꢈu. Nhꢡng khía cꢇnh này ꢄưꢅc tꢠp hꢅp lꢇi
thành các bꢃng riêng ꢄꢓ tránh cꢣng kꢐnh, phꢗc tꢇp cho bꢃng chính.
DDC22 có 6 bꢃng phꢆ dùng ꢄꢓ mꢜ rꢖng ký hiꢈu các lꢔp cꢋa bꢃng chính:
Bꢃng 1: Tiꢓu phân mꢆc chung (Trꢅ ký hiꢈu tiêu chuꢟn)
Bꢃng 2: Các khu vꢢc ꢄꢀa lý và con ngưꢘi
Bꢃng 3: Tiꢓu phân mꢆc cho nghꢈ thuꢠt, tꢎng nꢐn vꢊn hꢛc, cho các thꢓ
loꢇi vꢊn hꢛc cꢆ thꢓ (gꢣm 3 bꢃng 3A, 3B, 3C)
Bꢃng 4: Tiꢓu phân mꢆc cho tꢎng ngôn ngꢡ riêng biꢈt và nhóm ngôn
ngꢡ
Bꢃng 5: Dân tꢖc và nhóm quꢉc gia
Bꢃng 6: Các ngôn ngꢡ
Các ký hiꢈu cꢋa bꢃng phꢆ chꢑ ꢄưꢅc sꢁ dꢆng ꢄꢓ phꢉi hꢅp vꢔi bꢃng chính mà
không ꢄưꢅc phép sꢁ dꢆng ꢄꢖc lꢠp. Các trꢅ ký hiꢈu này ꢄưꢅc ghép trꢢc tiꢏp vꢔi ký
hiꢈu phân loꢇi chính cꢋa bꢃng chính hoꢦc thông qua mꢖt trꢅ ký hiꢈu cꢋa bꢃng phꢆ
khác và không có bꢌt kꢱ dꢌu hiꢈu phân biꢈt nào.
Bảng phụ 1: Tiꢢu phân mꢖc chung (Standard Subdivisions)
Bꢃng phꢆ 1 phꢃn ánh nhꢡng khía cꢇnh ꢄꢦc trưng cho chꢋ ꢄꢐ tài liꢈu, bao gꢣm
khía cꢇnh hình thꢗc cꢋa tài liꢈu (tꢎ ꢄiꢓn, niên giám, ꢌn phꢟm ꢄꢀnh kꢱ…) và khía
cꢇnh ꢄꢐ tài cꢋa nꢖi dung cꢋa tài liꢈu (lý thuyꢏt, lꢀch sꢁ, nghiên cꢗu…).
Mꢖt sꢉ ký hiꢈu cꢋa Bꢃng 1 thưꢘng ꢄưꢅc sꢁ dꢆng:
-01 Triꢏt hꢛc và lý thuyꢏt
18
-022 Tài liꢈu minh hꢛa, mô hình, mꢕu tiꢓu xꢃo
-025 Danh bꢇ các cá nhân và tꢚ chꢗc
-03 Tꢎ ꢄiꢓn, bách khoa toàn thư, sách tra cꢗu
-05
Xuꢌt bꢃn phꢟm nhiꢐu kꢱ
-06 Các tꢚ chꢗc và quꢃn lý
-07 Giáo dꢆc, nghiên cꢗu, các ꢄꢐ tài liên quan
-08 Lꢀch sꢁ và mô tꢃ vꢐ các loꢇi ngưꢘi
-09 Lꢀch sꢁ, ꢄꢀa lý, con ngưꢘi
Và mꢭi loꢇi hình thꢗc ꢄưꢅc phân chia thành nhiꢐu chi tiꢏt như sau:
01
Triꢏt hꢛc và lý thuyꢏt
011 Các hꢈ thꢉng
012 Phân loꢇi
014 Thuꢠt ngꢡ
014 8 Viꢏt tꢝt và ký hiꢈu
015 Nguyên tꢝc khoa hꢛc
019 Nguyên tꢝc tâm lý
02
Hꢅp tuyꢓn
020 2 Tóm lưꢅc và ꢄꢇi cương
020 7 Khôi hài
020 8 Thính thꢀ
021 Phân loꢇi, xꢏp hꢇng
021 2 Bꢃng kê, công thꢗc, chi tiꢏt kꢞ thuꢠt
Tiꢓu phân mꢆc chung thưꢘng có ít nhꢌt hai chꢡ sꢉ vꢔi chꢡ sꢉ ꢄꢍu tiên là sꢉ 0.
Khi không có hưꢔng dꢕn cꢆ thꢓ, tiꢓu phân mꢆc chung ꢄưꢅc ghép vꢔi ký hiꢈu bꢃng
chính vꢔi mꢖt sꢉ 0 giꢉng như trong Bꢃng 1. Sꢉ lưꢅng các chꢡ sꢉ 0 sꢬ ꢄưꢅc hưꢔng
dꢕn cꢆ thꢓ trong khung phân loꢇi.
19
Tải về để xem bản đầy đủ
74 trang
31/03/2022
5980
Bạn đang xem 20 trang mẫu của tài liệu "Tài liệu Chuẩn nghiệp vụ thư viện – thông tin", để tải tài liệu gốc về máy hãy click vào nút Download ở trên
File đính kèm:
- tai_lieu_chuan_nghiep_vu_thu_vien_thong_tin.pdf
